Fikus, Feliks "Kurier Poznański" i inne wydawnictwa prasowe Drukarni Polskiej S.A. w Poznaniu w latach 1918-1939



Podobne dokumenty
Plan wynikowy z historii poziom podstawowy na rok szkolny 2016/2017 dla klasy I a

Polskie Państwo podziemne Przygotowała: Katarzyna Kossakowska Klasa III A

PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy)

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII

Wrzesień. Październik

RANKING CYTOWAŃ I INFORMACJI

Trzeba pomóc. Krystyna Lachowicz

K W I E C I E Ń NAJBARDZIEJ OPINIOTWÓRCZE MEDIA W POLSCE

Dworek-Siedziba 11 Listopada 139, Sulejówek, Tel: , Konto: PKO SA I Odział w Sulejówku

1. Publikacje książkowe. * Działalność Polskich Związków Zawodowych w ŚFZZ , Warszawa 1986; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s.

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY

Najbardziej opiniotwórcze polskie media w grudniu 2018 roku

Procesy prasowe redaktora Dziennika Kujawskiego Józefa Chociszewskiego z lat

Oferta dzienników regionalnych. Biuro Reklamy Mediów Regionalnych

1.*Roman Dmowski był jedną z dwóch najważniejszych postaci II RP. Jednak sprawował tylko jedno ważne stanowisko. Które?

RANKING CYTOWAŃ I INFORMACJI

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo

Mapa zasięgów lokalnych wydań Gazety Wyborczej

Regulamin Działalności Wydawniczej Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

RANKING CYTOWAŃ I INFORMACJI

POLITYKA ZAGRANICZNA I ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI

REGULAMIN MIĘDZYPOWIATOWEGO KONKURSU HISTORYCZNEGO DROGI DO WOLNOŚCI W ROCZNICĘ 100- LECIA ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚCI

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa 2012

- Temat: Europejska polityka Rosji u progu XXI wieku Kierownik tematu: prof. dr hab. Bogdan Łomiński

Mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego w trudnym czasie I wojny światowej

Grupa Wydawnicza Gazet Lokalnych

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018

Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce

HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE Autor: Wojciech Witkowski

RANKING CYTOWAŃ I INFORMACJI

KOMUNIKACJA SPOŁECZNA PRZY REALIZACJI INWESTYCJI LINIOWYCH - WYTYCZNE REALIZACYJNE

Spis treści. Wprowadzenie. Łączenie realizmu z wizją przyszłości... 13

II Rzeczpospolita. Test a. Test podsumowujący rozdział II

1. Jakie tytuły prasowe (z podziałem na dzienniki oraz czasopisma) Ministerstwo prenumerowało w 2015 i w 2016 oraz prenumeruje w 2017 roku?

Regulamin konkursu historycznego. ,, Polskie drogi do wolności. W rocznicę 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości

Wsparcie ludzi piszących dla Polaków i Polski, współpraca i konsolidacja ludzi i mediów, które tworzą

Ewa Stasiak-Jazukiewicz Marta Jas-Koziarkiewicz

Ranking cytowań i informacji

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

Ranking cytowań i informacji

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA (zwany dalej SOPZ ) ZMODYFIKOWANY

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o., Warszawa Publikacja dofinansowana przez Fundację Studiów Międzynarodowych

Załącznik nr 2 do SIWZ. znak sprawy: 5/BM/PN/2012 SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Konferencja naukowa Losy powstańców śląskich po 1922 roku Katowice, 19 października 2018

/

RANKING CYTOWAŃ I INFORMACJI

REGULAMIN KONKURSU WYCHOWAWCA ROKU 2011

REGULAMIN DZIAŁANIA SEKRETARZA GENERALNEGO I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

LEPSZA SZKOŁA PODSTAWOWA

, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95

Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia

UCHWAŁA NR XXI/261/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 31 marca 2016 r.

Bibliografie literackie online. oprac. dr Aneta Drabek

DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA WSPA

GRUPA A. a) odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. do wybuchu powstania warszawskiego.

V Polsko-Niemiecka Akademia Dziennikarska

DECYZJA Nr 297/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 17 lipca 2014 r.

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny

Źródła, dokumenty do dziejów Narodowej Demokracji Romana Dmowskiego


Już 63 lata na rynku wydawniczym!

OGŁOSZENIE O WYBORZE NAJKORZYSTNIEJSZEJ OFERTY

Nalot bombowy na Wieluń 1 września

Ulica Zbigniewa Romaszewskiego w Radomiu

Polskie czasopisma leśne stan obecny i strategia rozwoju. Urszula Zubert. redaktor naczelna. Sękocin, 15 marca 2018 r.

Spotkanie Klubu poświęcone Józefowi Piłsudskiemu

Uchwała Nr 1 Komitetu Nauk Agronomicznych PAN. z dnia r. w sprawie Regulaminu Komitetu Nauk Agronomicznych Polskiej Akademii Nauk

Piłsudski i Dmowski dwie wizje niepodległej Polski. Debata Lublin, 6 września 2018

Jan Nowak-Jeziorański. Kalendarium życia

ZAPROSZENIE DO WSPÓŁPRACY. Oferta medialna mediów Strefy Wolnego Słowa dla Uczestników XXVII Forum Ekonomicznego w Krynicy

~ TeatrN9wy. ~w Łodzi. Mała Sala ul. Zachodnia 93. Sławomir Mrożek EMIGRANCI. premiera: 7 maja 1977

Ocena dążeń Rosji i konfliktu rosyjsko-gruzińskiego

Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający

Kto jest kim w filmie Kurier

90. ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

Warszawa, dnia 20 lipca 2017 r. Poz. 46 M I N I S T R A S P R AW Z A G R A N I C Z N Y C H 1) z dnia 18 lipca 2017 r.

Najbardziej opiniotwórcze polskie media w maju 2006 r.

Praca w domu Jak ją przedstawiają polskie media?

Pomoc dla małych miast - organizacje

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo. Niedostateczny.

HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny

Ranking cytowań i informacji

P r e z e n t a c j a

I Internet II - III Telewizja II - III Radio 26-20

Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.

WYNAGRODZENIA MENEDŻERÓW W WARSZAWIE W 2017 ROKU

90 LAT SZKÓŁ HANDLOWYCH I EKONOMICZNYCH

PRZEGL D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO

Koło historyczne 1abc

Ziemie polskie w latach

2007 Środowisko. Cennik reklamy Informacje techniczne Czytelnicy Dystrybucja. Pakiet dla Mediów

DLACZEGO SŁUŻBA KONTRWYWIADU WOJSKOWEGO SKŁAMAŁA?

Obchody 11 listopada Biłgoraj 2014

STATUT ZWIĄZKU ZAWODOWEGO PSYCHOLOGÓW

Kto pamięta... Barczewo w obiektywie

STUDIA PRAWNO-EKONOMICZNE ZASADY ETYCZNE OBOWIĄZUJĄCE W CZASOPIŚMIE O CZASOPIŚMIE

PRZEGL D USTAWODAWSTWA GOSPODARCZEGO

Małopolski Konkurs Tematyczny:

Wydanie specjalne gazetki szkolnej Na szóstkę. z okazji. Ogólnopolskiego Dnia Praw Dziecka. obchodzonego 20 listopada

Antoni Guzik. Rektor, Dziekan, Profesor, wybitny Nauczyciel, Przyjaciel Młodzieży

Transkrypt:

Fikus, Feliks "Kurier Poznański" i inne wydawnictwa prasowe Drukarni Polskiej S.A. w Poznaniu w latach 1918-1939 Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 17/4, 49-53 1978

K w a r ta ln ik H isto rii P ra s y P o ls k ie j X V I I 4 IS S N 0137-2998 FELIKS FIKUS KURIER POZNAŃSKI I INNE WYDAWNICTWA PRASOWE DRUKARNI POLSKIEJ S.A. W POZNANIU W LATACH 1918 1939 Nie pamiętam, czy Gazeta Warszawska, główny organ Narodowej Demokracji, sterowana od strony wydawniczo-politycznej przez rodzinę Niklewiczów, najbliżej zaprzyjaźnioną z Romanem Dmowskim, mieniła się także formalnie, w postaci odpowiedniego podtytułu, organem Narodowej Demokracji. W każdym razie ani Kurier Poznański, ani dwa inne przez Drukarnię Polską S.A. w Poznaniu wydawane dzienniki ( Orędownik oraz Wielkopolanin Pomorzanin ) nie uwidaczniały na pierwszych kolumnach swej roli jako organów Związku Ludowo-Narodowego czy późniejszego Stronnictwa Narodowego, jakimi w rzeczywistości były. Redaktorem naczelnym Kuriera Poznańskiego i jego głównym współzałożycielem w 1906 r. był dr Marian Seyda. Z przerwami w okresie pierwszej w ojny światowej i bezpośrednio po niej był on aż do chwili wybuchu drugiej w ojny światowej nie tylko redaktorem naczelnym Kuriera Poznańskiego, ale faktycznie (choć nie formalnie) także pozostałych dwóch dzienników Drukarni Polskiej S.A. Przez wszystkie te lata był Seyda równocześnie członkiem Zarządu spółki akcyjnej. Już na przełomie stulecia, a więc jeszcze przed powstaniem K uriera Poznańskiego, Seyda był członkiem kierowanej przez Romana Dmowskiego Ligi Narodowej. W czasie pierwszej w ojny światowej był jednym z najbliższych współpracowników Dmowskiego w Komitecie Narodowym Polskim, przez cały zaś okres m iędzywojenny członkiem władz naczelnych Związku Ludowo-Narodowego-, a później także Stronnictwa Narodowego. Ta jego pozycja polityczna w ruchu narodowym przesądzała o politycznym charakterze wszystkich wydawnictw prasowych Drukarni Polskiej S.A., a równocześnie także o ich ponadregionalnej roli i znaczeniu. Rola i wpływy wydawnictw Drukarni Polskiej S.A. nie ograniczały się tylko, jak by to wynikało z regionalnego charakteru ich tytułów, do Wielkopolski i Pomorza, lecz sięgały daleko poza te regiony. To, co K u- 4 - K H P P z. 4

50 F E L IK S F IK U S rier Poznański miał do powiedzenia w sprawach naszej polityki wewnętrznej, a przede wszystkim zagranicznej, było i uważnie czytane, i respektowane także przez przeciwników ruchu narodowego w stolicy i w całym kraju. Trzeba poza tym pamiętać, że dwa pozostałe dzienniki Drukarni Polskiej S.A. ( Orędownik oraz W ielkopolanin ), pisma o łącznym nakładzie ponad 300 000 egzemplarzy, rozchodziły się w ok. 70% daleko poza Wielkopolską. O pozycji politycznej Kuriera Poznańskiego decydowało nie tylko nazwisko Mariana Seydy. Przez szereg lat przed i po zamachu majowym publikował swoje artykuły na łamach Kuriera Poznańskiego Roman Dmowski. Przez cały okres międzywojenny czynili to samo inni czołowi działacze ruchu narodowego, tacy jak Roman Rybárski, Stanisław Głąbiński, Stanisław Stroński, Karol Wierczak, Medard Kozłowski i inni, oraz tacy publicyści, jak m.in. Adolf Nowaczyński czy Julian Krzyżanowski. Ponadregionalną pozycję i rolę polityczną zawdzięczał Kurier Poznański przede wszystkim konsekwentnej i nieustępliwej linii, jaką przez cały czas swego 33-letniego istnienia zajmował w kwestiach polskiej polityki zagranicznej, i to głównie w sprawach stosunków polsko -niemieckich. W tych problemach był Marian Seyda niewątpliwie autorytetem czołowym Obok Romana Dmowskiego w całym ruchu narodowym, a także dużym autorytetem dla przeciwników tego ruchu. Głos Kuriera Poznańskiego w sprawach niemieckich odbijał się szerokim echem i w kraju, i za granicą jeszcze przed dojściem Hitlera do władzy. Kiedy rząd sanacyjny zawarł w 1929 r. z rządem niemieckim tzw. "umowę likwidacyjną oraz traktat handlowy, Kurier Poznański ostrzegał przed niebezpieczeństwami wynikającymi z tych umów dla Polski. Jeżeli Niemcy przepowiadają czytamy w jednym z numerów że umowa polsko-niemiecka ułatwi im rewizję granic, to Polacy gotowi są odpowiedzieć z całą stanowczością na taką zuchwałość. Z inicjatyw y Kuriera Poznańskiego powołano do życia w 1931 r. w Poznaniu Komitet Obrony Narodowej, w skład którego weszło wielu najw y bitniejszych działaczy wielkopolskich. Komitet ten postawił sobie za cel obronę polskiego stanu posiadania przeciwko coraz jawniej widocznej w republice weimarskiej zachłanności niemieckiej wobec naszych granic zachodnich. W odezwie Komitetu przypomniano równocześnie historyczne prawa Polski do całego Pomorza, do Warmii i Mazur oraz do całego Śląska. Artykuły Mariana Seydy publikowane na łamach Kuriera Poznańskiego po zawarciu na początku 1934 r. paktu.z rządem hitlerowskim stanowiły złowróżbne ostrzeżenie pod adresem obozu rządowego. P olska opinia publiczna czytamy w jednym z tych artykułów musi mieć jasną świadomość, l-o, że inicjatywa do* zawarcia paktu wyszła ze strony niemieckiej, dla której wymagał tego wyłącznie interes politycz

W Y D A W N IC T W A D R U K A R N I P O L S K IE J S.A. W P O Z N A N IU 51 no-taktyczny, 2-o, że polityka hitlerowska działa etapami i że sprawa polska zaliczana jest do etapu końcowego, З-o, że Niemcy chcą przedtem spotęgować do stopnia najwyższego swoją siłę wewnętrzną, najpierw polityczną, następnie militarną, 4-o, że spotęgowana siła niemiecka będzie za kilka lat wielokrotnie dla Polski groźniejsza niż obecnie. Kto odurza społeczeństwo nasze złudzeniami, popełnia wobec narodu polskiego i jego przyjaciół grzech ciężki. Czołowy organ hitlerowski Völkischer Beobachter cytował na swoich łamach prawie wszystkie artykuły Mariana Seydy, a w jednym z numerów nazwał autora człowiekiem, na którym ciąży współodpowiedzialność za zbrodniczy Traktat Wersalski. Liczono się w kraju z Kurierem Poznańskim nie tylko za jego stanowisko w sprawach naszej polityki zagranicznej, ale także za doniosłą rolę kulturalną. Kurier Poznański był jedynym dziennikiem obozu narodowego i jednym z nielicznych w kraju pism codziennych, który poświęcał zagadnieniom kulturalnym w każdym numerze całą kolumnę. Swoją treścią obejmowała ta kolumna zagadnienia kultury narodowej całego kraju. Od roku 1925 do chwili wybuchu drugiej wojny światowej prowadził kolumnę kulturalną Witold Noskowski, człowiek z ruchem narodowym zupełnie nie związany, ale w sprawach kulturalnych bez wątpienia bardzo kompetentny. Noskowski był w latach 1902 1915 zastępcą redaktora naczelnego krakowskiego Czasu i w piśmie tym zajmował się głównie sprawami kulturalnymi. Był także współzałożycielem krakowskiego Zielonego Balonika, był w ogóle na terenie Krakowa przed i po pierwszej wojnie światowej jednym z najbardziej aktywnych działaczy kulturalnych. Był chyba jedynym redaktorem Kuriera Poznańskiego, który nie zdołał ujść z Poznania po wydaniu w dniu 3 września 1939 r. ostatniego numeru pisma. Aresztowano go zaraz po wkroczeniu armii hitlerowskiej do Poznania i zamordowano w jednym z fortów dawnej poznańskiej cytadeli. Nakład Kuriera Poznańskiego nie przekraczał w okresie międzywojennym 24 000 egzemplarzy, z czego poza Wielkopolską rozprowadzano ok. 10%. Poza Wielkopolską rozprowadzano jednak, i to na cały kraj, duże nakłady pozostałych dwóch dzienników Drukarni Polskiej O rędownika i W ielkopolanina dzienników, które były w pewnej mierze polityczną kopią Kuriera Poznańskiego, co należało często rozumieć o tyle nawet dosłownie, że pisma te przedrukowywały prawie wszystkie publikacje swego macierzystego Kuriera Poznańskiego, o. zasadniczym znaczeniu. Orędownik i W ielkopolanin miały łącznie ponad 300 000 egzemplarzy nakładów, sięgających na cały kraj, nie wyłączając województw wschodnich. W samej Wielkopolsce i na Pomorzu rozprowadzano nie więcej niż około 100 000 egz. obu pism. Swoją mocną pozycję wśród prasy obozu narodowego i w ogóle

52 F E L IK S F IK U S wśród prasy krajowej zawdzięczały wydawnictwa Drukarni Polskiej S.A. także solidnym podstawom finansowo-ekonomicznym. Pisałem o tym w specjalnym wydawnictwie wydanym z okazji 30-lecia Kuriera Poznańskiego w 1936 r. (Album Drukarni Polskiej S.A. 1906 1936). Tajemnica finansowych sukcesów wydawnictw Drukarni Polskiej polegała tylko w pewnej mierze na sporych dochodach z ogłoszeń i reklam, głównie jednak na tym, że wydawnictwa te opierały swoją egzystencję w przeważającym stopniu na solidnej i stabilnej bazie prenumeraty, a nie jak to czyniły prawie wszystkie wydawnictwa prasowe w kraju na ryzykownym kolportażu ulicznym. Nie posiadam dokładniejszych danych statystycznych, ale bez popełnienia błędu mogę założyć, iż około 90 /o nakładów prasy Drukarni Polskiej rozprowadzano drogą prenumeraty, przede wszystkim przez pocztę i częściowo przez własne agentury. Drukarnia Polska S.A. zatrudniała według stanu z lipca 1939 r. łącznie 456 pracowników na etatach, w czym było 59 etatów redakcyjnych. W redakcji Kuriera Poznańskiego pracowało 24 redaktorów (dodajmy: w dwóch wydaniach tego dziennika, w wydaniu porannym i tzw. głów nym), w redakcji Orędownika 15, Wielkopolanina (wraz z jego mutacją Pomorzaninem ) 12, w redakcji tygodnika Ilustracja Polska 6 i w redakcji N owiny Poświąteczne 2. Uposażenia miesięczne były stosunkowo wysokie, ale drukowane materiały redaktorów będących na etacie nie były opłacane z funduszy wierszówki; nie obowiązywały redaktorów także jakiekolwiek normy. Dzięki temu redaktorzy zabiegali o to, by pozyskać do współpracy jak najwięcej dobrych autorów z zewnątrz. Dla pełnej informacji trzeba jeszcze dodać, iż w zespole 24 redaktorów etatowych Kuriera Poznańskiego było czterech stałych korespondentów zagranicznych, po jednym w Berlinie, w Londynie, w Paryżu oraz w Rzymie. Wszystkie wydawane przez Drukarnię Polską pisma drukowały przeważnie materiały własne, pisane przez etatowych redaktorów, przez bardzo licznych korespondentów terenowych na wierszówce oraz przez poważnych autorów z całego kraju, będących fachowcami w różnych dziedzinach. Sporo informacji zagranicznych drukowanych na łamach naszych gazet pochodziło z własnego nasłuchu radiowego. W rezultacie tylko około 20 25 /a informacji pochodziło z agencji, w tym głównie z Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT). Większość redaktorów zatrudnionych w pismach Drukarni Polskiej S.A. w Poznaniu rekrutowała się spośród aktywnych działaczy Stronnictwa Narodowego lub innych zbliżonych politycznie do niego organizacji społecznych, takich jak np. Sokół. Można więc powiedzieć, że w ten sposób prasa ta finansowała personalnie w pewnej mierze działalność Stronnictwa Narodowego. I tak było rzeczywiście. Stronnictwo samo

W Y D A W N IC T W A D R U K A R N I P O L S K IE J S.A. W P O Z N A N IU 53 opłacało wyłącznie sekretarzy swoich organizacji szczebla wojewódzkiego. Z powyższego nie należy wyciągać wniosku, że praca w którejś z red ak cji pism Drukami Polskiej była uzależniona od partyjnego zaangażowania się redaktorów. Nie znam przypadku, b y kogokolwiek przymuszano do działalności partyjnej czy nawet do członkostwa w Stronnictwie Narodowym. Wśród 24 etatów zatrudnionych redaktorów w K u rierze Polskim, 11 nie należało.do Stronnictwa Narodowego. Wśród 6 redaktorów tygodnika Ilustracja Polska żaden, nie wyłączając redaktora naczelnego '(którym był od początku istnienia tego pisma do chwili wybuchu w ojny Antoni Kawczyński), nie należał nigdy do Stronnictwa Narodowego^.