RECENZJE. PIOTR GIL, Zaskarżenie przed sądem czynności upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem. Warszawa 2016, Wolters Kluwer Polska SA, s. 530.

Podobne dokumenty
Spis treści. 6. Uwagi wprowadzające... 31

Spis treści. Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz Autor: Piotr Zimmerman

Uchwała z dnia 22 listopada 2007 r., III CZP 97/07

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE W ZARYSIE. Autor: Feliks Zedler. Część pierwsza ZAGADNIENIA OGÓLNE

Spis treści. 1. Zagadnienia ogólne... 43

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Barbara Myszka (przewodniczący) SSN Anna Owczarek (sprawozdawca) SSN Krzysztof Strzelczyk

Spis treści. Wykaz skrótów Wprowadzenie... 15

Uchwała z dnia 22 stycznia 2009 r., III CZP 134/08

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak

3. Pozostałe przesłanki silniejszego skutku umowy przedwstępnej A. Ogólna charakterstyka przesłanek B. Zgoda osoby trzeciej, zgoda organu

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Gerard Bieniek (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Barbara Myszka

UCHWAŁA. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Bogumiła Ustjanicz

Wyrok z dnia 6 czerwca 2003 r., IV CKN 204/01

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący) SSN Wojciech Katner (sprawozdawca) SSN Krzysztof Pietrzykowski

Spis treści. Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

IV. Prawo angielskie V. Prawo holenderskie VI. Uwagi podsumowujące Charakter prawny instytucji wyłączenia wspólnika ze spółki z o

PRAWO CYWILNE CZĘŚĆ OGÓLNA I PRAWO ZOBOWIĄZAŃ. ZSP II (grupa 4) Semestr zimowy r.a.2019/20

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak


Uchwała z dnia 12 maja 2011 r., III CZP 19/11

POSTANOWIENIE. SSN Anna Kozłowska (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSA Jacek Grela

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów...

UCHWAŁA. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska. Protokolant Bożena Kowalska

Spis treści. Wykaz skrótów... 13

Spis treści. s. Nb. Wykaz skrótów... XIX

Tekst ustawy Prawo upadłościowe po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2015 r. poz.

Spis treści. Wykaz skrótów. Słowo wstępne

Upadłość w praktyce. Komentarz, orzecznictwo, piśmiennictwo, wzory, przykłady, przepisy Waldemar Podel, Małgorzata Olszewska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak

Spis treści. Wstęp... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XVII. Część I. Zwalniające przejęcie długu... 1

Spis treści. Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 81

POSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 5 marca 2009 r., III CZP 3/09

Spis treści. Spis treści

Zadłużenie i niewypłacalność dłużnika

Postępowanie cywilne 12. Obrona pozwanego. Niepodjęcie obrony Obrona pozwanego Przebieg rozprawy

Sanacja i upadłość przedsiębiorców

UCHWAŁA. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek. Protokolant Bożena Kowalska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Marian Kocon SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 21 października 2005 r., III CZP 77/05

OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 16 września 2010 r., III CZP 61/10

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 5 grudnia 2008 r., III CZP 124/08

POSTANOWIENIE. SSN Roman Trzaskowski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV CSK 57/07. Dnia 21 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy w składzie :

Spis treści. Wstęp... Wykaz skrótów... DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH... 1

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Iwona Koper

Spis treści Spis treści

JAK CHRONIĆ MAJĄTEK PRZED DŁUGAMI Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ?

Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Część I. Ogólne postępowanie rozpoznawcze procesowe

Spis treści. Wstęp Uwagi ogólne Zakres pracy Problemy badawcze i metodologiczne Układ pracy...

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Spis treści Wstęp Wykaz skrótów Wykaz literatury Rozdział I. Zagadnienia wstępne

- 1 - Uchwała z dnia 4 sierpnia 1994 r. I PZP 30/94. Przewodniczący SSN: Antoni Filcek (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria Mańkowska, Walery Masewicz,

Spis treści. Wstęp CZĘŚĆ I. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w dobie przemian... 15

Klauzula wykonalności i postępowanie w przedmiocie jej nadania. Piotr Gil

SPIS TREŚCI. Wykaz skrótów Słowo wstępne ROZDZIAŁ I. Zaskarżalność apelacją... 19

UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Bartczak

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Katarzyna Tyczka-Rote SSN Dariusz Zawistowski

Spis treści. 1. Zagadnienia wstępne Poglądy doktryny dotyczące charakteru prawnego układu

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący) SSN Antoni Górski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jan Górowski (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)

Uchwała z dnia 4 marca 2005 r., III CZP 95/04

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Uchwała z dnia 7 maja 2010 r., III CZP 18/10

Uchwała z dnia 17 czerwca 2010 r., III CZP 41/10

Wybrane aspekty windykacji wierzytelności bankowych Ujęcie praktyczne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sanacja i upadłość przedsiębiorców

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Marek Sychowicz (przewodniczący) SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca) SSA Michał Kłos

NOWELA.

POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

Prawo cywilne - zobowiązania. Sprawy techniczne. Wiadomości wstępne Wiadomości wstępne Pojęcie zobowiązania Strony i podmioty

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UCHWAŁA. Sygn. akt III CZP 42/12. Dnia 8 sierpnia 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 15

Spis treści. Wykaz skrótów Wprowadzenie... 19

Spis treści Wykaz skrótow Literatura podstawowa Wstęp ROZDZIAŁ I. Wprowadzenie funkcja zabezpieczeń kredytu oraz skutki ich ustanowienia

UCHWAŁA. SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska. Protokolant Bożena Kowalska

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Postępowanie cywilne. Kryteria wyodrębnienia. Kryteria II Postępowanie nieprocesowe

Spis treści. Część I. Postępowanie zabezpieczające. Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Antoni Górski SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Spis treści Wykaz skrótów... Bibliografia... Wprowadzenie... XV XIX XXXIII Rozdział I. Ochrona wierzycieli łączących się spółek kapitałowych w wybrany

Spis treści Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Źródła internetowe... XV XIX XXXI Przedmowa... 1 Rozdział I. Zagadnienia ogólne o postępowaniu oddłuż

Transkrypt:

RECENZJE PIOTR GIL, Zaskarżenie przed sądem czynności upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli masy upadłości, Warszawa 2016, Wolters Kluwer Polska SA, s. 530. Wybór tematu przez P. Gila zasługuje na pełną aprobatę. Recenzowana monografia (będąca efektem wieloletnich zainteresowań badawczych Autora) stanowi pierwsze w polskiej literaturze prawniczej całościowe i wyczerpujące omówienie podjętej w niej problematyki. Ma przy tym charakter oryginalny, a wiele zawartych w niej twierdzeń wręcz nowatorski. Jest bez wątpienia wyrazem dogłębnych i samodzielnych badań nad istotą prawa zaskarżenia przy jednoczesnym skonfrontowaniu rozwiązań zawartych w prawie upadłościowym z kodeksową instytucją skargi pauliańskiej. Na wiele praktycznych i teoretycznych pytań dotyczących tej instytucji Autor udziela jednoznacznych odpowiedzi, przy czym, co należy podkreślić, mają one częstokroć charakter nowatorski. W odniesieniu do innych problemów co do których tak jednoznacznych odpowiedzi z reguły nie da się sformułować Autor nie waha się zgłosić wniosków o podjęcie dalszych prac legislacyjnych usuwających dostrzeżone wątpliwości interpretacyjne, formułuje przy tym interesujące i nowatorskie postulaty de lege ferenda. Proponowane w ramach tych wniosków nowe rozwiązania mogłyby posłużyć lepszej ochronie wierzycieli upadłego, przez dalsze ograniczenie możliwości uszczuplania przez dłużnika swojego majątku, ze szkodą dla wierzycieli. Treść analizowanej monografii została ograniczona do zagadnień dotyczących zaskarżenia czynności upadłego przed sądem. Autor podjął się bardzo ambitnego zadania (znakomicie się zresztą z niego wywiązując), gdyż obszar regulacji odnoszącej się do zaskarżenia przed sądem czynności upadłego uznawany jest za najtrudniejszy do stosowania w praktyce. Spowodowane jest to faktem, że ustawodawca znacznie więcej uwagi poświęcił uregulowaniom dotyczącym bezskuteczności czynności upadłego z mocy prawa oraz zaskarżaniu czynności upadłego przed sędzią-komisarzem, natomiast w kwestii zaskarżenia przed sądem czynności upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli ograniczył się do wskazania potrzeby subsydiarnego stosowania przepisów kodeksu cywilnego o ochronie wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika. Autor świadomie zrezygnował z badania problematyki deklaratoryjnego ustalenia przez sąd bezskuteczności względnej z mocy prawa czynności prawnej upadłego, jak i badania zagadnienia zaskarżania czynności prawnych upadłego przed sędzią-komisarzem. Zabieg ten uznać należy za słuszny, gdyż instytucje te charakteryzują się wieloma odrębnościami w stosunku do analizowanej przez Autora problematyki. Ich omówienie spowodowałoby nie tylko nadmierne rozbudowanie opracowania, ale także utratę jego wewnętrznej spójności, którą opisywana monografia niewątpliwie się charakteryzuje. Z tego też względu należy z uznaniem przyjąć fakt uniknięcia przez Autora pokusy obszernego omawiania instytucji skargi pauliańskiej uregulowanej w kodeksie cywilnym (pokusy niewątpliwie dużej, zwłaszcza wobec obfitości dotyczącego tej problematyki piśmiennictwa, co pozwoliłoby w prosty sposób rozbudować i tak imponującą bibliografię). Jednakże skarga pauliańska uregulowana w kodeksie cywilnym w myśl głównej tezy monografii, z którą wypada się zgodzić stanowi instytucję odrębną od prawa zaskarżenia uregulowanego przepisami prawa upadłościowego, choć są to w istocie 120

instytucje pokrewne, służące temu samemu celowi ochrony wierzycieli niewypłacalnego dłużnika. Skarga pauliańska jest przy tym instytucją prawa materialnego, co również uzasadnia pozostawienie jej przez Autora poza głównym nurtem rozważań, jako że omawiana monografia dotyczy zagadnień z zakresu postępowania sądowego. Wykazana przez Autora wewnętrzna pisarska dyscyplina jest tym bardziej godna podkreślenia, że współcześnie nie należą niestety do rzadkości monografie, w których autorzy tak bardzo koncentrują się na analizie problematyki związanej wprawdzie w różny sposób z głównym tematem pracy, lecz nim niebędącej, że wyraźnie cierpi na tym szczegółowość omówienia głównej kwestii wskazanej w tytule ich dzieła. Piotr Gil uniknął tej pułapki, konsekwentnie utrzymując zgodność treści pracy z problematyką wskazaną w jej tytule. W monografii podjęte zatem zostały kwestie związane z określeniem istoty ochrony wierzycieli upadłościowych z wykorzystaniem prawa zaskarżenia. Autor dokonał również analizy zagadnień określenia charakteru przedmiotu ochrony oraz przedmiotu zaskarżenia. Omówił także rolę podmiotów uczestniczących w postępowaniach zmierzających do uznania czynności upadłego za bezskuteczną wobec wierzycieli upadłościowych oraz podstawy zaskarżenia czynności upadłego i przebieg postępowania prowadzonego przez sąd z inicjatywy syndyka masy upadłości. Na podstawie analizy aktualnego stanu prawnego sformułował pod adresem ustawodawcy postulaty de lege ferenda, mające na celu udoskonalenie i sprecyzowanie obowiązującej regulacji prawnej. Tekst monografii podzielony został na dziesięć rozdziałów. Zawiera ona również wprowadzenie, w którym Autor przedstawił cel wyodrębnienia instytucji prawa zaskarżenia, i zakończenie zawierające podsumowanie prowadzonych rozważań, a także postulaty de lege ferenda. Rozdział pierwszy, mający charakter ogólny, poświęcony został omówieniu problematyki bezskuteczności względnej w katalogu sankcji wadliwych czynności prawnych, a także istoty prawa zaskarżenia czynności prawnych upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli upadłościowych, jego charakteru i celów realizowanych z wykorzystaniem prawa zaskarżenia. Niezmiernie interesujące są rozważania zawarte w rozdziale drugim, mającym charakter prawnoporównawczy. Autor omawia w nim regulacje dotyczące instytucji zaskarżenia czynności prawnych upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli upadłościowych, zawarte w prawie Unii Europejskiej, a także w prawie wybranych państw europejskich (Niemcy, Francja, Wielka Brytania) oraz w prawie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Dobór państw, których regulacje dotyczące omawianej kwestii poddane zostały analizie, jest głęboko przemyślany. Umożliwia bowiem przedstawienie podejścia do problemu w trzech głównych systemach prawnych: germańskim, romańskim i anglosaskim. Dzięki temu rozważania zawarte w tym rozdziale mają charakter reprezentatywny. Należy również z uznaniem podkreślić, że dokonana przez Autora analiza prawnoporównawcza nie ma na celu tylko jak w wielu innych monografiach zadośćuczynieniu dominującemu w obecnym piśmiennictwie trendowi nakazującemu nawiązywać w treści każdej pracy naukowej do prawodawstwa innych państw (niezależnie od realnej celowości takiego zabiegu i jego przydatności dla prowadzonych rozważań naukowych), lecz stanowi punkt wyjścia do przedstawienia propozycji rozwiązywania pewnych problemów jurydycznych w prawie polskim, a także do sformułowania interesujących wniosków de lege ferenda, dotyczących między innymi przeniesienia na grunt prawa polskiego pewnych konstrukcji prawnych z prawodawstwa Niemiec i USA. W rozdziale trzecim Autor omawia przedmiot ochrony realizowanej z wykorzystaniem prawa zaskarżenia. Trafnie wskazuje, że przedmiotem owej ochrony jest istniejąca, zaskarżalna wierzytelność, co do zasady o charakterze pieniężnym, zarówno o cywilnoprawnym, jak i innym niż cywilnoprawny charakterze. Bardzo obszerny co wynika z rozległości i skomplikowania omawianej w nim 121

problematyki jest rozdział czwarty pt. Przedmiot zaskarżenia. Autor stoi na stanowisku, że przedmiotem zaskarżenia na podstawie przepisów prawa upadłościowego są czynności prawne upadłego, nie są nim natomiast czynności o innym charakterze, w szczególności czynności faktyczne. Z poglądem tym, notabene bardzo przekonująco uzasadnionym, wypada się zgodzić. Następnie Autor przeprowadza analizę czynności prawnych upadłego jako przedmiotu zaskarżenia pod kątem ich ewentualnej pozorności. Jako przedmiot zaskarżenia omawia zarówno czynności prawne odpłatne, jak i nieodpłatne, a także czynności procesowe (czynności o podwójnym materialno-procesowym skutku), w tym ugodę sądową, uznanie powództwa oraz dział spadku. Autor wskazuje, że przedmiotem zaskarżenia może stać się każda czynność prawna upadłego zmierzająca do pokrzywdzenia wierzycieli, niezależnie od formy jej dokonania. Mogą to być zarówno czynności prawne podjęte przez upadłego w sposób wyraźny, jak i w sposób dorozumiany. Z uznaniem należy przyjąć omówienie czynności niepodlegających zaskarżeniu Autor nie ograniczył się tylko do ich wyliczenia. Wśród nich wyodrębnia czynności prawne, z których dokonaniem nie wiąże się pokrzywdzenie wierzycieli upadłościowych, zdarzenia prawne i czynności faktyczne, umowę zwrotnego przeniesienia własności na darczyńcę w następstwie odwołania darowizny, zrzeczenie się przez dłużnika z przysługującego mu zarzutu przedawnienia roszczeń, czynności prawne dokonane przez syndyka w ramach likwidacji masy upadłości, spłatę długu, datio in solutum, umowę majątkową małżeńską wyłączającą wspólność ustawową, potrącenie i kompensatę dokonane w ramach rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych, hipotekę przymusową i zastaw ustawowy oraz kwestię przejęcia zakładu pracy na podstawie art. 231 k.p. Osobno omówiona została problematyka zaniechania jako przedmiotu zaskarżenia, a także kwestia zaskarżenia czynności prawnej zmierzającej do udzielenia zabezpieczenia. Rozdział piąty poświęcony został omówieniu podstaw zaskarżenia czynności prawnych upadłego. Autor słusznie rozpoczął swoje rozważania od sformułowania katalogu podstaw zaskarżania czynności prawnych upadłego, a następnie omówił je z podziałem na podstawy przedmiotowe i podmiotowe. Jako przedmiotowe podstawy zaskarżenia czynności prawnych upadłego wskazane zostały: pokrzywdzenie wierzycieli, czynność prawna upadłego, związek przyczynowy między dokonaniem czynności prawnej a pokrzywdzeniem wierzycieli oraz termin zaskarżenia. Jako podmiotowe podstawy zaskarżenia czynności prawnych upadłego wskazane zostały: świadomość pokrzywdzenia wierzycieli, a także wiedza lub możliwość podjęcia przez osobę trzecią wiedzy o charakterze czynności dłużnika, a zatem tzw. zła wiara osoby trzeciej. W rozdziale szóstym omówione zostały strony i podmioty postępowania o zaskarżenie czynności prawnej. Autor opisał status prawny syndyka w postępowaniu w przedmiocie zaskarżania czynności prawnej upadłego oraz charakter posiadanej przez niego legitymacji procesowej. Określił także pozycję prawną osoby trzeciej jako strony pozwanej w procesie dotyczącym zaskarżenia czynności prawnej upadłego. Zwrócił uwagę na istotne zagadnienie odnoszące się do legitymacji procesowej biernej podmiotu, który odniósł korzyść z czynności osoby trzeciej, tzw. osoby czwartej i kolejnych podmiotów odnoszących korzyść z czynności upadłego zdziałanej z pokrzywdzeniem wierzycieli. Podkreślić należy, że Autor nie ograniczył się do suchego opisu wskazanych kwestii, lecz na podstawie przeprowadzonych badań stworzył oryginalną koncepcję dopuszczalności pozywania przez syndyka osoby czwartej. W myśl przekonująco uzasadnionego nowatorskiego stanowiska Autora syndyk może wystąpić z powództwem wobec osoby czwartej, i dalszych nabywców, bez potrzeby uprzedniego prowadzenia postępowania przeciwko osobie trzeciej, a więc z jej pominięciem jako strony procesu, gdy rzecz lub prawo uzyskane z czynności upadłego nie znajduje się już w majątku tejże osoby. 122

W rozdziale tym omówiona została także problematyka sytuacji prawnej upadłego w postępowaniu o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, sytuacji prawnej wierzyciela upadłego w razie zaskarżenia czynności prawnej upadłego, a także sytuacji prawnej byłego małżonka upadłego na tle umów o podział majątku po ustaniu wspólności majątkowej w postępowaniu o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną. W rozdziale siódmym Autor omawia postępowanie w kwestii uznania czynności prawnej upadłego za bezskuteczną. Przeanalizowane zostały kolejno: jurysdykcja krajowa w takim postępowaniu, właściwość rzeczowa, miejscowa i funkcjonalna sądu w sprawach o zaskarżanie czynności prawnych upadłego, a także skład sądu. W dalszej części rozdziału przedstawiony został sam przebieg postępowania w sprawach o zaskarżenie czynności prawnych upadłego od jego wszczęcia aż do zakończenia. Szczególnie dużo uwagi Autor poświęcił kwestii redakcji żądań pozwu, a także zagadnieniom odnoszącym się do postępowania dowodowego związanego z zaskarżaniem czynności prawnej upadłego oraz formom obrony osoby trzeciej w postępowaniu o uznanie czynności prawnej upadłego za bezskuteczną. W rozdziale tym wyodrębnił także i omówił kwestię dotyczącą przekazania praw lub rzeczy do masy upadłości. Rozdział ósmy monografii poświęcony został zasadniczo problematyce wyroku uznającego daną czynność prawną upadłego za bezskuteczną, choć rozpoczyna go krótkie omówienie istoty i charakteru czynności procesowych sądu rozstrzygającego taką sprawę. Autor omówił cechy wyroku uznającego czynność prawną upadłego za bezskuteczną oraz jego skutki. Poddał też analizie zagadnienia odnoszące się do orzeczeń dotyczących roszczeń uzupełniających ochronę wierzycieli upadłego realizowaną przez prawo zaskarżenia, a także kwestię orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu dotyczącego zaskarżenia czynności prawnej upadłego. Rozdział dziewiąty dotyczy zarzutów przeciwko czynności prawnej upadłego. Autor wychodzi od rozważań dotyczących pojęcia i rodzajów zarzutów, a następnie przechodzi do analizy kwestii zgłoszenia zarzutu bezskuteczności czynności prawnej upadłego wobec żądania wydania z masy, oraz zarzutu bezskuteczności czynności prawnej upadłego wobec wniosku o umieszczenie wierzytelności na liście wierzytelności. W rozdziale tym wskazane zostały także skutki orzeczenia uwzględniającego zarzut bezskuteczności czynności prawnej upadłego. Ostatni, dziesiąty rozdział poświęcony został analizie relacji zachodzących między postępowaniem w sprawie zaskarżenia czynności prawnych upadłego a wybranymi postępowaniami i instytucjami prawnymi. Autor omówił stosunek zaskarżenia czynności prawnych upadłego do ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika oraz ius ad rem z art. 59 k.c., wychodząc od analizy kwestii zbiegu norm w ogólności, przez ustalenie wzajemnych relacji między art. 527 i n. k.c. oraz innymi normami powiązanymi, aż do wskazania wzajemnych relacji między art. 527 i n. k.c. a wybranymi normami prawnymi dotyczącymi bezskuteczności względnej. W rozdziale tym znajdujemy także rozważania na temat niezmiernie istotnej dla praktyki kwestii postępowania w przedmiocie zaskarżania czynności prawnej upadłego w sprawach między syndykami mas upadłości sytuacja taka może wystąpić w przypadku ogłaszania upadłości kolejnych osób, które nabyły rzecz będącą przedmiotem zaskarżonej czynności prawnej upadłego. Ponadto w rozdziale tym omówione zostały relacje postępowania w kwestii zaskarżania czynności prawnych upadłego z wybranymi postępowaniami administracyjnymi, a mianowicie: postępowaniem o podział nieruchomości, postępowaniem scaleniowym, postępowaniem o wywłaszczenie oraz postępowaniem o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Podjęcie tych kwestii jest uzasadnione, bowiem rozwiązania prawne występujące w konstrukcjach wskazanych postępowań administracyjnych mogą powodować zubożenie upadłego, a tym samym zmniejszać możliwość zaspokojenia jego wierzycieli. W wyodrębnionym zakończeniu Autor dokonał podsumowania prowadzonych 123

analiz w formie wniosków i zbiorczych ocen, mających niejednokrotnie charakter nowatorski. Przedstawił też nadzwyczaj interesujące postulaty de lege ferenda zmierzające do podniesienia skuteczności prawa zaskarżenia, a tym samym skuteczności ochrony wierzycieli upadłego. Postulaty te zostały jasno sformułowane i przemyślane. Należy zwłaszcza zwrócić uwagę na propozycję Autora, by w celu osiągnięcia lepszej ochrony wierzycieli upadłego przed pokrzywdzeniem wskutek czynności prawnych dłużnika wykorzystać pewne rozwiązania występujące w innych porządkach prawnych. Przykładowo, zasadne byłoby wprowadzenie, w ślad za rozwiązaniami niemieckimi, dopuszczalności prawa zaskarżania nie tylko czynności prawnych upadłego, ale także zespołów czynności prawnych i faktycznych składających się na osiągnięcie określonego celu. Autor przywołuje również pewne instytucje prawne wykorzystywane w USA i Wielkiej Brytanii, które mogłyby zostać zaadaptowane na potrzeby polskiego prawa upadłościowego. W efekcie prowadzonych w monografii spójnych i konsekwentnych, a przy tym mających nierzadko charakter nowatorski rozważań Autor, realizując cel badawczy, w przekonujący sposób proponuje wprowadzenie sprawniejszego modelu ochrony wierzycieli upadłościowych. Podsumowując, uznać należy, że monografia Piotra Gila, zarówno ze względu na trafnie dokonany wybór tematu, dobry poziom prowadzonych badań, jak i sprawnie opanowany warsztat badawczy oraz wiele nowatorskich wniosków i postulaty de lege ferenda, zasługuje na duże uznanie. Zawiera ona kompetentnie przedstawione kompendium wiedzy o badanej konstrukcji prawnej, które może mieć duże znaczenie praktyczne. Kompendium to, w zakresie objętym tematem monografii, uznać należy za zupełne. Piotr Horosz 124