Klauzula wykonalności i postępowanie w przedmiocie jej nadania Piotr Gil
Tom IV Seria Postępowanie Zabezpieczające i Egzekucyjne Redakcja naukowa serii: Kinga Flaga-Gieruszyńska Anna Machnikowska, Grzegorz Sikorski Klauzula wykonalności i postępowanie w przedmiocie jej nadania Piotr Gil
Seria: Postępowanie Zabezpieczające i Egzekucyjne, t. IV Redakcja naukowa serii: prof. US dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyńska prof. UG dr hab. Anna Machnikowska dr Grzegorz Sikorski Recenzent: dr hab. Andrzej Jarocha Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydawca: Currenda Sp. z o.o. al. Niepodległości 703A 81-853 Sopot tel./faks: 58 550 38 75 www.sklep.currenda.pl Copyright by Currenda Spółka z o.o. ISBN: 978-83-65966-02-5 Sopot 2017
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów... Wstęp... Rozdział pierwszy Charakter postępowania klauzulowego... 1.1. Wstęp... 1.2. Postępowanie klauzulowe w systematyce kodeksu postępowania cywilnego... 1.3. Charakter prawny postępowania klauzulowego... 1.4. Związek postępowania klauzulowego z postępowaniami rozpoznawczym i egzekucyjnym... 1.5. Autonomiczność postępowania klauzulowego... Rozdział drugi Funkcje postępowania klauzulowego... 2.1. Uwagi ogólne... 2.2. Funkcje postępowania klauzulowego w przedmiocie nadania tzw. klauzul konstytutywnych... 2.3. Referendarz sądowy nadający klauzule konstytutywne... Rozdział trzeci Tytuły egzekucyjne i ich rodzaje... 3.1. Charakter katalogu tytułów egzekucyjnych... 3.2. Wymagania stawiane tytułom egzekucyjnym... 3.3. Rodzaje tytułów egzekucyjnych... 3.3.1. Uwagi wprowadzające... 3.3.2. Tytuł egzekucyjny według k.p.c.... 3.3.3. Podział tytułów egzekucyjnych... Rozdział czwarty Klauzula wykonalności... 4.1. Pojęcie klauzuli wykonalności... 4.2. Podstawy prawne nadania klauzuli wykonalności... 13 15 17 17 19 20 25 27 29 39 40 43 52 52 54 60 60 61 62 63 63 64
6 Spis treści 4.3. Klauzula wykonalności stanowiska zaprezentowane w literaturze... 4.4. Potrzeba i brak potrzeby spisania przez sąd lub referendarza odrębnej sentencji postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności... 4.5. Oznaczenie zakresu egzekucji w klauzuli wykonalności... 4.6. Zasądzenie obowiązku w walucie obcej... 4.7. Żądanie ewentualne pozwu a treść klauzuli wykonalności... 4.8. Nadanie klauzuli wykonalności nakazowi wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym... Rozdział piąty Wszczęcie postępowania klauzulowego i jego przebieg... 5.1. Wszczęcie postępowania klauzulowego na wniosek... 5.2. Nadanie klauzuli wykonalności z urzędu... 5.3. Przebieg postępowania w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności... 5.3.1. Sąd jako organ orzekający w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności... 5.3.1.1. Nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu pochodzącemu od sądu powszechnego I instancji... 5.3.1.2. Nadanie klauzuli wykonalności przez sąd II instancji jako sąd klauzulowy... 5.3.1.3. Właściwość sądu klauzulowego określona klauzulą prorogacyjną... 5.3.2. Skład sądu w postępowaniu klauzulowym... 5.3.3. Wyłączenie sędziego w postępowaniu klauzulowym... 5.4. Nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu pochodzącemu od sądu administracyjnego... 5.5. Nadanie klauzuli wykonalności innym niż wymienione wyżej tytułom egzekucyjnym... 5.6. Termin rozpoznania wniosku o nadanie klauzuli wykonalności... 5.7. Środki prawne przewidziane na wypadek zwłoki w rozpoznaniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności... 5.8. Podstawy przyjęcia zwłoki w rozpoznaniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności... Rozdział szósty Postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności... 6.1. Zakres zastosowania przepisu art. 794 2 1 k.p.c.... 6.2. Postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności wydane na rozprawie i posiedzeniu niejawnym... 65 68 70 71 72 73 75 75 76 77 77 77 77 79 80 82 82 83 83 88 92 96 96 99
Spis treści 7 6.3. Doręczenie postanowienia w przedmiocie klauzuli wykonalności... 6.3.1. Wprowadzenie... 6.3.2. Stanowisko doktryny i orzecznictwa w przedmiocie dokonywania doręczeń postanowienia w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przed wprowadzeniem przepisu art. 794 2 k.p.c.... 6.4. Koszty postępowania klauzulowego i podstawa ich ponoszenia niewymagająca nadania klauzuli wykonalności... 6.5. Koszty postępowania klauzulowego po noweli z 7 lutego 2014r.... 6.6. Zagadnienia intertemporalne na tle kosztów postępowania klauzulowego... 6.7. Nadanie klauzuli uzależnione od zdarzenia, terminu lub podjęcia pracy przez pracownika przywróconego do pracy (art. 785 k.p.c.)... 6.7.1. Wstęp... 6.7.2. Nadanie klauzuli wykonalności, a obowiązek wypłaty wynagrodzenia zasądzonego w orzeczeniu przywracającym do pracy lub ustalonego w ugodzie jest uzależniony od podjęcia przez pracownika pracy... 6.7.3. Zakres stosowania przepisu art. 786 k.p.c.... 6.7.4. Zdarzenie jako podstawa nadania klauzuli wykonalności... 6.7.5. Szczególne przypadki zdarzeń, do których zastosowanie ma przepis art. 786 k.p.c.... 6.7.6. Szczególne warunkowe zasądzenie świadczenia... 6.7.7. Zaopatrzenie w klauzule wykonalności tytułu egzekucyjnego korzystającego z rygoru natychmiastowej wykonalności... 6.7.8. Rozłożenie świadczenia na raty a nadanie klauzuli wykonalności... 6.7.9. Klauzula wykonalności a świadczenie wzajemne wierzyciela na rzecz dłużnika... 6.8. Przebieg postępowania... Rozdział siódmy Tytuł egzekucyjny przeciwko wspólnikom spółki cywilnej oraz wspólnikom handlowych spółek osobowych... 7.1. Tytuł egzekucyjny przeciwko wspólnikom spółki cywilnej... 7.2. Tytuł egzekucyjny przeciwko wspólnikom handlowych spółek osobowych... 100 100 100 102 103 105 107 107 107 109 109 111 113 116 117 118 120 122 122 125
8 Spis treści Rozdział ósmy Sytuacja prawna nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego według art. 789 k.p.c.... 8.1. Wstęp... 8.2. Przesłanki odpowiedzialności nabywcy... 8.3. Granice kognicji organu w postępowaniu klauzulowym w przypadku stosowania art. 789 k.p.c.... Rozdział dziewiąty Ograniczenie odpowiedzialności tylko do określonych przedmiotów albo do ich wartości cum i pro viribus patrimoni... 9.1. Wstęp... 9.2. Ograniczenie odpowiedzialności na podstawie art. 789 k.p.c.... 9.3. Środki dowodowe stwierdzające zbycie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa... 9.4. Wyjątek od zasady związania organu egzekucyjnego podmiotowymi granicami tytułu wykonawczego - podstawa egzekucji przeciwko nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego... Rozdział dziesiąty Klauzula wykonalności przeciwko współmałżonkowi dłużnika... 10.1. Zakres odpowiedzialności dłużnika... 10.2. Objęcie małżonka dłużnika zakresem powództwa (żądaniem pozwu), objęcie małżonka dłużnika treścią wniosku o nadanie klauzuli wykonalności - odrębności... 10.3. Dopuszczalność prowadzenia postępowania egzekucyjnego ze składników należących do obojga małżonków wyjątki wyłączające potrzebę uzyskania klauzuli wykonalności... 10.4. Ewolucja uregulowań dotyczących odpowiedzialności małżonka dłużnika zagadnienia intertemporalne... 10.4.1. Uregulowania obowiązujące do 20 stycznia 2005 r.... 10.4.2. Obecne reguły dochodzenia należności od osób pozostających w związku małżeńskim... 10.4.3. Zagadnienia intertemporalne... 10.5. Odpowiedzialność małżonka dłużnika a umowne wyłączenia wspólności majątkowej... 10.6. Charakter postępowania klauzulowego przewidzianego w art. 787 k.p.c.... 10.7. Organ działający w postępowaniu klauzulowym... 132 132 133 134 142 142 144 148 154 159 159 161 163 166 167 167 168 171 172 174
Spis treści 9 10.8. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi... 10.9. Legitymacja w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi... 10.10. Status dłużnika w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko jego współmałżonkowi... 10.11. Podstawy nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika... 10.12. Obrona małżonka dłużnika... 10.12.1. Formalna obrona małżonka dłużnika... 10.12.2. Merytoryczna obrona małżonka dłużnika przed egzekucją... 10.13. Dowodzenie w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika... 10.14. Wysłuchanie... 10.14.1. Wstęp... 10.14.2. Instytucja wysłuchania w systemie prawa procesowego cywilnego... 10.14.3. Standardy sprawiedliwości proceduralnej a wysłuchanie... 10.15. Treść klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika... 10.16. Skutki nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c.... 10.17. Zażalenie na postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika... Rozdział jedenasty Klauzula wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika uprawniająca do egzekucji z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa objętego małżeńską wspólnością majątkową art. 787 1 k.p.c.... 11.1. Wprowadzenie... 11.2. Relacje norm przepisów art. 787 i 787 1 k.p.c.... 11.3. Przesłanki zastosowania przepisu art. 787 1 k.p.c.... 11.3.1. Wykazanie faktu pozostawania w związku małżeńskim przez małżonka dłużnika... 11.3.2. Wykazanie, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa... 11.4. Organ klauzulowy i zakres jego kognicji... 11.5. Klauzula wykonalności jej treść i skutki... 11.6. Obrona małżonka dłużnika... 177 179 181 182 184 184 185 189 191 191 192 193 197 198 199 200 200 202 204 204 206 209 209 210
10 Spis treści Rozdział dwunasty Dalszy i ponowny tytuł wykonawczy... 12.1. Wydanie dalszego tytułu wykonawczego... 12.1.1. Uwagi ogólne... 12.1.2. Cel postępowania w przedmiocie wydania dalszego tytułu wykonawczego... 12.1.3. Charakter postępowania w przedmiocie wydania dalszego tytułu wykonawczego... 12.1.4. Wniosek o wydanie dalszego tytułu wykonawczego... 12.1.5. Przebieg postępowania w przedmiocie wydania dalszego tytułu wykonawczego... 12.1.6. Dalszy tytuł wykonawczy... 12.1.7. Zażalenie na odmowę wydania dalszego tytułu wykonawczego... 12.2. Wydanie tytułu wykonawczego w miejsce utraconego... 12.2.1. Wprowadzenie miejsce postępowania o wydanie tytułu wykonawczego w miejsce utraconego w systematyce Kodeksu postępowania cywilnego... 12.2.2. Podstawy wydania ponownego tytułu wykonawczego... 12.2.3. Legitymacja do wystąpienia z wnioskiem o wydanie ponownego tytułu wykonawczego... 12.2.4. Wniosek w przedmiocie wydania ponownego tytułu wykonawczego... 12.2.5. Postępowanie w przedmiocie wydania ponownego tytułu wykonawczego... 12.2.6. Ponowny tytuł wykonawczy... 12.2.7. Zażalenie na postanowienie dotyczące wydania ponownego tytułu wykonawczego... Rozdział trzynasty Zażalenie na postanowienie co do nadania klauzuli wykonalności... 13.1. Wprowadzenie... 13.2. Cel wprowadzenia zażalenia na postanowienie co do nadania klauzuli wykonalności... 13.3. Przedmiot zaskarżenia... 13.4. Podmioty legitymowane do wniesienia zażalenia co do nadania klauzuli wykonalności... 13.5. Zarzuty, na jakich można oprzeć zażalenie na postanowienie co do nadania klauzuli wykonalności... 13.6. Opłata sądowa od zażalenia... 211 211 211 211 213 214 215 216 217 218 218 219 223 223 225 228 229 231 231 232 233 238 240 245
Spis treści 11 13.7. Termin wniesienia zażalenia... 13.8. Doręczenie elektroniczne a bieg terminu do wniesienia zażalenia... 13.9. Złożenie zażalenia przed terminem zawiadomienia o wszczęciu egzekucji... 13.10. Zaniechanie dokonywania doręczeń odpisu zażalenia wierzyciela dłużnikowi... 13.11. Tryb wniesienia zażalenia... 13.12. Orzeczenie i uzasadnienie postanowienia co do nadania klauzuli wykonalności... 13.12.1. Wstęp... 13.12.2. Orzeczenia sądu drugiej instancji wydawane w postępowaniu zażaleniowym... 13.13. Skutki wniesienia zażalenia... 13.14. Odpowiednie stosowanie przepisów o zażaleniu do skargi na postanowienie referendarza... 13.15. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania klauzulowego... 13.16. Sytuacja prawna małżonka dłużnika w postępowaniu zażaleniowym według art. 795 k.p.c.... 13.17. Relacje zażalenia w przedmiocie klauzuli wykonalności i powództwa opozycyjnego... Zakończenie... Bibliografia... 246 259 250 250 251 252 252 252 254 258 260 261 263 267 271