Michał Glock. Flota Czerwona na Morzu Czarnym t. 2: Wymęczone zwycięstwo

Michał Glock Flota Czerwona na Morzu Czarnym t. 2: Wymęczone zwycięstwo 1943 1944 Warszawa 2010

Redakcja: Tadeusz Zawadzki Współpraca redakcyjna i korekta: Jolanta Wierzchowska Projekt graficzny serii i okładki: Teresa Oleszczuk DTP, mapy: Tadeusz Zawadzki Copyright 2011 by Michał Glock Copyright 2011 by Tetragon sp. z o.o. Fotografia na okładce: Trałowce bazowe Floty Czarnomorskiej w wyzwolonym Sewastopolu, 23 luty 1945 r. (tsushima.su) Fotografia na stronie tytułowej: Żołnierz piechoty morskiej zawiesza radziecką banderę nad wyzwolonym Sewastopolem, maj 1944 r. (waralbum.ru) Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Wydawca: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o. 00-836 Warszawa, ul. Żelazna 41 lok. 21 e-mail: kontakt@tetragon.com.pl Książki można zamówić na: www.tetragon.com.pl Druk i oprawa: Sowa-Druk na Życzenie www.sowadruk.pl ISBN 978-83-930318-7-0

Spis treści I. Wyzwolenie Kubania....................................... 5 I.1. Noworosyjska operacja desantowa............................ 5 I.2. Flota Czarnomorska w operacji wyzwolenia Półwyspu Tamańskiego......... 18 I.2.1 Działalność floty na południowym wybrzeżu Półwyspu Tamańskiego...18 I.2.1.1. Wyzwolenie Anapy 18; I.2.1.2. Desant w Błagowieszczenskoj i w rejonie Jeziora Solenoje 20 I.3. Ponowne utworzenie Flotylli Azowskiej......................... 24 I.3.1 Flotylla Azowska w operacji wyzwolenia Taganrogu...26 I.3.2 Działalność Flotylli Azowskiej w czasie walk o Mariupol...27 I.3.3 Działania Flotylli Azowskiej w okresie walk o port Osipienko....29 I.3.4 Działania Flotylli Azowskiej w operacji tamańskiej...30 I.4. Działania Floty Czarnomorskiej w okresie walk na Kaukazie (VII 1942 X 1943).. 33 I.4.1 Operacje okrętów podwodnych...33 I.4.1.1. Zasięg działania okrętów podwodnych 33; I.4.1.2. Zwalczanie żeglugi przeciwnika 35; I.4.1.3. Straty okrętów podwodnych i ich przyczyny 43 I.4.2 Mała wojna minowa na Morzu Czarnym...47 I.4.2.1. Operacje minowe w II połowie 1942 r. w Cieśninie Kerczeńskiej 47; I.4.2.2. Działania minowe lekkich jednostek floty w 1943 r. 48 I.4.3 Działania przeciwko wybrzeżom przeciwnika...52 I.4.4 Działania lotnictwa morskiego w okresie walk na Kaukazie....62 I.4.4.1. Działania minowe 62; I.4.4.2. Działania lotnictwa bombowego 64 II. Ostatni rok działań (X 1943 IX 1944).......................... 70 II.1. Kerczeńsko-eltigeńska operacja desantowa...................... 70 II.1.1 Desant 18 Armii w Eltigen...73 II.1.1.1. Wysadzenie desantu 73; II.1.1.2. Zarys walk na lądzie 80; II.1.1.3. Ewakuacja przyczółka 84 II.1.2 Desant 56 Armii na Płw. Jenikalskim..................................... 87 II.1.2.1. Wysadzenie desantu 87; II.1.2.2. Zarys walk na lądzie 91 II.1.3 Mała wojna w Cieśninie Kerczeńskiej....92 II.1.3.1. Działania przeciwko siłom niemieckim 92; II.1.3.2. Dowóz zaopatrzenia 97 II.1.4 Desanty pomocnicze....105 II.1.4.1. Operacja desantowa w rejonie przylądka Tarchan 105; II.1.4.2. Operacja desantowa w Kerczu 109 3

4 II.1.5 Działania Lotnictwa Floty w okresie walk na Płw. Kerczeńskim....113 II.1.5.1. Loty zaopatrzeniowe 113; II.1.5.2. Loty szturmowe 114 II.2. Działania Floty Czarnomorskiej na liniach komunikacyjnych........... 115 II.2.1 Działania okrętów podwodnych...115 II.2.2 Działania lotnictwa...118 II.2.2.1. Loty bombowe i ataki torpedowe 118; II.2.2.2. Stawianie min 121 II.3. Walki na północno-zachodnim wybrzeżu Morza Czarnego............. 122 II.3.1 Radzieckie zamiary operacjne...122 II.3.2 Utworzenie Oczakowskiej Bazy Wojenno-Morskiej w Skadowsku....123 II.3.3 Nikołajewska operacja desantowa....124 II.3.4 Wyzwolenie Chersonia, Nikołajewa, Oczakowa i Odessy...126 II.4. Działania Floty Czarnomorskiej w czasie walk o Sewastopol IV V 1944...... 127 II.4.1 Działania okrętów podwodnych i kutrów torpedowych na trasie Sewastopol Konstanca...130 II.4.2 Działania niemieckich okrętów podwodnych w ostatnim okresie wojny...136 II.5. Działania Floty Czarnomorskiej w okresie V VIII 1944............... 140 II.5.1 Operacja desantowa w Akkermanie...145 II.5.2 Nalot lotnictwa Floty Czarnomorskiej na Konstancę...149 II.5.3 Zajęcie portów rumuńskich i bułgarskich. Samozatopienie sił niemieckich...155 Zakończenie............................................. 159 Bibliografia............................................. 193 Załączniki..............................................204 Załącznik 1. Tabela porównawcza rang............................ 204 Załącznik 2. Zmiany organizacyjne sił podwodnych..................... 205 Załącznik 3. Schemat pól minowych postawionych w 1941 r................. 208 Załącznik 4. Sektory okrętów podwodnych w latach 1941 1944.............. 209 Załącznik 5. Schemat organizacyjny artylerii nadbrzeżnej na początku wojny...... 218 Załącznik 6. Wagony artyleryjskie pociągu pancernego Żelezniakow.......... 219 Załącznik 7. Uzbrojenie okrętów głównych klas Floty Czarnomorskiej.......... 220 Załącznik 8. Dane taktyczno-techniczne okrętów Floty Czarnomorskiej......... 222 Załącznik 9. Dane taktyczno-techniczne podstawowych samolotów Lotnictwa Floty Czarnomorskiej........................257 Załącznik 10. Dane taktyczno-techniczne wybranych okrętów Marina Regala Romana. 258 Załącznik 11. Stany liczbowe samolotów lotnictwa Floty Czarnomorskiej......... 260 Skorowidz nazw geograficznych................................264 Skorowidz nazwisk........................................ 274 Skorowidz jednostek pływających...............................281

Rozdział I Wyzwolenie Kubania I.1. Noworosyjska operacja desantowa Sytuacja na froncie południowym jesienią 1943 r. nie dawała nadziei Niemcom na odniesienie zwycięstwa. Wojska niemieckie zostały zepchnięte do defensywy. Klęska na łuku kurskim i zaraz potem wyłom we froncie GA Środek spowodował, że radzieckie armie pancerne parły w kierunku Dniepru. Na Kaukazie niemiecki front zastygł na tzw. Błękitnej Linii. Był to pas umocnień ciągnący się od Noworosyjska do wybrzeża Morza Azowskiego. Najważniejszą jego częścią były umocnienia zbudowane pod Noworosyjskiem. Niemieckie dowództwo utworzyło ze swojej części miasta fortecę, najeżoną stanowiskami artylerii, karabinów maszynowych i otoczoną licznymi polami minowymi. Na początku września OKH zadecydowało o wycofaniu 17 Armii niemieckiej i towarzyszących jej oddziałów rumuńskich. Pierwszy rozkaz w tej sprawie ukazał się pod koniec sierpnia i nakazywał rozpoczęcie ewakuacji z rejonu Noworosyjska i Tamania w dniu 3 września. Sytuacja na froncie sprawiła jednak, że wyprowadzenie niemieckich oddziałów z Kaukazu zostało przełożone na drugą dekadę miesiąca 1. Z drugiej strony, wojska radzieckie stale były wzmacniane. Sytuacja jaka wytworzyła się w lutym 1943 r., gdy wojska radzieckie wylądowały na Przyl. Myschako, w zasadzie nie zmieniła się przez następne pół roku, z tym że oddziały walczące na Małej Ziemi znacznie urosły w siłę i zostały przekształcone w 18 Armię Desantową 2. Wzmocnienie sił radzieckich oraz stopniowe słabnięcie oddziałów niemieckich i rumuńskich zachęciły dowództwo Frontu Północnokaukaskiego do zaplanowania dużej ofensywy, której najważniejszym elementem było wyzwolenie Noworosyjska. Rozkaz w sprawie sił mających atakować Noworosyjsk został wydany przez gen. Pietrowa 30 sierpnia 1943 r. (nr 00566/op). Główną siłą uderzeniową miała stać się część 18 Armii (255 Brygada Piechoty Morskiej, 393 samodzielny batalion piechoty morskiej, 290 pułk NKWD, 1339 pułk piechoty 3 ), którą zamierzano wysadzić w centrum Noworosyjska przy wsparciu okrętów Floty Czarnomorskiej 4. Całą operacją zaczepną dowodził gen. płk I.J. Pietrow, a jego zastępcą ds. morskich został dowódca Floty Czarnomorskiej wiceadm. L.A. Władimirskij. Bezpośrednio oddziałami desantowymi dowodził dowódca bazy wojenno-morskiej w Noworosyjsku, kadm. Chołostiakow. 1 Kurojedow W.I. (red.), Wojenno-morskoj fłot Sowietskogo Sojuza w Wielikoj Otieczestwiennoj wojnie, t. 2: Czernomorskij fłot, Sankt-Pietierburg 2005, s. 268. 2 Ibidem, s. 424. 3 Grieczko A.A., Bitwa za Kawkaz, s. 361. Łącznie w operacji miało uczestniczyć 6480 ludzi wspieranych 20 działami kal. 76 mm, 21 działami przeciwpancernymi kal. 45 mm, 147 moździerzami, i 53 ciężkimi karabinami maszynowymi. 4 IOWMF, Dz 7173, s. 11 16, [w:] Chronika Wielikoj Otieczestwiennoj wojny Sowietskogo Sojuza na czernomorskom tieatrie, t. 5: 1 VII 1943 31 XII 1943, Moskwa 1949, s. 160. 5

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Wsparcie ogniowe miała zapewniać artyleria noworosyjskiej bazy i artyleria wojsk lądowych. Wszystkie stanowiska ogniowe znajdowały się na wschodnim brzegu Zatoki Cemeskiej. Dowodzenie nad artylerią na czas operacji miał przejąć dowódca artylerii 18 Armii gen. mjr G.S. Kariofilli. Wojskami po wysadzeniu desantu miał dowodzić drugi zastępca Pietrowa ds. wojsk lądowych, dowódca 18 Armii gen. lejtn. K.N. Lesielidze (z-ca ds. politycznych gen. mjr S.J. Kołonin, szef sztabu płk (potem gen. mjr) N.O. Pawłowskij) 5. Początkowo operację wysadzenia dwóch rzutów desantu zaplanowano na dwie noce 9 i 10 września, jednak pogorszenie pogody wymusiło przesunięcie operacji o jeden dzień. Oddziały miały lądować w trzech rejonach: Siły desantowe podzielone na trzy oddziały miały atakować w trzech kierunkach. Oddział 1: 255 Brygada Piechoty Morskiej (d-ca płk A.S. Potapow) miała wylądować na zachodnim brzegu Zatoki Cemeskiej na odcinku pomiędzy chłodnią i Przylądkiem Lubwi. Celem ataku miało być wzgórze 307,2, do którego trzeba było się przebijać przez centrum miasta. Siły tej grupy miały współdziałać z oddziałami 18 Armii (zachodnia grupa wojsk) mającej wyprowadzić atak z kierunku Małej Ziemi na północny-wchód. W składzie grupy zachodniej (d-ca gen. mjr N.A. Szwariow) walczyły 83 Brygada Piechoty Morskiej i 8 Gwardyjska Brygada Piechoty. Oddział 2: 393 samodzielny batalion piechoty morskiej, 290 pułk piechoty NKWD (d-ca kpt.-lejtn. W.A. Botyliow). Celem był północny rejon portu, gdzie zamierzano wylądować pomiędzy starą przystanią pasażerską a dawnymi składami drewna. Natarcie miało być poprowadzone w kierunku dworca kolejowego i dalej w kierunku na dzielnicę Mefodijewską. Docelowo oddział kpt. Botyliowa miał spotkać się z pierwszym oddziałem desantowym. Oddział 3: 1339 pp 318 Dywizji Piechoty (d-ca ppłk S.N. Kadanczyk). Miejscem wysadzenia desantu był wschodni brzeg Zatoki Cemeskiej w pasie od starej przystani pasażerskiej do nasady wschodniego mola. Oddział ten miał połączyć swe siły z atakującymi w kierunku cementowni Oktiabr wojskami wschodniej grupy wojsk. W składzie tej grupy (d-ca 318 Dywizji Piechoty płk W.A. Wruckij) znalazła się 318 Dywizja Piechoty, oddział szturmowy z 55 Gwardyjskiej Dywizji Piechoty wzmocniony 8 czołgami. Wspólnie radzieckie oddziały miały skierować natarcie w kierunku na Adamowicza Bałka. Na miejsce poszczególne oddziały miały być przewiezione przez następujące zespoły okrętów: 255 Brygada (2513 ludzi, 10 dział kal. 45 mm, 27 moździerzy, 61 karabinów maszynowych i rusznic ppanc.) została zaokrętowana na zespół okrętów dowodzonych przez kpt.-lejtn. P.I. Dierżawina (d-ca 5 Dywizjonu Kutrów Dozorowych), składający się z: 12 kutrów typu MO-4, 5 kutrów trałowych, 16 barek desantowych, 11 barkasów motorowych i 12 wiosłowych (holowanych) oraz 5 małych kutrów dozorowych typu KM. W awangardzie płynęły kutry patrolowe 4 Dywizjonu dowodzone przez kpt.-lejtn. N.I. Sypjagina 6. Północny oddział desantowy 393 samodzielnego batalionu piechoty morskiej w liczbie 882 ludzi (dodatkowo 10 moździerzy oraz 62 ciężkie karabinów maszynowych i rusznic ppanc.) na miejsce desantu została przewieziona przez zespół kpt.-lejtn. D.A. Głuchowa (d-ca 1 Dywizjonu Kutrów Dozorowych) w składzie: 7 kutrów MO-4 6 5 Grieczko A.A., Bitwa za Kawkaz, s. 414. 6 Biriuk W.S., Wsiegda wpieriedi. Małyje ochotniki w wojnie na Czornom morie 1941 1944, Sankt Pieterburg 2005, s. 258.

II rzut Wyzwolenie Kubania Mapa 1. Desant w Noworosyjsku 17 A Cemdolina Wos maja Szczel 4 DPGór 4 DPGór (rum.) 73 DP 101 LDP 307,2 5 KA 8 Gw DP 83 BPM Mefodijewskij DES DES DES DES DES DES DES DES Przyl. Lubwi DES DES DES DES DES Sacharnaja Gołowa 558,4 318 DP 18 A wschodnia grupa wojsk (10 IX 1943: 89 i 318 DP) 55 Gw DP 89 DP 5 Gw BPanc 290 pp NKWD 1337 pp Gruszowyj 696,7 g. Bolszoj Markotch Achonka 18 A zachodnia grupa wojsk (10 IX 1943: 176 DP, 83 BP M, 8 GwBP, 81 i 107 BP) Fiedotowka 446 g. Myschako sow. Myschako Staniczka Aleksina Myschako II rzut 1, 2, 3 grupy zabezpieczenia 3 oddział, grupy 1 i 2 2 oddział 1 oddział grupa 1 1 oddział, grupy 2 i 3 Kabardinka przyl. Myschako przyl. Doob Z Gelendżyka (SKA-031, SKA-081, SKA-0101, SKA-0111, SKA-0141, SKA-0812 Morskaja dusza, SKA-018), 5 barek desantowych i 6 barkasów motorowych 7. Wschodni oddział desantowy w liczbie 1455 ludzi (4 działka kal. 45 mm, 12 moździerzy, 12 ciężkich karabinów maszynowych i rusznic ppanc.) na miejsce desantu został dostarczony przez okręty dowodzone przez kpt. III rangi N.F. Masałkina: 6 kutrów typu MO-4 (SKA-032, SKA-022, SKA-052, SKA-082, SKA-0102, SKA 0122), 5 kutrów trałowych, 10 barek desantowych i 4 barkasy motorowe 8. Tyły zespołów desantowych zabezpieczały kutry 6 Dywizjonu dowodzonego przez kpt.-lejtn. G.I. Gnatienkę 9. 7 Ibidem, s. 259. 8 Chronika, t. 5, s. 182. 9 Biriuk W.S., Wsiegda wpieriedi, s. 258. 7

Skorowidz nazw geograficznych We wszystkich skorowidzach rzymska II oznacza tom 2. Wytłuszczeniem oznaczono strony z fotografiami. Skróty zastosowane w skorowidzu nazw geograficznych: ch. chutor; cieśn. cieśnina; dz. dzielnica; g. góra/ góry; jez. jezioro; kołch. kołchoz; lotn. lotnisko; m. miasto; os. osiedle/osada; płw. półwysep; przeł. przełęcz; przyl. przylądek; przyst. przystań; reg. region; rz. rzeka; sowch. sowchoz; st. kol. stacja kolejowa; w. wieś; wzg. wzgórze; zat. zatoka. Abinskaja, stanica 196, 337, 340, 343 Abrau, g. 353 Abrau, jez. 340, 341 Achilleon, przyl. 222, 334, II-89 Achtanizowskaja, w. 333 Achtanizowski, Liman 334 Achtari zob. Primorsko-Achtarskaja, m. Aczujew, przyl. II-25 Adamowicza Bałka 342, II-6 Adler, przyl. II-139 Adriatyckie, Morze 260 Adżi-Bułat, w. 206 Adżigoł, w. 250, II-123 Adżijask, przyl. 149 Afryka 150 Aja, przyl. 281 Aj-Todor, przyl. 293, 315, II-56 Aju-Dag, przyl. 287 Ak-Burun, przyl. II-48, II-73, II-84, II-85, II-107, II- 108, II-111 Akkerman, m. 126, II-145, II-146, II-148 Ak-Meczet, w. 117, 132, 142, 149, 151, 155, 163, 178, 261, 275, 282, II-39, II-40, II-115, II-119, II-122, II-124, II-132, II-134 Ak-Meczet, Zatoka II-115 Ak-Monaj, w. 173, 180, 217, 219, 245, 247, II-71, II- 171 Aksaj, w. 324 264 Algier, m. 77 Alicante, m. 77 Alma, w. 188, 189 Almeria, m. 58 Ałczak-Kaja, przyl. 240 Ałsu, w. 206, 286 Ałupka, m. 242 Ałuszta, m. 163, 169, 177, 178, 230, 236, 238, 243, 250, 305, II-52, II-59, II-112 Amur, rz. 68 Anapa, m. 172, 175, 197, 228, 229, 234, 275, 298, 310, 311, 314, 318, 321, 326, 334, 337, 339, 341, 352, 360, II-18, II-19, II-20, II-21, II-22, II-23, II-24, II-34, II-49, II-50, II-51, II-52, II-53, II-54, II-55, II-56, II-57, II-65, II-75, II-106, II-115, II-133 Anczekrak, w. 133 Angielska, Reduta 281 Ankara, m. 77 Arabacka, Mierzeja 158, 160, 163, 165, 170, 216, 219, 235, II-112, II-113 Archangielsk, m. II-143 Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 245 Armiańsk, m. 164, 166, II-127, II-128 Astrachań, m. 360 Asun-Alczik, w. 177 Austro-Węgry 51, 82 Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka 245

Skorowidz nazw geograficznych Azis-Oba, g. 209 Azow, m. 65, 157, 315, 324, II-24, II-26, II-33, II-142 Azowskie, Morze 18, 22, 25, 27, 73, 110, 156, 157, 159, 160, 165, 170, 184, 195, 207, 216, 217, 248, 252, 253, 254, 259, 263, 296, 314, 322, 326, 327, 329, 330, 339, II-5, II-24, II-25, II-27, II-30, II-63, II-65, II-66, II 87, II-91, II-97, II-105, II-113, II-140, II-173 Bachczysaraj, m. 205, 236, 285 Bagierowo, os. 174, 175, 272, II-98, II-105, II-110, II 113 Bajbuga, Bliżniaja 250 Bajdary, lotn. 185, 205, 206 Bakalska, Mierzeja 163 Bakczysaraj, m. 189 Baku, m. 27, 29, II-43, II-161 Bałakława, m. 95, 97, 104, 161, 177, 192, 194, 208, 266, 281, II-142 Bałtyckie, Morze 23, 24, 26, 29, 30, 33, 35, 36, 39, 40, 43, 45, 46, 48, 52, 54, 55, 61, 63, 65, 66, 237, 263 Batumi, m. 28, 90, 94, 103, 109, 110, 111, 112, 128, 154, 198, 258, 294, 295, 301, 302, 303, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 314, 319, 339, 343, 348, 349, 362, II-45, II-48, II-57, II-105, II-117, II- 136, II-137, II-138, II-139, II-140, II-141, II-160, II-183, II-188 Belbek, rz. 48, 190, 208, 210, 211, 212, 274, 276 Belbek, w. 101, 103, 181 Bełt, cieśn. 48 Berlin, m. 99 Besarabia, reg. 72, 73, 81, 85, 124 Bieglickaja, Mierzeja 327, 328 Bielajewka, m. 133 Biełosaranskaja, Mierzeja II-28 Bieriezań, wyspa 147, 148, 149, 150, 155, II-118, II-125 Biezymienowka, w. II-26, II-29 Bijuk-Muskomja, w. 206 Bijuk-Otarkoj, w. 192, 206 Biriuczyj, wyspa 158, II-63 Bizerta, m. 21, 22, 30, 33, 46, 47 Błagodat, sowch. 191 Błagowieszczenskaja, w. 333, 335, 336, II-20, II-21, II 22, II-23, II-51, II-53, II-54 Bogojawlensk, w. II-125 Boh, rz. 22, 24, 124, II-64, II-65, II-118, II-121, II-122, II-123, II-124, II-125 Boj-Kazak, w. 170 Bolszoj Fontan, os. 133 Bołgrad, m. 119, 121, II-145 Borzowka, przyl. II-108 Bosfor, cieśn. 34, 77, 80, 86, 99, 101, 103, 151, 154, 200, 296, 300, 305, 306, II-34, II-38, II-39, II-40, II-41, II-42, II-166 Brest, m. 49 Brinowka, w. 133 Brunsbüttel, m. 262 Budapeszt, m. II-68 Budienowka, w. II-27 Bugaz, w. II-146, II-148 Bukareszt, m. 156, 260, II-149, II-155, II-175, II-188 Bukowina, reg. 72, 73, 81, 82 Bulgarica, w. 121 Bułdinka, w. 133 Bułganak k. Kerczu, w. II-91, II-129 Bułganak k. Symferopola, w. 187 Bułganak, Zatoka 222, 223, 224 Bułgaria 80, 88, 103, 111, 118, 150, 151, 154, 261, 296, 299, 300, II-34, II-41, II-42, II-141, II-154, II-157, II-158, II-169, II-175, II-178 Burgas, m. 118, 296, 307, 309, 310, II-36, II-42, II-157, II-175 Burluk, g. 206 Burnas, przyl. II-35, II-36, II-42 Cartagena, m. 77 Cemeska, Dolina 338 Cemeska, Zatoka 24, 32, 73, 337, 343, 354, 355, 356, 357, 361, II-6, II-8, II-14, II-15, II-16, II-172, II-173 Centralnyj, lotnisko II-150 Cernavodă, m. 115, 154, II-187 Chersoneski, Płw. 180 Chersoneski, Przyl. II-39 Chersoneski Przylądek, lotn. 185, 186, 187, 216, 283 Chersones, przyl. 48, 181, 185, 281, II-130, II-136 Chersoń, m. 25, 74, 98, 130, 131, 136, 155, 263, II-115, II-122, II-126, II-182 265

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Chobi, rz. 197, 198, 301, 303, 314, II-36, II-140, II-163 Christoforowka, w. 328 Chroni, przyl. 219, 220, 222, 223 Ciurupińsk, m. 131 Czagiry Suchije, w. II-146 Czajkino, w. II-30, II-31, II-32, II-88 Czaplinka, m. 164 Czatyrłyk, rz. 167, 170 Czauda, przyl. 232, II-56 Czebanka, w. 133, 140, 146 Czekannyj, przyl. 239 Czerkiez-Kiermien, w. 190, 205, 212 Czetartyr, g. 193 Czokrak, jez. 222 Czokrak, Zatoka 221 Czongar, w. 167 Czorguń, lotn. 185, 216 Czorguń Wierchnij, w. 212 Czubaszskoje, jez. II-83 Czumburskaja, Mierzeja 323, 328 Czuszka, Mierzeja 327, 329, 333, 334, II-30, II-47, II 48, II-72, II-73, II-86, II-87, II-88, II-89, II-90, II-91, II-92, II-104, II-108, II-111 Dacza Maksymowa 184 Dagestańska Republika Autonomiczna 246 Dakar, m. 87 Daller, wyspa 125 Deligardi, chutor 191 Delta Dunaju Kilia, rz. 73, 84, 147 oczakowska odnoga 125, 126 portickie ujście II-45 starostambulska odnoga 123 Sulina, rz. 122 Tulcza, rz. 122 Diergaczi, ch. 183 Długa, g. 343 Dniepr, rz. 22, 24, 68, 73, 124, 127, 130, 131, 170, 216, II-5, II-36, II-64, II-65, II-73, II-118, II-121, II 122, II-123, II-124, II-125, II-126, II-140, II- 142 Dniepru i Bohu, Liman 75 266 Dniestr, rz. 73, 85, 110, 124, 146, II-64, II-133, II-145, II-146, II-147 Dofinowka, w. 112, 133, 139, 149 Nowaja 139, 146 Dołgaja, Mierzeja II-25 Dołotowka, w. 328 Dołżanka, w. II-66 Dołżanskaja, Mierzeja 323 Donbas, reg. II-10 Doniec, Północny, rz. 324, II-88 Don, rz. 158, 207, 323, 324, 332, 340, II-24, II-47 Donuzław, jez. 155, 178 Doob, przyl. 361, II-11, II-51 Drezno, m. 261, 262 Dubowyj Rynok, g. 333 Dunaj, rz. 14, 72, 73, 81, 82, 84, 85, 88, 94, 106, 111, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 131, 147, 154, 261, 262, 307, 308, 309, 314, II-33, II-39, II-44, II-45, II-63, II-64, II 65, II-121, II-122, II-126, II-140, II-145, II-146, II-157, II-167 Duwankoj, w. 189, 190, 205, 209 Dwujakornaja, Zatoka 261, 310, 311, II-52, II-55 Dżelkedżi-Eli, w. 177 Dżugba, w. 363 Dżurżuleszty, w. 119 Efendikoj, w. 209 Egejskie, Morze 78, 260 Elczan-Kaja, wyspa 231 Emine, przyl. 299 Enzeli, m. 27 E, przyl. 133 Ereğli, m. 113 Eltigen, w. 18, 19, 218, 224, 225, 226, 329, II-73, II-75, II-76, II-77, II-78, II-79, II-80, II-81, II-82, II-83, II-84, II-87, II-92, II-95, II-96, II-97, II-100, II- 101, II-102, II-103, II-104, II-112, II-113, II-114, II-115, II-174, II-187 Eupatoria, m. 18, 101, 109, 161, 169, 178, 187, 236, 237, 238, 259, 260, 305, 313, II-34, II-42, II-46, II 117, II-118, II-119, II-120, II-124, II-129, II 151, II-172

Skorowidz nazw geograficznych Fałszywyj Gielendżyk, w. 338, 339 Fidonisi (Zmiejnyj), wyspa 106, 153, 307, 308, 309, II-43, II-45, II-149, II-162, II-178 Finlandia 364 Fiolent, przyl. 285, II-41 Fiume, m. 50, 83 Fontanka, w. 139, 140 Foros, os. 177, 242 Forsztad, w. II-123 Frajdorf, w. 155, 169, 171, 172 Gadiuczij-Kut, w. 224 Gagida, rz. 298 Gagry, m. 313 Gałacz, m. 120, 121, 123, 262 Garkusza, ch. 318 Gibraltarska, Cieśnina 78 Gielendżycka, Zatoka II-10 Gielendżyk, m. 102, 201, 295, 298, 304, 305, 318, 322, 336, 343, 344, 345, 347, 348, 349, 350, 353, 355, 356, 357, 360, 361, 367, II-8, II-11, II-12, II-18, II-19, II-21, II-22, II-35, II-49, II-50, II-51, II-52, II-57, II-58, II-61, II-63, II-64, II-75, II-79, II-118 Gieniczesk, m. 158, 165, 235, 259, II-30, II-63 Gieorgijewski, klasztor 281 Gieorgijewskoje, w. 363, 366 Gildendorf, w. 140 Girialnaja, g. 333 Glebowka, w. 348, 350, II-55 Glejki, w. II-87, II-89 Głowa Cukru, wzg. II-17 Głuchoj Kanał 334 Głuchy Kanał II-32 Gołowina, w. II-140 Gołubickaja, w. II-30, II-31, II-32 Gorki, m. II-43 Grigoriewka, w. 133, 138, 139, 140, 141, 149, II-170, II-190 Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka 245 Gudauty, m. II-63 Haga, m. 63 Hamburg, m. 261 Hiszpania 58, 77, 78, 87 Hoek van Holland, m. 85 Holandia 42, 63, 85, 87, 261 Iljiczowka, sowch. 139 Iljinka, w. 133 Ilji, przyl. 231, 234 Inkerman, m. 204, 209, 280, 281 Iran 246 Isakcza, m. 120 Iszuń, w. 142, 156, 166, 167, 168, 172, 173, 178, 236, II-175 Iwan-Baba zob. Kiik-Atłama, przyst. Iwanowka k. Eupatorii, w. 187 Iwanowka k. Oczakowa, w. II-123 Izmaił, m. 73, 75, 81, 102, 119, 121, 123, 124, 125, II 157, II-218 Izmir, m. 86 Jałta, m. 142, 149, 177, 178, 179, 209, 242, 251, 264, 275, 293, II-28, II-34, II-35, II-39, II-41, II-42, II 43, II-53, II-54, II-56, II-58, II-59, II-129, II 132, II-133, II-141, II-182 Jałtańskie, Góry 169, 177, 209 Jałta, w. II-28 Janowskogo, jez. 335 Jaryłgacz, jez. 163 Jejsk, m. 128, 159, 175, 184, 220, 223, 323, 324, 325, 326, 327, 330, 334, II-24, II-25, II-26, II-27, II-28, II-33, II-123, II-140, II-143 Jenikale. os. 220, 253, 329, II-47, II-66, II-89, II-93, II-110 Jenikale. przyl. 22, II-48 Jenikalski, Płw. II-87, II-90 Jużnaja Ozieriejka, w. 18, 339, 344, 345, 346, 347, 349, 350, 352, 353, 354, 355, II-8, II-19, II-163, II-172, II-185, II-189 Kabardinka, w. 336, 356, II-11 Kaborga, w. 102 Kachowka, m. 170 Kacza, rz. 199, 237 Kacza, w. 205 267

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Kadyk, m. 63 Kagarłyk, w. 133 Kaguł, jez. 124, II-64 Kaliakra, przyl. 308, II-42, II-46 Kalmius. rz. II-27 Kamysz-Burun, m. 164, 173, 174, 175, 217, 218, 224, 225, 226, 227, 229, 245, 253, 254, 257, 264, 313, 329, II-47, II-50, II-54, II-63, II-71, II-73, II-75, II-81, II-84, II-86, II-88, II-92, II-93, II-94, II-95, II-96, II-98, II-103, II-105, II-110, II-114, II-171, II-174, II-182, II-187 Kamyszewska, Zatoka 286 Kamyszi, Bliżnije 250, 251 Kamyszi, Dalnije 250, 251, 258 Kamyszły, w. 192, 193, 209, 211, 286 Kamyszowskaja, rz. II-17 Kapkany, w. 253 Karagoz, m. 101 Kara-Koba, dol. 190 Karkinicka, Zatoka 109, 110, 151, 160, 167, 170, II- 115, II-124 Karolino-Bugaz, w. 133 Kartał, jez. II-63 Kaspijskie, Morze 16, 24, 46, 65, II-25, II-145 Kaukaz, g. 18, 24, 25, 75, 109, 165, 172, 178, 195, 196, 197, 216, 261, 262, 268, 279, 281, 282, 283, 286, 287, 291, 306, 311, 315, 318, 319, 321, 336, 337, 338, 340, 341, 342, 343, 345, 349, 351, 363, 366, II 5, II-10, II-17, II-18, II-19, II-24, II-33, II-34, II-39, II-40, II 41, II-42, II-48, II-66, II-97, II-136, II-140, II-142, II-165, II-173, II-180, II-183, II-186, II-191 Kazantipska, Zatoka 219, 221 Kazantip, w. II-66 Kerczeńska, Cieśn. 74, 110, 156 Kerczeńska, Cieśnina 109, II-20, II-25, II-31, II-51, II- 65, II-71, II-86, II-88, II-90 Kerczeński, Płw. 161, 173, 174, 180, 185, 195, 208, 209, 214, 216, 218, 222, 224, 227, 229, 241, 243, 244, 245, 248, 249, 252, 254, 255, 256, 259, 264, 272, 273, 274, 329, 332, 338, 342, 345, II-20, II-21, II-33, II-34, II-47, II-66, II-70, II-71, II-73, II-92, II-93, II-98, II-105, II-113, II-160, II-171, II-173, II-174, II-175, II-218 268 Kercz, m. 18, 74, 102, 111, 112, 128, 157, 159, 163, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 180, 209, 214, 216, 217, 224, 229, 232, 245, 248, 249, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 264, 296, 303, 329, 338, II-23, II-34, II-36, II-47, II-49, II-63, II-66, II-67, II-71, II-80, II-82, II-83, II-84, II-87, II-88, II-90, II-91, II-92, II-95, II-104, II-107, II-109, II-110, II-111, II-115, II-129, II-157, II-171, II-175, II-182, II-191 Kickany, w. II-145 Kiik-Atłama, przyst. 261, II-54, II-120, II-133 Kijów, m. II-74 Kilia zob. też Stara Kilia, w. Kilia, m. 119, 121, 125, 126, II-148, II-154 Kilonia, m. 262 Kilońska, Zat. 48 Kiloński, Kanał 48 Kinburska, Mierzeja 150, 155, II-123 Kislica, w. 120, II-157 Kobuleti, m. II-43 Kodosz, g. 364 Koja-Nasz, wzg. 209 Koj-Asan, w. 248 Koktiebiel, w. 230, II-141 Kołdun, g. 345 Komsomolsk nad Amurem 58 Komsomolsk, przys. II-33, II-103 Konstanca, m. 82, 83, 84, 85, 101, 105, 106, 107, 113, 114, 115, 116, 118, 153, 155, 261, 262, 264, 296, 299, 305, 314, II-35, II-37, II-41, II-42, II-45, II 52, II-59, II-64, II-115, II-119, II-130, II-131, II-134, II-136, II-137, II-138, II-139, II-145, II 149, II 150, II-151, II-152, II-153, II-154, II 155, II-156, II-157, II-159, II-166, II-169, II 174, II-175, II-187 Konstantynopol, m. 21, 33 Konstantynowski, fort 103, 184, 282 Konstantynowski, Przyl. 103 Korabielnaja, Zatoka 280 Kordon Iljicza 334, II-47, II-87, II-89, II-105, II-109 Korokel, w. 251, 258 Korpecz, w. 247 Kozacka, Zatoka 184, 199, 282, 286 Kozy, w. 242 Krasnaja Strieła, kołch. 334

Skorowidz nazw geograficznych Krasnodar, m. 219, 324, 326 Krasno-Miedwiedowskaja, stanica 341 Krasnyj Partizan, sowch. II-23 Krasnyj Pieriesieleniec, w. 139 Kriwaja, mierzeja 328 Kronsztadt, m. 177 Krotkow, w. II-73, II-75, II-77, II-78, II-79, II-80, II 96, II-99, II-100, II-101, II-102, II-103, II-104 Krym, Płw. passim Krymskaja, stanica 337, 341, 361 Kryżanowka, w. 133 Kubań, reg. 335, 350, II-47 Kubań, rz. 219, 256, 323, 324, 326, 327, II-88 Kuczki, w. 205 Kuczugury, w. 221, 223, II-31, II-33, II-88 Kuczuk-Muskomja, w. 205 Kugurłuj, jez. II-63 Kulbakino, w. 102 Kulewi, m. 302 Kulikowe Pole, dz. Sewastopola 196 Kursk, m. II-5 Kuru-burun, przyl. 296, 297 Kuru-Burun, przyl. 305 Kwarantanny, Zatoka 269 La Manche 48, 261 Leningrad, m. 75, 127, 179 Lenintal, w. 139 Liman Adżałyk 133 Liman Dnieprowski 130 Liman Dniestrowski II-154 Liman Dofinowski 146 Liman Gadżibiejewski 102 Liman Kujalnicki II-126 Linz, m. 261, 262 Lozanna, m. 86 Lubwi, przyl. 338, 354, 355, II-6, II-13, II-15 Lustdorf, os. 133 Luzanowka, w. 133 Łaba, rz. 261, 262 Łazariewskaja, w. 312, 314, 363, II-140 Łunaczarskoje, w. II-29 Łysa (k. Tamania), g. 329 Łysa (k. Teodozji), g. 234 Machaczkała, m. 360 Majak-Oba, g. 212 Majak, w. II-93 Majkop, m. 196 Maksimowicza Chutor 190 Małachowski, Kurhan 183 Małyj Ulis, zat. II-145 Mama Ruskaja, w. II-105 Mamaszaj, w. 48, 182 Mangalia, m. 85, 111, 151 Mangiejm, w. 133 Mangust, w. II-27 Mangusz, w. II-28 Manycz, rz. 324 Marfowka, w. 177 Margaritowka, w. II-25 Marina Roszcza, w. 338 Mariupol, m. 27, 74, 128, 156, 157, 158, 159, 166, 259, II-27, II-28, II-29, II-66, II-156, II-157 Marmara, Morze 75, 86 Marsylia, m. 83 Matiuszenko, Zatoka 185, 186 Mefodijewska, dz. Noworosyjska II-6 Meganom, przyl. II-141 Mekenzija, w. 190, 194, 209 Mekenzijewy Gory, st. kol. 184, 191, 208, 209, 211, 213, 214, 274, 276, 277, 284, II-130 Melitopol, m. 163 Messyna, m. 76 Messyńska, Cieśnina 75 Miednowo, lotn. II-150 Mieliekino, w. 329, II-28, II-29 Mitridat, g. II-84, II-85, II-109, II-111, II-112, II-175 Mius, rz. 361, II-25, II-26, II-27 Mołocznoje, jez. 158 Mołoga, w. II-146 Montreux, m. 86 Morozowskij, Chutor 323 Moskwa, m. 16, 86, 99, 103, 105, 156, 157, 161, 174, 194, 211, 281, 308, II-62, II-162 Murmańsk, m. 33, II-145 269

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Myschako, przyl. 257, 337, 338, 360, 361, II-5 Myschako, sowch. 343, 357, 359, 361 Myschako, w. 357 Nataliewka, w. 327 Natuchajewskaja, stanica 341 Neapol, m. 49, 75, 76 Neuilly-sur-Seine, m. 88 Niebierdżajewskaja, stanica 340 Nikołajewka, w. 187 Nikołajew, m. 24, 28, 30, 32, 33, 35, 40, 43, 45, 73, 74, 79, 80, 89, 93, 96, 97, 99, 102, 103, 117, 126, 127, 128, 129, 130, 136, 137, 149, 154, 158, 198, 261, 263, 300, 307, II-68, II-122, II-123, II-124, II 125, II-126, II-156, II-159, II-161, II-174, II 182, II 185 Niżnie-Bierdianskij, przyl. II-29 Nowaja Kilija zob. Kilia Nowo-Michajłowka, w. 255 Noworosyjsk, m. 14, 18, 21, 24, 32, 33, 67, 74, 75, 94, 95, 98, 102, 103, 109, 110, 111, 112, 127, 128, 136, 139, 154, 172, 174, 175, 178, 193, 197, 198, 199, 211, 215, 218, 228, 230, 231, 232, 233, 234, 236, 237, 238, 239, 241, 242, 255, 256, 257, 264, 265, 267, 268, 282, 287, 288, 289, 291, 293, 294, 295, 296, 298, 301, 302, 303, 304, 305, 307, 310, 315, 317, 318, 319, 320, 321, 326, 330, 332, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 348, 353, 355, 356, 357, 359, 361, 362, 364, 365, II-5, II-7, II-8, II-9, II-11, II-12, II-13, II-14, II-15, II-16, II-17, II-18, II-19, II-20, II-55, II-62, II-74, II-75, II-82, II-86, II-103, II-105, II-109, II 110, II-115, II-123, II-132, II-138, II-141, II 159, II 160, II-164, II-171, II-172, II-173, II-181, II 189, II-190, II-218 Nowosiełowka, ch. 133 Nowosiełowka, w. 177 Nowyj Swiet, w. 239, 240 Obuchowka, ch. 324 Oczakowska, Mierzeja 323 Oczaków, m. 22, 24, 25, 67, 75, 93, 101, 109, 110, 127, 128, 129, 132, 147, 149, 150, II-64, II-65, II-124, II-125, II-126, II-129, II-133, II-140, II-142 270 Oczamczyra, m. 95, 197, 293, 343, II-38, II-43 Odessa, m. 14, 18, 24, 25, 30, 32, 35, 37, 45, 73, 74, 75, 76, 77, 85, 86, 93, 95, 98, 102, 103, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 117, 123, 124, 126, 127, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 154, 155, 166, 167, 168, 170, 187, 197, 296, 297, 300, 305, 309, 364, II-42, II-44, II-52, II-65, II-112, II-115, II 120, II-121, II-122, II-124, II-126, II-131, II 133, II 140, II-141, II-142, II-147, II-153, II 156, II 159, II 162, II-163, II-164, II-169, II-170, II-176, II-178, II-179, II-182, II-183, II-190, II-191 Olinka, przyl. 113, 151, 297, II-42, II-134 Omega, skała 271 Opasnaja, w. II-47, II-85 Opasnoje, w. II-87 Opuk, g. 218, 227, 231, II-56, II-58, II-171 Oranienbaum, m. 73, 179 Orta-Kisek, w. 205 Osipienko, m. 158, 315, 329, II-27, II-29, II-30, II-33 Otuzy, w. 242, 251 Owidiopol, w. 133 Ozieriejka, rz. 257, 321, 353 Ozieriejka, w. 350, II-56 Pachomowo, w. 170 Panagija, przyl. 333, II-50 Pawło-Oczkowskaja, w. II-25 Pawłowka, w. 206 Perekopski, Przesmyk 160, 163, 164, 165, 166, 169, 170, 171, 173, 248, 280, II-70, II-72, II-91, II-112, II-127, II-128, II-174, II-175, II-179; zob. też Perekop Perekop, w. 130, 156, 158, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 170, 172, 173, 182, II-127, II-162 Periprava, w. 84, 123, 124, 125, 126 Picunda, przyl. 319 Pienaj, przyl. 99, 204, 220, 221, 222, 338 Pieriesyp, dz. Odessy 148 Pieriesyp, w. 333, II-32 Pierwomajskij, wyspa 22, 129, 148, 149, 150, 155, II- 118, II-124, II-125 Piesczanyj, w. II-29

Skorowidz nazw geograficznych Pietrowski, ch. 133 Pietrowskiej, kołchoz im. 213 Pietruszyna, mierzeja 330 Pietruszyno, w. 327 Piotrogród, m. 31, 68 Pireus, m. 76 Ploeszti, m. 115, 117, 153, 154, 155, II-149, II-175 Pokrowskie, Chutory II-123 Polakowka, w. 328 Południowa, Zatoka 104, 279, 284, 285, II-142 Poniewież, m. II-120 Popowo, jez. 133 Port Katon, os. 323, 334, II-33 Poti 15, 67, 74, 94, 96, 102, 112, 127, 128, 129, 139, 193, 197, 198, 199, 203, 204, 206, 231, 255, 265, 275, 298, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 322, 330, 332, 336, 339, 344, 346, 348, 349, 352, 362, 365, 367, II-40, II-42, II-43, II-45, II-48, II-49, II-57, II-61, II-72, II-117, II-131, II 136, II 137, II-138, II-139, II-140, II-142, II-156, II 160, II-162, II-163, II-183, II-184, II-185, II-192 Północna, Zatoka 48, 104, 180, 208, 213, 274, 278, 283, 286, II-62, II-64, II-129, II-130, II-133, II 135, II-142, II-160, II-164, II-182 Pradina, w. 125 Primorsko-Achtarskaja, m. 157, 184, 219, 318, 323, 324, 325, 326, II-25, II-30, II-31, II-32, II-124 Prut, rz. 81, 119, 124 Przystań Kamienna 104 Pszysz, rz. 363, 366 Rewel, m. 31 Rieni, m. 73, 119, 120, 121, 123, 124 Rostów 156, 157, 196, 207, 216, 323, 324, II-47, II-171 Rostów, m. 157 Rumunia 13, 16, 18, 39, 46, 51, 80, 81, 82, 83, 84, 88, 104, 105, 111, 120, 150, 156, 170, 172, 260, 263, 296, 300, II-34, II-41, II-42, II-115, II-121, II 126, II-130, II-139, II-149, II-153, II-155, II-156, II 164, II-165, II-169, II-178 Russkij, wyspa II-127 Rybackaja, Zatoka 338 Sacharnaja Gołowka, g. II-129 Saint-Germain, m. 82 Saki, os. 259, 260, II-151 Samsonowka, w. 330 Sapun, Góra 281, II-129 Sarabuz, m. 101, 195, 249, 252, 259, 260, 272 Sary-Bułat, w. 236 Sarycz, przyl. 112, 113, II-42 Sarygol, os. 163, 232, 233, 250, 251 Satu Nou, płw. 122, 125 Sekretariewka, w. 133 Sevres, m. 86 Sewastopol, m. passim Siedmiogród, reg. 81 Siemi Bałka 323 Siennaja, w. 333, 335, II-20, II-47, II-48, II-64, II-104 Siureń, w. 205, 206, 285 Siwasz, zat. 160, 166, II-90, II-127 Skadowsk, m. 170, 265, II-64, II-111, II-115, II-116, II-118, II-119, II-120, II-122, II-123, II-124, II 131, II-132, II-133, II-134, II-182 Soczi, m. 198, 236, 300, 313, 315, 318, 349, 365, II 139, II-140 Sofia, m. 260 Solenoje, jez. 336, 352, II-20, II-21, II-23, II-50, II-53, II-58, II-73, II-75, II-76, II-77 Sorrento, m. 76 Sriednij Saraj, w. 170 Stambuł, m. 75, 76, 77, 80, 87, 99, 113, 152, 201, 296, II-36, II-187 Staniczka, os. 346, 348, 353, 355, 356, 359, 362 Stanisław, w. II-123 Stara Kilia, w. 121, 123, 125 Starotitarowskaja, w. II-32 Staryj Karantin, w. 224, 225 Staryj Krym, m. 250, 251 Strzelecka, Zatoka 292, II-142, II-168 Suchoj Jelanczyk, rz. 329 Suchumi, m. 28, 128, 312, 313, 314, 319, 338, II-77, II-137, II-139 Sudak, m. 161, 163, 216, 236, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 246, 250, 251, 305, II-172 Sudak, mierzeja 338 271

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Sudak, rz. 242 Sukko, rz. 351 Sulina, m. 84, 107, 111, 114, 115, 117, 118, 123, 124, 153, 155, 297, 299, 308, 309, II-34, II-36, II-37, II 64, II-68, II-115, II-118, II-121, II-122, II-130, II-134, II-136, II-149, II-151, II-153, II-154, II-156 Sulina, rz. 122, 262 Sułtanowka, w. 177, 252, II-129 Suzdalska, Góra 191 Swierdłowo, w. 133, 138 Sycylia, w. 75 Syczawski, przyl. 149 Symferopol, m. 161, 169, 172, 178, 188, 203, 208, 236, 247, 272, II-123, II-129 Synopa, m. 294, 295 Szabielskoje, w. 323 Szabielsk, w. II-25 Szabler, przyl. 299, 308 Szabo, w. II-146 Szapowałki, kurhan 333 Szapsugskaja, stanica 337, 340 Szaumian, rz. 363 Szaumian, w. 366 Szliachowo, w. 146 Szuli, w. 205, 206 Szyrokinskij, w. 329 Śródziemne, Morze 49, 77, 80, 99 Święty Jerzy, rz. 122 Taganrog, m. 71, 74, 159, 328, II-25, II-26, II-27, II- 33, II-46 Taganroska, Zatoka 322, 324 Takil, przyl. II-50, II-52, II-83, II-98 Tallin, m. 47, 142 Tamań, m. 176, 224, 318, 327, 333, II-5, II-20, II-23, II 47, II-50, II-70, II-73, II-75, II-77, II-78, II-80, II 84, II-93, II-95, II-96, II-99, II-100, II-103, II 104 Tamań, reg. zob. Tamański, Płw. Tamańska, Zatoka 176, 335, II-78 Tamański, Płw. 18, 164, 168, 172, 175, 176, 195, 216, 224, 234, 240, 243, 245, 253, 254, 259, 267, 303, 326, 327, 329, 332, 333, 334, 335, 339, 340, 341, 342, II-18, II-20, II-30, II-31, II-33, II-39, II-50, 272 II-58, II-62, II-63, II-64, II-70, II-75, II-81, II-82, II-91, II-103, II-115, II-173 Tarchankut, przyl. 107, 137, 155, 220, 305, II-37, II 38, II-41, II-44, II-68, II-116, II-117, II-118 Tarchan, przyl. 220, 222, II-91, II-105, II-106, II-107, II-108, II-109, II-111 Tarutino, m. II-145 Tataru, wyspa 125 Tendrowska, Mierzeja 110, 141, 147, 155, 178, II-34, II-118, II-123, II-125 Teodozja, m. 18, 65, 98, 128, 142, 161, 163, 173, 178, 179, 180, 216, 217, 218, 224, 227, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 239, 240, 241, 244, 245, 250, 251, 254, 259, 261, 295, 305, 311, 334, II-22, II-38, II-39, II-42, II-52, II-53, II-54, II-56, II-57, II-58, II-59, II-63, II-65, II-67, II-73, II-75, II-93, II-95, II-96, II-98, II-112, II-115, II-120, II-121, II-129, II-133, II-137, II-171, II-172 Teodozyjska, Zatoka 247, 251, 254 Tiemriuk, m. 158, 219, 221, 222, 223, 325, 326, 327, 330, 332, 334, 338, 339, II-27, II-30, II-31, II-32, II-66, II-87, II-88, II-93, II-140, II-173 Tobieczikskoje, jez. II-76 Toropowa, dacza 212, 285 Trabzon, m. II-139 Trenzina Bałka 192 Troickaja Bałka 211 Troicki, tunel 280 Tuapse, m. 14, 31, 33, 95, 109, 111, 112, 128, 172, 175, 177, 197, 200, 201, 211, 218, 230, 242, 264, 265, 268, 292, 294, 298, 300, 301, 302, 303, 305, 306, 308, 311, 312, 313, 314, 318, 319, 322, 332, 336, 339, 345, 347, 349, 353, 359, 362, 363, 364, 365, 366, 367, II-8, II-9, II-23, II-53, II-55, II-56, II-57, II-58, II-60, II-61, II-117, II-132, II-136, II-137, II-138, II-140, II-160, II-180 Tulcza, m. 111, 115, 116, 117, 121, 123, 124 Turcja 28, 29, 48, 77, 80, 85, 86, 87, 99, 113, 118, 154, 160, 180, 201, 294, 300, II-34, II-39, II-40, II-41, II-115, II-139, II-141, II-157, II-169, II-177, II-188 Tuzła, Mierzeja 177, 225, 333, 334, II-33, II-50, II-83, II-94, II-95 Tyłowoje, w. 206

Skorowidz nazw geograficznych Tyraspol, m. II-145 Ustricznoje, jez. 170 Utrisz, przyl. 256, II-22 Victoria, reduta 191 Wał Turecki (Ak-Monaj) 248, 252 Wał Turecki (Perekop) 160, 165, 166, II-128 Warienikowskaja, w. II-104 Warna, m. 14, 88, 113, 118, 151, 152, 263, 299, II-34, II-40, II-52, II-93, II-117, II-157, II-158, II-169, II-175 Warnutka, w. 190, 205 Warwarowka, w. 344 Wasilewka (k. Noworosyjska), w. 348, II-55 Wasilewka (k. Oczakowa), w. II-123 Wasilewka (k. Teodozji), w. 234 Węgry 51, 81 Wielka Brytania 21, 83, 87 Wierbki, wyspa II-123 Wiesiełoje, lotn. II-67 Wiesieło-Wozniesienka, w. II-27 Wiesiełyj, chutor II-26 Wiłkowo, m. 119, 126, II-148, II-151, II-154 Władysławowka, w. 236, 245, 247, 249, 255, II-70, II 171 Władywostok, m. 58, II-145 Włochy 21, 42, 50, 51, 52, 55, 75, 76, 82, 86, 87, 150, 260 Wojkowa, zakł. im. przystań 163, 177, 256, II-47, II 48, II-110, II-113 Wołczji Worota, przeł. 338, 340 Wołga, rz. 68, II-43 Woroszyłowa, sowchoz im. 142 Wozniesiensk, m. 154 Wygoda, w. 133 Zakaukazie, reg. 129 Załankoj, w. 205, 206, 209 Ziuk, przyl. 219, 221, 222 Zmiejnyj zob. Fidonisi (Zmiejnyj), wyspa Zonguldak, m. 113 Żebrianskaja, Zatoka II-44 Żebrijany, w. 107, 119, 126, 308, II-148 Żeleznyj Rog, przyl. 352, II-21, II-22, II-49, II-50 Żukowka, w. 253, II-47, II-48, II-87, II-89 273

Skorowidz nazwisk Abramow Nikołaj Osipowicz 73, 119, 120, 125, 228, 229, II-171 Achliujew N.A. 220 Afrikanow Aleksiej Fiedotowicz II-12 Ahlfen Hans von 232 Ajdynow Arkadij Fiodorowicz 229 Aleksander Gieorgij Aleksandrowicz 182 Aleksandrow Aleksandr Pietrowicz 157 Aleksiejew Boris Andriejewicz 95, II-37 Alfons XIII 63 Allmendinger Karl II-70, II-136 Ałafuzow Władimir Antonowicz 127 Andriejew Gieorgij Iwanowicz, mjr 229 Andriejew Władimir Aleksandrowicz, kpt. I rangi 229, 242 Anikin Michaił S. 236 Answaldt Wolff-Ehrenrich von 260 Antoniec Konstantin Aleksiejewicz 182 Antonow Aleksiej Innokientowicz 341 Apostołow Gieorgij Pietrowicz 96, II-42, II-46 Arszyncew Boris Nikiticz II-17, II-87 Artamonow Michaił Pietrowicz II-21 Askerow Nasreddin Ogły 220 Awdiejew Michaił Wasiljewicz 171 Azarow Ilja Iljicz 135 Bachtin Aleksandr Nikołajewicz II-146 Baranow N.A. 193 Baranow Siemion Pietrowicz 166 Barbotko Siergiej Ignatjewicz II-87 Basistyj Nikołaj Jefremowicz 89, 229, 346, 355, 357, II-57, II-61, II-118, II-124 Batow Paweł Iwanowicz 168, 174 Berijew Gieorgij Michajłowicz 71 274 Biekietow B.W. 334 Bielakow Nikołaj Aleksandrowicz II-74 Bielenkow Władimir Kondratjewicz 119 Biełanow Nikołaj Michajłowicz 96, II-45 Biełorukow Nikołaj Pawłowicz II-39 Biełousow Siergiej Filippowicz II-124 Biełow W.N. II-107 Biezzubow A.J. 328 Birnbacher Heinz 261 Bobrow G.E. 96 Bobrownikow P.A. 94, 229, 307, II-55, II-56 Bogdanow Nikołaj Nikołajewicz 364 Bojarskij N.I. 89 Bondarenko Michaił Grigorjewicz II-75 Borys III Koburg II-158 Botyliow Wasilij Andriejewicz II-6, II-12, II-15, II-16 Breżniew Leonid Iljicz 14, 15 Brodskij Eduard Borisowicz 98 Brodskij Jefim Aronowicz 173 Brumistrow Iwan Aleksiejewicz 97 Buchting Hermann II-59 Budionny Siemion Michajłowicz 248, 259, 316 Bujanskij Biencjan Solomonowicz 351, II-39 Buk Aleksandr Władimirowicz 95 Bulbulan G.D. II-16 Bul S.P. 95 Bünau Rudolf von 361 Buriak P.M. 89 Burkin Michaił Iwanowicz 187 Burnaszow Ibragim Kasjanowicz 96 Butakow Grigorij Aleksandrowicz 353 Cebrowskij Grigorij Nikołajewicz 98 Chalif Grigorij Isakowicz 182

Skorowidz nazwisk Charczenko A.J. 332 Charczenko Michaił Fiodorowicz 280 Chatiaszwili Gieorgij Iwanowicz 101 Chlebnikow Aleksandr Michajłowicz 269 Chmielnickij Jakow Moisiejewicz 95 Chołostiakow Gieorgij Nikiticz 336, 355, II-5, II-11, II-20, II-74, II-92, II-97, II-103, II-106, II-190 Christiansen Georg 362 Chruszczow Nikita Siergiejewicz 14 Chweskiewicz R.I. 333, 334 Curikow Siergiej Antonowicz 96, 266, II-46 Czajkowski, lejtn. 280 Czebyszew Konstantin Iwanowicz 96 Czeczelnickij Michaił R. 324, 342 Czełak M.P. 343 Czepik Oleg Mironowicz 310 Czeriewiczenko Jakow Timofiejewicz 341, 366 Czerniak I.G. II-29 Czerniak Iwan Grigoriewicz 233, II-90 Czernomazow S.T. 182 Czułkow Iwan Iljicz 236 Czyrkow Piotr Michajłowicz 363 Daszyczew Iwan Fiodorowicz 229, 234, 244 Denikin, Anton Iwanowicz, gen. por. 32 Denisenko Grigorij Iwanowicz 183 Dewiatko Aleksandr Daniłowicz 96, 152 Dienieżko Dmitrij Mitrofanowicz 96 Dierżawin Pawieł Iwanowicz II-6, II-21, II-23 Dmitriew Nikołaj Iwanowicz 182 Dronin Pawieł Siewastianowicz 96, 114 Dubowow W.M. 220 Durikow Wasilij Iwanowicz 184 Duszyn Aleksiej Zacharowicz 171 Dzampajew Sałambek Dzambajewicz 182 Dziuba Gieorgij Gieorgijewicz 101, 271 Eisenstein Siergiej Michajłowicz 22 Fadiejew Władimir Gieorgijewicz 308, 310 Fartusznyj Iłłarion Fiedotowicz 95, II-39, II-42 Feddersen Boy II-37 Filippow A.M. 230, II-50, II-75 Fiodorow S.I. 90, 94, 229 Fleischer Friedrich-Wilhelm 260 Flejszer Siemion Grigorjewicz II-12 Franco Francisco, gen. 77 Fretter-Pico Maximilian 245 Friebe Helmut 361 Frolikow Iwan Andriejewicz 323 Frołow Aleksandr Siergiejewicz, kadm. 224, II-31 Frołow W.N., kpt. II rangi II-28 Frunze Michaił Wasiljewicz 25, 37, 160 Gadow Hans-Joachim 260 Garsojew A.N. 43 Gaude Hans-Ludwig 312 Gładkow Wasilij Fiodorowicz II-74, II-81, II-82, II- 83, II-84, II-85, II-86, II-114 Gławackij Gieorgij Konstantinowicz II-106 Głazowskij P.W. 89 Głuchow Dmitrij Andriejewicz II-6, II-12, II-20, II 75, II-100 Gnatienko Grigorij Iwanowicz II-7, II-75, II-101 Godlewskij G.F. 89 Goinkis Pawieł Gustawowicz 63 Goldenzwejg M.Ch. 183 Goldsztejn Jakow Władimirowicz 363 Gołowanow Nikołaj Iwanowicz 97 Gołowin Ł.P., kpt. 211 Gołubiew Michaił Michajłowicz II-43 Gołubiew-Monatkin Iwan Fiodorowicz II-123, II 124 Gordiejew Dmitrij Wasiljewicz 339 Gorki Maksym 49, 76 Gorpiszczenko Pawieł Filippowicz 191, 270 Gorszenin A.N. 94, II-57 Gorszkow Siergiej Gieorgijewicz 77, 140, 141, 338, 342, II-25, II-26, II-29, II-30, II-87, II-146 Goworuchin W.I. 43 Gricenko Iwan Michajłowicz 96 Grieczko Andriej Antonowicz 366, II-33 Griemiako Boris Wasiljewicz II-42, II-116 Grieszyłow Michaił Wasiljewicz 97, 297, II-37, II-39, II-116 Grigorjew Siemion Timofiejewicz, mjr II-74 Grigorjew Wissarion Wissarionowicz, kpt. II rangi 119 275

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Groznyj-Afonin W.S. 219 Gurin M.K. 310 Gusarow Siergiej Rodionowicz 192, 270 Guszczin Aleksiej Matwiejewicz, kpt. I rangi 89, 229 Guz Nikołaj Olimpijewicz 213, 270 Haeker Georg II-27 Hansen Erik 165, 166, 274 Hartmann Walter II-136 Hitler Adolf 158, II-70, II-130, II-174 Iljuszyn Siergiej Władimirowicz 71 Iossa W.A. 220 Iossieliani Jarosław Konstantinowicz II-38 Isajew Nikołaj Wasiljewicz II-45 Isakow Iwan Stiepanowicz 216, 248, 300, 336, 345 Iwanow A.P. 229, 240, 242, 347 Iwanow S.I., kpt. I rangi 141 Iwanow Władimir Iwanowicz, kpt.-lejtn. II-38 Iwanow, zob. Oktiabrskij II-189 Iwaszczenko K.S. II-107 Izrailiewicz Iosif Simonowicz 95 Jaenecke Erwin II-70, II-136 Jakimczuk Aleksiej Daniłowicz 299 Janczurin Władimir Aleksiejewicz II-20 Jasinskij Gieorgij Wasiljewicz 182 Jefanow Siergiej Iwanowicz 98 Jefimow Pawieł Iwanowicz 341 Jefremow Wasilij Siergiejewicz 257 Jelisiejew Iwan Dmitriewicz, kadm. II-124 Jelisiejew Nikołaj Wasiljewicz, kpt.-lejtn. 97 Jeriemienko N.W. 324 Jermaczenkow Wasilij Wasiljewicz 156, 271 Jeroszenko Wasilij Nikołajewicz 89, 316 Jewstigniejew W.I. 226 Jumaszew Iwan Stiepanowicz, adm. 77, II-189 Kadanczyk Siergiej Nikołajewicz II-6 Kadygrobow Nikołaj Anastasjewicz 93 Kaganowicz Łazar Michajłowicz 341, 345 Kaldewey W. II-59 Kamkow Fiodor Wasiljewicz 363 276 Kapitochin Aleksandr Grigoriewicz 193, 270 Karachan Lew Michajłowicz 76 Karakaj Sidor Aleksiejewicz 96 Karbowskij Grigorij Jewstafjewicz 98, II-37, II-39 Kariofilli Gieorgij Spiridonowicz II-6 Kasatkin Aleksiej Pietrowicz 96 Katuncewskij Grigorij Wasiliewicz 93 Kazański N.I. 43 Kicuk Pawieł Nikołajewicz 367 Kiesajew Astan Nikołajewicz 98, II-115 Kiriłłow Nikołaj Konstantinowicz II-26, II-27, II-28, II-29, II-31, II-106, II-107, II-108 Kirin N.I. II-22 Kirinow, W.A. 120 Kisielew Iwan Nazarowicz 96 Klapdor Heinrich 311, II-61, II-137 Klassmann Helmut 309 Kleist Ewald von 166 Klinin N.F. 97 Koczyjewa Konstantin Gieorgijewicz 311 Kolesow Jakow Siergiejewicz 256 Kołganow Konstantin Stiepanowicz 253 Kołomijec Trofim Kalinowicz 191, 270 Kołonin Siemion Jefimowicz 341, II-6 Kołtypin Nikołaj Aleksandrowicz 97, 292, II-43 Kołybanow Anatolij Gieorgijewicz 135 Komarow Walentin Nikołajewicz 97, II-35, II-43 Korobicyn, Aleksandr Iwanowicz 119 Korobkow Fiodor Grigorjewicz 271 Kosenko Andriej Antonowicz 98 Kosonogow Lew Wasiljewicz II-101 Kotanow Fiodor Jewgienjewicz 348, II-26, II-28 Kotow Grigorij Pietrowicz 338 Kotrow Wasilij Pietrowicz 134 Kowtunowicz I.D. 75 Kozjubierda Władimir Charłamowicz 98 Kozłow Dmitrij Timofiejewicz, gen. lejtn. 246, 248, 253, 255, II-181 Kozłow J.A., kpt. III rangi 90 Krawczenko Fiodor I. 89, 206, 207 Kreß Hermann 361 Krieger, płk II-70 Kriwoszein N.A. 231

Skorowidz nazwisk Kryłow Aleksiej Nikołajewicz 47 Kudriawcew Boris Wasiljewicz, kpt.-lejtn. 97, II-44 Kudriawcew P.S., kpt. 191 Kukuj Grigorij Aronowicz 96, II-45 Kumanin Michaił Fiodorowicz 15, 304 Kunikow Cezar Lwowicz 333, 335, 348, 355, 357 Künzel Karl-Friedrich II-58 Kuzmin German Juljewicz 96 Kuzniecow A.A., d-ca Profintierna 48 Kuzniecow A.A., z-ca d-cy AG-21 64 Kuzniecow Fiodor Isidorowicz, gen. płk 166, 167 Kuzniecow Nikołaj Gierasimowicz, adm. floty 76, 78, 80, 97, 100, 106, 107, 112, 115, 118, 150, 156, 161, 320, 321, II-37, II-57, II-145, II-180 Kuźmin Gierman Juliewicz, kpt. II rangi II-45 Kuźmin Oleg Iljicz, kpt.-lejtn. 340 Lanz Hubert 366 Lariczew Dmitrij Titowicz 97 Lenin Władimir Iljicz 21, 29 Leontjew Iwan Pawłowicz 223 Lesielidze Konstantin Nikołajewicz II-6, II-71 Leszczenko Aleksiej Jakowlewicz, kpt. 49, 182 Lewczenko Gordiej Iwanowicz 144, 168, 174, 175, 177, II-179, II-190 Lewickij Aleksandr Aleksandrowicz 97 Lewkowicz P.I. 223 Litoszenko I.G. 225 Lohr Alexander 103 Lutherer Günther II-58 Lwow Władimir Nikołajewicz 224, 244 Łaczewskij W.I. II-107 Łarionow Gieorgij II-110 Łaskin Iwan Andriejewicz 191, 270 Łatyszew Uljan A. 238 Łopata Iwan K. 225 Malinin Borys Michajłowicz 40, 42, 43 Małachow M.S. II-81 Małanin A.F. II-107 Małyszew Nikołaj Iwanowicz 96 Manstein Erich von 165, 169, 180, 190, 207, 214, 216, 244, 264, 273 Markow F.S. 89 Martynow D.D., kpt. II-85 Martynow W.A, komisarz pułkowy 332 Masałkin Nikołaj Fiodorowicz II-7 Matiuchin Aleksiej Pawłowicz 183 Matiuszyn A.D. 343 Mattenklott Franz 244 Matuszenko Michaił Władimirowicz 182, 184 Matwiejew Gieorgij Andriejewicz 97 Mechlis Lew Zacharowicz 246, 253, 255, II-181, II-190 Mehmed IV 85 Michajłow Gieorgij Afanasjewicz, kpt.-lejtn. 96 Michajłow Ł.F., st. politruk 219 Michał I Hohenzollern-Sigmaringen II-155 Mielnik Kondrat Siemionowicz II-70 Mielnikow A.A., kpt. II rangi 107 Mielnikow P.A., kpt. III/II rangi 90, 308 Mielnikow W.I., kpt. 155 Mienszikow Pawieł Iwanowicz 184 Mikabieridze D.R. II-90 Milukow Siergiej Wasiljewicz II-31 Minajew N.I. 90 Mitin W.M. 89 Mitrofanow Piotr Wasiljewicz 95 Moisiejew S.A. 220 Monachow Siemion Fiodorowicz 133 Moskaluk W.J. II-75 Mospan W.J. 231 Moszenskij Siergiej Jakowlewicz 184 Mozdalewskij Wasilij Fiodorowicz 182, 183 Muchamiedjarow K.M. 192 Murygin M.S. 259 Mussolini Benito 42, 51 Mustafa Kemal Atatürk 77, 86 Nedtwig Joachim 361 Niculescu Dumitru 152 Niegoda Grigorij Pudowicz 230, II-57, II-58, II-59, II-60, II-61 Niejmark Julij Isaakowicz II-125 Niemczenko Wiktor Emmanuiłowicz II-28 Niemczinow Władimir Innokientijewicz 98, II-44 277

Flota CZerwona na Morzu czarnym 1942 1943 Niesmijanow A.I. II-52 Niewinskij A.M. 75 Nikitienko Iwan Nikołajewicz 183 Nikitin W.A. 40 Nikołajew A.D., kpt.-ljtn. 220 Nikołajew Aleksandr Aleksandrowicz 97 Niomitc Aleksandr Wasiljewicz 26 Nowikow Nikołaj Dmitriewicz, kpt. II rangi 95, II-37 Nowikow Piotr Gieorgijewicz, gen. mjr 190, 270, 282 Nowikow T.A., kadm. 89, 105, 106 Oktiabrskij Filipp Siergiejewicz 15, 103, 118, 126, 157, 173, 179, 202, 210, 211, 215, 216, 217, 218, 224, 258, 281, 319, II-62, II-124, II-164, II-180, II-181, II-188, II-189 Olszanskij Konstantin Fiodorowicz II-27, II-28, II- 125 Orłow M.A., mjr II-106 Orłow Władimir Mitrofanowicz 55 Ostrjakow Nikołaj Aleksiejewicz 101, 185, 271 Ostroszapkin F.J. 195 Owczynnikow Fiodor Dmitrijewicz II-21 Panasienko A.S. 182, 334 Pancerżańskij, Eduard Samuiłowicz 25 Panow Nikołaj Aleksiejewicz 96 Paramoszkin Pawieł Iwanowicz II-41 Parchomienko Wiktor Aleksandrowicz II-57 Pawlenko Stiefan Klimientiewicz 95 Pawłowskij N.O. II-6 Pawłyk P.P. 183 Petersen Klaus 312 Pierwuszyn Aleksiej Nikołajewicz 218, 244 Pietrow Iwan Jefimowicz, gen. 135, 174, 177, 187, 190, 195, 209, 276, 281, 345, 366, II-5, II-6, II 20, II-26, II-62, II-70, II-83, II-84, II-85, II-105, II 109 Pietrow Ł.G., kpt. I rangi 98 Pietrowskij G.I. 225 Pisarichin I.G. 191 Pokrowskij Władimir Michajłowicz 93 Polakow Jewgienij Pietrowicz 95, II-41 Popowicz A.J. II-30 Potapow Aleksiej Stiepanowicz, płk 270, II-6 278 Potapow Ł.P., kpt.-lejtn. II-146 Potiemkin W.P. 77 Primo de Rivera Juan Antonio 63 Procenko Wiktor Trofimowicz II-11, II-132 Prokofjew S.S., kpt. I rangi II-25 Prokofjew Władimir Matwiejewicz, kpt.-lejtn. 98, 231, II-115 Prosjanow E.T. 119 Pszenicznyj J.F. 328 Pustowojtienko Nikołaj Kuprijanowicz 292 Rabinowicz Piotr Siemionowicz 183 Radowskij Konstantin Wiekientjewicz 182 Rajkunow Aleksandr Wasiljewicz II-16 Ralenko K.S. II-14 Rall Jurij Fiodorowicz 76 Raskolnikow Fiodor Fiodorowicz 27 Rastoczil Jewgienij Gienrichowicz 97, II-36, II-43 Rjabych I.R. 220 Romanow Michaił Fiodorowicz 230, 237, II-8, II-57, II-58 Rud Jakow Apołłonowicz II-30, II-32 Rul Awgust Andriejewicz 185 Rusakow Wiktor Antonowicz 101, 171 Rutkowskij Władimir Iwanowicz II-87 Rybakow W.A. 123, II-51 Ryżow A.I. 334 Saakjan Gurgen A. 280 Salmuth Hans von 167 Samarin Anton Michajłowicz II-29 Samojłow Konstantin 48 Samojłow Konstantin Iwanowicz 48 Saracoğlu Şükrü 77 Sawickij Siergiej Timofiejewicz 95 Sawin Siergiej Stiepanowicz 94, II-49 Sawin Siergiej Stiepanowicz, d-ca M-118 98, II-36, II-44 Schmidt-Weichert Hans-Joachim 311 Schulz Otto II-59 Schuster Karlgeorg 260 Seevers Ernst August II-59 Senarclens-Grancy Aleksander von 341 Sibille Armando II-44