Fizyka Plansze interaktywne 2.0 Gimnazjum WYDAWNICTWA SZKOLNE I PEDAGOGICZNE SPÓ KA AKCYJNA
Informacja o publikacji: Fizyka. Plansze interaktywne 2.0. Gimnazjum Autor testów i komentarzy: Wies aw Zawisza Konsultacja merytoryczna: Alicja Smolin-Joniec Ilustracje Mark & Groch Marek Niezgoda Posterus Sp. z o. o. Na potrzeby przygotowania ilustracji wykorzystano nast pujàce utwory znajdujàce si w domenie publicznej (public domain): Plansza 15: Kryszta ki kamfory Zdj cia.êwistaka.pl; Szron Redsymbian.com Plansza 30: Metro Wikimedia Commons Plansza 36: Ilustracje grafik pod Tabelà na podstawie ilustracji SURA Plansza 37: 3 zdj cia zaçmienia S oƒca wszystkie Wikipedia Commons Lektor: OVERTIME Studio Reklamy i Dêwi ku s.c. Realizacja dêwi ku: OVERTIME Studio Reklamy i Dêwi ku s.c. Platforma multimedialna i integracja VM Sp. z o. o. www.vm.pl Opieka merytoryczna oraz koordynacja projektu Think Global Sp. z o. o. www.thinkglobal.pl Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó ka Akcyjna Warszawa 2009 www.wsip.pl
Spis plansz 1. Najpierw by a fizyka, póêniej komputery 2. Jak szybko porusza si krzes o? 3. Czy skalar to tylko ryba? 4. Si y wokó nas 5. Czy sondzie kosmicznej wystarczy paliwa? 6. Kiedy samochód przyspiesza? 7. Jak szybko ratownik zje d a po linie? 8. Dlaczego jab ko spada na ziemi? 9. Jaka jezdnia jest lepsza g adka czy chropowata? 10. Ile energii ma spadajàcy spadochroniarz? 11. Mocy przybywaj 12. Gdzie si podzia a energia? 13. Jak ogrzaç r ce? 14. Dlaczego pod sufitem jest cieplej? 15. Kto ukrad kamfor? 16. Nic w przyrodzie nie ginie 17. Ile wa y kilo pierza? 18. Dlaczego nurek g binowy ma skafander? 19. Ma y strongmen, czyli jak podnieêç tira? 20. Dlaczego niektóre cia a tonà, a inne wyp ywajà? 21. Jak nauczyç yletk p ywaç? 22. Elektrony sà wêród nas 23. Mi oêç i nienawiêç wêród adunków elektrycznych 24. Dlaczego przewody elektryczne majà izolacj? 25. Nat enie pràdu, co to takiego? 26. Opór elektryczny jako w asnoêç substancji 27. Jak zapaliç dwie arówki naraz? 28. Jak i z czego zrobiç magnes? 29. Jaki biegun jest na biegunie? 30. Najsilniejszy z omiarz 31. Od huêtawki do silnika 3
32. Dlaczego wahad o si waha? 33. Czary z wahade kami 34. Co komu w duszy gra? 35. Co s yszy pies? 36. Zaçmienie S oƒca nie do koƒca 37. Kto stoi za lustrem? 38. Jak powstaje t cza? 39. Jak szybko rozchodzà si wieêci? 40. Czy Êwiat stanà do góry nogami? 41. Okulary nie do pary 4
Zakres materia u oraz przyk adowe tematy lekcji mo liwe do realizacji z u yciem plansz Plansza 1 Tytu : Najpierw by a fizyka, póêniej komputery Celem planszy jest wprowadzenie ucznia gimnazjum w Êwiat fizyki jako nauki przyrodniczej, nakreêlenie miejsca fizyki w rodzinie nauk Êcis ych i przyrodniczych oraz wskazanie znaczenia osiàgni ç fizyki dla rozwoju innych dyscyplin naukowych oraz techniki. Nowa podstawa programowa podaje szczegó owo zagadnienia merytoryczne zwiàzane z realizowanà na lekcjach fizyki tematykà, natomiast nie podejmuje tematyki zaj ç wprowadzajàcych do nauczania przedmiotu fizyka w gimnazjum, co nie znaczy, e takie zaj cia nie sà potrzebne. Lekcja wprowadzajàca do nowego przedmiotu jest bardzo wa na, gdy pozwala przedstawiç uczniom rang i znaczenie fizyki wêród innych dyscyplin naukowych i uzmys owiç im koniecznoêç poznania tej dyscypliny w tak stechnicyzowanym i skomputeryzowanym Êwiecie, korzystajàcym pe nymi garêciami z odkryç fizyki. Plansz t wykorzystujemy na pierwszych zaj ciach z fizyki: Czym zajmuje si fizyka? ogólnego dla gimnazjum ( ), obowiàzujàcej od roku szkolnego 2009/2010, poniewa zach ca uczniów do poznawania fizyki w ka dym jej aspekcie. Plansza 2 Tytu : Jak szybko porusza si krzes o? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem ruchu cia a z punktu widzenia fizyki oraz z podstawowymi poj ciami z nim zwiàzanymi. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem pr dkoêci do opisu ruchu (pkt 1.1). Do w aêciwego rozumienia poj cia pr dkoêci i jej pomiaru potrzebne jest rozumienie, kiedy cia o jest w ruchu oraz umiej tnoêç okreêlenia uk adu odniesienia i rozpoznania toru ruchu. Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Ruch; Wzgl dnoêç ruchu. Pkt 1.1 Uczeƒ pos uguje si poj ciem pr dkoêci do opisu ruchu. 5
Plansza 3 Tytu : Czy skalar to tylko ryba? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem wielkoêci skalarnej i wektorowej oraz ró nicami mi dzy pr dkoêcià i szybkoêcià, a tak e wzgl dnoêci pr dkoêci. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem pr dkoêci do opisu ruchu (pkt 1.1, 2), wyznacza pr dkoêç przemieszczania si (pkt 9.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Ruch; Wzgl dnoêç ruchu; Pr dkoêç a szybkoêç. Pkt 1.1 Uczeƒ pos uguje si poj ciem pr dkoêci do opisu ruchu. Plansza 4 Tytu : Si y wokó nas Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem si y jako miary wzajemnego oddzia- ywania cia i wielkoêci wektorowej oraz takimi kategoriami jak si a wypadkowa, si y równowa àce. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ podaje przyk ady si i rozpoznaje je w ró nych sytuacjach praktycznych (pkt 1.3), dokonuje pomiaru si y wyporu za pomocà si omierza (pkt 9.3). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Oddzia ywania i ich skutki; WzajemnoÊç oddzia ywaƒ; Si a jako miara oddzia ywaƒ; Równowaga si ; Si a wypadkowa; Masa i ci ar cia a. Pkt 1.3 Uczeƒ podaje przyk ady si i rozpoznaje je w ró nych sytuacjach praktycznych, Pkt 9.3 Uczeƒ dokonuje pomiaru si y wyporu za pomocà si omierza. Plansza 5 Tytu : Czy sondzie kosmicznej wystarczy paliwa? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z I zasadà dynamiki Newtona i poj ciem bezw adnoêci. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ 6
opisuje zachowanie si cia na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona (pkt 1.4). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Pierwsza zasada dynamiki. Pkt 1.4 Uczeƒ opisuje zachowanie si cia na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona. Plansza 6 Tytu : Kiedy samochód przyspiesza? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z II zasadà dynamiki Newtona i definicjà przyspieszenia oraz jednostki si y. Wspomniane zostanà rodzaje oporów ruchu. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego (pkt 1.6), opisuje zachowanie si cia na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona (pkt 1.7), stosuje do obliczeƒ zwiàzek mi dzy masà cia a, przyspieszeniem i si à (pkt 1.8), opisuje wp yw oporów ruchu na poruszajàce si cia a (pkt 1.12). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Ruch zmienny; Przyspieszenie; Druga zasada dynamiki. Pkt 1.6 Uczeƒ pos uguje si poj ciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego, Pkt 1.7 Opisuje zachowanie si cia na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona, Pkt 1.8 Stosuje do obliczeƒ zwiàzek mi dzy masà cia a, przyspieszeniem i si à, Pkt 1.12 Opisuje wp yw oporów ruchu na poruszajàce si cia a. Plansza 7 Tytu : Jak szybko ratownik zje d a po linie? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z ruchem jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym oraz rozk adaniem si na sk adowe, a tak e analizowaniem danych z pomiarów. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie 7
przyspieszonego (pkt 1.6), opisuje zachowanie si cia na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona (pkt 1.7). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Ruch zmienny; Przyspieszenie; Druga zasada dynamiki. Pkt 1.6 Uczeƒ pos uguje si poj ciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego, Pkt 1.7 Uczeƒ opisuje zachowanie si cia na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona. Plansza 8 Tytu : Dlaczego jab ko spada na Ziemi? Celem planszy jest zapoznanie ucznia ze spadkiem swobodnym cia oraz prawem powszechnego cià enia. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem si y ci koêci (pkt 1.9), stosuje do obliczeƒ zwiàzek mi dzy masà cia a, przyspieszeniem i si à (pkt 1.8). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Spadek swobodny; Trzecia zasada dynamiki. Pkt 1.9 Uczeƒ pos uguje si poj ciem si y ci koêci, Pkt 1.8 Uczeƒ stosuje do obliczeƒ zwiàzek mi dzy masà cia a, przyspieszeniem i si à, Pkt 1.10 Uczeƒ opisuje wzajemne oddzia ywanie cia, pos ugujàc si trzecià zasadà dynamiki Newtona. 8
Plansza 9 Tytu : Jaka jezdnia jest lepsza g adka czy chropowata? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem tarcia i jego rodzajami. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje wp yw oporów ruchu na poruszajàce si cia a (pkt 1.12). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Ruch jednostajnie opóêniony prostoliniowy; Opory ruchu; Tarcie. Pkt 1.12 Uczeƒ opisuje wp yw oporów ruchu na poruszajàce si cia a. Plansza 10 Tytu : Ile energii ma spadajàcy spadochroniarz? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciami pracy oraz energii mechanicznej i wewn trznej. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ wykorzystuje poj cie energii mechanicznej i wymienia ró ne jej formy (pkt 2.1), pos uguje si poj ciem pracy (pkt 2.2), opisuje wp yw wykonanej pracy na zmian energii (pkt 2.3), pos uguje si poj ciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej (pkt 2.4), stosuje zasad zachowania energii mechanicznej (pkt 2.5). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Praca; Energia potencjalna grawitacji; Energia kinetyczna; Zasada zachowania energii. Pkt 2.1 Uczeƒ wykorzystuje poj cie energii mechanicznej i wymienia ró ne jej formy, Pkt 2.2 Uczeƒ pos uguje si poj ciem pracy, Pkt 2.3 Uczeƒ opisuje wp yw wykonanej pracy na zmian energii, Pkt 2.4 Uczeƒ pos uguje si poj ciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej, Pkt 2.5 Uczeƒ stosuje zasad zachowania energii mechanicznej. 9
Plansza 11 Tytu : Mocy przybywaj Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem mocy i jej jednostkà. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem pracy i mocy (pkt 2.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Moc. Pkt 2.2 Uczeƒ pos uguje si poj ciem pracy i mocy. Plansza 12 Tytu : Gdzie si podzia a energia? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem energii mechanicznej i energii wewn trznej oraz zjawiskiem rozpraszania si energii mechanicznej. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej (pkt 2.4), stosuje zasad zachowania energii mechanicznej (pkt 2.5), analizuje jakoêciowo zmiany energii wewn trznej spowodowane wykonaniem pracy i przep ywem ciep a (pkt 2.6), wyja- Ênia zwiàzek mi dzy energià kinetycznà czàsteczek i temperaturà (pkt 2.7). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Ciep o a praca; Zmiana energii wewn trznej; Temperatura; Zasada zachowania energii. Pkt 2.4 Uczeƒ pos uguje si poj ciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej, Pkt 2.5 Uczeƒ stosuje zasad zachowania energii mechanicznej, Pkt 2.6 Uczeƒ analizuje jakoêciowo zmiany energii wewn trznej spowodowane wykonaniem pracy i przep ywem ciep a, Pkt 2.7 Uczeƒ wyjaênia zwiàzek mi dzy energià kinetycznà czàsteczek i temperaturà. 10
Plansza nr 13 Tytu : Jak ogrzaç r ce? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z I zasadà termodynamiki oraz sposobami transportowania ciep a. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ analizuje jakoêciowo zmiany energii wewn trznej spowodowane wykonaniem pracy i przep ywem ciep a (pkt 2.6), wyjaênia zwiàzek mi dzy energià kinetycznà czàsteczek i temperaturà (pkt 2.7), wyjaênia przep yw ciep a w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rol izolacji cieplnej (pkt 2.8), opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji (pkt 2.11). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Przekazywanie ciep a; Ciep o a praca; Zmiana energii wewn trznej. Pkt 2.6 Uczeƒ analizuje jakoêciowo zmiany energii wewn trznej spowodowane wykonaniem pracy i przep ywem ciep a, Pkt 2.7 Uczeƒ wyjaênia zwiàzek mi dzy energià kinetycznà czàsteczek i temperaturà, Pkt 2.8 Uczeƒ wyjaênia przep yw ciep a w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rol izolacji cieplnej, Pkt 2.11 Uczeƒ opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji. Plansza 14 Tytu : Dlaczego pod sufitem jest cieplej? Celem planszy jest zapoznanie ucznia ze zjawiskiem konwekcji (unoszenia). Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ wyjaênia zwiàzek mi dzy energià kinetycznà czàsteczek i temperaturà (pkt 2.7), opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji (pkt 2.11). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Przekazywanie ciep a; Zmiana energii wewn trznej. Pkt 2.7 Uczeƒ wyjaênia zwiàzek mi dzy energià kinetycznà czàsteczek i temperaturà, Pkt 2.11 Uczeƒ opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji. 11
Plansza nr 15 Tytu : Kto ukrad kamfor? Celem planszy jest zapoznanie ucznia ze zjawiskiem sublimacji i resublimacji oraz ró nic w zachowaniu kszta tu i obj toêci cieczy, cia sta ych i gazów. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ analizuje ró nice w budowie mikroskopowej cia sta ych, cieczy i gazów (pkt 3.1). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Energia wewn trzna i zmiany stanów skupienia; Budowa wewn trzna i w aêciwoêci cia sta ych; Budowa wewn trzna i w aêciwoêci cieczy i gazów; Stany skupienia materii. Pkt 3.1 Uczeƒ analizuje ró nice w budowie mikroskopowej cia sta ych, cieczy i gazów. Plansza 16 Tytu : Nic w przyrodzie nie ginie Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem bilansu cieplnego, ciep a w aêciwego, topnienia, parowania oraz sposobem wyznaczania ciep a w aêciwego za pomocà kalorymetru. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem ciep a w aêciwego, ciep a topnienia i ciep a parowania (pkt 2.10), planuje doêwiadczenie lub pomiar, wybiera w aêciwe narz dzia pomiaru, mierzy: czas, d ugoêç, mas, temperatur, napi cie elektryczne, nat enie pràdu (pkt 8.12), wyznacza ciep o w aêciwe (pkt 9.5). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Ciep o w aêciwe. Pkt 2.10 Uczeƒ pos uguje si poj ciem ciep a w aêciwego, ciep a topnienia i ciep a parowania, Pkt 8.12 Uczeƒ planuje doêwiadczenie lub pomiar, wybiera w aêciwe narz dzia pomiaru, Pkt 9.5 Uczeƒ wyznacza ciep o w aêciwe. 12
Plansza 17 Tytu : Ile wa y kilo pierza? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem g stoêci substancji oraz sposobem jej wyznaczania dla cia a sta ego i cieczy. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem g stoêci (pkt 3.3), stosuje do obliczeƒ zwiàzek mi dzy masà, g stoêcià i obj toêcià cia sta ych i cieczy, na podstawie wyników pomiarów wyznacza g stoêç cieczy i cia sta ych (pkt 3.4), wyznacza g stoêç substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kszta cie prostopad oêcianu, walca lub kuli za pomocà wagi i linijki (pkt 9.1). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: G stoêç materii; Wyznaczanie g stoêci cia sta ych. Pkt 3.3 Uczeƒ pos uguje si poj ciem g stoêci, Pkt 3.4 Uczeƒ stosuje do obliczeƒ zwiàzek mi dzy masà, g stoêcià i obj toêcià cia sta ych i cieczy, na podstawie wyników pomiarów wyznacza g stoêç cieczy i cia sta- ych, Pkt 9.1 Uczeƒ wyznacza g stoêç substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kszta cie prostopad oêcianu, walca lub kuli za pomocà wagi i linijki. Plansza 18 Tytu : Dlaczego nurek g binowy ma skafander? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem ciênienia hydrostatycznego oraz wzorem do jego obliczania, a tak e wp ywem ciênienia zewn trznego na zdrowie cz owieka. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem ciênienia (w tym ciênienia hydrostatycznego i atmosferycznego) (pkt 3.6). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: CiÊnienie; CiÊnienie w cieczach i gazach. Pkt 3.6 Uczeƒ pos uguje si poj ciem ciênienia (w tym ciênienia hydrostatycznego i atmosferycznego). 13
Plansza 19 Tytu : Ma y strongman, czyli jak podnieêç tira? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z prawem Pascala oraz poj ciem ciênienia i jego jednostkà, a tak e praktycznymi zastosowaniami prawa Pascala w urzàdzeniach technicznych. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ formu uje prawo Pascala i podaje przyk ady jego zastosowania (pkt 3.7), pos uguje si poj ciem ciênienia (w tym ciênienia hydrostatycznego i atmosferycznego) (pkt 3.6). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Prawo Pascala. Pkt 3.6 Uczeƒ pos uguje si poj ciem ciênienia (w tym ciênienia hydrostatycznego i atmosferycznego), Pkt 3.7 Uczeƒ formu uje prawo Pascala i podaje przyk ady jego zastosowania. Plansza 20 Tytu : Dlaczego niektóre cia a tonà, a inne wyp ywajà? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z prawem Archimedesa oraz poj ciem si y wyporu, a tak e warunkami p ywania cia. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ analizuje i porównuje wartoêci si wyporu dla cia zanurzonych w cieczy lub gazie (pkt 3.8), wyjaênia p ywanie cia na podstawie prawa Archimedesa (pkt 3.9). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Prawo Archimedesa; Zastosowanie prawa Archimedesa. Pkt 3.8 Uczeƒ analizuje i porównuje wartoêci si wyporu dla cia zanurzonych w cieczy lub gazie, Pkt 3.9 Uczeƒ wyjaênia p ywanie cia na podstawie prawa Archimedesa. 14
Plansza 21 Tytu : Jak nauczyç yletk p ywaç? Celem planszy jest zapoznanie ucznia ze zjawiskiem napi cia powierzchniowego oraz sposobami jego zmiany. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje zjawisko napi cia powierzchniowego na wybranym przyk adzie (pkt 3.5). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Budowa wewn trzna i w aêciwoêci cieczy oraz gazów. Pkt 3.5 Uczeƒ opisuje zjawisko napi cia powierzchniowego na wybranym przyk adzie. Plansza 22 Tytu : Elektrony sà wêród nas Celem planszy jest zapoznanie ucznia ze zjawiskiem elektryzowania cia oraz znaczeniu elektronów w tym zjawisku. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje sposoby elektryzowania cia przez tarcie i dotyk, wyja- Ênia, e zjawisko to polega na przep ywie elektronów, analizuje kierunek przep ywu elektronów (pkt 4.1), opisuje jakoêciowo oddzia ywanie adunków jednoimiennych i ró noimiennych (pkt 4.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Oddzia ywania elektrostatyczne. Pkt 4.1 Uczeƒ opisuje sposoby elektryzowania cia przez tarcie i dotyk; wyjaênia, e zjawisko to polega na przep ywie elektronów; analizuje kierunek przep ywu elektronów, Pkt 4.2 Uczeƒ opisuje jakoêciowo oddzia ywanie adunków jednoimiennych i ró noimiennych. 15
Plansza 23 Tytu : Mi oêç i nienawiêç wêród adunków elektrycznych Celem planszy jest zapoznanie ucznia z prawem Coulomba oraz oddzia ywaniami mi dzy czàsteczkami obdarzonymi adunkiem elektrycznym. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje jako- Êciowo oddzia ywanie adunków jednoimiennych i ró noimiennych (pkt 4.2), pos uguje si poj ciem adunku elektrycznego jako wielokrotnoêci adunku elektronu (elementarnego) (pkt 4.5). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Oddzia ywania elektrostatyczne. Pkt 4.2 Uczeƒ opisuje jakoêciowo oddzia ywanie adunków jednoimiennych i ró noimiennych, Pkt 4.5 Uczeƒ pos uguje si poj ciem adunku elektrycznego jako wielokrotnoêci adunku elektronu (elementarnego). Plansza 24 Tytu : Dlaczego przewody elektryczne majà izolacje? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z podzia em substancji pod wzgl dem przewodnictwa adunków elektrycznych i poj ciem pràdu elektrycznego. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ odró nia przewodniki od izolatorów oraz podaje przyk ady obu rodzajów cia (pkt 4.3), opisuje przep yw pràdu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych (pkt 4.6). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Mikroskopowy model zjawisk elektrycznych. Pkt 4.3 Uczeƒ odró nia przewodniki od izolatorów oraz podaje przyk ady obu rodzajów cia, Pkt 4.6 Uczeƒ opisuje przep yw pràdu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych. 16
Plansza 25 Tytu : Nat enie pràdu, co to takiego? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem nat enia pràdu i jego jednostkà oraz obwodu elektrycznego. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem adunku elektrycznego jako wielokrotnoêci adunku elektronu (elementarnego) (pkt 4.5), opisuje przep yw pràdu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych (pkt 4.6), pos uguje si poj ciem nat enia pràdu elektrycznego (pkt 4.7). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Nat enie pràdu elektrycznego. Pkt 4.5 Uczeƒ pos uguje si poj ciem adunku elektrycznego jako wielokrotnoêci adunku elektronu (elementarnego), Pkt 4.6 Uczeƒ opisuje przep yw pràdu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych, Pkt 4.7 Uczeƒ pos uguje si poj ciem nat enia pràdu elektrycznego. Plansza nr 26 Tytu : Opór elektryczny jako w asnoêç substancji Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem oporu elektrycznego i jego jednostkà oraz zale noêcià oporu przewodnika od jego wymiarów, a tak e z prawem Ohma. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych (pkt 4.9), buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy (pkt 4.12), buduje prosty obwód elektryczny wed ug zadanego schematu (wymagana jest znajomoêç symboli elementów: ogniwo, opornik, arówka, wy àcznik, woltomierz, amperomierz) (pkt 9.7), wyznacza opór elektryczny opornika lub arówki za pomocà woltomierza i amperomierza (pkt 9.8). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Budowa obwodów elektrycznych; Prawo Ohma. Pkt 4.9 Uczeƒ pos uguje si poj ciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych, 17
Pkt 4.12 Uczeƒ buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy, Pkt 9.7 Uczeƒ buduje prosty obwód elektryczny wed ug zadanego schematu (wymagana jest znajomoêç symboli elementów: ogniwo, opornik, arówka, wy àcznik, woltomierz, amperomierz), Pkt 9.8 Uczeƒ wyznacza opór elektryczny opornika lub arówki za pomocà woltomierza i amperomierza. Plansza 27 Tytu : Jak zapaliç dwie arówki naraz? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z àczeniem szeregowym i równoleg ym odbiorników elektrycznych i wp ywem àczenia na wartoêç oporu zast pczego. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ pos uguje si poj ciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych (pkt 4.9), buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy (pkt 4.12), buduje prosty obwód elektryczny wed ug zadanego schematu (wymagana jest znajomoêç symboli elementów: ogniwo, opornik, arówka, wy àcznik, woltomierz, amperomierz) (pkt 9.7). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Budowa obwodów elektrycznych; Prawo Ohma; Po àczenia szeregowe i równoleg e w obwodach elektrycznych. Pkt 4.9 Uczeƒ pos uguje si poj ciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych, Pkt 4.12 Uczeƒ buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy, Pkt 9.7 Uczeƒ buduje prosty obwód elektryczny wed ug zadanego schematu (wymagana jest znajomoêç symboli elementów: ogniwo, opornik, arówka, wy àcznik, woltomierz, amperomierz). Plansza 28 Tytu : Jak i z czego zrobiç magnes? Celem planszy jest zapoznanie ucznia z poj ciem magnesu trwa ego i elektromagnesu oraz wp ywie temperatury na w asnoêci magnetyczne ferromagnetyków. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwa ych i opisuje charakter oddzia ywania mi dzy nimi 18
(pkt 5.1), opisuje oddzia ywanie magnesów na elazo i podaje przyk ady wykorzystania tego oddzia ywania (pkt 5.3). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Oddzia ywania magnetyczne. Pkt 5.1 Uczeƒ nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwa ych i opisuje charakter oddzia ywania mi dzy nimi, Pkt 5.3 Uczeƒ opisuje oddzia ywanie magnesów na elazo i podaje przyk ady wykorzystania tego oddzia ywania. Plansza 29 Tytu : Jaki biegun jest na biegunie? Celem planszy jest uêwiadomienie uczniom ró nicy pomi dzy biegunami geograficznymi a magnetycznymi Ziemi, a tak e zapoznanie z funkcjà ochronnà pola magnetycznego naszej planety. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwa ych i opisuje charakter oddzia ywania mi dzy nimi (pkt 5.1), opisuje zachowanie ig y magnetycznej w obecnoêci magnesu oraz zasad dzia ania kompasu (pkt 5.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Oddzia ywania magnetyczne. Pkt 5.1 Uczeƒ nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwa ych i opisuje charakter oddzia ywania mi dzy nimi, Pkt 5.2 Uczeƒ opisuje zachowanie ig y magnetycznej w obecnoêci magnesu oraz zasad dzia ania kompasu. Plansza 30 Tytu : Najsilniejszy z omiarz Celem planszy jest zapoznanie uczniów z budowà, dzia aniem i zastosowaniem elektromagnesu. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje dzia anie przewodnika z pràdem na ig magnetycznà (pkt 5.4), opisuje dzia- anie elektromagnesu i rol rdzenia w elektromagnesie (pkt 5.5). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Oddzia ywania magnetyczne. 19
Pkt 5.4 Uczeƒ opisuje dzia anie przewodnika z pràdem na ig magnetycznà, Pkt 5.5 Uczeƒ opisuje dzia anie elektromagnesu i rol rdzenia w elektromagnesie. Plansza 31 Tytu : Od huêtawki do silnika Celem planszy jest zapoznanie uczniów z budowà, dzia aniem silnika elektrycznego oraz huêtawki elektromagnetycznej. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje wzajemne oddzia ywanie magnesów z elektromagnesami i wyjaênia dzia anie silnika elektrycznego pràdu sta ego (pkt 5.6). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Silnik elektryczny. Pkt 5.6 Uczeƒ opisuje wzajemne oddzia ywanie magnesów z elektromagnesami i wyjaênia dzia anie silnika elektrycznego pràdu sta ego. Plansza 32 Tytu : Dlaczego wahad o si waha? Celem planszy jest zapoznanie uczniów z ruchem harmonicznym na przyk adzie wahad a matematycznego oraz przemianami energii mechanicznej zachodzàcej w trakcie ruchu wahad a. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje ruch wahad a matematycznego i ci arka na spr ynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach (pkt 6.1), pos uguje si poj ciami amplitudy drgaƒ, okresu, cz stotliwoêci do opisu drgaƒ, wskazuje po o enie równowagi oraz odczytuje amplitud i okres z wykresu x(t) dla drgajàcego cia a (pkt 6.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Ruch drgajàcy; Drgania swobodne. Pkt 6.1 Uczeƒ opisuje ruch wahad a matematycznego i ci arka na spr ynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach, 20
Pkt 6.2 Uczeƒ pos uguje si poj ciami amplitudy drgaƒ, okresu, cz stotliwoêci do opisu drgaƒ, wskazuje po o enie równowagi oraz odczytuje amplitud i okres z wykresu x(t) dla drgajàcego cia a. Plansza 33 Tytu : Czary z wahade kami Celem planszy jest zapoznanie uczniów ze zjawiskiem rezonansu mechanicznego i jego szkodliwymi skutkami. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje mechanizm przekazywania drgaƒ z jednego punktu oêrodka do drugiego w przypadku fal na napi tej linie i fal dêwi kowych w powietrzu (pkt 6.3), opisuje ruch wahad a matematycznego i ci arka na spr ynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach (pkt 6.1), pos uguje si poj ciami amplitudy drgaƒ, okresu, cz stotliwoêci do opisu drgaƒ, wskazuje po o enie równowagi oraz odczytuje amplitud i okres z wykresu x(t) dla drgajàcego cia a (pkt 6.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Drgania wymuszone i rezonans; Powstawanie fal w oêrodkach materialnych. Pkt 6.3 Uczeƒ opisuje mechanizm przekazywania drgaƒ z jednego punktu oêrodka do drugiego w przypadku fal na napi tej linie i fal dêwi kowych w powietrzu, Pkt 6.1 Uczeƒ opisuje ruch wahad a matematycznego i ci arka na spr ynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach, Pkt 6.2 Uczeƒ pos uguje si poj ciami amplitudy drgaƒ, okresu, cz stotliwoêci do opisu drgaƒ, wskazuje po o enie równowagi oraz odczytuje amplitud i okres z wykresu x(t) dla drgajàcego cia a. Plansza 34 Tytu : Co komu w duszy gra? Celem planszy jest zapoznanie uczniów z wykorzystaniem zjawiska rezonansu akustycznego w instrumentach muzycznych. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje mechanizm wytwarzania dêwi ku w instrumentach muzycznych (pkt 6.5). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Fale dêwi kowe; Fale stojàce; Instrumenty muzyczne; Drgania wymuszone i rezonans; Powstawanie fal w oêrodkach materialnych. 21
Pkt 6.5 Uczeƒ opisuje mechanizm wytwarzania dêwi ku w instrumentach muzycznych. Plansza 35 Tytu : Co s yszy pies? Celem planszy jest zapoznanie uczniów z podzia em dêwi ków ze wzgl du na cz stotliwoêç, a tak e uêwiadomienie im, e niektóre zwierz ta s yszà wi cej i lepiej ni cz owiek. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ wymienia od jakich wielkoêci fizycznych zale y wysokoêç i g oênoêç dêwi ku (pkt 6.6), pos uguje si poj ciami infradêwi ki i ultradêwi ki (pkt 6.7). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Ultradêwi ki i infradêwi ki. Pkt 6.6 Uczeƒ wymienia, od jakich wielkoêci fizycznych zale y wysokoêç i g oênoêç dêwi ku, Pkt 6.7 Uczeƒ pos uguje si poj ciami infradêwi ki i ultradêwi ki. Plansza 36 Tytu : Zaçmienie S oƒca nie do koƒca Celem planszy jest zapoznanie uczniów ze zjawiskiem zaçmienia S oƒca i jego rodzajami. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ wyjaênia powstawanie obszarów cienia i pó cienia za pomocà prostoliniowego rozchodzenia si Êwiat a w oêrodku jednorodnym (pkt 7.2). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: èród a Êwiat a; Zaçmienia. Pkt 7.2 Uczeƒ wyjaênia powstawanie obszarów cienia i pó cienia za pomocà prostoliniowego rozchodzenia si Êwiat a w oêrodku jednorodnym. 22
Plansza 37 Tytu : Kto stoi za lustrem? Celem planszy jest zapoznanie uczniów z powstawaniem i konstrukcjà obrazu pozornego w zwierciad ach p askich. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ wyjaênia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle p askim, wykorzystujàc prawa odbicia (pkt 7.3). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Odbicie Êwiat a. Pkt 7.3 Uczeƒ wyjaênia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle p askim, wykorzystujàc prawa odbicia. Plansza 38 Tytu : Jak powstaje t cza? Celem planszy jest zapoznanie uczniów ze zjawiskiem rozszczepienia Êwiat a bia ego i powstawania t czy. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje zjawisko rozszczepienia Êwiat a za pomocà pryzmatu (pkt 7.9), opisuje Êwiat o bia e jako mieszanin barw, a Êwiat o lasera jako Êwiat o jednobarwne (pkt 7.10). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Zjawisko ca kowitego wewn trznego odbicia; Rozszczepienie Êwiat a. Pkt 7.9 Uczeƒ opisuje zjawisko rozszczepienia Êwiat a za pomocà pryzmatu, Pkt 7.10 Uczeƒ opisuje Êwiat o bia e jako mieszanin barw, a Êwiat o lasera jako Êwiat o jednobarwne. Plansza 39 Tytu : Jak szybko rozchodzà si wieêci? Celem planszy jest zapoznanie uczniów z granicznà szybkoêcià rozchodzenia si informacji we WszechÊwiecie. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ podaje przybli onà wartoêç pr dkoêci Êwiat a w pró ni, wskazuje pr dkoêç Êwiat a jako maksymalnà pr dkoêç przep ywu informacji (pkt 7.11). 23
Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Rodzaje fal elektromagnetycznych. Pkt 7.11 Uczeƒ podaje przybli onà wartoêç pr dkoêci Êwiat a w pró ni; wskazuje pr dkoêç Êwiat a jako maksymalnà pr dkoêç przep ywu informacji. Plansza 40 Tytu : Czy Êwiat stanà do góry nogami? Celem planszy jest zapoznanie uczniów z tworzeniem i konstrukcjà obrazów przez soczewki. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje bieg promieni przechodzàcych przez soczewk skupiajàcà i rozpraszajàcà (biegnàcych równolegle do osi optycznej), pos ugujàc si poj ciami ogniska i ogniskowej (pkt 7.6), rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozró nia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powi kszone, pomniejszone; (pkt 7.7), wytwarza za pomocà soczewki skupiajàcej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierajàc doêwiadczalnie po o enie soczewki i przedmiotu (pkt 9.14). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc tematy: Konstrukcja obrazów w zwierciad ach kulistych; Za amanie Êwiat a. Pkt 7.6 Uczeƒ opisuje bieg promieni przechodzàcych przez soczewk skupiajàcà i rozpraszajàcà (biegnàcych równolegle do osi optycznej), pos ugujàc si poj ciami ogniska i ogniskowej, Pkt 7.7 Uczeƒ rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozró nia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powi kszone, pomniejszone, Pkt 9.14 Uczeƒ wytwarza za pomocà soczewki skupiajàcej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierajàc doêwiadczalnie po o enie soczewki i przedmiotu. Plansza 41 Tytu : Okulary nie do pary Celem planszy jest zapoznanie uczniów z korygowaniem krótkowzrocznoêci i dalekowzrocznoêci soczewki ocznej za pomocà soczewek okularów. Zgodnie z wymaganiami szczegó owymi podstawy programowej uczeƒ opisuje bieg promieni przechodzà- 24
cych przez soczewk skupiajàcà i rozpraszajàcà (biegnàcych równolegle do osi optycznej), pos ugujàc si poj ciami ogniska i ogniskowej (pkt 7.6), rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozró nia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powi kszone, pomniejszone (pkt 7.7), wyjaênia poj cia krótkowzrocznoêci i dalekowzrocznoêci oraz opisuje rol soczewek w ich korygowaniu (pkt 7.8). Plansz mo na wykorzystaç realizujàc temat: Budowa i dzia anie oka. Pkt 7.6 Uczeƒ opisuje bieg promieni przechodzàcych przez soczewk skupiajàcà i rozpraszajàcà (biegnàcych równolegle do osi optycznej), pos ugujàc si poj ciami ogniska i ogniskowej, Pkt 7.7 Uczeƒ rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozró nia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powi kszone, pomniejszone, Pkt 7.8 Uczeƒ wyjaênia poj cia krótkowzrocznoêci i dalekowzrocznoêci oraz opisuje rol soczewek w ich korygowaniu. 25
Licencja jednostanowiskowa na u ytkowanie oprogramowania: Fizyka Plansze interaktywne 2.0 Gimnazjum 1. Przyznanie licencji 1. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó ka Akcyjna, zwane dalej Wydawnictwami, niniejszym przyznajà niewy àcznà licencj na u ytkowanie oprogramowania na jednym komputerze. 2. U ytkownik nabywa prawa w asnoêci do fizycznego noênika oprogramowania. Prawo w asnoêci do oprogramowania nie jest przenoszone na U ytkownika. 3. W zakresie u ytku szkolnego Wydawca wyra a zgod na: drukowanie materia ów przeznaczonych w tym programie do wydruku, zwielokrotnianie otrzymanych wydruków. 2. Ograniczona gwarancja 1. Oprogramowanie dostarczone jest w formie takie jakie jest. Wydawnictwa nie gwarantujà, e oprogramowanie spe ni wymagania i oczekiwania U ytkownika oraz e dzia anie oprogramowania b dzie wolne od b dów i wad. 2. Wydawnictwa gwarantujà, e noênik z oprogramowaniem jest wolny od wad technicznych uniemo liwiajàcych w aêciwà eksploatacj. Je eli stwierdzone zostanà wady noênika z oprogramowaniem u ytkowanego w warunkach normalnej eksploatacji oraz zgodnie z jego przeznaczeniem, Wydawnictwa dokonajà bezp atnej wymiany noênika na wolny od wad pod warunkiem, e wadliwy no- Ênik z oprogramowaniem zostanie dostarczony do miejsca zakupu, w terminie 90 dni od daty jego nabycia wraz z dowodem zakupu z datà sprzeda y. 3. Wydawnictwa i ich autoryzowani dystrybutorzy nie odpowiadajà wobec U ytkownika i osób trzecich za jakiekolwiek straty i szkody powsta e w wyniku u ycia lub niemo noêci u ycia oprogramowania, w tym w szczególnoêci za utrat dochodów lub innych korzyêci, zak ócenia w pracy przedsi biorstwa, utraty informacji handlowych lub innych danych. 4. Ca kowita odpowiedzialnoêç Wydawnictw nie mo e przekroczyç ceny zakupu oprogramowania.
3. Zmiany w licencjonowanym oprogramowaniu U ytkownik nie mo e zmieniç ani rozszerzaç kodu wynikowego licencjonowanego oprogramowania. 4. Nieautoryzowane u ycie U ytkownik zobowiàzuje si do podj cia kroków majàcych na celu zapewnienie nienaruszalnoêci licencjonowanego oprogramowania przez osoby trzecie, w szczególno- Êci zabroni u ycia jakiejkolwiek jego cz Êci w celu otrzymania kodu êród owego. 5. Prawa autorskie i prawa w asnoêci U ytkownikowi zabrania si bez pisemnego zezwolenia Wydawnictw: rozpowszechniania w jakiejkolwiek formie licencjonowanego oprogramowania w cz Êci bàdê w ca oêci; tworzenia opracowaƒ b dàcych pochodnà licencjonowanego oprogramowania i towarzyszàcej mu dokumentacji. 6. Uniewa nienie licencji W wypadku naruszenia warunków licencji Wydawnictwa mogà uniewa niç licencj, przesy ajàc U ytkownikowi stosowne zawiadomienie na piêmie. Z chwilà uniewa nienia licencji U ytkownik traci prawo do korzystania z uprawnieƒ okre- Êlonych w licencji, a ponadto Wydawnictwa b dà dochodziç roszczeƒ wynikajàcych z ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. nr 24 poz. 83). 27