Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych w województwie zachodniopomorskim w roku 2017

Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych w województwie zachodniopomorskim w roku 2017 3 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

ZACHODNIOPOMORSKI ZESPÓŁ POREJESTROWEGO DOŚWIADCZALNICTWA ODMIANOWEGO PRZEWODNICZĄCY: WICEPRZEWODNICZĄCY: SEKRETARZ: Jarosław Rzepa Lech Bany Anna Werelich Łukasz Suliński Stacja Koordynująca PDO w Województwie Zachodniopomorskim Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Szczecinie Dąbiu 70 847 Szczecin, ul. Goleniowska 56 A Tel. 91 460 06 69 e-mail; sdoo.szczecindabie@coboru.pl www.szczecin-dabie.coboru.pl DYREKTOR: Dariusz Rawicki OPRACOWANIE: Alina Cwalina Grażyna Karpowicz Sędłak Małgorzata Rdzanek Łukasz Suliński Anna Werelich REDAKCJA: Dariusz Rawicki Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy 4 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

P orejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe (PDO) jest systemem stałych lub okresowych badań wartości gospodarczej odmian gatunków roślin uprawnych o dużym znaczeniu gospodarczym, wpisanych do Krajowego rejestru lub znajdujących się we Wspólnotowych katalogach odmian, obejmującym swym zakresem nie tylko doświadczenia odmianowe, ale również odmianowo - agrotechniczne. System ten opiera się na wzajemnej współpracy jednostek i organizacji zainteresowanych rozwojem rolnictwa własnego regionu. Za bezpośrednią realizację PDO na poziomie województwa odpowiada dyrektor stacji doświadczalnej oceny odmian, współpracujący z wojewódzkim zespołem PDO, powołanym przez partnerów ustawowych tj. Marszałka Województwa, Prezesa Izby Rolniczej oraz dyrektora COBORU. Województwo Zachodniopomorskie każdego roku znacząco wspiera wszelkie działania podejmowane w zakresie realizacji oraz upowszechniania Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego wśród rolników naszego województwa. Korzyści wynikające z realizacji PDO: systematyczny dopływ rzetelnej informacji o wartości odmian w regionie efektywne wykorzystanie postępu biologicznego w rolnictwie ułatwienie rolnikom dokonania trafnego doboru najbardziej wartościowych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków klimatyczno-glebowych Badania odmianowe realizowane w ramach PDO są ukierunkowane bezpośrednio na potrzeby praktyki rolniczej. Na podstawie tych badań tworzone i publikowane są Listy Zalecanych Odmian (LZO) do uprawy na obszarze województwa. Listy Zalecanych Odmian stanowią g łówne źródło informacji o przydatności gospodarczej odmiany. Jestem przekonany, iż wiedza oraz wysiłek osób zaangażowanych każdego roku w przygotowanie i realizację systemu badań PDO będą bezpośrednio wykorzystywane w praktyce rolniczej, znajdą swoje odzwierciedlenie w uprawach naszego regionu i przyniosą wymi erne efekty ekonomiczne rolnikom województwa zachodniopomorskiego. Jarosław Rzepa Wicemarszałek Województwa Zachodniopomorskiego 5 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

6 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Wstęp T ak jak w latach poprzednich w sezonie 2016/2017 w Województwie Zachodniopomorskim prowadzone były badania odmianowe z wykorzystaniem istniejącej polowej bazy doświadczalnej, na którą składają się Stacja i Zakłady Doświadczalne Oceny Odmian (n ależące do COBORU) oraz Gospodarstwo Rolne Kingi i Sławomira Bus w Prusimiu. W systemie PDO większość decyzji dotyczących doświadczeń prowadzonych w poszczególnych województwach podejmowana jest regionalnie przez zespoły wojewódzkie PDO. W roku 2015 powołano nowy skład Wojewódzkiego Zespołu PDO. Przewodniczącym Zespołu jest dr inż. Jarosław Rzepa Wicemarszałek Województwa Zachodniopomorskiego. Zastępcami Przewodniczącego są Lech Bany z Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej oraz Anna Werelich z Zakładu Doświadczalnego Oceny Odmian w Białogardzie Zgodnie z ustaleniami Krajowego Zespołu Koordynacyjnego PDO w 2004 roku rozpoczęto tworzenie List odmian zalecanych do upraw y na obszarze województwa (LOZ). Podstawą typowania i włączania odmian do LOZ są wyniki wieloletnich doświadczeń PDO przeprowadzonych w województwie. Obecnie na terenie Województwa Zachodniopomorskiego utworzono LOZ z odmianami pszenicy ozimej i jarej, jęczmienia ozimego i jarego, owsa, pszenżyta ozimego i jarego, żyta, rzepaku ozimego i jarego oraz z odmian ami jadalnymi i skrobiowymi ziemniaka. Na naszym rynku nasiennym może funkcjonować wiele odmian, rolnik wybierając odmianę do uprawy ma znaczne problemy. Właściwy dobór odmiany do kierunku uprawy, odpowiednia agrotechnika oraz wymiana materiału siewnego mogą przynieść wzrost wyda jności ziarna sięgający w przypadku zbóż nawet kilkadziesiąt dt z ha oraz pozwolą na zmniejszenie ryzyka ekonomicznego produkcji. O tym jak dużo pozostało do zrobienia w poprawie efektywności uprawy, w tym również poprzez właściwy dobór odmian, świadczy chociażby różnica w plonowaniu zbóż w doświadczeniach PDO i w produkcji. Sezon doświadczalny 2016/2017 był siedemnastym, w którym na terenie Województwa Zachodniopomorskiego prowadzono doświadczenia w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). Przeprowadzono 59 doświadczeń z zarejestrowanymi odmianami zbóż ozimych i jarych, rzepaku ozimego i jarego, ziemniaków, kukurydzy, roślin bobowatych oraz z roślinami warzywn ymi. Niniejsza publikacja jest kontynuacją opracowań z lat poprzednich, zawiera szczegółowe wyniki wszystkich doświadczeń prowadzonych w ramach programu PDO w ostatnim sezonie (2016/2017) na tle badań trzyletnich (2015 2017). Porażenie odmian przez ważniejsze choroby podano tylko na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1), na którym nie stosowano fungicydów, gdyż tylko wyniki z tego poziomu pokazują naturalną odporność odmian na patogeny. W publikacji zamieszczono wyniki doświadczeń z odmianami zbóż ozimych i jarych, rzepaku ozimego i jarego, roślin bobowatych, ziemniaków oraz roślin warzywnych. Wyniki doświadczeń w pozostałych gatunkach, ze względu na mniejszą ich liczebność na naszym terenie, zebrane zostaną w publikacjach centralnych COBORU obejmujących rezultaty badań prowadzonych na terenie całego kraju. 7 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Doświadczenia PDO w Województwie Zachodniopomorskim Takson/grupa taksonów Zboża Rzepak Kukurydza Burak pastewny Ziemniak Rośliny bobowate Warzywa Truskawka Malina Razem Punkt dośw. Sposób finansowania doświadczeń Δ Δ Δ 2013/2014 ZDOO Białogard 4 4 1 1 3 1 4 2 1 4 13 10 2 25 ZDOO Rarwino 4 4 1 1 4 2 2 1 8 7 4 19 SDOO Szczecin Dąbie 2 2 1 1 2 3 5 8 G.R. Prusim 8 8 8 Razem doświadczeń 8 16 2 1 1 3 5 8 6 3 4 1 2 24 30 6 60 2014/2015 ZDOO Białogard 4 4 1 1 3 1 4 2 1 4 13 10 2 25 ZDOO Rarwino 4 4 1 1 4 2 2 1 2 8 9 4 21 SDOO Szczecin Dąbie 2 2 1 2 2 3 6 9 G.R. Prusim 8 8 8 Razem doświadczeń 8 16 2 1 1 3 5 8 6 3 6 2 2 24 33 6 63 2015/2016 ZDOO Białogard 4 4 2 1 1 4 2 1 4 12 10 1 23 ZDOO Rarwino 4 4 4 1 2 2 1 2 11 8 1 20 SDOO Szczecin Dąbie 2 2 1 1 1 3 4 7 G.R. Prusim 8 1 1 9 1 10 Razem doświadczeń 8 16 2 1 2 5 1 8 6 3 6 1 1 26 31 3 60 2016/2017 ZDOO Białogard 4 4 2 1 1 3 2 2 3 12 9 1 22 ZDOO Rarwino 4 4 4 1 2 2 1 2 11 8 1 20 SDOO Szczecin Dąbie 2 2 1 1 1 3 4 7 G.R. Prusim 8 1 1 9 1 10 Razem doświadczeń 8 16 2 1 2 5 1 7 6 4 5 1 1 26 30 3 59 RAZEM 2013-2017 32 64 8 4 6 16 12 31 24 13 21 5 6 100 124 18 242 suma - doświadczenia finansowane z budżetu - doświadczenia finansowane lokalnie Δ - doświadczenia finansowane w ramach umów COBORU 8 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Rozdział 1 Rzepak ozimy Wiadomości ogólne Rzepak ozimy jest najważniejszą rośliną oleistą w Polsce. W ostatnich latach uprawiany był na powierzchni 635-900 tys. ha. W najbliższych latach oczekiwane jest dalsze zwiększanie areału uprawy. Surowiec rzepakowy używany jest przede wszystkim do produkcji oleju jadalnego do bezpośredniego spożycia w gospodarstwach domowych jak i do produkcji margaryny oraz z przeznaczeniem na biopaliwa. Śruta poekstrakcyjna lub makuch rzepakowy uzyskiwane jako odpad przy produkcji oleju są cennymi koncentratami wysokobiałkowymi wykorzystywanymi do produkcji pasz treściwych w karmieniu bydła, trzody chlewnej oraz drobiu. Rzepak ozimy uprawiany w płodozmianach zbożowych zmniejsza ryzyko masowego występowania chorób roślin zbożowych. Jest też cenną rośliną miododajną. Z racji sierpniowych terminów siewu rzepak ozimy powinien być uprawiany po najwcześniejszych poplonach, takich jak groch na nasiona, wczesne ziemniaki, jęczmień ozimy, a także roślinach pastewnych na zielonkę lub na przyoranie. Wymaga gleb o wysokiej kulturze. Uprawa rzepaku ozimego po zbożach bywa utrudniona w przypadku opóźnienia się żniw lub długotrwałych susz letnich uniemożliwiających dobre przygotowanie roli pod zasiew oraz uzyskania szybkich i równomiernych wschodów. Późniejszy termin siewu, a tym samym wschodów, wpływa niekorzystnie na rozwój roślin przed zimą i pogarsza zimotrwałość rzepaku. W roku 2017 do Krajowego rejestru wpisano 14 nowych odmian, wszystkie są odmianami mieszańcowymi. Z Krajowego rejestru skreślono na wniosek zachowujących 6 odmian Ametyst, Arot, Digger, Elektra, Herkules, Nimbus oraz odmianę Extend z powodu wygaśnięcia okresu wpisu w KR. Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 128 odmian rzepaku ozimego, w tym 38 odmian populacyjnych i 90 odmian mieszańcowych. W tej liczbie jest 17 odmian krajowych i 111 zagranicznych. Uwagi metodyczne Na terenie województwa zachodniopomorskiego w roku 2017 w systemie PDO założono dwa doświadczenia z rzepakiem ozimym zlokalizowane w ZDOO Białogard oraz Gospodarstwie Rolnym Kingi i Sławomira Bus w Prusimiu. W publikacji uwzględniono wyniki z SDOO Chrząstowo (województwo kujawsko pomorskie) oraz SDOO Karżniczka (województwo pomorskie). Omawiane doświadczenia były prowadzone jako jednoczynnikowe w trzech powtórzeniach wg metodyki opracowanej przez COBORU w Słupi Wielkiej. Doboru odmian do doświadczeń dokonał Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych. Odmiany wzorcowe: rok zbioru 2015: ES VALEGRO, MONOLIT, VISBY, ARSENAL rok zbioru 2016: ES VALEGRO, MONOLIT, ARSENAL, ATORA rok zbioru 2017: ES VALEGRO, MARCELO, ATORA, DK EXPIRO 9 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 1.1. Rzepak ozimy. Odmiany badane w roku 2017 Rok wpisania do Krajowego rejestru Zachowujący/pełnomocnik 1 2 3 1 ES Valegro 2014 Euralis Nasiona sp. z o.o., ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 2 Marcelo 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 3 Aixer 2014 Bayer Sp. z o.o., Al. Jerozolimskie 158, 02 326 Warszawa 4 Bazalt 2016 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, 63 740 Kobylin 5 Bellevue 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 6 Birdy 2016 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61 003 Poznań 7 Brendy 2013 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, 63 740 Kobylin 8 Chrobry 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 9 Lohana 2012 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 10 Metys 2014 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 11 Monolit 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 12 Quartz 2013 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61 003 Poznań 13 Sherlock 2010 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61 003 Poznań 14 SY Ilona 2016 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 15 SY Rokas 2016 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 16 Vapiano 2016 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 17 Atora 2015 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 18 DK Expiro 2016 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 19 Abakus 2009 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 20 Acapulco 2016 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 21 Alvaro KWS 2015 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61 003 Poznań 22 Amazon 2015 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 23 Arango 2014 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 24 Archimedes 2016 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 25 Bonanza 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10 A, 87 148 Łysomice 26 DK Exalte 2015 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 27 DK Expression 2016 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 28 DK Exsor 2015 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 29 DK Extract 2016 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 30 DK Platinium 2016 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 31 ES Cesario 2016 Euralis Nasiona sp. z o.o., ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 32 ES Imperio 2016 Euralis Nasiona sp. z o.o., ul. Wichrowa 1a, 60 449 Poznań 33 Garou 2013 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 34 Hamilton 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 35 Kuga 2015 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 36 Marathon 2012 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 37 Marcopolos 2012 KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań 10 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

38 Mentor 2015 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 39 Mercedes 2013 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 40 Minerwa 2013 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 41 Oriolus 2014 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 42 Panama 2016 RAGT Semences Polska sp. z o.o., ul. Sadowa 10 A, 87 148 Łysomice 43 Popular 2014 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 44 Rumba 2011 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 45 Sherpa 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 46 Shrek 2014 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 47 SY Florida 2015 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 48 SY Kolumb 2010 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 49 SY Medal 2015 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 50 SY Polana 2014 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 51 SY Saveo 2014 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8,, 01 748 Warszawa 52 Taifun 2016 DSV Polska sp.z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 53 Tigris 2016 Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 54 Trumpf 2014 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 55 Visby 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 56 Xenon 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 57 Alexander* 58 Archibald* 59 Arizona* Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2, 62 052 Komorniki 60 DK Exception* Monsanto Polska sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, 02 672 Warszawa 61 Gordon KWS* KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań 62 Hybrirock* KWS Polska sp. z o.o., ul. Chlebowa 4/8, 61 63 PR 46 W 20* 64 PR 46 W 26* 65 PT 211* Pioneer Hi - Bred Northern Europe Sales Division G.m.b.H. Oddział w Polsce, Aleje Solidarności 46, 61-696 Poznań Pioneer Hi - Bred Northern Europe Sales Division G.m.b.H. Oddział w Polsce, Aleje Solidarności 46, 61-696 Poznań Pioneer Hi - Bred Northern Europe Sales Division G.m.b.H. Oddział w Polsce, Aleje Solidarności 46, 61-696 Poznań 66 Thure 2015 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec * odmiany z katalogu CCA po doświadczeniach rozpoznawczych 11 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 1.2. Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2017 Miejscowość Białogard Chrząstowo Karżniczka Prusim Powiat Białogard Nakło Słupsk Resko 1 2 3 4 5 Kompleks rolniczej przydatności gleby 5 2 4 5 Klasa bonitacyjna gleby IVb II IIIa IVa Zasobność gleby w P 2O 5 (mg/100g) 12,9 bardzo wysoka 19,7 16,9 Zasobność gleby w K 2O (mg/100g) 10,0 bardzo niska 19,0 12,2 Zasobność gleby w MgO (mg/100g) 3,2 wysoka 6,8 9,4 Ph gleby (w KCL) 5,0 6,6 6,2 6,4 Przedplon zielona masa pszenica oz. jęczmień jary jęczmień jary Obsada nasion (szt./m2) 50, 60 50, 60 45, 50, 60 50, 60 Nawożenie mineralne (kg/ha) N 160 164 190 216 P 2O 5 60 80 100 50 K 2O 120 120 150 100 S 50 55 57 123 Środki ochrony roślin (nazwa, dawka) Zaprawa nasienna fungicydowa fungicydowa fungicydowa fungicydowa Herbicyd Insektycyd Butisan Star416 SC Galera 334 SL Pryrinex 480 EC Karate Zeon 050 CS x2 Proteus 110 OD x 2 Fastach Active050 ME Butisan Star416SC Decis Mega 50 EW x 2 Pyrinex Supreme 262 ZW Mavik Vita 240 EW Cyren 480 EC Avaunt 150 EC Fury 100 EW Karate Zeon 50 SC Proteus 110 OD Metazanex 500 SC Command 480 SL Leopard Extra 05 EC Navigator 260 SL Proteus 110 OD x 3 Neptun480 SC Cyperkil 500 EC x 2 Colzor Trio Navigator 360 SL Pantera 040 EC Decis Mega 50 EW Dursban 480 EC Mospilan 20 SP Proteus 110 OD Desykant Roundup 360 SL Roundup Flex 480 Diqua 200 SL - Inne Nu Film Max Asahi, Flexi Claister max - Tabela 1.3. Rzepak ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2017 L.p. Wyszczególnienie Białogard Chrząstowo Karżniczka Prusim 1 2 3 4 5 1 Siew (data ) 25.08 26.08 25.08 31.08 2 Przezimowanie roślin (%) 68 80 99 85 3 Martwe rośliny (%) 0 0 1 0 4 Długość kwitnienia (il.dni) 23 22 26 18 5 Wysokość roślin (cm) 151 167 165 163 6 Zbiór (data) 6.08 5.08 2.08 31.07 7 Plon nasion (dt/ha) 27,8 42,9 57,3 47,9 12 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 1.4. Rzepak ozimy. Plon nasion odmian (dt/ha). Rok zbioru 2017 L.p. Białogard Chrząstowo Karżniczka Prusim 1 2 3 4 5 Wzorzec dt/ha 27,8 37,5 55,8 46,7 1 ES Valegro 24,9 38,8 53,2 40,6 2 Marcelo 24,7 37,9 51,7 44,6 3 Aixer 22,4 38,8 55,6 42,6 4 Bazalt 16,5 35,0 51,2 39,9 5 Bellevue 23,8 37,7 51,9 41,0 6 Birdy 28,7 44,8 59,8 48,1 7 Brendy 16,6 34,3 49,3 40,2 8 Chrobry 19,8 36,4 52,9 40,5 9 Lohana 19,4 41,3 56,4 45,0 10 Metys 19,5 39,3 52,8 48,3 11 Monolit 21,7 34,4 49,9 36,0 12 Quartz 20,4 34,1 55,9 32,6 13 Sherlock 27,0 41,0 52,6 46,5 14 SY Ilona 24,1 43,9 58,6 52,7 15 SY Rokas 20,6 40,3 54,7 40,7 16 Vapiano 19,0 38,2 56,3 43,1 17 Atora 30,5 46,9 57,9 54,0 18 DK Expiro 31,1 44,2 60,3 47,5 19 Abakus 37,4 44,6 56,8 47,5 20 Acapulco 30,8 45,8 59,1 48,7 21 Alvaro KWS 30,3 46,9 63,8 48,7 22 Amazon 31,6 41,6 55,7 44,2 23 Arango 27,2 41,8 51,2 48,3 24 Archimedes 23,4 39,4 60,7 41,1 25 Bonanza 30,4 47,1 62,2 53,3 26 DK Exalte 21,0 40,9 61,6 47,2 27 DK Expression 29,6 43,4 57,3 53,9 28 DK Exsor 25,5 46,4 63,7 52,7 29 DK Extract 30,6 44,6 59,7 47,2 30 DK Platinium 23,7 42,5 60,4 48,7 31 ES Cesario 24,9 44,7 60,6 53,5 32 ES Imperio 39,3 50,2 63,0 54,4 33 Garou 28,8 44,2 56,8 51,8 34 Hamilton 35,1 49,7 62,2 54,3 35 Kuga 43,1 50,8 57,3 58,1 36 Marathon 30,4 47,9 61,9 55,3 37 Marcopolos 27,3 43,3 56,2 48,9 38 Mentor kk. 23,0 39,0 54,0 45,3 39 Mercedes 31,5 42,4 56,9 47,3 40 Minerva 29,4 43,3 47,7 55,6 41 Oriolus 32,0 45,5 53,3 56,2 42 Panama 36,9 48,6 62,8 52,8 43 Popular 28,4 46,4 59,7 52,4 44 Rumba 30,8 45,4 57,2 52,9 45 Sherpa 30,8 42,2 52,1 46,6 46 Shrek 31,1 45,6 55,6 55,1 47 SY Florida 26,6 44,2 61,8 52,3 48 SY Kolumb 26,1 41,2 57,4 43,8 49 SY Medal 30,6 44,7 55,5 50,5 50 SY Polana 29,5 44,0 60,0 49,4 51 SY Saveo 24,8 41,8 56,0 48,5 52 Taifun 30,6 45,1 55,4 50,9 53 Tigris 30,0 44,8 63,4 47,6 54 Trumpf 32,7 40,8 53,2 43,1 55 Visby 25,5 41,2 59,1 45,9 13 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

56 Xenon 31,2 40,4 55,4 42,5 57 Alexander 30,2 43,5 60,8 45,7 58 Archibald 24,2 41,4 58,1 47,7 59 Arizona 30,7 43,1 58,0 45,8 60 DK Exception 30,0 44,7 65,4 47,5 61 Gordon KWS 30,5 47,0 59,0 55,0 62 Hybrirock 31,3 46,1 62,7 49,2 63 PR46W20 24,2 44,5 60,9 51,6 64 PR46W26 34,4 44,9 58,1 48,8 65 PT211 30,7 43,4 59,7 42,7 66 Thure pk. 24,9 41,0 52,9 47,1 Tabela 1.5. Rzepak ozimy. Plon nasion odmian (dt/ha). Lata zbioru 2015-2017 L.p. 2017 2016 2015 2016-2017 2015-2017 1 2 3 4 5 6 Wzorzec dt/ha 41,9 41,9 55,3 41,9 46,4 1 ES Valegro 36,6 37,6 55,2 37,1 43,1 2 Marcelo 30,4 - - - - 3 Aixer 34,4 36,1 50,8 35,2 40,4 4 Bazalt 32,6 - - - - 5 Bellevue 34,0 35,2 48,9 34,6 39,4 6 Birdy 42,5 - - - - 7 Brendy 31,0 38,6 49,6 34,8 39,7 8 Chrobry 32,4 - - - - 9 Lohana 44,6 40,5 55,1 42,5 46,7 10 Metys 36,4 36,2 51,6 36,3 41,4 11 Monolit 29,8 35,3 50,9 32,6 38,7 12 Quartz 27,4 39,4 52,0 33,4 39,6 13 Sherlock 37,9 40,4 50,6 39,2 43,0 14 SY Ilona 40,3 - - - - 15 SY Rokas 45,1 - - - - 16 Vapiano 34,4 - - - - 17 Atora 45,0 50,5-47,8-18 DK Expiro 38,0 - - - - 19 Abakus 36,7 40,6 54,0 38,7 43,8 20 Acapulco 44,7 - - - - 21 Alvaro KWS 44,9 44,8-44,8-22 Amazon 35,0 42,9-38,9-23 Arango 40,6 46,1 55,0 43,4 47,2 24 Archimedes 32,4 - - - - 25 Bonanza 42,7 44,4 59,5 43,5 48,9 26 DK Exalte 33,9 40,3-37,1-27 DK Expression 32,7 - - - - 28 DK Exsor 43,6 - - - - 29 DK Extract 40,8 - - - - 30 DK Platinium 37,2 - - - - 31 ES Cesario 40,0 - - - - 32 ES Imperio 44,1 - - - - 33 Garou 39,3 46,1 57,9 42,7 47,8 34 Hamilton 47,0 - - - - 35 Kuga 44,8 49,3-47,0 31,4 36 Marathon 44,2 38,1 53,5 41,2 45,3 37 Marcopolos 40,8 46,4 53,0 43,6 46,7 38 Mentor 33,7 39,5-36,6-39 Mercedes 33,8 50,3 57,9 42,1 47,3 40 Minerwa 40,4 45,5 50,9 42,9 45,6 41 Oriolus 40,5 40,0 53,2 40,2 44,6 42 Panama 41,8 - - - - 43 Popular 45,1 41,7 56,8 43,4 47,9 14 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

44 Rumba 40,5 43,7 55,4 42,1 46,5 45 Sherpa 39,1 36,8 54,7 37,9 43,5 46 Shrek 40,7 30,4 60,8 35,5 44,0 47 SY Florida 36,2 39,4-37,8-48 SY Kolumb 37,6 41,5 56,5 39,5 45,2 49 SY Medal 42,2 38,7-40,4-50 SY Polana 37,2 37,5 57,4 37,3 44,0 51 SY Saveo 37,9 38,9 53,0 38,4 43,3 52 Taifun 43,6 - - - - 53 Tigris 38,4 - - - - 54 Trumpf 34,3 35,5 53,5 34,9 41,1 55 Visby 34,3 43,0 54,7 38,6 44,0 56 Xenon 32,7 33,4 52,4 33,0 39,5 57 Alexander 37,4 47,1-42,2-58 Archibald 35,6 - - - - 59 Arizona 38,1 42,2-40,1 26,8 60 DK Exception 36,2 - - - - 61 Gordon KWS 43,7 - - - - 62 Hybrirock 41,3 37,9 56,9 39,6 45,4 63 PR 46 W 20 41,3 41,6 57,7 41,4 46,9 64 PR 46 W 26 38,3 34,0 51,6 36,1 41,3 65 PT 211 40,5 36,0-38,3-66 Thure 39,2 39,6-39,4 - Tabela 1.6. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe. Rok zbioru 2017 L.p. Przezimowanie Wysokość Wyleganie Długość okresu kwitnienia 2017 2015-2017 2017 2015-2017 2017 2015-2017 2017 2015-2017 % cm % ilość dni 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 83 74 160 148 20 10 22 25 1 ES Valegro 80 69 158 144 19 10 19 23 2 Marcelo 83-152 - 16-21 - 3 Aixer 81 72 163 147 13 7 21 24 4 Bazalt 80-159 - 16-21 - 5 Bellevue 83 72 166 150 20 8 20 23 6 Birdy 82-160 - 18-20 - 7 Brendy 81 74 160 150 22 10 21 25 8 Chrobry 83-154 - 19-23 - 9 Lohana 84 75 159 146 21 11 22 27 10 Metys 86 74 155 142 16 8 23 25 11 Monolit 80 71 161 146 36 18 20 24 12 Quartz 78 74 156 141 14 9 20 24 13 Sherlock 81 72 160 147 21 11 23 26 14 SY Ilona 82-161 - 20-20 - 15 SY Rokas 80-149 - 9-21 - 16 Vapiano 81-152 - 17-24 - 17 Atora 86-164 - 17-23 - 18 DK Expiro 85-166 - 28-23 - 19 Abakus 81 74 161 146 15 8 23 27 20 Acapulco 84-165 - 19-22 - 21 Alvaro KWS 83-168 - 14-23 - 22 Amazon 85-166 - 23-23 - 23 Arango 85 78 157 145 16 8 22 26 24 Archimedes 84-165 - 16-23 - 15 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

25 Bonanza 85 75 171 157 15 8 21 24 26 DK Exalte 81-160 - 17-22 - 27 DK Expression 83-160 - 29-23 - 28 DK Exsor 83-171 - 16-20 - 29 DK Extract 83-169 - 27-22 - 30 DK Platinium 82-163 - 11-21 - 31 ES Cesario 88-158 - 22-24 - 32 ES Imperio 85-163 - 19-21 - 33 Garou 85 77 164 151 18 8 23 26 34 Hamilton 83-161 - 18-22 - 35 Kuga 87-165 - 13-23 - 36 Marathon 83 71 157 140 13 9 25 30 37 Marcopolos 84 74 170 156 17 10 21 25 38 Mentor 82-165 - 9-23 - 39 Mercedes 84 78 161 151 17 9 21 25 40 Minerwa 83 78 161 149 16 9 22 26 41 Oriolus 85 74 158 142 24 11 25 28 42 Panama 81-171 - 13-21 - 43 Popular 81 75 163 151 11 8 23 27 44 Rumba 83 74 159 144 14 7 25 28 45 Sherpa 83 72 161 148 15 9 23 26 46 Shrek 83 66 169 151 14 7 23 27 47 SY Florida 85-160 - 16-24 - 48 SY Kolumb 82 71 165 151 18 9 23 26 49 SY Medal 83-157 - 21-23 - 50 SY Polana 83 67 168 149 16 9 24 27 51 SY Saveo 84 69 161 146 19 10 23 26 52 Taifun 81-155 - 19-23 - 53 Tigris 82-166 - 22-24 - 54 Trumpf 81 70 154 142 14 10 24 29 55 Visby 83 76 160 147 13 7 22 25 56 Xenon 83 72 164 148 13 7 25 30 57 Alexander 87-164 - 23-22 - 58 Archibald 86-168 - 23-22 - 59 Arizona 84-161 - 18-22 - 60 DK Exception 85-158 - 15-21 - 61 Gordon KWS 84-166 - 19-23 - 62 Hybrirock 84 70 166 152 17 8 24 26 63 PR 46 W 20 80 70 165 150 12 6 21 25 64 PR 46 W 26 81 68 169 149 16 8 23 26 65 PT 211 82-167 - 15-22 - 66 Thure 81-128 - 11-20 - 16 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

L.p. Tabela 1.7. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe. Rok zbioru 2017 Dojrzałość techniczna 17 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8 Mtn Zgnilizna twardzikowa Choroby podstawy łodygi Szara pleśń Czerń krzyżowych 2017 2015-2017 2017 2015-2017 2017 kolejny dzień roku g % skala 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 197 193 5,0 5,2 6,6 6,4 7,2 6,6 1 ES Valegro 197 194 4,7 5,0 6,5 8,0 7,3 6,3 2 Marcelo 196-5,1-7,8 7,5 6,9 7,0 3 Aixer 196 193 5,0 5,1 6,2 7,0 6,8 6,8 4 Bazalt 197-5,0-6,0 5,5 7,4 6,8 5 Bellevue 197 194 5,6 5,6 4,5 4,0 7,2 6,3 6 Birdy 197-5,1-4,9 3,5 7,9 6,7 7 Brendy 197 194 5,0 5,2 11,3 6,0 7,1 6,5 8 Chrobry 197-5,2-6,1 3,5 6,8 6,8 9 Lohana 197 194 5,1 5,1 4,5 5,0 7,6 6,5 10 Metys 195 193 5,1 5,3 11,8 6,5 6,8 7,2 11 Monolit 197 193 5,2 5,5 11,6 5,0 7,3 6,7 12 Quartz 195 193 5,7 5,9 17,4 6,5 5,9 7,3 13 Sherlock 196 192 5,3 5,4 10,2 5,0 7,1 6,5 14 SY Ilona 198-5,8-4,7 6,0 6,9 6,8 15 SY Rokas 196-4,7-4,0 6,5 7,3 6,5 16 Vapiano 197-4,8-4,6 6,0 7,3 6,7 17 Atora 197-4,9-4,0 3,5 7,6 6,7 18 DK Expiro 196-5,2-8,0 6,5 6,8 6,3 19 Abakus 196 192 5,1 5,3 9,8 6,5 6,2 6,5 20 Acapulco 197-5,3-8,9 8,0 6,8 7,0 21 Alvaro KWS 196-5,0-10,1 6,5 6,3 6,8 22 Amazon 195-5,0-10,8 5,5 7,2 7,0 23 Arango 195 192 5,4 5,3 5,8 7,5 6,7 6,8 24 Archimedes 195-5,0-16,0 7,0 6,4 7,0 25 Bonanza 197 194 5,3 5,6 6,0 6,5 7,1 6,3 26 DK Exalte 196-5,3-5,9 6,0 7,1 6,5 27 DK Expression 196-4,9-18,0 5,0 7,1 7,0 28 DK Exsor 197-4,5-9,8 6,5 7,3 6,3 29 DK Extract 196-5,2-3,4 7,0 6,6 7,2 30 DK Platinium 195-4,9-5,2 5,5 7,4 6,3 31 ES Cesario 195-5,2-7,4 7,0 6,9 7,0 32 ES Imperio 197-5,1-9,4 7,0 7,0 6,8 33 Garou 196 193 5,1 5,2 4,4 8,0 7,4 6,5 34 Hamilton 197-5,1-5,0 6,0 6,9 6,3 35 Kuga 197-5,2-6,8 7,5 7,3 6,8 36 Marathon 197 193 5,2 5,1 4,6 5,0 7,0 7,0 37 Marcopolos 197 193 4,9 5,2 4,3 5,0 7,1 7,3 38 Mentor 196-5,1-4,8 4,4 6,8 6,8 39 Mercedes 197 193 4,8 5,2 16,1 5,0 7,3 6,8 40 Minerwa 197 193 5,1 4,9 3,6 6,5 6,7 6,7 41 Oriolus 197 192 5,2 5,3 6,0 7,0 7,2 6,5 42 Panama 196-4,7-6,3 3,5 7,5 7,2 43 Popular 196 193 5,0 5,0 5,4 5,0 6,9 7,2

44 Rumba 196 193 5,2 5,3 6,0 6,5 6,8 7,0 45 Sherpa 197 193 5,2 5,7 5,3 6,0 7,4 6,3 46 Shrek 198 194 5,3 5,5 4,5 6,5 6,5 7,0 47 SY Florida 195-4,9-9,3 6,5 6,9 7,2 48 SY Kolumb 196 192 5,4 5,8 11,2 7,0 6,9 6,3 49 SY Medal 196-5,2-6,7 6,0 7,4 6,3 50 SY Polana 196 192 5,5 5,5 11,9 6,5 6,9 6,8 51 SY Saveo 195 193 4,9 5,5 11,8 4,0 7,1 6,8 52 Taifun 196-4,5-10,4 6,5 7,1 6,3 53 Tigris 197-5,1-12,3 8,0 6,9 6,7 54 Trumpf 196 194 5,2 5,3 4,7 6,5 7,0 6,5 55 Visby 196 192 5,6 5,4 6,3 6,0 6,9 6,8 56 Xenon 195 193 4,7 5,0 9,0 6,0 6,9 6,7 57 Alexander 196-5,3-4,0 6,5 6,9 7,3 58 Archibald 196-5,1-8,1 6,5 6,5 7,0 59 Arizona 196-4,1-6,6 7,0 6,7 7,2 60 DK Exception 197-4,8-8,8 8,0 6,8 6,3 61 Gordon KWS 197-4,7-10,5 6,5 7,1 7,0 62 Hybrirock 197 193 5,2 5,5 8,3 6,0 7,3 6,7 63 PR 46 W 20 197 193 5,0 4,9 7,3 8,0 6,5 7,0 64 PR 46 W 26 196 193 5,2 5,4 8,2 8,5 7,2 7,2 65 PT 211 196-4,9-6,7 6,0 7,2 6,8 66 Thure 196-4,9-6,6 6,0 7,2 6,3 Charakterystyka odmian wpisanych do Krajowego rejestru w roku 2017 ALASCO mieszańcowa. Plon nasion duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach mniejsza od średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin przeciętna. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. o dużej odporności na kiłę kapusty, w zakresie ras Plasmodiophora brassicae najczęściej występujących w Polsce. Reprezentant hodowcy: Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce. ANNISTON mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu oraz glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość dobra. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco wcześniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i suchą zgniliznę kapustnych średnia, na choroby podstawy łodygi mniejsza od średniej, a na czerń krzyżowych większa od średniej. Odznacza się deklarowaną odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). Reprezentant hodowcy: Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce. ARCHITECT mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dobra. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych średnia, na choroby podstawy łodygi mniejsza od średniej. Odznacza się deklarowaną odpornością na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). Reprezentant hodowcy: Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce. 18 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

COPERNICUS mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średniej wysokości, o nieco mniejszej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR. DK EXPANSION mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach większa od średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin mniejsza od średniej. Rośliny wysokie, o nieco większej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową większa od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant hodowcy: Monsanto Polska sp. z o.o. DK EXOTTER mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość dobra. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco wcześniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych średnia, na choroby podstawy łodygi mniejsza od średniej. Reprezentant hodowcy: Monsanto Polska sp. z o.o. EINSTEIN mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów mała. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Zimotrwałość roślin przeciętna. Rośliny dość niskie, o dobrej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco wcześniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant hodowcy: DSV Polska sp. z o.o. ES BAROCCO mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej duża. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Zimotrwałość roślin dobra. Rośliny wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych średnia, na choroby podstawy łodygi większa od średniej. Reprezentant hodowcy: Euralis Nasiona sp. z o.o. INV1165 mieszańcowa. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów duża. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion nieco większa od średniej. Zimotrwałość roślin dobra. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant hodowcy: Bayer sp. z o.o. KICKER mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów mała. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin mniejsza od średniej. Rośliny średniej wysokości, o dość dobrej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i choroby podstawy łodygi średnia, na czerń krzyżowych większa od średniej. Reprezentant hodowcy: Saaten-Union Polska sp. z o.o. 19 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

PT248 mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco późniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant hodowcy: Pioneer Hi-Bred Northern Europe Sales Division Oddział w Polsce. ROBERTO KWS mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach mniejsza od średniej, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin mniejsza od średniej. Rośliny średniej wysokości,o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia. Reprezentant hodowcy: KWS Polska sp. z o.o. SERGIO KWS mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach mniejsza od średniej, glukozynolanów dość duża. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny średnio wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych średnia, na choroby podstawy łodygi większa od średniej. Reprezentant hodowcy: KWS Polska sp. z o.o. STEFANO KWS mieszańcowa. Plon nasion duży do bardzo dużego. Zawartość tłuszczu w nasionach mniejsza od średniej, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych średnia, na choroby podstawy łodygi większa od średniej. Reprezentant hodowcy: KWS Polska sp. z o.o. 20 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Rozdział 2 Pszenica ozima Wiadomości ogólne Ozima forma pszenicy uprawiana jest w Polsce na powierzchni około 2 mln ha. Jest to podstawowe zboże chlebowe. Wartość gospodarcza odmian pszenicy ozimej wyznaczana jest przez wiele cech i właściwości. W zakresie cech rolniczych jedną z ważniejszych jest mrozoodporność, która zależnie od oceny powinna kształtować geograficzny zasięg uprawy. Przyjmuje się, że w naszych warunkach stosunkowo niewielkie ryzyko wymarzania wykazują odmiany o minimum średniej mrozoodporności (ocena 4,5 5). Istotnym kryterium wyboru odmiany do uprawy jest przeznaczenie produkowanego ziarna. Jeśli na cele młynarsko piekarskie to powinno cechować się odpowiednimi właściwościami przerobowymi i technologicznymi ziarna, mąki, ciasta i pieczywa; jeśli na cele paszowe to oczekiwana będzie przede wszystkim wysoka plenność oraz korzystne inne cechy rolnicze i niektóre użytkowe. Trzeba podkreślić, że wskaźniki wartości technologicznej odmian charakteryzują się naturalną, dość znaczną zmiennością, wywoływaną przez środowisko przyrodniczo rolnicze. Należy je więc rozumieć jako informację o potencjale jakości, a nie jako bezwarunkową gwarancję. Jakość ta ujawniać się może w pełni dopiero przy poprawnej agrotechnice, zwłaszcza przy odpowiednim poziomie nawożenia azotowego; znaczny jest też wpływ przebiegu pogody. W ostatnich latach największy postęp hodowlany widoczny jest w grupie odmian jakościowych i chlebowych. Postęp dotyczy plenności odmian oraz jakości technologicznej. Obecnie najlepsze odmiany jakościowe plennością dorównują odmianom paszowym. W roku 2017 zarejestrowano 7 nowych odmian pszenicy, 4 odmiany jakościowe chlebowe (Formacja, KWS Firebird, KWS Spencer, RGT Metronom) oraz 3 odmiany chlebowe (RGT Bilanz, Owacja Tytanika). W roku 2017 skreślono z Krajowego rejestru na wniosek zachowujących 5 odmian Elipsa, Kranich, Meteor, Türkis. Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 110 odmian w następujących grupach technologicznych: elitarna chlebowa (E) 1odmiana, jakościowa chlebowa (A) 52 odmiany, chlebowa (B) 44 odmiany, pastewne lub inne (C) 12 odmian oraz na ciastka (K) 1 odmiana. Uwagi metodyczne W roku 2017 na terenie województwa zachodniopomorskiego prowadzono w systemie PDO trzy doświadczenia z pszenicą ozimą, które zlokalizowano w ZDOO Białogard, ZDOO Rarwino oraz Gospodarstwie Rolnym Kingi i Sławomira Bus w Prusimiu. Omawiane doświadczenia prowadzone były jako dwuczynnikowe w dwóch powtórzeniach. Celem badań było określenie wpływu intensywnego poziomu agrotechniki na zdrowotność roślin i wysokość plonów. Doświadczenia prowadzone były wg metodyki opracowanej przez COBORU w Słupi Wielkiej. Doboru odmian do doświadczeń dokonał Wojewódzki Zespół PDO biorąc pod uwagę przydatność odmian do uprawy w województwie zachodniopomorskim. Zabiegi różnicujące poziomy agrotechniki Poziom agrotechniki Rodzaj zabiegu przeciętny a 1 intensywny a 2 1 Nawożenie azotowe (kg N/ha) * a 1+40 2 Opryskiwanie fungicydem w fazie: pełnia krzewienia początek kłoszenia 3 Opryskiwanie regulatorem wzrostu + 4 Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym + * Zgodnie z Metodyką... z 1998 roku. Odmiany wzorcowe: rok zbioru 2015: KWS Ozon, Patras, Artist, RTG Kilimanjaro rok zbioru 2016: KWS Ozon, Patras, Artist, RTG Kilimanjaro rok zbioru 2017: KWS Ozon, Patras, Artist, RTG Kilimanjaro + + 21 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 2.1. Pszenica ozima. Odmiany badane w roku 2017 Rok wpisania do Krajowego Zachowujący/pełnomocnik rejestru 1 2 3 1 KWS Ozon 2010 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 2 Patras 2012 DSV Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 3 Artist 2013 DSV Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62 100 Wągrowiec 4 RGT Kilimanjaro 2014 RAGT Semences Polska sp. z o.o., Ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 5 Ostroga 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 6 Kredo 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 7 Sailor 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 8 Arkadia 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan 9 Linus 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o., Ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 10 Astoria 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o., ul. Kasztanowa 5, 63 004 Tulce 11 Speedway 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 12 Platin 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 13 Estivus 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 14 Fakir 2013 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8, 01 748 Warszawa 15 KWS Dakotana 2014 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 16 KWS Loft 2014 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 17 Rotax 2014 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 18 Ohio 2014 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 19 Delawar 2015 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8, 01 748 Warszawa 20 Leandrus 2015 Strube Polska sp. z o.o., ul. Ostrowskiego 9, 53 238 Wrocław 21 Pokusa 2015 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 22 Janosch 2015 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 23 Rockefeller 2015 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 24 Bartosz 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 25 Bonanza 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 26 Dolores 2016 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8, 01 748 Warszawa 27 Frisky 2016 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Rataje 164, 61 168 Poznań 28 Hybery 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 29 KWS Kiran 2016 KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy 30 LG Jutta 2016 Limagrain Central Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w Polsce, ul. Rataje 164, 61 168 Poznań 31 Medalistka 2016 Małopolska Hodowla Roślin Spółka z o.o., ul. Zbożowa 4, 30 002 Kraków 32 Opcja 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., Grupa IHAR, ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 33 RGT Kicker 2016 RAGT Semences Polska sp. z o.o., Ul. Sadowa 10A, 87-148 Łysomice 34 Rivero 2016 Saaten-Union Polska sp. z o.o., ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 35 Julius * KWS Lochow Polska Sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-150 Prusy * odmiana z CCA włączona do badań na podstawie pozytywnych wyników w doświadczeniach rozpoznawczych 22 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 2.2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2017 Miejscowość Białogard Rarwino Prusim Powiat Białogard Kamień Pomorski Łobez 1 2 3 4 Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 4 5 Klasa bonitacyjna gleby IVa IVb IVa Zasobność gleby w P2O5 (mg/100g) 18,6 18,8 19,7 Zasobność gleby w K2O (mg/100g) 16,0 12,9 20,0 Zasobność gleby w MgO (mg/100g) 2,4 2,3 8,3 Ph gleby (w KCL) 6,5 6,6 6,1 Przedplon łubin wąskolistny ziemniak rzepak ozimy Obsada nasion (szt./m2) 400 450 400 Nawożenie mineralne ( kg/ha) N (kg/ha) 150 110 198 P2O5 (kg/ha) 60 40 50 K2O (kg/ha) 130 90 100 Środki ochrony roślin ( nazwa, dawka na ha) Herbicyd Chisel Nowy 51,6 WG Starane 250 EC Axial 50 EC Legato Plus 600 SC Granstar Ultra SX 50 Starane 250 SC Expert Met 56 WG +Komplet 560 SC Glean 75 WG Insektycyd Karate Zeon 050 CS - Sumi Alpha 050 EC Dodatkowe zabiegi wykonywane na poziomie a 2 Nawożenie N (kg/ha) 40 40 40 Fruktus Fruktus AB Mikro Nawożenie dolistne (nazwa, dawka na ha) Fruktus Fruktus AB Mikro Fungicyd - pierwszy zabieg Amistar 250 SC Topsin M 500 SC Bumper Super 490 EC - drugi zabieg Falcon 460 EC Amistar 250 SC Amistar 250 SC Regulator wzrostu Medax Max Cerone 480 SL Moddus 250 EC Antywylegacz pł. 725 SL Tabela 2.3. Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2017 a 1 a 2 Wyszczególnienie L.p. Białogard Rarwino Prusim Białogard Rarwino Prusim 1 2 3 4 5 6 7 1 Siew data 30.09 28.09 7.10 30.09 28.09 7.10 2 Stan roślin przed zimą 9 8,0 9,0 8,9 8,0 9,0 8,9 3 Stan roślin po zimie 9 6,2 9,0 7,1 6,3 9,0 7,2 4 Martwe rośliny % 0 0 0 0 0 0 5 Termin kłoszenia data 2.06 2.06 5.06 4.06 2.06 6.06 6 Termin dojrzałości woskowej data 29.07 19.07 1.08 30.07 19.07 1.08 7 Zbiór data 7.08 5.08 14.08 7.08 5.08 14.08 8 Wysokość roślin cm 84 93 92 76 87 84 9 Wyleganie roślin w fazie dojrz. mlecznej 9 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Wyleganie roślin przed zbiorem 9 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 11 MTZ g 48,1 46,9 41,1 50,4 47,6 40,4 12 Plon ziarna przy 14% wilgot. dt/ha 59,2 75,8 81,8 62,9 82,4 86,2 - oceny w skali 9o (1o ocena najsłabsza; 9o ocena najlepsza) 23 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 2.4. Pszenica ozima Plon ziarna odmian /dt/ha/. Rok zbioru 2017 L.p Grupa jakości a1 Białogard Prusim Rarwino Białogard Prusim Rarwino a2 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec dt/ha 61,03 76,48 83,59 68,18 92,51 91,75 1 KWS Ozon B 57,17 71,13 78,48 63,14 86,86 85,73 2 Patras A 51,46 75,60 80,74 58,74 94,17 89,32 3 Artist B 63,16 81,84 86,34 72,80 95,11 94,75 4 RGT Kilimanjaro A 72,35 77,34 88,81 77,78 93,89 97,19 5 Ostroga A 55,40 74,90 68,67 58,70 87,03 80,96 6 Kredo A 52,14 66,70 77,68 63,25 85,21 81,36 7 Sailor A 51,19 75,09 78,82 53,81 87,68 89,36 8 Arkadia A 41,83 72,64 68,92 49,74 93,12 80,56 9 Linus A 66,97 72,61 81,78 75,14 85,35 90,42 10 Astoria E 51,61 74,61 81,06 64,84 89,10 88,71 11 Speedway B 57,31 76,54 90,88 69,18 91,62 102,90 12 Platin B 57,49 77,78 87,65 70,43 83,03 94,09 13 Estivus A 53,39 82,33 80,17 62,34 90,14 91,12 14 Fakir B 53,36 76,84 76,71 62,80 94,94 85,54 15 KWS Dakotana A 60,43 81,82 93,75 67,76 97,33 98,68 16 KWS Loft B 59,77 67,22 93,16 75,91 96,53 97,15 17 Rotax B 68,96 79,46 89,97 75,67 85,52 100,81 18 Ohio C 76,94 87,08 93,62 81,51 101,88 104,92 19 Delawar A 51,40 69,20 71,50 56,22 83,77 81,89 20 Leandrus A 54,75 71,78 74,08 61,71 89,32 83,00 21 Pokusa B 57,52 79,14 75,09 69,41 71,55 87,35 22 Janosch B 60,04 66,71 83,00 61,77 75,77 87,68 23 Rockefeller C 57,52 75,41 86,03 64,63 89,11 91,53 24 Bartosz B 60,04 70,37 71,15 66,73 89,68 81,63 25 Bonanza B 63,26 80,70 78,91 69,01 96,14 85,84 26 Dolores B 56,67 73,13 82,44 65,22 84,10 91,74 27 Frisky C 54,81 82,60 87,26 61,02 94,20 99,63 28 Hybery B 77,69 80,29 89,89 82,23 87,71 93,91 29 KWS Kiran C 63,73 74,12 88,83 71,39 86,94 96,83 30 LG Jutta B 58,92 77,14 66,71 60,80 84,31 79,25 31 Medalistka B 50,51 80,16 81,25 62,71 95,64 90,07 32 Opcja B 60,66 84,28 80,26 71,09 98,83 90,81 33 RGT Kicker C 64,09 70,52 81,62 72,82 83,16 94,72 34 Rivero B 64,66 76,57 84,66 69,34 89,55 98,96 35 Julius * A 61,47 69,85 80,24 67,27 80,03 84,75 24 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8

Tabela 2.5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian /dt/ha/. Lata zbioru 2015 2017 a 1 a 2 Zimotrwałość L.p. 2016-2015- 2016-2017 2016 2015 2017 2016 2015 2015-2017 2017 2017 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wzorzec dt/ha 73,7 69,0 93,7 71,4 78,8 84,2 74,3 105,1 79,3 87,9 1 KWS Ozon 4 68,9 61,9 90,2 65,4 73,7 78,6 68,8 101,7 73,7 83,0 2 Patras 4 69,3 62,2 84,4 65,8 72,0 80,7 66,6 97,4 73,7 81,6 3 Artist 4 77,1 78,2 99,8 77,7 85,0 87,6 81,1 112,7 84,4 93,8 4 RGT Kilimanjaro 4 79,5 73,8 100,5 76,7 84,6 89,6 80,5 108,7 85,1 92,9 5 Ostroga 6 66,3 76,7 83,0 71,5 75,3 75,6 84,5 91,3 80,1 83,8 6 Kredo 2 65,5 51,6 96,4 58,6 71,2 76,6 56,7 113,2 66,7 82,2 7 Sailor 4,5 68,4 63,6 89,2 66,0 73,7 77,0 70,9 96,7 74,0 81,5 8 Arkadia 6 61,1 63,4 80,2 62,3 68,2 74,5 71,1 93,5 72,8 79,7 9 Linus 4 73,8 71,8 97,9 72,8 81,2 83,6 85,6 109,6 84,6 92,9 10 Astoria 3 69,1 60,2 84,5 64,7 71,3 80,9 70,7 96,8 75,8 82,8 11 Speedway 2 74,9 68,2 103,2 71,6 82,1 87,9 75,9 113,3 81,9 92,4 12 Platin 4 74,3 71,7 91,4 73,0 79,1 82,5 76,8 106,5 79,7 88,6 13 Estivus 3 72,0 68,0 94,1 70,0 78,0 81,2 75,5 102,3 78,4 86,3 14 Fakir 4,5 69,0 67,0 83,4 68,0 73,1 81,1 72,4 91,6 76,8 81,7 15 KWS Dakotana 3 78,7 60,0 91,5 69,4 76,7 87,9 70,4 104,0 79,2 87,4 16 KWS Loft 2 73,4 74,6 95,8 74,0 81,3 89,9 81,6 105,3 85,8 92,3 17 Rotax 5 79,5 68,9 96,8 74,2 81,7 87,3 83,4 108,7 85,4 93,1 18 Ohio 2 85,9 71,5 95,7 78,7 84,4 96,1 77,1 115,8 86,6 96,3 19 Delawar 4 64,0 72,7-68,4-74,0 84,8-79,4-20 Leandrus 3 66,9 69,9-68,4-78,0 77,6-77,8-21 Pokusa 3 70,6 69,9-70,3-76,1 77,7-76,9-22 Janosch 3 69,9 68,9-69,4-75,1 80,7-77,9-23 Rockefeller 2 73,0 68,8-70,9-81,8 75,4-78,6-24 Bartosz 3,5 67,2 - - - - 79,3 - - - - 25 Bonanza 4 74,3 - - - - 83,7 - - - - 26 Dolores 4 70,7 - - - - 80,4 - - - - 27 Frisky 3 74,9 - - - - 85,0 - - - - 28 Hybery 3,5 82,6 - - - - 88,0 - - - - 29 KWS Kiran 4 75,6 - - - - 85,1 - - - - 30 LG Jutta 5,5 67,6 - - - - 74,8 - - - - 31 Medalistka 5,5 70,6 - - - - 82,8 - - - - 32 Opcja 3 75,1 - - - - 86,9 - - - - 33 RGT Kicker 3 72,1 - - - - 83,6 - - - - 34 Rivero 3,5 75,3 - - - - 86,0 - - - - 35 Julius * 6 70,5 77,6 87,4 74,1 78,5 77,4 82,4 101,6 79,9 87,1 Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 25 S t a c j a D o ś w i a d c z a l n a O c e n y O d m i a n w S z c z e c i n i e D ą b i u s t y c z e ń 2 0 1 8