Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach Opracowali: Agata Misztal Jerzy Pepol
ZLODOWACENIA W POLSCE Osady czwartorzędowe na Warmii i Mazurach osiągają najwyższe wartości miąższości w Polsce tj. do 300 m. PLEJSTOCEN ~ 1,8 mln lat temu
Moreny Gliny zwałowe niewysortowany osad polodowcowy składający się z okruchów skalnych o różnej wielkości, od cząstek ilastych po głazy narzutowe eratyki.
Ozy Wydłużone, kręte wały zbudowane z piasków i żwirów pochodzenia fluwioglacjalnego.
Ozy Osady wodnolodowcowe wysortowane i warstwowane osady, głównie piasku i żwiru.
Sandry i wydmy Rozległe, piaszczyste równiny, utworzone przez wody wypływające spod lądolodu.
Jeziora rynnowe Powstały w rynnach wyżłobionych przez lądolód i płynące pod nim rzeki. Są długie, wąskie o stromych brzegach.
1. Jezioro Orło 2. Jezioro Ołów 3. Jezioro Ryńskie 4. Jezioro Tałty 5. Jezioro Mikołajskie 6.Jezioro Bełdany 7. Jezioro Nidzkie
Głazy narzutowe - eratyki Głazy narzutowe przywleczone zostały przez lądolody w plejstocenie. Pochodzą ze starych masywów krystalicznych i skał osadowych wieku prekambryjskiego obszaru Skandynawii oraz z dna obecnego Morza Bałtyckiego.
Osady zastoiskowe iły warwowe Mułki i iły zastoiskowe, które osadzały się warstwowo w jeziorach zastoiskowych. Co roku podczas okresu cieplejszego osadzały się jaśniejsze mułki, na których w okresie zimowym gromadziła się ciemna warstwa drobnych iłów. Występowanie sezonowych warstewek pozwala na dokładne datowanie utworów od chwili powstania.
Osady jeziorne - torfy Torfy grunty organiczne, powstające w strefach brzegowych jezior w warunkach bagiennych. Zawartość części organicznych I om >30% Podział torfu pod względem rozkładu: - włóknisty - pseudowłóknisty - amorficzny
Osady jeziorne gytie i kredy jeziorne Osady organiczne na Warmii i Mazurach osiągają miąższości do kilkunastu metrów, lokalnie nawet kilkadziesiąt metrów. Zawartość substancji organicznych w gytiach ponad 2%, przy zawartości węglanu wapnia >80% gytia przechodzi w kredę jeziorną, w której zawartość części organicznych może być niższa niż 2%.
PODSUMOWANIE Obszar Warmii i Mazur zbudowany jest z utworów czwartorzędowych, które powstały w plejstocenie podczas zlodowaceń. Każde zlodowacenie zostawiało poziom glin morenowych.
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
Literatura: 1. E. Ruhl Metodyka badań osadów czwartorzędowych, 1973; 2. E. Myślińska Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania, 2001; 3. E. Myślińska Leksykon gruntoznawstwa, 1996; 4. A. Szumański Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000 arkusz Giżycko, nr 104, 2001; 5. M. Kozłowska, I. Kozłowski Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000 arkusz Pisz, nr 219, 1995; Internet: 1. www.adamkrupa.ukw.edu.pl 2. www.geopic.pl 3. www.geotekst.pl 4. www.geoportal.gov.pl 5. www.gis-mokradla.info 6. www.polodowcowa.pl 7. www.ryn.pl 8. www.surowce-naturalne.pl 9. www.wiking.edu.pl 10. www.pl.wikipedia.org 11. www.wmodn.olsztyn.pl 12. www.zycieaklimat.edu.pl