Lodowce i lądolody. Obecnie pokrywają 10% powierzchni ziemi; w plejstocenie ~ 30%; w prekambrze być może e niemal 100%

Transkrypt

1 Lodowce i lądolody Obecnie pokrywają 10% powierzchni ziemi; w plejstocenie ~ 30%; w prekambrze być może e niemal 100% Powstają tam, gdzie coroczne opady śniegu nie ulegają rozpuszczeniu w porach ciepłych: Obszary polarne Obszary wysokogórskie, nawet na równiku np. Kilimandżaro 85% na Antarktydzie 10% na Grenlandii

2 Powstawanie i rozrastanie lodowców Śnieg firn lód lodowcowy śnieg - zawiera ok. 90% powietrza firn - nagromadzenie drobnych ziaren lodu; ok. 50% powietrza biały lód firnowy - ok %powietrza niebieski lód lodowcowy - gruboziarnisty i twardy; ok. 20% powietrza

3 Powstawanie i rozrastanie lodowców Śnieg firn lód lodowcowy Ablacja Topienie, sublimacja Cielenie się lodowców (powstawanie gór lodowych) Kendall & Barbeau, from:

4 Kendall & Barbeau, from:

5 Powstawanie i rozrastanie lodowców Śnieg firn lód lodowcowy Ablacja Topienie, sublimacja Cielenie się lodowców (powstawanie gór lodowych) Budżet lodu Ujemny cofanie się lodowców Dodatni rozrastanie się lodowców Strefa przyrastania; Strefa wytapiania Linia śniegu dzieli te strefy

6

7 Kendall & Barbeau, from:

8 Budżet lodu Cascade Glacier, Washington

9 Ruch lodu lodowcowego Lawiny luźnego śniegu grawitacyjnie osypujące się w dół zboczy Lodowce dolinne Grawitacyjne spływanie w dół Zsuwanie wzdłuż powierzchni spągowej - basal sliding Spełzywanie plastyczne - plastic flow Strefa sztywna - rigid zone spękania w obrębie lodowców Lodowce kontynentalne Ruch zgodnie z nachyleniem terenu oraz na zewnątrz od wzniesienia centralnego

10 Ruch lodu lodowcowego

11 Prędkość płynięcia mas lodowych w lodowcach górskich

12

13 Podstawowa terminologia w odniesieniu do mas lodowcowych oraz morfologii na kontakcie lód-podłoże lodowiec dolinny valley glacier czapa lodowa ice-cap, ice-dome strumienie lodowe ice streams cielenie lodowca ice calving wypływ wód z lodowca meltwater outlet morena czołowa terminal moraine morena denna ground moraine morena podwodna submarine surge moraine morena nałożona looped moraine wachlarz (pióropusz) zawiesiny z wód roztopowych meltwater plume Wg UNIS, course AG328, 2006

14 Typy lodowców Lodowce dolinne Lądolody = lodowce kontynentalne (powyżej km 2 ) Czapy lodowe (poniżej km 2 ) Lodowiec Athabasca, Góry Skaliste, Kanada

15

16 Maksymalne rozprzestrzenienie lądolodu w Europie w plejstocenie

17 Typy lodowców Lodowce dolinne Lądolody = lodowce kontynentalne (powyżej km 2 ) Czapy lodowe (poniżej km 2 ) Lodowce morskie Spitsbergen Wg UNIS, course AG328, 2006

18 Uproszczone cechy systemu glacjalnego Osady lodowcowe powstają w wyniku mieszanych procesów depozycji: Transport przez lodowce materiału skalnego i składanie go podczas wytapiania lodu Procesy fluwioglacjalne Depozycja w jeziorach zastoiskowych Wywiewanie pyłów depozycja lessów Erozja: U-kształtne doliny Egzaracja podłoża skalnego Rysy Wygłady Wyżłobienia Wpływa na zmiany poziomu oceanu światowego zmiany podstawy erozyjnej

19 Kendall & Barbeau, from:

20 Depozycja lodowcowa Gliny Niewysortowane bloki skalne tkwiące w matriks Głazy narzutowe Moreny formy akumulacyjne zbudowane z glin Morena boczna Morena środkowa Morena czołowa terminalna recesyjna Morena denna Drumliny Kendall & Barbeau, from:

21 Osady związane z lodowcami kontynentalnymi Osady lodowcowe Osady morenowe Osady fluwioglacjalne Osady jeziorno-lodowcowe Osady jezior proglacjalnych Osady jezior peryglacjalnych Osady peryglacjalne Osady związane z lodowcami morskimi (osady morsko-lodowcowe) - Osady proksymalne - Osady szelfu kontynentalnego - Osady głębokowodne

22 Formy powierzchni terenu i osady związane z deglacjacją Kendall & Barbeau, from:

23 Osady lodowcowe o Iły warwowe z dropstonami Zmarszczki wspinające Osady odpływu subglacjalnego Gliny bazalne Osady supraglacjalne Iły jezior morenowych Przemyte piaski i żwiry Gliny wytopiskowe Bloki martwego lodu Gliny zwałowe bazalne Lessy Dystalne osady fluwioglacjalne Piaski i żwiry przekątnie warstwowane Żwiry, proksymalne osady fluwioglacjalne Glacitektonicznie zaburzone podłoże Glacitektonicznie zaburzone podłoże Gliny bazalne Glacitektonicznie zaburzone podłoże Strefa wewnętrzna EROZJA Strefa glin bazalnych Strefa osadów supraglacjalnych Strefa osadów Krajobraz moreny Krajobraz drumlinowy Krajobraz deglacjacji arealnej Krajobraz moreny czołowej proglacjalnych dennej Muły i iły jezior polodowcowych Lessy Gliny bazalne Osady supraglacjalne Sandry

24 Powstawanie osadów glacjalno-morskich w wyniku wytapiania z gór lodowych Kendall & Barbeau, from:

25 Powstawanie osadów glacjalno-morskich w wyniku wytapiania z gór lodowych

26 Powstawanie podwodnych moren czołowych Zawiesina z wytapianego z lodowca osadu Poziom morza lodowiec erosion redeposition Redepozycja osadów (erozja osadów z wcześniejszych pulsów czoła lodowca i ponowna depozycja) Przepływ hyperpyknalny Dno morskie Wg UNIS, course AG328, 2006

27 Wg UNIS, course AG328, 2006

28 Wg UNIS, course AG328, 2006

29 Wg UNIS, course AG328, 2006

30

31 Zlodowacenia w przeszłości geologicznej Ziemia Śnieżka

32 Ostatnia Epoka Lodowa

33 Kolonizacja Grenlandii przez Wikingów Czasy historyczne MAŁA A EPOKA LODOWA ŚREDNIOWIECZNE OPTIMUM KLIMATYCZNE Wikingowie opuszczają Grenlandię Coroczne zamarzanie Tamizy

34 Uproszczone cechy systemu glacjalnego Osady lodowcowe powstają w wyniku mieszanych procesów depozycji: Transport przez lodowce materiału skalnego i składanie go podczas wytapiania lodu Procesy fluwioglacjalne Depozycja w jeziorach zastoiskowych Wywiewanie pyłów depozycja lessów Erozja: U-kształtne doliny Egzaracja podłoża skalnego Rysy Wygłady Wyżłobienia Lodowce górskie mogą być źródłem dla systemu aluwialnego Wpływa na zmiany poziomu oceanu światowego zmiany podstawy erozyjnej!!!