Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie Klasa II gimnazjum Ocena celująca Osiągnął oceny celujące z testów kończących działy odróżnia autorytety rzeczywiste od pozornych wyjaśnia terminy: konformizm, nonkonformizm omawia negatywne skutki zaniżonej lub zawyżonej samooceny określa, w jakich sytuacjach człowiek może utracić swoją indywidualność, na podstawie tekstu źródłowego publicznie prezentuje przygotowane wystąpienie podaje zalety pracy zespołowej określa reguły przemawiania w sytuacjach oficjalnych wskazuje problemy, z którymi najczęściej wiąże się konflikt pokoleń, na podstawie tekstu źródłowego dostrzega wpływ grupy na jednostkę omawia wybrany problem swojej społeczności szkolnej i wskazuje sposoby jego rozwiązania przedstawia prawa i wolności obywatelskie Polaków rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na podstawie tekstu źródłowego omawia problemy występujące w społeczności lokalnej podaje przykłady polskiego dziedzictwa narodowego omawia dobre oraz złe strony wielonarodowości podaje przykłady pozytywnych stereotypów narodowych omawia prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce przedstawia dobre i złe strony przynależności do wybranej klasy społecznej tłumaczy przyczyny małej liczebności polskiej klasy średniej ocenia relacje państwo obywatel opisuje sposoby powstawania trzech typów ustrojów politycznych wymienia cechy charakteru i osobowości, którymi powinien się odznaczać dobry polityk uczestniczy w dyskusji dotyczącej wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego państwa tłumaczy, jaką rolę odgrywają w społeczeństwie organizacje non profit, na podstawie tekstu źródłowego tłumaczy ideę wprowadzania wspólnej europejskiej waluty euro wyjaśnia, czym jest koniunktura gospodarcza przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów państwa wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z różnorodnych usług bankowych ocenia ryzyko związane z grą na giełdzie porównuje obecny stan polskiej gospodarki z sytuacją gospodarczą w innych krajach Unii Europejskiej Ocena bardzo dobra
omawia negatywne skutki zaniżonej lub zawyżonej samooceny wskazuje osobę, którą uważa za swój autorytet i uzasadnia własny wybór wymienia przyczyny konfliktu ról społecznych odczytuje w sposób prawidłowy gesty rozmówcy określa najczęstsze przyczyny konfliktów we współczesnym świecie tłumaczy, na czym polega wartość i rola rodziny oraz specyfika więzi rodzinnych podaje sposoby aktywnego uczestniczenia w życiu szkoły uzasadnia, które normy społeczne uważa za najważniejsze przedstawia hierarchię potrzeb według A. Maslowa charakteryzuje współczesne formy patriotyzmu wskazuje więzi łączące Polonię z państwem i narodem polskim charakteryzuje klasy i warstwy społeczne charakteryzuje problemy społeczne występujące w Polsce samodzielnie tworzy definicje państwa federacyjnego i państwa unitarnego wskazuje na mapie państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne wyjaśnia genezę różnych form rządów wyjaśnia terminy: ideologia, indoktrynacja, pucz, gospodarka centralnie sterowana, kadencja, system prezydencki, parlamentarny i mieszany wyjaśnia, w jaki sposób państwo demokratyczne dba o dobro obywateli przedstawia swoją opinię na temat polskiej demokracji wyjaśnia terminy: weto ludowe, strajk pracowniczy, organizacja pożytku publicznego podaje przykłady organizacji non profit działających w najbliższej okolicy rozpoznaje wystąpienie o charakterze populistycznym wymienia pozytywne i negatywne skutki nieograniczonego dostępu do pieniędzy wskazuje różnice pomiędzy gospodarką centralnie planowaną i gospodarką wolnorynkową omawia prawa konsumenta i obowiązki sprzedawcy opisuje sposoby pokrywania deficytu budżetowego wymienia zadania Narodowego Banku Polskiego i Rady Polityki Pieniężnej ocenia ryzyko związane z grą na giełdzie wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z ingerencji władz państwowych w gospodarkę danego kraju Ocena dobra wyjaśnia terminy: tożsamość, samoocena, samorealizacja, konsumpcjonizm, autorytet wymienia role społeczne, jakie może pełnić człowiek wyjaśnia, na czym polega komunikacja werbalna i niewerbalna podaje przykłady sytuacji konfliktowych w codziennym życiu wymienia funkcje rodziny omawia strukturę władz szkoły podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego tłumaczy, na czym polega tolerancja i nietolerancja wskazuje potrzeby niższego i wyższego rzędu wyjaśnia terminy: naród, tożsamość narodowa, dziedzictwo narodowe przedstawia obowiązki obywateli wobec ojczyzny wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w Polsce tłumaczy, czym jest społeczeństwo informacyjne
wymienia klasy społeczne występujące w Polsce rozróżnia pojęcia obywatelstwo i narodowość charakteryzuje ustroje: demokratyczny, autorytarny i totalitarny tłumaczy, czym jest kultura polityczna, na podstawie tekstu źródłowego tłumaczy, jaka jest istota demokracji większościowej i demokracji konstytucyjnej omawia zadania organizacji pozarządowych uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości pieniądza wyjaśnia, czym jest gospodarka wskazuje instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta uzasadnia potrzebę płacenia podatków wyjaśnia, czym jest budżet państwa wyjaśnia terminy: waluta, emisja, Narodowy Bank Polski, Rada Polityki Pieniężnej, konto bankowe, lokata, kredyt wskazuje różnice między akcjami a obligacjami wymienia skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla obywateli Ocena dostateczna charakteryzuje własny styl życia podaje przykłady aktywnego i biernego spędzania wolnego czasu wylicza pełnione przez siebie role społeczne podaje zasady skutecznego porozumiewania się wskazuje sposoby rozwiązywania konfliktów podaje nazwy grup społecznych, do których należy wymienia podstawowe prawa i obowiązki ucznia podaje przyczyny nietolerancji podaje przykłady stowarzyszeń i organizacji lokalnych wymienia polskie symbole narodowe wyjaśnia terminy: mniejszości narodowe, mniejszości etniczne wyjaśnia terminy: społeczeństwo, globalna wioska charakteryzuje współczesne społeczeństwo polskie podaje nazwy trzech państw federacyjnych i unitarnych charakteryzuje ustroje: demokratyczny, autorytarny i totalitarny odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej wymienia zalety i wady ustroju demokratycznego omawia cechy charakteryzujące dobrego obywatela wyjaśnia terminy: organizacja pozarządowa, wolontariat tłumaczy, na czym polegają: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja przedstawia historię pieniądza wyjaśnia terminy: popyt, podaż, konkurencja, monopol wymienia podstawowe prawa konsumenta wskazuje źródła dochodów i wydatków państwa wyjaśnia terminy: giełda, makler, indeks giełdowy, akcja, obligacja, hossa, bessa wyjaśnia terminy: koniunktura, recesja, inflacja, produkt krajowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę Ocena dopuszczająca
prowadzi rozmowę w sposób kulturalny tłumaczy, czym jest styl życia przedstawia podział grup społecznych przedstawia historię swojej szkoły i biografię jej patrona tłumaczy, czym są potrzeby podaje daty polskich świąt narodowych wyjaśnia terminy: ojczyzna, patriotyzm wskazuje największe skupiska Polonii na świecie wymienia klasy społeczne wyjaśnia termin: państwo wymienia nazwy trzech państw demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych wyjaśnia terminy: radni, posłowie, inicjatywa obywatelska, plebiscyt, konsultacje społeczne, referendum wyjaśnia termin: obywatelstwo wskazuje różnice między działalnością fundacji i stowarzyszenia wyjaśnia, jak należy posługiwać się kartą płatniczą wyjaśnia, czym jest gospodarstwo domowe wymienia rodzaje podatków w Polsce określa istotę działalności banków
Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie Klasa III gimnazjum Ocena celująca Osiągnął oceny celujące z testów kończących dział uzasadnia znaczenie nadrzędności Konstytucji nad innymi aktami prawnymi odszukuje w źródłach dodatkowe informacje na temat regulaminu pracy sejmu i senatu wyjaśnia terminy: dymisja, Rada Gabinetowa, kontrasygnata, ratyfikacja ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z częstego przeprowadzania referendów na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o częstej niejednoznaczności podziału na lewicę i prawicę w Polsce wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz i zachowania społeczne uzasadnia znaczenie apolityczności urzędników służby cywilnej rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych ocenia pracę władz swojego powiatu omawia zmiany w podziale administracyjnym Polski, które zaszły od 1950 r. podaje szanse i zagrożenia wynikające z informatyzacji urzędów ocenia bieżącą politykę zagraniczną Polski wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji Polski z Unią Europejską ocenia zaangażowanie Polski w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (np. NATO) ocenia skuteczność działań podejmowanych przez ONZ opisuje wybrane zamachy terrorystyczne w XXI w. przedstawia sposoby rozwiązywania problemów współczesnego świata uzasadnia dokonany przez siebie wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i kariery zawodowej ocenia sposoby przeciwdziałania bezrobociu ocenia skuteczność różnych form poszukiwania pracy wyjaśnia wpływ związków zawodowych i Państwowej Inspekcji Pracy na warunki pracy charakteryzuje różne rodzaje działalności gospodarczej przedstawia rozwiązania, które mogłyby ograniczyć tzw. szarą strefę i nieetyczne zachowania w życiu gospodarczym Ocena bardzo dobra interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP przedstawia genezę polskiego parlamentaryzmu wymienia imiona i nazwiska wszystkich prezydentów Polski po 1989 r. wymienia kompetencje poszczególnych organów władzy sądowniczej w Polsce wymienia zalety oraz wady proporcjonalnego i większościowego systemu liczenia głosów wskazuje zalety i wady poszczególnych typów systemów partyjnych
korzysta z różnych źródeł informacji bierze udział w dyskusji na temat funkcjonowania idealnego urzędu omawia, kto i w jaki sposób nadzoruje samorząd terytorialny podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka ocenia pracę władz swojego województwa wyjaśnia konieczność informatyzacji administracji publicznej charakteryzuje różne sposoby działania w polityce zagranicznej charakteryzuje organy Unii Europejskiej odszukuje informacje na temat wybranych organizacji międzynarodowych ocenia działalność terrorystyczną, uwzględniając zasady moralne, prawo oraz skuteczność działania uzasadnia konieczność niesienia pomocy humanitarnej w wybranych rejonach świata wymienia sposoby pozyskiwania informacji dotyczących dalszego kształcenia wskazuje przyczyny i skutki bezrobocia wskazuje korzyści wynikające ze zdobywania doświadczenia zawodowego w trakcie odbywania stażu opisuje rolę NSZZ Solidarność w walce o prawa pracownicze wymienia korzyści i zagrożenia związane z założeniem własnej firmy ocenia etyczność określonych działań w życiu gospodarczym Ocena dobra wymienia podstawowe prawa obywatelskie Polaków tłumaczy, na czym polega proces ustawodawczy wymienia podstawowe kompetencje Prezydenta RP i Rady Ministrów tłumaczy, na czym polega zasada niezawisłości sędziów wyjaśnia terminy: legitymizacja władzy, ordynacja wyborcza charakteryzuje typy partii politycznych wyjaśnia terminy: opinia publiczna, mass media, cenzura, czwarta władza na podstawie tekstu źródłowego określa najważniejsze zasady moralne i etyczne obowiązujące urzędników służby cywilnej opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999 r. podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy, powiatu i województwa na podstawie tekstu źródłowego przedstawia główne problemy dotyczące współpracy między różnymi organami władzy samorządu wojewódzkiego wypełnia wybrane formularze urzędowe, np. wniosek o wydanie dowodu osobistego na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową charakteryzuje trzy filary Unii Europejskiej określa zasadnicze cele wybranych organizacji międzynarodowych, do których należy Polska omawia przyczyny utworzenia ONZ charakteryzuje aktualne konflikty i wskazuje na mapie miejsca, w których do nich doszło charakteryzuje problemy współczesnego świata wskazuje własne predyspozycje zawodowe charakteryzuje potrzeby lokalnego rynku pracy
redaguje CV i list motywacyjny wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy wyjaśnia terminy: biznesplan, marketing omawia rodzaje nieuczciwych praktyk Ocena dostateczna wyjaśnia terminy: konstytucja, preambuła, trójpodział władzy, suwerenność narodu, państwo prawa, decentralizacja władzy wylicza uprawnienia sejmu i senatu w Polsce przedstawia procedury wyboru Prezydenta RP i Rady Ministrów uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sądowniczej rozróżnia czynne i bierne prawo wyborcze na podstawie tekstu źródłowego wskazuje cechy ideologii konserwatywnej opisuje funkcje mass mediów wskazuje obowiązki urzędników służby cywilnej wyjaśnia termin: decentralizacja władzy wymienia typy gmin wymienia typy powiatów wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków wymienia podmioty uprawnione w Polsce do prowadzenia polityki zagranicznej wskazuje na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej rozwija skrótowce: ONZ, NATO, OBWE, ZSRR wymienia najważniejsze organizacje wyspecjalizowane ONZ wymienia potencjalne skutki konfliktów zbrojnych i działań terrorystycznych wyjaśnia terminy: Trzeci Świat, pomoc humanitarna, globalizacja wymienia rodzaje szkół w Polsce wyjaśnia terminy: rynek pracy, mobilność zawodowa, aktywność zawodowa, bezrobocie, bezrobotny, stopa bezrobocia tłumaczy, na czym polega mobbing wyjaśnia terminy: norma moralna (etyczna), zaufanie publiczne Ocena dopuszczająca odszukuje w Konstytucji III RP rozdziały, w których zawarte są podstawowe zasady ustroju oraz wolności, prawa i obowiązki obywateli wyjaśnia terminy: immunitet, próg wyborczy podaje imię i nazwisko obecnego Prezydenta RP oraz aktualnego prezesa Rady Ministrów wyjaśnia terminy: prawo wyjaśnia termin: partia polityczna wymienia prawa przysługujące obywatelom wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków wyjaśnia, jaka jest rola wojewody przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej wymienia symbole UE charakteryzuje działalność UNESCO i UNICEF wyjaśnia terminy: migracja, terroryzm
podaje umiejętności i predyspozycje osobiste niezbędne do wykonywania określonych zawodów wymienia zawody najbardziej poszukiwane na rynku pracy wskazuje źródła informacji o ofertach pracy na podstawie tekstu źródłowego określa obowiązki pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnoletnią