Kod ucznia Data urodzenia ucznia Dzień miesiąc rok Wojewódzki Konkurs Geograficzny dla uczniów gimnazjów ETAP SZKOLNY Rok szkolny 2015/2016 Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy test zawiera 11 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 22 zadania. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi. 5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź A : Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź: Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi zero punktów. 6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora). 7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. 8. Możesz korzystać z cyrkla i linijki oraz kalkulatora prostego. 9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych, ani podpowiedzi kolegów narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji. 10. Za rozwiązanie arkusza możesz uzyskać maksymalnie 50 punktów. Do etapu rejonowego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 74 % punktów, czyli 37 punktów. 11. Na udzielenie odpowiedzi masz 60 minut. Życzymy Ci powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko ucznia Uczeń uzyskał:.. /50 pkt.
CZĘŚĆ I Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa! Rozwiązania przenieś na kartę odpowiedzi str. 11. 1. Skrót GIS (j. ang.), dotyczący nowoczesnego narzędzia wykorzystywanego w geografii, w tłumaczeniu na język polski oznacza: a) Globalny System Lokalizacji, b) Globalny System Identyfikacji, c) System Informacji Geograficznej, d) System Informacji Globalnej. 2. Metoda izolinii nie znajduje zastosowania do przedstawienia na mapie: a) zasięgu występowania modrzewia europejskiego, b) wysokości nad poziomem morza, c) wielkości opadów atmosferycznych, d) głębokości zbiorników wodnych. 3. Jeśli wyspa o powierzchni 256 km 2 zajmuje na mapie 4 cm 2, to mapę tę wykonano w skali: a) 1 : 50 000, b) 1 : 250 000, c) 1 : 600 000, d) 1: 800 000. 4. Mapy topograficzne opracowane są w skalach: a) większych niż 1 : 1 000 000, b) mniejszych niż 1 : 1 000 000, c) większych niż 1 : 200 000, d) mniejszych niż 1 : 200 000. 5. 22 czerwca Słońce w momencie górowania widoczne jest po północnej stronie nieba dla obserwatorów znajdujących się: a) w Kairze (30 03 N, 31 14 E) i w Port Elizabeth (33 57 S, 25 36 E), b) w Sydney (33 52 S, 151 12 E) i w Rangunie (16 48 N, 96 09 E), c) w Teheranie (35 42 N, 51 25 E) i w Honolulu (21 18 N, 157 49 W), d) w Auckland (36 51 S 174 47 E) i w Saragossie (41 39 N 0 53 W). 6. Do bezpośrednich następstw ruchu obiegowego Ziemi należy: a) zmiana wysokości Słońca nad horyzontem w momencie jego górowania, b) widomy dobowy ruch Słońca i innych gwiazd na sklepieniu niebieskim, c) występowanie siły Coriolisa, d) spłaszczenie Ziemi na biegunach. 7. Jeśli w Poznaniu (52 24 N, 17 00 E) jest czwartek 29 X godzina 19:08 czasu słonecznego, to w tej samej chwili: a) w Warszawie (52 14 N, 21 00 E) jest czwartek 29 X godz. 20:00 czasu strefowego, b) w Kaohsiung (22 37 N 120 00 E) jest piątek 30 X godz. 2:00 czasu strefowego, c) w Nowym Jorku (40 43 N 74 00 W) jest piątek 30 X godz.13:00 czasu strefowego, d) w Londynie (51 30 N 0 00 ) jest czwartek 29 X godz. 21:00 czasu strefowego. Strona 2 z 11
8. Planety Układu Słonecznego, których średnia prędkość po orbicie jest mniejsza niż średnia prędkość obiegowa Ziemi: a) Wenus i Merkury, b) Uran i Wenus, c) Jowisz i Mars, d) Neptun i Saturn. 9. W której z wymienionych grup nazwy szczytów górskich należą do Korony Ziemi: a) Denali, Mont Blanc, Ararat, b) Mount Everest, Tubkal, Fudżi, c) Kluczewska Sopka, Pico de Aneto, Gerlach, d) Masyw Vinsona, Góra Kościuszki, Aconcagua. 10. Góry, których zapis uporządkowano pod względem kolejności fałdowania rozpoczynając od najstarszego: a) Góry Skandynawskie, Ural, Pireneje, b) Apeniny, Karpaty, Grampiany, c) Harz, Himalaje, Ural, d) Kaukaz, Góry Kaledońskie, Wogezy. 11. W wyniku subdukcji powstają m.in.: a) doliny ryftowe, b) baseny oceaniczne, c) grzbiety oceaniczne, d) rowy oceaniczne. 12. Do skał przeobrażonych (metamorficznych) należą: a) granit i bazalt, b) kwarcyt i marmur, c) zlepieniec i gips, d) less i piaskowiec. 13. Opady mżawki mogą powstać z chmur typu: a) Cumulonimbus (chmura kłębiasto-deszczowa), b) Cirrus (chmura pierzasta), c) Stratus (chmura warstwowa), d) Cumulus (chmura kłębiasta). 14. Duża wilgotność powietrza w ciągu roku charakterystyczna jest dla obszarów: a) Wyspy Borneo i Niziny Amazonki, b) Morza Bałtyckiego i Wyżyny Mongolskiej, c) Sahary i Półwyspu Arabskiego, d) Niziny Turańskiej i wybrzeża Morza Adriatyckiego. 15. Najgłębsze miejsca oceanów uszeregowane malejąco pod względem ich głębokości: a) Rów Mariański, Głębia Litka (w Basenie Nansena), Rów Puerto Rico, b) Rów Mariański, Rów Puerto Rico, Rów Jawajski, c) Rów Puerto Rico, Rów Mariański, Głębia Litka (w Basenie Nansena), d) Rów Jawajski, Rów Puerto Rico, Rów Mariański. Strona 3 z 11
CZĘŚĆ II ETAP SZKOLNY Przy każdym zadaniu podana jest ilość możliwych do uzyskania punktów. 16. Długość równika wynosi 40 075 km. Oblicz, ile kilometrów pokonał turysta, przemieszczając się w kierunku wschodnim z miasta Mbandaka (0 03 N, 18 16 E) w Demokratycznej Republice Konga do miasta Pontianak (0 00 N, 109 20 E) w Indonezji. (0 4) Należy zamieścić obliczenia! Wykonuj je z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. wynik:. 17. Oblicz długość geograficzną miejsca, w którym Słońce 23 września wschodzi o dwie godziny i dwanaście minut później niż w Katmandu (27 42 N, 85 20 E). (0 3) Należy zapisać obliczenia!... wynik: Strona 4 z 11
stacja wysokość n.p.m. ETAP SZKOLNY 18. W Tabeli nr 1 przedstawiono dane klimatyczne dla stacji A C, położonych na półkuli północnej w różnych strefach klimatycznych. Do każdej stacji przyporządkuj wybrany z podanych typ klimatu oraz przykład charakterystycznej dla danego klimatu rośliny. Odpowiedzi zapisz w Tabeli nr 2. (0 6) umiarkowany ciepły kontynentalny; umiarkowany chłodny morski; podzwrotnikowy śródziemnomorski; okołobiegunowy subpolarny; zwrotnikowy morski cypryśnik, świerk, chrobotek reniferowy, baobab; Tabela nr 1. Temperatura powietrza i opady atmosferyczne w wybranych miejscach t temperatura średnia miesięczna [ o C], o opady miesięczne [mm] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII A 4 B 24 t -26,8-27,9-25,9-17,7-7,6 0,6 3,9 3,3-0,8-8,6-18,2-24,0 o 5 4 3 3 3 9 20 23 16 13 6 4 t -2,4-3,1-2,2 0,6 3,9 7,5 11,0 10,6 7,0 2,8-0,4-2,1 o 114 91 83 61 59 55 62 54 137 124 104 87 t 20,0 20,2 21,4 23,4 25,5 26,8 27,6 27,8 27,2 25,5 22,4 20,7 C 4 o 55 48 63 83 177 174 147 149 226 204 73 46 Źródło: Tablice geograficzne, Adamantan, 2014. Tabela nr 2. Rozwiązanie zadania Stacja klimatyczna A Typ klimatu Roślina B C Strona 5 z 11
19. Na podstawie opisów rozpoznaj typ genetyczny jezior i uzupełnij tabelę wpisując wybrane z poniższych informacje. (0 4) polodowcowe, reliktowe, wulkaniczne, tektoniczne Jezioro Nasera, Tanganika, Ładoga, Jezioro Aralskie Nr Geneza jeziora Typ genetyczny Przykład jeziora Są pozostałością dawnych 1. mórz, które zmieniły swój zasięg. 2. Woda wypełnia pęknięcia w skorupie ziemskiej. Jeziora te należą do najgłębszych na Ziemi. 20. Do każdego opisu dopasuj wybraną z podanych nazwę typu wybrzeża oraz odpowiednią ilustrację, wpisując właściwe oznaczenie literowe od A do C. (0 3) Typy wybrzeży morskich: mierzejowo-zalewowe, lagunowe, fiordowe, dalmatyńskie a) Ten typ wybrzeża powstał na skutek zalania dolin polodowcowych. wybrzeże: rys. b) Wybrzeże powstało w wyniku zalania gór ciągnących się równolegle do linii brzegowej. wybrzeże: rys. c) Wybrzeże to zostało utworzone na skutek częściowego odcięcia zatoki, w wyniku akumulacyjnej działalności prądów przybrzeżnych. wybrzeże: rys. Strona 6 z 11
21. Obok zdań prawdziwych wpisz literę P, obok zdań błędnych literę B. (0 5) Rzeki Limpopo, Darling, Irawadi i Tygrys należą do zlewiska Oceanu Indyjskiego. Rafy koralowe tworzą się przede wszystkim w ciepłych morzach strefy międzyzwrotnikowej, których zasolenie nie przekracza 20. Kar zwany również cyrkiem lodowcowym powstaje na skutek akumulacyjnej działalności lodowca górskiego. Powierzchnię terenu zbudowanego ze skał wapiennych mogą urozmaicać m.in. mogoty, polja i żłobki krasowe. Hamada to obszar pustynny, którego podłoże tworzą przede wszystkim piaski. Strona 7 z 11
CZĘŚĆ III ETAP SZKOLNY 22. Wpisz do tabeli wybrane z niżej podanych nazwy geograficzne mórz, rozpoznanych na podstawie opisów oraz odpowiadające im numery zamieszczone na mapie. (0 10) Morze Andamańskie, Morze Arafura, Morze Bałtyckie, Morze Barentsa, Morze Karskie, Morze Koralowe, Morze Ochockie, Morze Sargassowe, Morze Tasmana, Morze Tyrreńskie, Morze Weddella opis zbiornika wodnego nazwa geograficzna nr na mapie Od zachodu sąsiaduje z morzem Timor a od południa z Zatoką Karpentaria. Morze między Orkadami Południowymi, Sandwichem Południowym, Wybrzeżem Księżniczki Marty i Ziemią Coatsów oraz Górami Ellswortha. Znajduje się między wyspami Nowa Ziemia i Ziemia Franciszka Józefa. Akwen między Australią na zachodzie a Nową Kaledonią, Norfolk i Nową Zelandią na wschodzie. Zasięg morza wyznacza m.in. Półwysep Indochiński i wyspy Nikobary. Nietypowe morze, którego granice wyznaczają prądy morskie m.in. Golfsztrom. Morze oddzielone od oceanu Wyspami Kurylskimi. Znajduje się między archipelagiem Svalbard i Wyspą Niedźwiedzią. Na zachodzie łączy się z Morzem Norweskim. We wschodniej części morza znajduje się największa na świecie rafa barierowa. Poprzez Cieśninę Mesyńską łączy się z Morzem Jońskim. Strona 8 z 11
Strona 9 z 11
Brudnopis Strona 10 z 11
KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych) Kod ucznia Numer zadania Odpowiedzi Liczba punktów (wypełnia komisja) Data urodzenia ucznia 1 2 dzień miesiąc rok 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 (wypełnia komisja) 14 Suma punktów za zadania zamknięte 15 Suma punktów za zadania otwarte Suma punktów za cały arkusz Strona 11 z 11