Generalny Pomiar Ruchu na sieci dróg krajowych i wojewódzkich w 2010 roku Krzysztof Kowalski, Jakub Maśkiewicz W artykule przedstawiono wyniki pomiarów przeprowadzonych na sieci dróg krajowych w 2010 roku. Zestawiono ruch jaki występował w poszczególnych województwach oraz w zależności od klas technicznych dróg, jak i w rozbiciu na poszczególne sylwetki pojazdów. Wyniki pomiarów porównano z wynikami pomiarów z 2005 roku i stwierdzono jego znaczny wzrost. w tonach na dobę. Na rys. 1 przedstawiono graficznie wyniki tego pomiaru w dawnym województwie warszawskim. Według zbliżonych zasad wykonano także pomiary na drogach państwowych o nawierzchni twardej w latach: 1930, 1934 i 1938. Ujednolicony system pomiarów na zamiejskiej sieci drogowej został wprowadzony w Polsce w 1965 roku. Od tego roku, co 5 lat, na drogach państwowych, a następnie krajowych o nawierzchni twardej, wykonywane są Generalne Pomiary Ruchu. Do roku 1980 były one wykonywane ściśle według wytycznych opracowanych przez grupę ekspertów Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Wytyczne te określały wzory do obliczenia podstawowych parametrów, z których podstawowym był średni dobowy ruch w roku. Metoda obliczeń zakładała, że wybranych z całego roku 14 dni pomiarowych pozwala na określenie SDR w sposób bezpośredni, bez stosowania zasad przyjmomgr inż. Krzysztof Kowalski, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Departament Studiów, Naczelnik Wydziału Pomiarów Ruchu inż. Jakub Maśkiewicz, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Departament Studiów, Wydział Pomiarów Ruchu Historia Generalnych Pomiarów Ruchu Pierwszy kompleksowy pomiar wykonano w Polsce w roku 1926 na ówczesnej sieci dróg państwowych o nawierzchni twardej na podstawie Rozporządzenia Ministerstwa Robót Publicznych z dnia 4 listopada 1925 roku. Pomiar został wykonany na sieci dróg o łącznej długości 12839 km, podzielonej na 2100 odcinków pomiarowych o średniej długości 6,1 km. Roczny cykl pomiarowy obejmował 14 pomiarów 24-godzinnych, wykonywanych w oznaczonych z góry dniach (co 26 dni), jednocześnie w całej Polsce. W trakcie pomiarów rejestrowano niezależnie pojazdy silnikowe oraz pojazdy konne. Na podstawie uzyskanych danych obliczono średni dobowy ruch na poszczególnych odcinkach dróg oraz średni dobowy ruch na obszarach poszczególnych województw oraz całego kraju. Obciążenie ruchem w pojazdach na dobę przeliczono również na obciążenie wyrażone Generalne Pomiary Ruchu są w Polsce podstawowym źródłem informacji o drogowym. Dane te są niezbędne administracji drogowej dla realizacji zadań związanych z zarządzaniem, utrzymaniem i planowaniem rozwoju sieci drogowej, a także do analiz środowiskowych i ekonomicznych. Wyniki pomiarów są wykorzystywane przez administracje drogowe między innymi do podejmowania decyzji o budowie nowych dróg i przebudowie istniejących odcinków, czy opracowywania projektów organizacji. Znajomość drogowego jest niezbędna przy projektowaniu przekrojów i konstrukcji nawierzchni dróg oraz przeprowadzaniu analiz mających na celu ograniczenie zagrożeń bezpieczeństwa drogowego. Dane te są wykorzystywane także przez inne instytucje w realizowanych przez nie zadaniach, m.in. policję, samorządy, GITD, GUS, uczelnie, jednostki naukowe itp. 1. Wyniki pomiarów z 1926 w dawnym województwie warszawskim 10 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 7-8 / 2011
7030270303 70510 70301 70304 70504 70305 70503 70314 70509 Gdynia 70508 70502 70501 Słupsk 70409 60216 70505 70306 Sopot 70315 70410 6021360213 70416 50904 50901 70307 50902 60212 51001 70506 50913 Gdańsk 50914 7041570414 50601 60211 70309 70411 70316 70317 51201 70631 70318 51210 50602 70507 51112 5100251002 60201 60202 60210 7030870308 70310 51202 60214 70320 51113 Koszalin 70412 51203 60209 70312 50605 7040470404 Elbląg 51204 70311 60203 70403 70404 51008 Suwałki 60208 70405 70633 50906 50903 50606 51205 70406 7040870413 70627 50907 50908 50909 60215 60207 70634 51101 51009 70628 51111 60204 60206 70609 70313 70608 7062170611 51108 51209 50603 70612 70401 70610 60401 60205 70636 51211 70613 51114 70402 70607 70629 50911 Świnoujście 70208 60611 50604 60409 5120651206 51213 51010 60408 60402 60508 70207 70637 70614 51206 50607 51106 50212 50912 51004 51110 50207 50202 51102 5101451014 50203 60506 51410 51103 70213 5102051020 70630 5140351403 51012 51104 51003 70638 60403 51402 51011 70615 Olsztyn 6 51508 60407 70206 70625 70626 51401 60507 70209 70639 70624 60406 50206 5150951509 60405 60501 70616 51411 51404 51405 51214 51006 51509 60502 70217 70640 7021570216 51304 50205 50213 60505 70203 70211 51305 51511 50214 51013 50210 70214 51303 51505 51507 51015 7020270214 70210 51308 70617 51015 51005 50209 90204 51501 51513 60711 50505 71004 71118 51302 51413 60510 51307 51310 50315 60609 71119 51512 51502 60503 70201 51407 60610 6050460511 71114 51406 51510 51412 51504 71005 50204 60712 51007 60701 71117 71112 7111371113 Szczecin 71113 51309 51312 50504 50316 60713 9021890205 71120 71111 50215 50314 51506 50313 60702 Grudziądz 51503 50208 60716 71006 60608 90206 51408 50508 6071460715 60601 60613 90220 71008 71116 71104 51311 60718 50503 60607 50509 60703 60614 71105 51306 50216 60615 90217 71107 60604 60717 60606 50323 60803 71108 71115 60802 50312 60605 60809 90207 71009 71106 60612 71221 60704 11210 6081060804 71012 50510 71201 60808 60805 71010 10806 71219 71220 60309 50311 50502 50506 50317 71218 50301 50322 60313 50507 50302 50303 60310 90219 71109 50501 Łomża 50319 50320 60807 Białystok 71011 71110 90223 71002 90225 90201 71202 10507 71003 71217 10801 50318 60319 90202 90221 71207 50703 10804 11201 60314 90226 70808 71203 10508 60301 Bydgoszcz 71208 90208 70809 Ostrołęka 70807 71216 50710 50401 70801 7081070811 71204 50704 70813 60315 60302 60806 71209 71215 11202 70901 71210 10803 11203 60303 60311 31108 90209 71211 50711 50702 60305 60320 70814 71224 Toruń 71212 90210 10510 50706 60316 60304 70812 50701 71223 70918 71206 90211 50705 31107 70803 71301 50707 70902 11204 60312 60321 31106 50708 10802 10807 31105 70911 70912 71302 71213 10511 1050610504 11205 11209 50402 70804 71214 70903 10505 60317 11208 10704 31101 11101 70805 11102 10805 60306 71311 10503 31104 11207 90222 1071210712 50409 50413 50709 50403 60307 70904 50410 Gorzów Wielkopolski 70906 70920 10702 10711 11114 11005 50404 11206 60318 60308 1050110501 11509 31110 31110 31102 10708 31111 71309 11111 11007 11311 71303 31109 70806 11310 70908 90212 11514 31503 31103 11309 70915 90215 70916 11115 10710 10706 31502 Włocławek 31513 31506 31307 10710 31308 31306 70919 11006 31301 70917 50411 70914 71307 11103 11108 11008 10714 50405 31504 31512 31305 70913 71310 71308 11001 10705 90811 90316 11010 11109 11002 11313 10713 70909 10707 90810 90326 90309 11312 71304 11112 10612 11510 90214 90315 11304 11304 11314 10606 31302 90804 90314 71312 Płock 90805 90803 11110 10205 31303 90313 9061290612 71305 11009 11308 31505 90213 11107 10204 10607 90312 90323 50406 11303 90821 90822 90311 10202 1111811118 11505 50407 90310 10201 11307 11516 11507 11508 9030890319 10203 31507 31508 31304 10206 71306 11117 11316 31511 90801 Poznań 90307 90320 11113 10611 31509 90823 10210 90306 11116 11306 11302 31501 10207 11004 11305 11317 11501 31510 31601 31606 31602 31607 90917 11315 90820 90305 1110411104 90916 90918 10906 10208 90921 90322 90611 10209 31611 90318 11301 11503 31605 90325 90303 90302 91101 31603 90819 10610 31604 90321 31608 90317 11515 90718 90912 90301 90812 91122 1060910609 90922 90608 9063290633 91121 1150211502 90813 90901 90607 Konin 91123 10924 11506 9091190911 91119 Warszawa 10613 90910 90634 90631 10925 10931 10905 31203 10904 91124 91125 10309 10602 90717 90814 10912 10903 10614 10901 10603 10605 90909 11517 90902 Siedlce 90626 9062790628 9062990630 91115 91126 11513 90815 90716 90621 31609 90920 90616 10908 1060810608 11504 11518 90818 90610 90610 10909 80607 9081790816 90624 80608 31409 90623 80606 31206 90719 10910 90609 91202 31410 10922 11511 31212 31408 80613 91203 10915 80605 31610 10911 90625 10920 10301 31207 80603 10916 Biała Podlaska 31401 90617 90617 91103 80601 90715 91207 10913 10923 80418 8061680602 90615 91104 10914 10305 91117 10917 31202 90908 10304 90614 91105 10302 31415 31211 10926 10932 10416 31201 90722 90618 Zielona Góra 90903 90613 91206 10410 1031010310 80410 80415 80411 90622 80416 80412 31414 31402 90907 90410 91715 91106 10921 8061880618 31411 90923 90906 Skierniewice 10401 80413 90714 91118 91601 90619 91602 31413 31403 90919 90913 91615 1030710306 10408 10312 10313 90708 90620 10409 90721 90905 90405 91120 91614 9120591205 91608 9171991718 90710 90709 90408 90402 9120891208 10419 10308 31404 80408 Leszno 90407 91212 11608 80414 80409 30316 90724 9120491204 90914 90404 80611 8040680407 30315 90713 10403 91109 80405 91717 91716 1031110311 91605 91609 91604 91603 31412 31405 31405 91210 91606 30314 91612 31406 90406 91610 1040410404 Łódź 90703 90915 30313 90712 90403 91611 Kalisz 80401 31701 31717 31407 90704 90414 91714 31708 31709 31719 90702 3171031711 31712 90705 90711 90401 91211 90701 80701 80402 31720 31721 30309 3031030311 90409 91701 80710 31702 31705 90411 90413 91401 91702 91407 10412 1041810418 10413 30318 90412 11603 91407 80718 31714 30321 90706 91703 91402 80709 91721 10420 10420 11609 11604 80513 80514 31716 90707 90720 3031730302 31707 91711 11615 30708 90506 30908 91712 9170891707 91706 91705 91704 91408 10411 11605 80707 80708 31703 31704 31715 91720 11610 3032430324 91713 11611 90505 91403 91311 10407 31718 91307 91308 10415 31706 30303 11614 80703 80403 30322 30901 30709 91409 91709 91410 10417 30304 90509 91413 11406 80723 8041780417 91406 30308 30914 30912 80501 11606 91404 8072080721 80724 80512 80722 90512 90504 91412 91411 80704 30907 3091730917 80725 80725 30323 91405 90503 8071180711 80714 80715 80705 80502 30306 91511 80711 80719 80727 30307 Piotrków Trybunalski Radom 30301 30902 91301 11601 11602 30710 30719 91801 91303 11407 80503 80508 30625 30911 91516 91506 91302 8050980510 80511 91802 80504 30505 90502 91512 11410 30903 11607 80507 30706 80706 306173062030621 3061030320 30905 91810 91501 30319 30608 30906 30718 91813 91814 30624 30501 30520 90508 30616 30607 30514 91309 30515 30915 90511 91812 30606 30502 80505 30904 30711 91815 11408 Lublin 80215 80208 30513 30626 30518 30703 30918 9051090501 80207 30623 30722 91803 30605 30726 Legnica 11409 91817 80301 80506 8021680206 91310 8021180211 30612 30910 30705 30721 30704 91811 30725 80506 30724 11411 80212 Chełm 3050730504 91804 91515 2131621312 30613 80210 30503 30716 30909 21313 91807 21314 11412 80201 21315 80302 30614 30508 Wrocław 91806 91805 21306 41101 91808 80202 91809 91507 91514 21502 30622 30509 30201 40906 40915 91509 91504 91513 91517 21307 30215 40909 40907 41106 21512 30208 30818 21421 91518 21504 80213 3020330202 30720 91503 91508 3061530615 30210 40910 40908 41110 41115 21510 80203 30211 41111 21503 41112 21511 80204 41109 41116 30611 30510 30817 30801 41102 41107 41114 40408 40201 21318 80214 30816 30205 41113 40420 21505 30712 41117 21410 80312 8031980320 80303 30511 30810 2151421513 30512 30807 30714 40409 21303 Jelenia Góra 30806 40911 40202 40208 21308 21301 21301 80310 30803 21409 80311 30715 40416 30603 30602 40417 21411 80801 3081230808 30212 40913 40209 21309 21420 30805 3082530804 30826 41103 41104 30604 21310 80305 30819 30813 30207 40902 40916 41108 40410 40210 Kielce 30824 40901 21302 21401 30707 30823 2140721419 21408 80815 30828 30809 30213 41105 80802 30822 41306 30829 21402 30821 3021630214 21311 80306 Częstochowa 80307 80810 30827 21403 80817 40903 21412 40407 Zamość 40406 21304 80808 21317 80809 80803 30820 30811 21417 80315 40419 80316 40207 40904 4131041310 80308 80309 40203 21305 21413 80317 30814 41307 21414 41309 40405 4130141315 21404 21415 81307 40715 30815 40914 40204 40905 40413 30401 41308 40418 41204 21418 80816 Opole 21203 2120421201 40401 41203 21201 21211 81308 81316 81301 41311 4071040711 21208 21209 30402 21206 40706 21205 21422 81317 Tarnobrzeg 80804 30404 41302 40414 40205 41202 21406 8131581315 41313 41314 40719 81315 81302 41303 21108 81314 4100141013 40709 21101 81603 80805 40402 30405 41304 81604 81309 40707 21102 21107 41208 81310 41205 41312 40708 80806 30406 41014 41020 30412 30413 30420 41206 41209 40718 81303 30411 41015 40714 41305 40314 21103 81605 30409 30419 40717 40535 21109 40412 404214071240716 40713 40701 21106 40301 81606 80807 4100241002 40404 40702 81607 81304 30414 41002 40325 40315 40705 4031340324 40415 20308 81311 41210 41012 40311 40312 30415 40302 40318 20318 41213 41017 Bytom Piekary Śląskie 40330 40319 21105 81405 40720 Dąbrowa Górnicza 4121441215 41216 41219 41223 41004 41005 4100641018 41011 20309 41221 20910 20911 30417 41218 41019 Gliwice Zabrze Siemianowice Śląskie 40621 81406 40601 20402 40721 Chorzów 2040320404 41003 40327 81608 40703 81609 Ruda Śląska Sosnowiec 20405 81305 81407 40329 41010 40331 40328 40606 81614 21104 41009 40622 40617 8161081610 40304 40604 20423 20310 40618 Katowice 40602 4100741008 40305 40332 20912 41024 40620 MysłowiceJaworzno 20316 81408 40605 30418 40607 20311 40333 40619 40616 20408 20301 40303 20407 20413 20409 81611 40608 20410 81615 20315 20913 81402 81409 Tychy 20411 20412 81009 81401 81410 40320 Rybnik 40612 20414 20420 81007 81008 40609 20314 40613 20914 81005 81006 81602 81403 40321 20415 81004 81404 20416 40501 20201 81003 Rzeszów81601 20312 81501 40306 20216 81509 40322 Żory 20417 Kraków 20909 20202 20424 Tarnów 81510 81508 20313 40308 40326 40502 20418 20421 81001 81002 20907 40610 20419 20908 20303 81001 81002 20203 20317 20906 40503 20904 20905 20918 81612 40323 40526 20305 20307 8101081010 40504 20304 20901 20917 40323 40309 20306 40309 Jastrzębie-Zdrój 81502 40513 20501 40310 81011 20506 40505 81012 20209 20206 20915 20208 20217 20210 20211 20422 81503 20916 40527 40519 4052040525 20207 81504 40528 20502 81613 40529 20510 81507 20212 81101 Przemyśl 40530 20507 Bielsko-Biała 81013 40515 40531 20213 20508 81109 81110 81102 81506 40533 81114 40532 20214 20712 40534 81107 40516 20509 20713 20710 20215 81505 20808 20809 40517 20711 Krosno 2080220802 40536 20807 20719 81103 20714 81111 20804 20706 81204 20805 20806 2070720708 20709 81112 40537 20803 81113 20603 Nowy Sącz 81201 81202 81104 81203 20601 20701 81205 40538 20715 20702 81105 40538 40522 20604 40539 81206 81210 81207 40540 20605 20703 81208 20716 20609 8120981211 20704 20612 20602 81106 20606 20610 20705 20607 20720 20721 20611 20608 80209 80813 80812 80819 8081880811 80814 Na mapie brakuje następujących punktów: 41021; 41022; 80321; 90415 Mapa z lokalizacją punktów pomiarowych GPR 2010 " 21 " 6 7 " 21 " 6 " 20 " S6 " S6 1 " S22 4 1 " 65 6 " 22 7 9 " S3 3 " A6 S10 1 1 " 29 " 22 2 " 23 " S3 " 29 " 27 " 26 " 6 " 27 " A4 " 6 " 20 31204 31205 31208 31209 " 22 " 24 8 0 " A18 " 24 6 4 5 6 " S5 2 5 6 9 " A2 " S11 5 " " " 41 88 33 " 41 8 6 90203 0224 71222 S10 71001 41224 41207 41201 " S8 6 5 9 5 " S11 " 42 " S5 " 45 " 45 " 45 " 62 " 40 2 8 " S5 " S1 0 5 " 42 8 " S10 " 45 " 43 8 " A1 3 " 43 4 " A1 5 8 8 1 0 8 2 1 5 6 " 67 " 69 1 " 48 6 " S1 9 " " 19 7 9 " S69 " 69 " S1 1 " S69 4 2 2 1 1 1 4 20218 20505 20504 " 44 " 28 " A1 1 2 2 4 " 2 " 47 " 47 " 4 7 " 28 " 62 0 9 0 10927 10928 6 8 0 " 49 6 1 5 8 0 3 5 91304 91305 91306 11401 1140211403 11404 11405 3 5 7 5 7 " 61 21507 21515 21508 3 " 62 3 9 7 9 " S8 4 3 3 " S8 7 4 7 9 9 " 2 7 " S8 8 " 64 24 " 66 " 4 " 65 " 61 4 " 28 9 9 4 7 " 4 4 7 7 9 " 28 " 66 " 65 2 7 " 68 4 Legenda Lokalizacja_pkt_2010 Drogi_92_2010_10_01_z_SDR2010_tab1_jezd_0_bez_M Drogi_92_2010_10_01_z_SDR2010_tab1 dr_woj_92 miasta_powiaty ogddkia 2. Zestawienie punktów pomiarowych na sieci w 2010 roku wanych w tzw. statystycznym rozszerzeniu próby. Od roku 1985 zaistniała konieczność ograniczenia zakresu pomiarów ze względów ekonomicznych. Na bazie szczegółowej analizy statystycznej zbiorów wynikowych z poprzednich pomiarów generalnych skrócono roczny cykl pomiarowy z 14 do 9 dni pomiarowych, z zachowaniem zasad dotyczących błędu w szacowaniu średniego dobowego w roku. Metody wykonania kolejnych pomiarów generalnych opracowywane były indywidualnie w dostosowaniu do aktualnych potrzeb i możliwości oraz obowiązujących w Polsce przepisów prawnych. Generalny Pomiar Ruchu 2010 podstawowe informacje Generalny Pomiar Ruchu (GPR) w roku 2010 został przeprowadzony na zarządzanej przez GDDKiA sieci dróg krajowych, czyli z wyłączeniem odcinków przebiegających przez miasta na prawach powiatu, zgodnie z Zarządzeniem nr 59 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 12 października 2009 roku. Łączna długość sieci dróg krajowych objętych pomiarem wynosiła 17 247 km i została ona podzielona na 1793 odcinki pomiarowe rys. 2. Podczas GPR 2010 po raz pierwszy dopuszczone zostało zastosowanie przez Wykonawców automatycznych liczników drogowego oraz rejestracji wideo przy pomiarach ręcznych. Po doświadczeniach z 2005 roku zrezygnowano natomiast z wykorzystania liczników obsługujących sygnalizację świetlną. Ponadto, podobnie jak w 2005 roku, do pomiarów wykorzystano należące do GDDKiA i nadzorowane przez Departament Studiów stacje ciągłych pomiarów (SCPR). Uwzględniając powyższe oraz niskie obciążenie niektórych dróg zaobserwowane w 2005 roku, w celu obniżenia kosztów pomiaru zdecydowano się podzielić punkty pomiarowe znajdujące się na odcinkach pomiarowych na następujące typy: F 58 odcinków, na których zlokalizowane były stanowiska SCPR, w tych miejscach obserwatorzy zliczali wszystkie kategorie pojazdów, poza osobowymi, G 423 odcinki, na których SDR ogółem w 2005 r. nie przekraczał 5000 poj./dobę. Jeżeli jednak na takim odcinku zaobserwowano gwałtowny wzrost to zaliczany on był do odcinków typu H, H 1312 odcinków, na których SDR ogółem w 2005 roku był większy od 5000 poj./ dobę lub w roku 2005 nie przeprowadzano pomiaru na tych odcinkach. Całoroczny cykl pomiarowy w 2010 roku dla punktów typu F i H obejmował 11 pomiarów, na które składało się 9 pomiarów dziennych oraz 2 nocne. W przypadku punktów G, odpowiednio 5 dziennych i 1 nocny. Pomiar dzienny trwał 16 godzin i był przeprowadzany w godzinach 6:00-22:00, natomiast pomiar nocny trwał 8 godzin i obejmował godziny od 22:00 do 6:00. W celu oszacowania natężeń w okresie zimowym i letnim, a także właściwego odzwierciedlenia charakteru Tab.1. Zestawienie średnio dobowego w różnych latach Drogi Krajowe ogółem w tym: - międzynarodowe - pozostałe krajowe Średni dobowy ruch (SDR) w latach 2000 2005 2010 7009 8298 9888 11448 13780 16667 5109 5962 7097 Wojewódzkie 2363 2769 3398 7-8 / 2011 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 11
3. Obciążenie ruchem SDR sieci dróg krajowych wg pomiarów z 2010 roku (gospodarczy, turystyczny, rekreacyjny) pomiary były przeprowadzone w następujących miesiącach: styczniu, marcu, maju, lipcu, sierpniu, wrześniu oraz grudniu, i dniach tygodnia: wtorek, środa, czwartek, niedziela. W 2010 roku, podobnie jak pięć lat wcześniej dokonano szczegółowej rejestracji pojazdów ciężarowych. W maju i wrześniu przeprowadzono dodatkowy, 8 godzinny (8:00-16:00) pomiar, w którym kategoryzowano je m.in. ze względu na liczbę osi, zgodnie z Europejską Specyfikacją dotyczącą ważenia pojazdów w. Równolegle z pomiarem na drogach krajowych przeprowadzone były pomiary na drogach wojewódzkich. Również w tym przypadku nie obejmowały one dróg zarządzanych przez prezydentów miast na prawach powiatu. Cykl pomiarowy dla dróg wojewódzkich składał się z 6 pomiarów (5 dziennych i 1 nocny) i obejmował sieć dróg o długości 27 273 km podzieloną na 2845 odcinków pomiarowych. W trakcie pomiaru rejestrowane były pojazdy silnikowe w podziale na 7 kategorii, dodatkowo liczone były także rowery poruszające się nie tylko po jezdni, ale również po chodnikach i poboczach przylegających do niej. Wyniki pomiarów z roku 2010 i ich interpretacja Istotny wpływ na jakość i wiarygodność uzyskanych danych miały kontrole pracy obserwatorów w terenie, przeprowadzane przez pracowników poszczególnych oddziałów GDDKiA oraz Departamentu Studiów (DS), a także Wykonawcy - firmy Transprojekt- Warszawa. Ponadto uzyskane po każdym dniu pomiarowym wyniki cząstkowe były każdorazowo wnikliwie kontrolowane przez pracowników Wydziału Pomiarów Ruchu w GDDKiA DS. Na podstawie zebranych z pomiarów danych obliczone zostały podstawowe parametry (SDR, struktura rodzajowa, obciążenie ruchem w podziale na województwa, klasy techniczne dróg, itp.), a także dokonano obliczeń analitycznych dotyczących m.in. rozwoju drogowego, charakteru, wielkości w miesiącach letnich i zimowych oraz nocnego. Szczegółowe opracowanie uzyskanych wyników dostępne jest na stronie internetowej GDDKiA oraz w formie publikacji Ruch Drogowy 2010. Z uwagi na zmiany w sieci dróg krajowych, które miały miejsce w ciągu ostatnich pięciu lat, a także z powodu powodzi i licznych długotrwałych robót budowlanych na wielu odcinkach, bezpośrednie porównywanie wielkości SDR z 2005 i 2010 nie jest w pełni miarodajne i nie może służyć do określenia rozwoju dla całej sieci drogowej lub nawet jej części. Przyjęto zatem zasadę, że rozwój będzie oceniony w oparciu o porównanie pracy przewozowej. Obciążenie ruchem sieci dróg krajowych i wojewódzkich w 2010 roku Dane o wielkości średniego dobowego pojazdów (SDR) w 2010 roku na sieci dróg krajowych (w podziale funkcjonalnym) i wojewódzkich, w porównaniu do wyników z lat poprzednich, zaprezentowano w tabeli 1. Obciążenie ruchem sieci dróg krajowych przedstawiono na rys. 3. W roku 2010 średni dobowy ruch na drogach krajowych wyniósł 9888 poj./dobę (wzrost o 22% w stosunku do 2005 roku). W ujęciu funkcjonalnym znacznie większy ruch odnotowano na drogach międzynarodowych 16667 poj./dobę (wzrost o 21%), w stosunku do 7097 poj./dobę przypadających na pozostałe drogi krajowe (wzrost 12 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 7-8 / 2011
4. Obciążenie sieci dróg krajowych w miesiącach zimowych w 2010 roku Województwo Tab.2. Wartości średniego dobowego w województwach Drogi krajowe Międzynarodowe Pozostałe krajowe Krajowe ogółem 2005-2010 2005-2010 2005-2010 Drogi wojewódzkie 2005-2010 Dolnośląskie 16405 1,32 6654 1,22 10913 1,29 3337 1,24 Kujawsko-pomorskie 12866 1,06 8522 1,34 9725 1,22 3081 1,21 Lubelskie 10028 1,20 6205 1,32 7459 1,26 2711 1,17 Lubuskie 12734 1,15 5328 1,16 8283 1,15 2118 1,19 Łódzkie 18820 1,20 7327 1,15 11471 1,18 4056 1,25 Małopolskie 20536 1,25 9427 1,25 12953 1,25 5523 1,26 Mazowieckie 20006 1,10 7065 1,27 10904 1,17 4192 1,28 Opolskie 26513 1,49 6350 1,22 8684 1,30 3264 1,18 Podkarpackie 12535 1,17 7582 1,21 9611 1,19 3792 1,25 Podlaskie 10169 1,12 5692 1,26 6705 1,22 2432 1,25 Pomorskie 18539 1,22 6966 1,45 10436 1,31 3599 1,23 Śląskie 35699 1,39 11268 1,25 18262 1,32 4899 1,18 Świętokrzyskie 12259 1,31 7088 1,28 8357 1,29 3409 1,27 Warmińsko-mazurskie 13573 1,13 4615 1,17 5684 1,16 1889 1,23 Wielkopolskie 16835 1,22 9013 1,15 10918 1,18 4007 1,26 Zachodniopomorskie 10932 1,16 5044 1,13 6892 1,15 2358 1,18 Kraj 16667 1,21 7097 1,23 9888 1,22 3398 1,23 Tab.3. Zestawienie na drogach międzynarodowych Numer drogi SDR 2005 2005-2010 E-28 11402 15298 1,45* E-30 13156 16301 1,26 E-36 6940 12597 2,44* E-40 18800 25158 1,35 E-65 10343 12078 1,19 E-67 14105 16164 1,16 E-75 18365 21516 1,17 E-77 15155 18469 1,24 E-261 11374 12525 1,10 E-371 7658 9158 1,19 E-372 10844 13029 1,21 E-373 5927 9979 2,16* Ogółem drogi E 13780 16667 1,21 *porównanie niemiarodajne z uwagi na istotne zmiany długości i przebiegu w latach 2005 i 2010 7-8 / 2011 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 13
Tab.4. Zestawienie obciążenia ruchem dróg wg klas technicznych Klasy techniczne dróg Długość dróg objętych pomiarem (km) A autostrady 848 23285 S ekspresowe 550 19567 GP główne przyspieszonego 11203 10434 G główne 4646 4978 Drogi krajowe ogółem 17247 9888 o 23%). Wartość SDR zarejestrowana dla dróg wojewódzkich wyniosła 3398 poj./dobę, co stanowi wzrost o 23% w ciągu ostatnich 5 lat. Obciążenie ruchem sieci dróg krajowych i wojewódzkich w 2010 roku z uwzględnieniem podziału administracyjnego kraju Wartości średniego dobowego na drogach krajowych (w podziale funkcjonalnym i ogółem) i wojewódzkich w podziale na województwa zestawiono w tabeli 2. W tabeli uwzględniono także wskaźniki w odniesieniu do Generalnego Pomiaru Ruchu z roku 2005. Największe obciążenie ruchem sieci dróg krajowych zarejestrowano w województwach śląskim (ponad 18000 poj./ i małopolskim (prawie 13000 poj./, z kolei najmniejszą wartość odnotowano dla województwa warmińsko-mazurskiego (poniżej 6000 poj./. Dla dróg międzynarodowych największych ruch ponownie wystąpił w województwie śląskim (ponad 35000 poj./, a także w województwach: opolskim, małopolskim i mazowieckim (ponad 20000 poj./. Najmniejszy ruch na drogach międzynarodowych, wynoszący poniżej 11000 poj./dobę, odnotowano w województwach: lubelskim, podlaskim oraz zachodniopomorskim. Największe obciążenie dróg wojewódzkich wystąpiło w województwie małopolskim (ponad 5000 poj./, a najmniejsze w warmińsko-mazurskim (poniżej 2000 poj./. W porównaniu do roku 2005 największy wzrost na drogach krajowych (30-32%) miał miejsce w województwach: śląskim, pomorskim i opolskim. Natomiast najmniejszy, rzędu 15-16%, w zachodniopomorskim, lubuskim oraz warmińsko-mazurskim, a więc w województwach, w których SDR był znacznie mniejszy od SDR dla całego kraju. W przypadku dróg międzynarodowych bardzo wysoki, prawie 50% wzrost zarejestrowano w województwie opolskim, a najniższy, zaledwie 6% w kujawsko-pomorskim. Na drogach wojewódzkich, wzrost w poszczególnych województwach zbliżony był do średniej dla całego kraju i zawierał się w przedziale 17-28%. Tab.5. Struktura rodzajowa na drogach krajowych i wojewódzkich Kategorie pojazdów Ruch na poszczególnych drogach międzynarodowych E W tabeli 3 zawarto dane o wielkości SDR na poszczególnych drogach międzynarodowych, w latach 2005-2010, wraz ze wskaźnikami. Najbardziej obciążonymi drogami międzynarodowymi w roku 2010, na których SDR przekraczał 20000 poj./dobę były drogi o numerach E-40 oraz E-75. Z kolei najmniejszy SDR (poniżej 10000 poj./ odnotowano dla dróg E-371 oraz E-373. Podane wartości są uśrednione dla całych ciągów dróg, tym samym na poszczególnych odcinkach tych dróg wartość SDR może być bardzo zróżnicowana. Obciążenie ruchem dróg krajowych w podziale na klasy techniczne Drogi krajowe Udział w (%) W tabeli 4 przedstawiono wartości SDR w 2010 roku na drogach krajowych podzielonych według klas technicznych. Podobnie jak w 2005 roku, najbardziej obciążone były drogi o najwyższych parametrach, czyli autostrady i drogi ekspresowe. W relacji do SDR dla całej sieci, obciążenie tych dróg jest ponad dwukrotnie większe. Najmniej obciążone są drogi krajowe klasy G, na których zarejestrowano SDR w wysokości 4978 poj./dobę, czyli prawie o połowę mniejszy od SDR dla całego kraju. Struktura rodzajowa Drogi wojewódzkie Udział w (%) Motocykle 41 0,4 38 1,1 Samochody osobowe 6914 70,0 2787 82,1 Lekkie samochody ciężarowe (dostawcze) 939 9,5 276 8,1 Samochody ciężarowe bez przyczep 426 4,3 103 3,0 Samochody ciężarowe z przyczepami 1463 14,8 143 4,2 Autobusy 93 0,9 36 1,1 Ciągniki rolnicze 12 0,1 15 0,4 Ogółem 9888 100,0 3398 100,0 Rowery 45 nie dotyczy -* -* *Podobnie jak w 2005, również w roku 2010 nie wyznaczano SDR rowerów, z uwagi na inne procedury obliczeniowe niż w przypadku pojazdów silnikowych. Tab.6. Zestawienie długości dróg krajowych i wojewódzkich w podziale na obciążenie ruchem Przedział SDR Długość dróg krajowych Międzynarodowe Pozostałe krajowe Krajowe ogółem Długość dróg wojewódzkich km % km % km % km % < 2000 - - 469 3,8 469 2,7 9879 36,2 2000-3999 54 1,1 2821 23,1 2875 16,7 9409 34,5 4000-5999 41 0,8 2767 22,7 2808 16,3 4372 16,0 6000-9999 1260 25,1 3882 31,8 5142 29,8 2666 9,8 10000-14999 1381 27,5 1613 13,2 2994 17,4 739 2,7 15000-19999 1010 20,1 492 4,0 1502 8,7 20000-24999 409 8,1 95 0,8 504 2,9 25000-29999 345 6,8 41 0,3 386 2,2 30000-39999 423 8,4 26 0,2 449 2,6 40000 106 2,1 12 0,1 118 0,7 207 0,8 Suma 5029 100,0 12218 100,0 17247 100,0 27273 100,0 W Generalnym Pomiarze Ruchu pojazdy silnikowe były klasyfikowane według 7 kategorii, dodatkowo zliczano także rowery. Tabela 5 przedstawia rodzajową strukturę na drogach krajowych i wojewódzkich. Największy udział w zarówno na drogach krajowych, jak i wojewódzkich przypadł na samochody osobowe, nie uległ on praktycznie zmianie od 2005 r., podobnie jak udział samochodów dostawczych. Wzrost samochodów osobowych był zbliżony do pojazdów ogółem dla całego kraju. W przypadku ciężkiego odnotowano znaczny wzrost udziału samochodów ciężarowych z przyczepami (z 12,7% na 14,8%), przy jednoczesnym spadku udziału w 14 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 7-8 / 2011
5. Zestawienie obciążenia ruchem ciężkim sieci dróg krajowych w 2010 roku samochodów ciężarowych bez przyczep (z 5,4% na 4,3%). Największy wzrost odnotowano także dla pojazdów ciężarowych z przyczepami i wyniósł on ok. 43%, natomiast wzrost pojazdów ciężarowych ogółem wyniósł 29%. Udział w pojazdów ciężarowych na drogach wojewódzkich był o wiele mniejszy niż w przypadku dróg krajowych i wynosił łącznie 7,2% (niewielki wzrost w stosunku do roku 2005 6,7%). Ruch samochodów ciężarowych na drogach wojewódzkich był ponad 7-krotnie mniejszy niż na drogach krajowych. Zarówno na drogach krajowych, jak i wojewódzkich zarejestrowano spadek udziału w autobusów, spowodowany zapewne wzrostem liczby pojazdów osobowych dla dróg krajowych z 1,4% na 0,9%, dla dróg wojewódzkich z 1,7% na 1,1%. Jednocześnie ponad dwukrotnie wzrósł na tych drogach SDR motocykli, jednak ich udział w w dalszym ciągu był marginalny. W porównaniu z rokiem 2005 zmniejszył się natomiast średni dobowy ruch rowerów z 63 poj./dobę do 45 poj./dobę. Długość dróg krajowych i wojewódzkich w przedziałach obciążeń średnim dobowym ruchem W tabeli 6 przedstawiono dane określające długości dróg krajowych (w podziale funkcjonalnym i ogółem) oraz wojewódzkich, w przedziałach średniego dobowego pojazdów silnikowych w 2010 roku. W 2010 roku ponad 11000 km dróg krajowych (64% sieci) było obciążonych ruchem powyżej 6000 poj./dobę, w tym na prawie 3000 km dróg (17% sieci) odnotowano ruch powyżej 15000 poj./dobę. Tylko na 467 km dróg wystąpił SDR mniejszy od 2000 poj./ dobę, co stanowi 2,7% długości całej sieci. Zdecydowanie największy ruch występuje na drogach międzynarodowych - 98% z nich było obciążonych ruchem powyżej 6000 poj./dobę, natomiast na 45,5% sieci tych dróg zarejestrowano ruch powyżej 15000 poj./dobę. W przypadku dróg wojewódzkich jedynie 13,3% było obciążonych ruchem powyżej 6000 poj./dobę, na większości sieci (70,7%) zarejestrowano ruch poniżej 4000 poj./dobę. Najbardziej obciążonymi odcinkami dróg krajowych (SDR większy od 60000 poj./ w 2010 roku były: droga ekspresowa nr S86, odcinek Sosnowiec-Katowice, 104339 poj./dobę, autostrada A4, odcinek Katowice (przejście), 75020 poj./dobę, droga nr 5, odcinek Wrocław-Bielany Wrocławskie, 62187 poj./dobę, droga nr 7, odcinek Raszyn-Janki, 61240 poj./dobę. W przypadku dróg wojewódzkich najbardziej obciążonymi odcinkami (SDR większy od 30000 poj./ były: droga nr 719, odcinek Reguły-Pruszków, 42383 poj./dobę, droga nr 719, odcinek Warszawa-Reguły, 41118 poj./dobę, droga nr 629, odcinek Marki-Warszawa, 39133 poj./dobę, droga nr 719, odcinek Pruszków (przejście 1), 33019 poj./dobę. W tabeli 7 zaprezentowano z kolei długości dróg w przedziałach obciążeń SDR, w zależności od liczby jezdni. Ruch powyżej 10000 poj./dobę wystąpił w 2010 roku na blisko 27% (4100km) dróg jednojezdniowych. Duży odsetek tych dróg stanowiły przejścia przez miejscowości oraz odcinki znajdujące się blisko dużych miast i aglomeracji. Ruch powyżej 15000 poj./ dobę zaobserwowano na następujących odcinkach dróg jednojezdniowych, które w dużej mierze przenoszą ruch tranzytowy i w najbliższym czasie w ich korytarzu powstaną drogi o wyższych parametrach: droga nr 2 na odcinku od granicy niemieckiej do autostrady A2 i dalej od Łowicza do Ołtarzewa, droga nr 14 Stryków Łowicz, droga nr 4 od autostrady A4 do granicy z Ukrainą oraz droga numer 7 od Skarżyska Kamiennej do Występy. 7-8 / 2011 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 15
Tab.7. Zestawienie długości dróg krajowych w zależności od liczby jezdni i obciążenia ruchem Przedział SDR Charakter na drogach krajowych Wykorzystując wyniki GPR 2010 dla każdego odcinka sieci dróg krajowych określono charakter (gospodarczy, turystyczny, rekreacyjny), wykorzystywany do obliczania miarodajnego godzinowego (tabela 8). Na podstawie otrzymanych wyników, widać, że ok. 90% dróg krajowych (niezależnie od ich funkcji) przenosi ruch o charakterze gospodarczym. Ruch rekreacyjny przenoszony jest w dużej mierze przez drogi nie będące drogami międzynarodowymi. Z kolei ruch o charakterze turystycznym przenoszony jest przez marginalną część sieci drogowej. W odniesieniu do 2005 można zauważyć spadek o charakterze turystycznym, na rzecz niewielkiego rekreacyjnego i gospodarczego. Miarodajny ruch godzinowy w 50 godzinie w roku, w zależności od wielkości SDR, wahał się na poszczególnych odcinkach dróg o różnym charakterze w następujących granicach: dla odcinków o gospodarczym charakterze : od 8,5% do 9,5% SDR, Długość dróg krajowych jednojezdniowe dwujezdniowe ogółem km % km % km % < 2000 469 3,1 - - 469 2,7 2000-3999 2875 18,9 - - 2875 16,7 4000-5999 2799 18,4 9 0,5 2808 16,3 6000-9999 5000 32,8 142 7,1 5142 29,8 10000-14999 2711 17,8 283 14,1 2994 17,4 15000-19999 1166 7,6 336 16,8 1502 8,7 20000-24999 191 1,2 313 15,6 504 2,9 25000-29999 31 0,2 355 17,7 386 2,2 30000-39999 - - 449 22,4 449 2,6 40000 1* - 117 5,8 118 0,7 Suma 15243 100,0 2004 100,0 17247 100,0 Przedział SDR Tab.8. Zestawienie różnego charakteru na drogach Długość dróg krajowych jednojezdniowe dwujezdniowe ogółem km % km % km % Gospodarczy 4552 90,5 10744 87,9 15296 88,7 Turystyczny 142 2,8 113 0,9 255 1,5 Rekreacyjny 335 6,7 1361 11,2 1696 9,8 dla odcinków o turystycznym charakterze : od 11,0% do 12,0% SDR, dla odcinków o rekreacyjnym charakterze : od 13,0% do 14,0% SDR. Ruch w miesiącach letnich i zimowych Wykorzystując wyniki GPR 2010 oszacowano wartości średniego dobowego w miesiącach letnich oraz miesiącach zimowych (tabela 9). Dodatkowo na rys. 4 zostało zobrazowane obciążenie ruchem sieci dróg krajowych w miesiącach zimowych. Ruch w miesiącach letnich w porównaniu do SDR z całego roku był większy o ok. 13,5%. Podobne relacje są widoczne w przypadku podziału funkcjonalnego. W porównaniu do roku 2005 wzrósł on o ponad 18%. Ruch zimowy z kolei jest mniejszy od SDR rocznego o ok. 16%. Z kolei w odniesieniu do roku 2005 wzrost był analogiczny jak w przypadku letniego. Ruch pojazdów ciężkich Równolegle z zasadniczym pomiarem, w wybrane dni pomiarowe i w określonych punktach przeprowadzony został dodatkowy pomiar pojazdów ciężkich, podzielonych na kategorie według Europejskiej Specyfikacji dotyczącej ważenia pojazdów w. Przy interpretacji wyników należy mieć na uwadze, że pomiar ten nie był przeprowadzany na całej sieci drogowej, a jedynie w 120 wybranych punktach pomiarowych. W tabeli 10 przedstawiono udział poszczególnych kategorii w ogólnej liczbie pojazdów ciężarowych w latach 2005 i 2010. Natomiast na rys. 5 zestawiono obciążenie sieci dróg krajowych ruchem ciężkim. W roku 2010, podobnie jak 5 lat temu największy udział w pojazdów ciężarowych stanowiły ciągniki siodłowe z naczepami 3-osiowymi. Pojazdy te przewożą zazwyczaj ładunki o dużym tonażu, a przez to bezpośrednio wpływają na niszczenie nawierzchni dróg. W porównaniu z rokiem 2005 znacznie zwiększył się udział tego typu samochodów ciężarowych (z 51,6% do 60,1%), przy jednoczesnym zmniejszonym udziale pozostałych kategorii. Na wielu odcinkach udział ciągników siodłowych z naczepami 3-osiowymi w ogólnej liczbie pojazdów ciężarowych często przekraczał 70%, największy był na przygranicznej drodze nr 31, Górzyca - Słubice, gdzie przekroczył 80% (ze względu na ograniczenia tonażowe na moście granicznym w Kostrzynie). Najbardziej zmniejszył się natomiast udział samochodów ciężarowych sztywnych, 2-osiowych, bez przyczep, prawdopodobnie z uwagi na mniejsze możliwości transportowe tego typu pojazdów i niekorzystną relację kosztów do oferowanej ładowności. Samochody ciężarowe tej kategorii osiągają znacznie większy udział w w pobliżu dużych miast, ze względu na mniejsze wymiary, gdzie pełnią funkcje zaopatrzeniowe. Największy ich udział odnotowano na drodze nr 52 Kalwaria Zebrzydowska-Biertowice, gdzie stanowiły 60,5% wszystkich pojazdów ciężarowych. Przyszłość generalnych pomiarów Dotychczasowa technika wykonywania pomiarów na potrzeby Generalnych Pomiarów Ruchu opierała się przede wszystkim na pracy obserwatorów, których zadaniem było zliczanie zaobserwowanych pojazdów i zapisywanie tych informacji w specjalnie przygotowanych formularzach. Dane te następnie były wprowadzane do pamięci komputera za pomocą specjalnie przygotowanej aplikacji, scalane i poddawane dalszej analizie. Odcinki dróg o gospodarczym charakterze odcinki dróg, na których występują niewielkie sezonowe wahania, tzn. średni dobowy ruch dla poszczególnych miesięcy jest zbliżony do SDR, natomiast średni dobowy ruch w dni robocze jest większy od średniego dobowego w soboty i niedziel. Odcinki dróg o turystycznym charakterze odcinki dróg, na których ruch w miesiącach wakacyjnych (lipcu i sierpniu) jest o ponad 40% większy od średniego dobowego w roku. Tygodniowe wahania są na tych odcinkach podobne, jak na odcinkach dróg o gospodarczym charakterze. Odcinki dróg o rekreacyjnym charakterze odcinki dróg, na których występują niewielkie sezonowe wahania, jak na drogach o gospodarczym charakterze, natomiast tygodniowe wahania w miesiącach wakacyjnych wykazują większy (o ponad 25%) średni dobowy ruch w niedziele i dni świąteczne od średniego dobowego w dni robocze. 16 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 7-8 / 2011
Funkcja dróg Krajowe ogółem w tym: Grupy pojazdów ciężarowych Średni Dobowy Ruch Letni Średni Dobowy Ruch Zimowy 2005 2010 2005 2010 9479 11199 7022 8290 - międzynarodowe 15540 18942 11505 14147 - pozostałe krajowe 6835 8012 5053 5880 Tab.10. Procentowy udział różnych grup pojazdów w różnych latach Procentowy udział poszczególnych grup w danym roku pomiarowym GPR 2005 GPR 2010 Samochody ciężarowe sztywne, 2-osiowe, bez przyczep 26,2 20,5 Samochody ciężarowe sztywne, 3-osiowe i 4-osiowe, bez przyczep 7,2 6,5 Ciągniki siodłowe z naczepami 1-osiowymi i 2-osiowymi 4,2 3,1 Ciągniki siodłowe z naczepami 3-osiowymi 51,6 60,1 Samochody ciężarowe sztywne z przyczepami 9,9 9,1 Inne samochody ciężarowe 0,9 0,7 W całym tym procesie najsłabszym ogniwem wydaje się być człowiek, czego dowiodły kontrole prowadzone na stanowiskach pomiarowych, czy też weryfikacja wprowadzonych danych. Ponadto zatrudnienie tak dużej liczby obserwatorów, w celu pokrycia całej sieci drogowej, przez kilka dni w roku wiąże się z dużymi kosztami przeprowadzanych badań, kontroli i późniejszego przetwarzania danych. W GPR 2010 po raz pierwszy wykorzystano w pomiarach ręcznych rejestrację obrazu za pomocą kamer wideo. Tego typu metodę wykorzystały firmy realizujące pomiary w województwach dolnośląskim, mazowieckim, opolskim i śląskim. W tym przypadku pomiar podzielony był na dwa etapy, najpierw w określonym dniu pomiarowym rejestrowano za pomocą kamery wideo przejeżdżające pojazdy. Następnie po zakończeniu dnia pomiarowego zapis obrazu pochodzący z kamery był odtwarzany przez obserwatora, który ręcznie wpisywał dane do formularzy. Zaletą tej metody przeprowadzenia pomiaru były mniejsze koszty personelu brak zmianowości, możliwość przyspieszenia/ zatrzymania obrazu, mniejsza liczba osób rejestrujących dane w formularzach, itp. Przy stosowaniu metody wykorzystującej kamery wideo istotne są przede wszystkim warunki oświetleniowe w miejscu instalacji urządzenia. Na jakość uzyskanego obrazu wpływ ma wiele czynników - zbyt silne słońce, opady atmosferyczne, niedostateczne oświetlenie w godzinach nocnych. W związku z tym należy stosować specjalne obudowy, filtry odblaskowe na obiektywy, a w przypadku godzin wieczornych istotne jest zapewnienie właściwego oświetlenia (instalacja kamer na słupach oświetleniowych lub stosowanie Tab.9. Zestawienie w różnych porach roku oświetlaczy podczerwieni w kamerach). Warto mieć także na uwadze zabezpieczenie kamery na wypadek wandalizmu lub kradzieży oraz właściwą organizację pracy ekip montujących urządzenie. Ważna jest również odpowiednia rozdzielczość obrazu rejestrowanego przez kamerę, zbyt słaba jakość obrazu w połączeniu z niedostatecznym oświetleniem praktycznie uniemożliwia identyfikację kategorii pojazdu. Tego typu sytuacja zaistniała w województwie śląskim i konieczne było powtórne przeprowadzenie pomiaru przez Wykonawcę. Jednak dzięki bardzo dużemu zaangażowaniu pracowników oddziału oraz Wykonawcy, pomiar w województwie śląskim można uznać za najlepiej udokumentowany. W Departamencie Studiów GDDKiA już od dłuższego czasu rozważa się zastąpienie ręcznej pracy obserwatorów, automatycznymi urządzeniami pomiarowymi. Zarówno w 2005, jak i w 2010 roku w Generalnych Pomiarach Ruchu zostały wykorzystane dane pochodzące ze stacji ciągłych pomiarów (SCPR) zarządzanych przez Departament Studiów. Jednak ze względu na brak wymaganej dokładności w rejestracji poszczególnych kategorii pojazdów, zebrane przez nie dane wykorzystywane były tylko do określenia liczby pojazdów ogółem. Dodatkowo w pobliżu stacji znajdowali się obserwatorzy, którzy zliczali wszystkie kategorie pojazdów poza samochodami osobowymi. Jednak temu systemowi daleko jest do automatyzacji. Jednocześnie, w 2010 roku po raz pierwszy dopuszczono możliwość stosowania przez wykonawców pomiarów własnych liczników drogowego, po ich wcześniejszym przetestowaniu i zaakceptowaniu przez przedstawicieli firmy Transprojekt- Warszawa. Jednak żaden wykonawca nie stosował tego typu urządzeń. Aktualnie GDDKiA Departament Studiów dysponuje 66 stacjami ciągłych pomiarów, które wyposażone są w różnego typu liczniki, ponadto w ostatnim czasie powstało 50 nowych stanowisk, które mają być dopiero wyposażone w urządzenia pomiarowe. Równocześnie z wyposażaniem nowych stanowisk w liczniki planowane jest stworzenie jednolitego, automatycznego systemu pomiarowego, który pozwoli na zdalne zbieranie danych ze stacji. System ten byłby uzupełniony w przyszłości o kolejne stanowiska (nowe lub zmodernizowane), a także o dane z systemów służących do zarządzania ruchem, czy też informacje z systemu ViaToll. Zwiększenie liczby stanowisk pomiarowych pozwoliłoby pokryć większy obszar sieci drogowej, co w efekcie obniżyłoby koszty i wysiłek związany z przeprowadzaniem GPR. Jednocześnie dane o dla całej sieci drogowej, niezbędne dla celów planistycznoprojektowych, byłyby dostępne praktycznie co roku. W przypadku stosowania liczników dla potrzeb planowania i projektowania sieci drogowej istotna jest wysoka dokładność zbieranych danych, szczególnie w zakresie rejestrowanych kategorii pojazdów, którą jest trudno osiągnąć. Prace nad rozwojem systemu i opracowaniem wymagań dla zbierania danych są aktualnie prowadzone w Departamencie Studiów GDDKiA. Materiały źródłowe: [1] Ruch Drogowy 2010, Krzysztof Opoczyński, Transprojekt-Warszawa Sp. z o. o., 2011 rok. [2] Synteza wyników GPR 2010, Krzysztof Opoczyński, Transprojekt-Warszawa Sp. z o.o., 2011 rok. Wyniki Generalnego Pomiaru Ruchu 2010 w formie tabel, wykresów i map są dostępne do pobrania na oficjalnej stronie internetowej GDDKiA (aktualnie pod następującym adresem internetowym: http://www.gddkia. gov.pl/987/gpr-2010). 7-8 / 2011 p r z e g l ą d k o m u n i k a c y j n y 17