Dostęp do informacji publicznej i ochrona danych osobowych Ćwiczenia Dr Sylwia Kotecka-Kral sylwia.kotecka@uwr.edu.pl
KOSZTY
Art. 15. [ udostępnieniem informacji publicznej] 1. Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. 2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek.
Przepis ten nie zawiera żadnego sformułowania, które można byłoby rozumieć jako upoważnienie podmiotów zobowiązanych do tworzenia i stosowania taryfy opłat za udostępnienie informacji. Możliwość ta istnieje wyłącznie w przypadku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy. Nie można zatem obciążyć wnioskodawcy tą opłatą po udostępnieniu informacji w BIP lub też w sposób, o którym mowa w art. 11 ustawy. Z art. 15 ust. 1 ustawy nie wynika zobowiązanie do ustalenia opłaty, a jedynie możliwość jej wymierzenia. Obciążenie opłatą ma w tej sytuacji charakter uznaniowy, co nakłada na adresata wniosku o udostępnienie informacji obowiązek starannego rozważenia, czy w konkretnym wypadku opłatę tę wymierzyć, a ponadto wykazania, że w wyniku udostępnienia informacji publicznej w sposób zgodny z wnioskiem poniesione zostały dodatkowe koszty.
Użyte w tym przepisie sformułowanie dodatkowe koszty wskazuje, że nie chodzi o wszelkie koszty związane z żądaniem udostępnienia informacji publicznej. Kosztem dodatkowym będzie w tej sytuacji wydatek rzeczywiście poniesiony ponad koszt funkcjonowania bazy, związany z realizacją wskazanego we wniosku sposobu udostępniania lub koniecznością przekształcenia informacji. Mogą to być koszty osobowe (koszty pracy) lub koszty rzeczowe (wartość materiałów lub też nośników informacji). Zawsze jednak musi być to koszt wykraczający poza normalne koszty funkcjonowania podmiotu zobowiązanego. Koszty pracy mogą być brane pod uwagę wyłącznie wtedy, gdy przygotowanie informacji wymaga pracy dodatkowej, poza godzinami pracy, a koszty materiałowe muszą być dokładnie określone w indywidualnej sprawie wyroki WSA: w Olsztynie z 16 listopada 2004 r., II SA/Ol 583/04 oraz w Krakowie z 14 grudnia 2005 r., II SA/Kr 1108/05
W przepisie użyto pojęcia przekształcenie, które nie jest tożsame z przetworzeniem informacji zawartym w art. 3 ustawy. Informacja przetworzona jest informacją nową, nieistniejącą dotychczas w przyjętej ostatecznie treści i postaci, powstałą w wyniku działań wymagających wkładu intelektualnego. Przekształcenie informacji wiąże się na ogół ze zmianą nośnika, na którym została ona utrwalona, i jest to zmiana formy, a nie treści informacji. Dodatkowe koszty mogą powstać zarówno w związku z przetworzeniem, jak i przekształceniem informacji publicznej, zawsze jednak muszą to być koszty dodatkowe, związane z indywidualnym wnioskiem i wynikającym z niego sposobem udostępnienia informacji i jej rodzajem
Brzmienie przepisu art. 15 ust. 2 zd. 2 nie odpowiada na pytanie, jak ma się zachować podmiot zobowiązany, który powiadomił wnioskodawcę o konieczności pobrania opłaty wynikającej z dyspozycji ust. 1 i spotkał się z brakiem jakiejkolwiek reakcji. Czy mimo nieuiszczenia opłaty powinien informacji tej udzielić po upływie terminu 14 dni, czy też zwalnia go to od udzielenia informacji w formie określonej we wniosku.
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, z zastrzeżeniem art. 15. Oznacza to, że art. 15 nie jest wyjątkiem od ogólnie obowiązującej zasady. Samo udzielenie informacji jest dalej bezpłatne, a art. 15 ust. 1 dotyczy tylko zwrotu kosztów niezbędnych do zrealizowania żądania zawartego we wniosku. Zawiadomienie o konieczności poniesienia opłaty nie pozbawia zainteresowanego prawa do uzyskania informacji publicznej. Daje mu tylko możliwość wyboru samodzielnego zaznajomienia się z informacją znajdującą się w posiadaniu zobowiązanego albo poniesienia kosztów jej dostarczenia lub przetworzenia.
Ustalenie wysokości opłaty za dostęp do informacji publicznej (art. 15 ust. 1 ustawy) następuje w drodze aktu stwierdzającego obowiązek poniesienia opłaty oraz ustalającego jej wysokość. Jest to akt z zakresu administracji publicznej, o którym mowa w art. 3 2 pkt 4 p.p.s.a. Wpływa bowiem w sposób prawnie wiążący na sytuację określonego podmiotu prawa wyrok WSA w Warszawie z 29 maja 2007 r., II SA/Wa 459/07. Akt taki może mieć formę pisma, zawiadomienia czy też postanowienia i podlega kontroli sądowoadministracyjnej postanowienia NSA z 6 lutego 2015 r., I OSK 228/15, oraz z 30 czerwca 2015 r., I OSK 974/15 i wyrok NSA z 18 grudnia 2014 r., I OSK 266/14.
Od takich aktów nie przysługuje zażalenie, lecz wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Po dokonaniu takiego wezwania i bezskutecznym upływie terminu przewidzianego do zajęcia stanowiska przez organ administracji publicznej bądź też po odmowie uwzględnienia argumentów zawartych w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa przysługuje skarga do właściwego sądu administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 30 czerwca 2015 r. stwierdził, że ustalenie wysokości opłaty za udostępnienie informacji publicznej następuje w formie aktu stwierdzającego obowiązek poniesienia opłaty oraz ustalającego jej wysokość. Zatem taki akt mogący przybrać formę zarządzenia, wezwania, informacji czy powiadomienia nie ma charakteru wyłącznie informacyjnego. Oprócz określenia wysokości kosztów, jakie wnioskodawca zobligowany jest ponieść w związku ze złożonym przez siebie wnioskiem, pismo to uzewnętrznia także uprawnienie organu do pobrania od wnioskodawcy opłaty. Kreuje zatem również zobowiązanie o charakterze finansowym.
Dziękuję za uwagę!