Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim

Opieka nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (w materiale wykorzystano dane do roku 2017 pochodzące z zasobów statystyki publicznej - Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego) Materiał przygotowany przez Biuro Analiz w Wydziale Analiz i Ewaluacji Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu

Spis treści Wprowadzenie... 3 1. Opieka nad dziećmi do lat 3... 3 1.1. Zmiany do lat 3... 3 1.2. Placówki opieki nad dziećmi do lat 3... 9 2. Podsumowanie i wnioski... 14 str. 2

Wprowadzenie Celem realizowanych cyklicznie opracowań (aktualny materiał jest trzecim kolejnym) jest przedstawienie aktualnej sytuacji demograficznej w grupie do lat 3, które mogą zostać objęte opieką w instytucjach uprawnionych do świadczenia tego rodzaju usług, tj. żłobkach, oddziałach żłobkowych i klubach ęcych. Materiał zawiera najnowsze dane (za 2017 rok) znajdujące się w zasobach statystyki publicznej (Głównego Urzędu Statystycznego - Banku Danych Lokalnych), dotyczące wykorzystania miejsc form opieki nad dziećmi do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim. Analiza dotycząca upowszechnienia opieki nad dziećmi do lat 3 jest wykorzystywana jako element niezbędny do prawidłowego wdrożenia Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO) Województwa Kujawsko - Pomorskiego na lata 2014 2020, w ramach Poddziałania 6.1.2 Inwestycje w infrastrukturę społeczną w ramach Działania 6.1 Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną osi priorytetowej 6 Solidarne społeczeństwo i konkurencyjne kadry oraz Poddziałania 8.4.1 - Wsparcie zatrudnienia osób pełniących funkcje opiekuńcze, Poddziałania 8.4.2 Rozwój usług opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz Poddziałania 8.4.3 - Rozwój usług opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 w ramach ZIT w ramach Działania 8.4 Godzenie życia zawodowego i rodzinnego osi priorytetowej 8 - Aktywni na rynku pracy. Zgodnie z zapisami RPO, wsparcie w tym zakresie kierowane będzie na obszary charakteryzujące się słabym dostępem do usług opieki nad dziećmi do lat 3. 1. Opieka nad dziećmi do lat 3 1.1. Zmiany do lat 3 W ostatnich 10 latach (2008-2017) liczba w wieku do lat 3 w województwie kujawskopomorskim pozostawała na poziomie zbliżonym do 60 tys. Jednak od roku 2008 do roku 2010 obserwowano jej wzrost (o 7,7%), następnie od 2011 roku spadek, by w roku 2012 zejść poniżej poziomu z roku 2008, a następnie do roku 2015 jeszcze pogłębić ten spadek, kiedy to w regionie było 58 345 w tym wieku (spadek o 11,2% - 7 379 mniej niż w roku 2008, kiedy ta liczba wynosiła 65 724), i o 17,5% mniej niż w najlepszym w ostatnim dziesięcioleciu roku 2010 (kiedy liczba w wieku do 3 lat wynosiła 70 763). W 2017 roku, po raz drugi w ciągu ostatnich siedmiu lat, wzrosła liczba w tym wieku (o 1 005 osób 1,7% w stosunku do roku 2016). W powiatach województwa, obserwowaliśmy w tym okresie (2008-2017) duże zróżnicowanie do lat 3, największy spadek przekraczający 20% zanotowano w powiatach: grudziądzkim (-24,7%), sępoleńskim (-24,4%), radziejowskim (-22,5%) oraz rypińskim (-20,5%). Tylko jedna jednostka w tym okresie zanotowała wzrost w tej grupie wiekowej - miasto Toruń (o 223 osoby, tj. 3,8%), przy średniej zmianie wynoszącej -9,4%. Wśród gmin województwa dysproporcje są znacznie większe, największy spadek do 3 lat w ostatnich dziesięciu latach (przekraczający 30%) zanotowano w siedmiu gminach: Świecie nad Osą (-40,6%), Sośno (-38,0%), Boniewo (-34,9%), Izbica Kujawska (-34,7%), Skrwilno (-31,5%), Dębowa Łąka (-30,6%) oraz Więcbork (-30,4%). Największy przyrost w tej grupie wiekowej (przekraczający 20%) nastąpił w gminach Obrowo (52,0%), mieście Kowal (38,6%) oraz gminie Łubianka (21,7%). Łącznie w tym okresie jedynie w 17 jednostkach nastąpił wzrost do lat 3 i głównie były to gminy sąsiadujące z głównymi ośrodkami miejskimi regionu, w jednej nie uległ zmianie (Nieszawa), a w 126 jednostkach zanotowano spadek, najwyższy w północno-wschodniej i północnej części województwa oraz gminach oraz gminach peryferyjnych. str. 3

Ryc. 1. Zmiana w wieku do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (2008-2017) Źródło: Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS Ryc. 2 Zmiana [%] do 3 lat w gminach województwa kujawsko-pomorskiego w latach 2008-2017 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS str. 4

Tab. 1. Zmiana (%) w wieku do lat 3 w latach 2008-2017 w gminach województwa kujawskopomorskiego (osoby i ). Lp. w wieku do 3 lat do 3 lat (%) mieszk. (p. proc.) 2008 2017 2008-2017 2008-2017 POLSKA 1 172 500 30,7 1 149 976 29,9-1,92 0,8 KUJAWSKO-POMORSKIE 65 724 31,8 59 537 28,6-9,41 3,2 1 Aleksandrów Kujawski (1) 392 31,9 328 26,7-16,33 5,2 2 Aleksandrów Kujawski (2) 413 36,8 355 30,1-14,04 6,7 3 Barcin (3) 480 32,4 418 28,1-12,92 4,3 4 Bartniczka (2) 214 46,5 166 35,0-22,43 11,6 5 Baruchowo (2) 118 32,2 88 25,3-25,42 6,9 6 Bądkowo (2) 145 32,0 117 27,1-19,31 4,9 7 Białe Błota (2) 553 34,8 632 29,7 14,29 5,0 8 Bobrowniki (2) 108 36,1 87 27,9-19,44 8,3 9 Bobrowo (2) 211 34,5 193 30,3-8,53 4,2 10 Boniewo (2) 106 30,1 69 20,3-34,91 9,7 11 Brodnica (1) 988 35,6 956 33,3-3,24 2,3 12 Brodnica (2) 294 43,6 272 33,1-7,48 10,5 13 Brześć Kujawski (3) 347 30,7 290 25,1-16,43 5,6 14 Brzozie (2) 137 38,0 123 32,4-10,22 5,6 15 Brzuze (2) 177 33,3 148 27,7-16,38 5,6 16 Bukowiec (2) 206 40,1 163 31,7-20,87 8,4 17 Bydgoszcz (1) 9 976 27,8 9 695 27,5-2,82 0,3 18 Bytoń (2) 122 32,7 88 25,3-27,87 7,4 19 Cekcyn (2) 257 39,2 230 33,9-10,51 5,3 20 Chełmno (1) 624 30,7 482 24,2-22,76 6,5 21 Chełmno (2) 188 35,5 186 31,1-1,06 4,4 22 Chełmża (1) 473 31,2 441 30,1-6,77 1,0 23 Chełmża (2) 352 37,1 292 29,7-17,05 7,3 24 Choceń (2) 228 28,9 188 23,4-17,54 5,5 25 Chodecz (3) 176 27,9 185 30,4 5,11-2,5 26 Chrostkowo (2) 97 32,0 71 24,2-26,80 7,8 27 Ciechocin (2) 124 31,0 121 30,0-2,42 1,0 28 Ciechocinek (1) 277 25,5 245 23,1-11,55 2,3 29 Czernikowo (2) 325 38,1 288 31,8-11,38 6,3 30 Dąbrowa (2) 160 34,0 134 29,1-16,25 4,9 31 Dąbrowa Biskupia (2) 166 32,3 149 28,9-10,24 3,4 32 Dąbrowa Chełmińska (2) 266 35,6 240 29,0-9,77 6,7 33 Dębowa Łąka (2) 124 38,4 86 27,0-30,65 11,4 34 Dobrcz (2) 360 37,7 344 29,9-4,44 7,8 35 Dobre (2) 161 29,4 138 25,4-14,29 4,0 str. 5

Lp. w wieku do 3 lat do 3 lat (%) mieszk. (p. proc.) 2008 2017 2008-2017 2008-2017 POLSKA 1 172 500 30,7 1 149 976 29,9-1,92 0,8 KUJAWSKO-POMORSKIE 65 724 31,8 59 537 28,6-9,41 3,2 36 Dobrzyń nad Wisłą (3) 253 32,1 229 29,6-9,49 2,5 37 Dragacz (2) 239 34,5 240 33,0 0,42 1,5 38 Drzycim (2) 185 37,2 177 35,3-4,32 2,0 39 Fabianki (2) 258 28,4 253 25,3-1,94 3,1 40 Gąsawa (2) 153 29,2 150 28,2-1,96 1,0 41 Gniewkowo (3) 506 34,3 364 25,0-28,06 9,3 42 Golub-Dobrzyń (1) 406 31,3 377 29,4-7,14 1,9 43 Golub-Dobrzyń (2) 319 38,5 262 30,1-17,87 8,3 44 Gostycyn (2) 199 38,2 155 29,6-22,11 8,6 45 Górzno (3) 153 39,3 149 37,7-2,61 1,7 46 Grudziądz (1) 3 068 30,9 2 708 28,3-11,73 2,6 47 Grudziądz (2) 450 42,1 326 25,8-27,56 16,2 48 Gruta (2) 238 36,7 174 26,7-26,89 10,0 49 Inowrocław (1) 1 962 25,7 1 953 26,5-0,46-0,8 50 Inowrocław (2) 376 33,9 271 23,1-27,93 10,8 51 Izbica Kujawska (3) 294 36,9 192 24,8-34,69 12,1 52 Jabłonowo Pomorskie (3) 291 32,3 299 33,2 2,75-0,9 53 Janikowo (3) 405 29,8 329 24,8-18,77 5,0 54 Janowiec Wielkopolski (3) 328 35,3 275 30,2-16,16 5,1 55 Jeziora Wielkie (2) 171 34,1 136 27,5-20,47 6,6 56 Jeżewo (2) 289 36,6 244 30,0-15,57 6,6 57 Kamień Krajeński (3) 272 39,6 228 32,7-16,18 7,0 58 Kcynia (3) 471 34,1 422 31,3-10,40 2,8 59 Kęsowo (2) 161 36,5 126 28,2-21,74 8,3 60 Kijewo Królewskie (2) 170 39,3 133 29,5-21,76 9,8 61 Kikół (2) 263 36,4 194 27,0-26,24 9,3 62 Koneck (2) 114 33,8 82 25,8-28,07 8,0 63 Koronowo (3) 777 33,0 724 29,9-6,82 3,1 64 Kowal (1) 70 20,1 97 27,4 38,57-7,3 65 Kowal (2) 127 31,6 96 24,2-24,41 7,4 66 Kowalewo Pomorskie (3) 365 32,1 329 28,6-9,86 3,5 67 Kruszwica (3) 599 30,3 482 24,7-19,53 5,5 68 Książki (2) 151 36,0 111 26,5-26,49 9,6 69 Lipno (1) 457 30,9 403 27,6-11,82 3,3 70 Lipno (2) 449 39,4 412 34,6-8,24 4,8 71 Lisewo (2) 190 36,3 161 30,5-15,26 5,8 72 Lniano (2) 159 38,7 134 31,4-15,72 7,3 73 Lubanie (2) 139 29,8 113 24,5-18,71 5,3 74 Lubicz (2) 733 40,5 595 30,2-18,83 10,3 str. 6

Lp. w wieku do 3 lat do 3 lat (%) mieszk. (p. proc.) 2008 2017 2008-2017 2008-2017 POLSKA 1 172 500 30,7 1 149 976 29,9-1,92 0,8 KUJAWSKO-POMORSKIE 65 724 31,8 59 537 28,6-9,41 3,2 75 Lubień Kujawski (3) 218 29,5 203 27,4-6,88 2,1 76 Lubiewo (2) 224 38,6 195 32,8-12,95 5,8 77 Lubraniec (3) 289 29,2 267 27,8-7,61 1,4 78 Łabiszyn (3) 312 33,0 340 33,8 8,97-0,8 79 Łasin (3) 300 36,7 258 32,2-14,00 4,4 80 Łubianka (2) 217 36,6 264 37,7 21,66-1,1 81 Łysomice (2) 312 35,5 311 31,5-0,32 4,1 82 Mogilno (3) 777 31,1 734 29,6-5,53 1,5 83 Mrocza (3) 344 37,3 264 28,4-23,26 8,9 84 Nakło nad Notecią (3) 1 150 35,9 877 27,4-23,74 8,5 85 Nieszawa (1) 45 22,5 45 23,5 0,00-1,0 86 Nowa Wieś Wielka (2) 307 34,9 252 25,1-17,92 9,8 87 Nowe (3) 355 33,5 283 27,3-20,28 6,3 88 Obrowo (2) 429 37,9 652 39,4 51,98-1,5 89 Osie (2) 202 37,9 160 29,2-20,79 8,7 90 Osiek (2) 165 40,7 118 29,3-28,48 11,4 91 Osielsko (2) 373 35,2 382 27,8 2,41 7,5 92 Osięciny (2) 266 32,8 195 25,3-26,69 7,5 93 Pakość (3) 296 29,9 266 27,1-10,14 2,8 94 Papowo Biskupie (2) 164 37,4 135 30,9-17,68 6,5 95 Piotrków Kujawski (3) 294 31,0 233 25,0-20,75 6,1 96 Płużnica (2) 147 29,9 126 26,0-14,29 3,8 97 Pruszcz (2) 296 32,1 298 31,1 0,68 1,0 98 Raciążek (2) 82 26,1 93 29,7 13,41-3,6 99 Radomin (2) 113 27,6 122 31,5 7,96-3,9 100 Radziejów (1) 170 29,3 126 22,3-25,88 6,9 101 Radziejów (2) 147 33,6 121 27,4-17,69 6,2 102 Radzyń Chełmiński (3) 161 33,0 119 25,3-26,09 7,7 103 Rogowo (2) 189 41,0 164 34,4-13,23 6,6 104 Rogowo (2) 250 36,0 208 30,3-16,80 5,7 105 Rogóźno (2) 166 40,1 149 35,1-10,24 5,0 106 Rojewo (2) 201 43,2 149 31,4-25,87 11,8 107 Ryńsk (2) 308 36,0 267 30,9-13,31 5,1 108 Rypin (1) 546 33,1 462 28,0-15,38 5,1 109 Rypin (2) 323 43,3 237 31,6-26,63 11,7 110 Sadki (2) 245 34,1 233 32,0-4,90 2,1 111 Sępólno Krajeńskie (3) 552 34,6 457 28,7-17,21 5,9 112 Sicienko (2) 328 35,4 287 28,5-12,50 6,9 113 Skępe (3) 293 38,7 214 28,2-26,96 10,5 str. 7

Lp. w wieku do 3 lat do 3 lat (%) mieszk. (p. proc.) 2008 2017 2008-2017 2008-2017 POLSKA 1 172 500 30,7 1 149 976 29,9-1,92 0,8 KUJAWSKO-POMORSKIE 65 724 31,8 59 537 28,6-9,41 3,2 114 Skrwilno (2) 219 36,1 150 25,2-31,51 10,9 115 Solec Kujawski (3) 551 33,8 495 29,4-10,16 4,4 116 Sośno (2) 237 46,3 147 29,1-37,97 17,3 117 Stolno (2) 162 31,6 174 33,2 7,41-1,6 118 Strzelno (3) 386 31,6 318 27,1-17,62 4,5 119 Szubin (3) 856 37,2 762 30,9-10,98 6,3 120 Śliwice (2) 208 38,1 176 31,3-15,38 6,8 121 Świecie (3) 1 029 31,1 986 28,9-4,18 2,2 122 Świecie nad Osą (2) 224 51,9 133 31,1-40,63 20,8 123 Świedziebnia (2) 191 37,3 171 32,9-10,47 4,4 124 Świekatowo (2) 141 40,4 113 31,5-19,86 8,9 125 Tłuchowo (2) 175 37,8 168 35,9-4,00 1,9 126 Topólka (2) 144 29,0 110 22,5-23,61 6,5 127 Toruń (1) 5 921 28,7 6 144 30,3 3,77-1,6 128 Tuchola (3) 690 34,3 610 29,9-11,59 4,4 129 Unisław (2) 257 37,9 207 29,6-19,46 8,3 130 Waganiec (2) 133 30,5 148 32,1 11,28-1,6 131 Warlubie (2) 226 34,2 190 29,1-15,93 5,1 132 Wąbrzeźno (1) 434 31,5 431 31,3-0,69 0,1 133 Wąpielsk (2) 143 34,8 109 27,3-23,78 7,4 134 Wielgie (2) 251 37,9 232 34,2-7,57 3,8 135 Wielka Nieszawka (2) 159 36,8 127 24,9-20,13 11,9 136 Więcbork (3) 510 38,8 355 26,5-30,39 12,3 137 Włocławek (1) 3 256 27,6 2 670 23,9-18,00 3,7 138 Włocławek (2) 203 32,5 191 26,5-5,91 6,0 139 Zakrzewo (2) 103 28,7 96 27,1-6,80 1,6 140 Zbiczno (2) 158 34,8 176 36,3 11,39-1,5 141 Zbójno (2) 142 31,6 132 30,1-7,04 1,4 142 Zławieś Wielka (2) 447 37,3 450 32,4 0,67 4,9 143 Złotniki Kujawskie (2) 285 31,6 261 28,3-8,42 3,3 144 Żnin (3) 772 31,9 726 29,9-5,96 2,0 Źródło: Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS Największą liczbę do 3 lat w 2017 r. odnotowano w gminach: Obrowo (39,4), Górzno i Łubianka (37,7), Zbiczno (36,3), Tłuchowo (36,9) oraz Drzycim (35,3), natomiast najmniejszą odnotowano w gminie Boniewo (20,3), mieście Radziejów (22,3), gminie Topólka (22,5), gminie Inowrocław i mieście Ciechocinek (23,1) oraz gminie Choceń (23,4). Średnio w województwie liczba do lat 3 przypadająca na 1000 wynosiła 29 osób i była zbliżona do wartości z 2016 roku, przy wartości dla Polski wynoszącej 30 osób w wieku do 3 lat. str. 8

Ryc. 3. Dzieci w wieku do lat 3 w 2017 r. - 10 jednostek o najwyższej i najniższej wartości Źródło: Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS 1.2. Placówki opieki nad dziećmi do lat 3 W ciągu ostatnich pięciu lat na terenie województwa zwiększyła się liczba placówek (głównie żłobków), na poziomie podobnym do lat poprzednich pozostaje liczba klubów ęcych i oddziałów żłobkowych) zajmujących się opieką nad dziećmi do 3 lat. W 2017 roku, na 144 jednostki samorządu terytorialnego, tylko w 31 funkcjonowały 83 żłobki, 4 oddziały żłobkowe oraz 22 klubów ęcych, w których łącznie znajdowało się 4 170 miejsc (wzrost o 626 miejsc 17,7% w stosunku do roku 2016 z poziomu 3 544 miejsc). W ciągu roku w tych placówkach przebywało 5 942 (łącznie w ciągu roku) - o 17,9% więcej niż w roku 2016 (5 042 ). Na koniec 2017 roku w placówkach opieki nad dziećmi do 3 lat przebywało 3 896. Ryc. 4. Liczba placówek opiekuńczych dla do lat 3 ogółem w województwie kujawsko-pomorskim (2013-2017) Źródło: Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS str. 9

Ryc. 5. Liczba miejsc w placówkach dla do lat 3 w województwie kujawsko-pomorskim (2012-2016) Źródło: Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS Tab. 2. Gminy w województwie kujawsko-pomorskim, w których funkcjonowały w 2017 r. placówki opieki nad dziećmi do lat 3 Lp. żłobki oddziały żłobkowe kluby ęce miejsca ogółem (łącznie z oddziałami i klubami ęcymi) 2017 przebywające w ciągu roku ogółem (łącznie z oddziałami i klubami ęcymi) [ob.] [msc.] [osoba] ogółem (łącznie z oddziałami i klubami ęcymi) 31 XII POLSKA 2 485 77 558 106 473 154 489 99 409 KUJAWSKO-POMORSKIE 83 4 22 4 170 5 942 3 896 1 Aleksandrów Kujawski (1) 1 0 0 15 11 11 2 Brodnica (1) 0 0 2 46 94 46 3 Białe Błota (2) 2 0 0 151 210 151 4 Koronowo (3) 2 0 0 80 99 59 5 Osielsko (2) 1 1 0 48 40 27 6 Solec Kujawski (3) 1 0 1 104 97 96 7 Chełmno (1) 2 0 0 74 49 27 8 Golub-Dobrzyń (1) 0 0 1 15 15 15 9 Gruta (2) 1 0 0 15 21 15 10 Inowrocław (1) 6 0 2 281 418 262 11 Gniewkowo (3) 1 0 0 15 15 15 12 Janikowo (3) 0 0 1 12 4 4 str. 10

13 Lipno (1) 1 0 0 10 13 10 14 Kikół (2) 1 0 0 10 15 10 15 Mogilno (3) 2 0 0 63 77 62 16 Nakło nad Notecią (3) 1 0 1 27 32 27 17 Szubin (3) 1 1 0 48 80 55 18 Sępólno Krajeńskie (3) 1 0 1 92 161 92 19 Świecie (3) 1 0 0 65 111 65 20 Chełmża (1) 0 0 1 20 36 25 21 Lubicz (2) 4 0 0 84 60 54 22 Obrowo (2) 0 0 1 30 41 24 23 Cekcyn (2) 2 0 0 45 42 40 24 Gostycyn (2) 0 0 1 15 15 15 25 Tuchola (3) 1 0 1 42 67 39 26 Chodecz (3) 1 0 0 40 32 32 27 Barcin (3) 0 2 0 46 74 46 28 Bydgoszcz (1) 12 0 6 1 126 1 851 1 119 29 Grudziądz (1) 5 0 1 203 300 204 30 Toruń (1) 26 0 1 1 006 1 463 974 31 Włocławek (1) 7 0 1 342 399 275 Źródło: Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS Ryc. 6. Gminy w województwie kujawsko-pomorskim, w których funkcjonowały w 2017 r. placówki opieki nad dziećmi do lat 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS str. 11

Tab. 3. Odsetek do 3 lat w województwie kujawsko-pomorskim objętych opieką w żłobkach* w latach 2013-2017 (gminy) Lp. odsetek objętych opieką w żłobkach 2013 2014 2015 2016 2017 POLSKA 4,8 5,9 6,8 7,8 8,6 KUJAWSKO-POMORSKIE 3,5 4,3 4,9 5,6 6,5 1 Aleksandrów Kujawski (1) 0,0 4,4 3,0 3,1 3,4 2 Barcin (3) 3,3 11,8 10,6 11,1 11,0 3 Białe Błota (2) 13,8 18,1 18,0 17,6 23,9 4 Brodnica (1) 0,0 2,1 1,7 7,1 4,8 5 Bydgoszcz (1) 8,6 10,1 10,9 11,5 11,5 6 Cekcyn (2) 2,0 4,3 4,9 14,2 17,4 7 Chełmno (1) 0,0 0,0 3,5 3,7 5,6 8 Chełmża (1) 3,4 2,7 3,4 4,5 5,7 9 Chodecz (3) 0,0 0,0 0,0 0,0 17,3 10 Dobrcz (2) 4,2 2,4 0,0 0,0 0,0 11 Gniewkowo (3) 0,0 3,3 3,8 4,1 4,1 12 Golub-Dobrzyń (1) 0,6 5,1 7,5 3,9 4,0 13 Gostycyn (2) 0,0 0,0 0,0 4,3 9,7 14 Grudziądz (1) 2,1 2,5 3,0 4,5 7,5 15 Gruta (2) 6,8 7,3 7,6 8,1 8,6 16 Inowrocław (1) 8,3 9,6 9,1 11,4 13,4 17 Janikowo (3) 0,0 0,0 0,0 1,2 1,2 18 Kikół (2) 0,0 0,0 2,7 4,4 5,2 19 Koronowo (3) 0,0 0,0 0,0 4,6 8,1 20 Lipno (1) 0,0 2,1 2,5 2,5 2,5 21 Lubicz (2) 0,0 1,0 9,3 7,4 9,1 22 Mogilno (3) 0,0 0,0 0,0 8,3 8,4 23 Nakło nad Notecią (3) 1,5 2,7 3,1 1,4 3,1 24 Obrowo (2) 4,6 5,1 3,1 3,2 3,7 25 Osielsko (2) 3,3 3,0 5,9 7,4 7,1 26 Płużnica (2) 0,0 5,6 2,1 3,0 0,0 27 Sępólno Krajeńskie (3) 11,6 11,7 12,9 19,2 20,1 28 Solec Kujawski (3) 0,0 2,0 5,5 4,8 19,4 29 Szubin (3) 4,7 4,9 5,0 7,6 7,2 30 Świecie (3) 4,8 6,0 6,5 6,4 6,6 31 Toruń (1) 10,6 11,2 13,0 13,3 15,9 32 Tuchola (3) 1,9 1,9 2,5 3,8 6,4 33 Włocławek (1) 6,0 6,6 8,6 9,4 10,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS *na potrzeby opracowania przyjęto, że ilekroć mowa o opiece żłobkowej (lub w żłobkach) dotyczy ona opieki w żłobkach, oddziałach żłobkowych oraz od 2012 r. - klubach ęcych w grupie wieku do lat 3 (bez trzylatków). [%] str. 12

W 2013 roku, tylko w 19 gminach województwa kujawsko-pomorskiego (w tym w największych miastach województwa) opiekunowie do lat 3 mieli możliwość skorzystania z opieki w żłobkach. W 2017 roku na terenie 31 gmin województwa funkcjonowały jednostki świadczące opiekę nad dziećmi w tym wieku, w stosunku do roku 2016 na terenie jednej gminy (Chodecz) opiekunowie do 3 lat mogli po raz pierwszy skorzystać z tego rodzaju usług, a na terenie gminy Płużnica zaprzestano świadczenia tego typu opieki. Największy odsetek objętych opieką w żłobkach w 2017 roku miał miejsce w gminie Białe Błota (23,9%), a 12 jednostek osiągnęło wartość wskaźnika powyżej średniej dla Polski wynoszącej 8,6%, przy średniej dla województwa wynoszącej 6,5%. Wśród gmin, w których objęte były opieką żłobkową, nadal dominowały gminy miejsko-wiejskie których żłobki zlokalizowane były na terenie miast w tych gminach (Sępólno Krajeńskie, Chodecz, Barcin), miasta należące do największych w województwie (Toruń, Inowrocław, Bydgoszcz, Włocławek), gminy obwarzankowe największych miast (Białe Błota, Solec Kujawski, Lubicz), ale również gminy wiejskie (Cekcyn, Gostycyn, Kikół), które na swoim terenie realizowały opiekę nad dziećmi do lat 3. Większość jednostek realizujących opiekę nad dziećmi do 3 lat położona jest w zachodniej części województwa. Ryc. 7. Odsetek do 3 lat objętych opieką w żłobkach w 2017 roku (gminy) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS str. 13

2. Podsumowanie i wnioski Analizując najnowsze dane dotyczące do lat 3 objętych opieką żłobkową, biorąc pod uwagę głównie poziom dostępu do tego rodzaju świadczeń, nadal obserwujemy pozytywne zmiany o dużym i często pogłębiającym się zróżnicowaniu pomiędzy poszczególnymi gminami województwa jak również województwami w kraju. W ostatnich 10 latach region zajmuje średnio 13 lokatę w kraju, pod względem odsetka objętych opieką w placówkach żłobkowych, jednak dystans dzielący województwo od średniej wartości dla kraju w ostatnich latach powiększa się w roku 2008 wynosił 0,7 p. proc., a w roku 2017 2,1 p. proc., co świadczy o większej dynamice zmian tego wskaźnika w pozostałych województwach w porównaniu do kujawsko-pomorskiego. Ryc. 8. Odsetek do 3 lat objętych opieką w żłobkach w latach 2008-2017 (Polska i województwa)* Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS*Odsetek objętych opieką w żłobkach to stosunek wszystkich objętych opieką w żłobkach, oddziałach żłobkowych oraz od 2012 r. - klubach ęcych, do w grupie wieku do lat 3 (bez trzylatków) wyrażony procentowo (wg stanu na dzień 31.12.2017 r.) W dalszym ciągu obserwujemy rosnący udział w wieku do lat 3, które objęte są opieką w żłobkach, jednak ze względu na większy potencjał ludnościowy zjawisko koncentruje się głównie w największych ośrodkach miejskich województwa. Na terenach wiejskich odsetek korzystających z niej jest znacząco niższy. Zjawisko to związane jest bezpośrednio z liczbą osób aktywnych zawodowo, które przekazują opiekę nad dziećmi instytucjom do tego przeznaczonym. W ostatnich dwóch latach zwiększył się znacząco odsetek korzystających z tej formy opieki w jednostkach, które już wcześniej taką opiekę świadczyły. Jednak tylko w 22% gmin (w 2017 roku) na terenie województwa była zapewniona opieka żłobkowa, dlatego obszar całego województwa należy uznać nadal jako deficytowy i wymagający, dopasowanej do zidentyfikowanych potrzeb, interwencji. Na terenach gmin wiejskich, opiekę nad dziećmi do lat 3 mieszkańcy realizują często we własnych rodzinach, korzystając z pomocy osób pozostających poza rynkiem pracy, redukując zapotrzebowanie na tego rodzaju usługi. str. 14

Ryc. 9. Odsetek do 3 lat objętych opieką w żłobkach w 2017 r. (województwa) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS W perspektywie kolejnych lat, na skutek zmniejszenia się populacji tej grupy wiekowej (zgodnie z prognozami GUS) oraz zwiększania się bazy infrastrukturalnej następować będzie stopniowe nasycenie popytu na tego rodzaju usługi, głównie na terenach miejskich. Na terenach wiejskich, ze względu chociażby na utrudnienia wynikające z zapewnienia odpowiedniego zaplecza transportowego (transportu publicznego), zmiany te będą następowały wolniej i związane będą z ogólną poprawą sytuacji społeczno-gospodarczej na tych terenach. Działania z zakresu aktywizacji osób opiekujących się dziećmi w wieku do lat 3 poprzez wsparcie tworzenia i funkcjonowania podmiotów świadczących usługi opieki nad dziećmi do lat 3, realizowane przy wsparciu środków unijnych, nadal stanowić będą jedno z podstawowych wyzwań stojących przed władzami samorządowymi województwa kujawsko-pomorskiego. str. 15