OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 2005 ROK 1 SPIS TREŚCI. str. 1. Podstawy prawne warunkujące wykonywanie ocen rocznych...

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 1 SPIS TREŚCI str. 1. Podstawy prawne warunkujące wykonywanie ocen rocznych...2 2. Informacje o województwie...5 3. System oceny jakości powietrza w 25 roku...9 3.1. Wymagania względem metod wykorzystywanych w ocenach bieżących...9 3.2. Zestawienie, wraz z zakresem pomiarowym, stacji monitoringu powietrza, z których wyniki wykorzystano w ocenie rocznej...1 3.3. Gromadzenie i archiwizacja danych wykorzystywanych w ocenach rocznych...13 3.4. Zmiany w sieci pomiarowej w 25 roku, w porównaniu do roku 24... 13 4. Zasady klasyfikacji stref w 25 roku... 14 5. Emisja w 25 roku zanieczyszczeń objętych oceną roczną...17 5.1 Emisja dwutlenku siarki...17 5.2 Emisja dwutlenku azotu...19 5.3 Emisja pyłów...21 5.4. Emisja tlenku węgla...23 5.4. Emisja benzenu i ołowiu...25 6. Wpływ warunków meteorologicznych na jakość powietrza...26 7. Jakość powietrza w województwie podkarpackim w 25 roku i wyniki klasyfikacji stref...3 7.1. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na ochronę zdrowia...3 7.2. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na ochronę roślin...52 7. Strefy wymagające podjęcia określonych działań ze względu na przekroczenie wartości kryterialnych...57 8. Zmiany w klasyfikacji stref na przestrzeni ocen 23-25...75 9. Wnioski końcowe...77 1. Udokumentowanie wyników oceny...79 11. Załączniki

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 2 1. PODSTAWY PRAWNE WARUNKUJĄCE WYKONYWANIE OCEN ROCZNYCH Prowadzenie monitoringu jakości powietrza oraz sporządzanie ocen stanu powietrza uregulowane zostało w ustawie z dnia 27 kwietnia 21r. Prawo ochrony środowiska (POŚ). (Dz.U. 21 Nr 62, poz. 627 z późn. zm.), dostosowującej te zagadnienia do wymagań prawodawstwa Unii Europejskiej. Ustawa Prawo ochrony środowiska transponowała do polskiego systemu prawnego zapisy dyrektyw Unii Europejskiej, z zakresu ochrony powietrza: - Dyrektywa Ramowa 96/62/WE z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza; - Dyrektywa Rady Europy 1999/3/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. odnosząca się do wartości granicznych dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu, pyłu zawieszonego i ozonu w otaczającym powietrzu; - Dyrektywa Rady Europy 2/69/WE z dnia 16 listopada 2 r. odnosząca się do wartości granicznych benzenu i tlenku węgla w otaczającym powietrzu; - Dyrektywa Rady Europy 22/3/WE z dnia 12 lutego 22 r. dotycząca zawartości ozonu w powietrzu. Obecnie na etapie wdrażania przez Polskę jest kolejna dyrektywa Unii Europejskiej 24/17/WE z dn. 15 grudnia 24 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu. Transpozycja tej dyrektywy nakłada na wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska nowe obowiązki polegające na zaprojektowaniu nowego układu stref ze względu na ocenę zanieczyszczenia powietrza tymi substancjami oraz sieci pomiarowej, z której wyniki od 27 roku wykorzystywane będą do ocen bieżących i podejmowania działań naprawczych. Dyrektywy określają kryteria jakości powietrza oraz tworzą zasady i mechanizmy działań mających na celu: utrzymywanie jakości powietrza na obszarach, gdzie jest ona wystarczająca, planowanie poprawy jakości powietrza na obszarach, gdzie nie spełnia ona założonych kryteriów. Zgodnie z zapisami ustawy POŚ wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska zobowiązane są do sporządzania ocen i klasyfikacji stref: 1. zgodnie z art. 88 ww. ustawy raz na 5 lat oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza,

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 3 2. zgodnie z art. 89 ww. ustawy corocznie tzw. oceny bieżącej i klasyfikacji stref w oparciu o dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz poziomy dopuszczalne powiększone o marginesy tolerancji. Klasyfikacja ta jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie zaplanowania działań naprawczych w danej strefie opracowania Programów Ochrony Powietrza. Sposoby, metody i zakres dokonywania ocen jakości powietrza, określone zostały w: - rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji, - rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. Zakres podejmowanych działań w danej strefie jest uzależniony od wyników rocznej oceny jakości powietrza, dokonanej na podstawie pomiarów stężeń w stałych punktach, pomiarów wskaźnikowych, obliczeń modelowych, obiektywnych metod szacowania czy metod łączonych. Obowiązek prowadzenia oceny rocznej dotyczy następujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM1, ołowiu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, przy uwzględnieniu kryterium związanego z ochroną zdrowia oraz: dwutlenku siarki, tlenków azotu, ozonu, przy uwzględnieniu kryterium związanego z ochroną roślin/ekosystemów. Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach definiowanych jako obszar aglomeracji o liczbie mieszkańców większej od 25 tysięcy lub obszar powiatu, który nie wchodzi w skład aglomeracji. Ponadto kryteria ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin stanowią dwie niezależne grupy kryteriów oceny. Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza, zgodnie z art. 99 ustawy - P.o.ś. stanowią: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (w niektórych przypadkach rozporządzenie określa dozwoloną liczbę przekroczeń określonego poziomu), dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 4 Dopuszczalne poziomy substancji, ustanowione w celu ochrony zdrowia, określone dla terenu kraju odnoszą się do obszaru całego kraju, z wyłączeniem obszarów wydzielonych, dla których określono odrębne normy dla danej substancji ( obszary ochrony uzdrowiskowej, parki narodowe). Poniższe tabele przedstawiają wartości kryterialne dla terenu kraju, na podstawie których dokonano czwartej oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim, wraz z wartościami marginesów tolerancji dla poszczególnych substancji określonych w rozporządzeniu na rok 25. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz marginesy tolerancji określone dla 25 roku Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Wartość marginesu tolerancji w roku 25 (µg/m 3 ) Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji za rok 25 (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Benzen rok kalendarzowy 5 5 1 - Dwutlenek jedna godzina 2 5 25 18 razy azotu rok kalendarzowy 4 1 5 - Dwutlenek siarki jedna godzina 35 35 24 razy 24 godziny 125 125 3 razy rok kalendarzowy 2 2 - Ołów rok kalendarzowy,5,5 - Ozon 8 godzin 12 12 25 dni* Pył 24 godziny 5 5 35 razy zawieszony PM1 rok kalendarzowy 4 4 - Tlenek węgla 8 godzin 1 1 - * liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym, uśredniona w ciągu ost. 3 lat. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu na terenie uzdrowisk Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Benzen rok kalendarzowy 4 Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki jedna godzina 2 rok kalendarzowy 35 jedna godzina 35 24 godziny 125 Ołów rok kalendarzowy,5 Tlenek węgla 8 godzin 5 Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu na obszarze parków narodowych Substancja Okres uśredniania wyników Dopuszczalny poziom

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 5 pomiarów substancji w powietrzu Tlenki azotu* rok kalendarzowy 2 µg/m 3 Dwutlenek siarki rok kalendarzowy 15 µg/m 3 * suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu 2. INFORMACJE O WOJEWÓDZTWIE Województwo podkarpackie stanowi najbardziej wysunięty na południowywschód region Polski. Wschodnia i południowa granica województwa jest równocześnie granicą państwa, a od maja 24 r. jest to również granica UE z Ukrainą. Ze względu na swoje położenie, zasoby naturalne i materialne, jak również elementy ochrony środowiska województwo podkarpackie pełni funkcje: - komunikacyjną, związaną z paneuropejskim korytarzem transportowym Nr 3 (autostrada nr 2, magistrala kolejowa nr 3, międzynarodowe lotnisko w Jasionce); - ochronną, obejmująca unikatowe w skali europejskiej zasoby przyrodnicze (w tym obszary leśne), zasoby kultury materialnej i duchowej; - produkcyjną, opartą o historycznie ukształtowany przemysł lotniczy, wykorzystujący najnowsze technologie, przede wszystkim w ramach utworzonego z inicjatywy WSK PZL Rzeszów S.A. Stowarzyszenia Dolina Lotnicza, a także przemysł przetwórstwa rolnospożywczego, elektromaszynowy i chemiczny. Rozwijanie funkcji produkcyjnej regionu dokonuje się także poprzez wytwarzanie ekologicznej, zdrowej żywności na rynek krajowy i zagraniczny. Powierzchnia województwa wynosi 17 844 km 2, co stanowi 5,6% powierzchni kraju i pod tym względem zajmuje 11 miejsce wśród innych województw. Ludność województwa na koniec 24 r. wynosiła ponad 2 98 tys. osób, tj. 5,5% ludności kraju (9 miejsce wśród innych województw). Średnia gęstość zaludnienia wynosi 118 osób na 1 km 2 (7 miejsce w kraju). Do powiatów o największej liczbie mieszkańców należą: mielecki, dębicki, jasielski, krośnieński, stalowowolski, rzeszowski, jarosławski i miasto Rzeszów.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 6 Na terenie województwa znajduje się 45 miast (w tym 4 powiaty grodzkie) i 2 158 miejscowości wiejskich, które tworzą 1 53 sołectw, 159 gmin i 21 powiatów ziemskich. Największe miasta to: Rzeszów, ponad 159 tys. mieszkańców oraz Stalowa Wola - 72 tys. mieszkańców, Przemyśl 67,8 tys., Mielec 64 tys. Tarnobrzeg 5 tys. i Krosno 48 tys. Według podziału fizyczno-geograficznego J. Kondrackiego teren województwa podkarpackiego położony jest w obrębie prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, Karpaty Wschodnie; niewielki skrawek południowo-wschodni należy do prowincji Wyżyny Polski. Województwo podkarpackie należy do województw słabo rozwiniętych ze względu na poziom i efektywność rozwoju, nasycenie infrastrukturą i poziom życia. Znajduje to odbicie m.in. w wielkości PKB na 1 mieszkańca (13. miejsce w kraju). W oparciu o potencjalne warunki i czynniki rozwoju, wykształciły się trzy podstawowe funkcje województwa podkarpackiego w gospodarce krajowej: - przemysłowa, - rolnicza,

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 7 - rekreacyjno-wypoczynkowa i turystyczna, oraz funkcje uzupełniające, które spełniają: komunikacja i budownictwo, parki narodowe i rezerwaty przyrody pełniące funkcję ochronną. Ważną rolę w gospodarce województwa podkarpackiego odgrywa przemysł. Udział produkcji przemysłowej w PKB województwa wynosi około 3%. Produkcja ta stanowi także około 5% produkcji przemysłowej kraju. W strukturze gałęziowej przemysłu województwa, dominują przemysły: lotniczy, elektromaszynowy, chemiczny i spożywczy, które wytwarzają łącznie prawie 7% produkcji przemysłowej województwa. Ważną rolę odgrywają także: przemysł szklarski, materiałów budowlanych, drzewny oraz lekki. Na mapkach przedstawiono lokalizację podmiotów znacząco oddziaływujących na jakość powietrza na terenie województwa podkarpackiego. Drugą podstawową funkcją jest rolnictwo. W porównaniu do reszty kraju, województwo podkarpackie na większości swojego obszaru ma dobre warunki naturalne dla rozwoju rolnictwa. Udział ludności wiejskiej w województwie wynosi ponad 6% i jest jednym z największych w kraju. Znaczna część ludności mieszkającej na terenach wiejskich

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 8 pracuje w pobliskich miastach. Dominują małe gospodarstwa rolne o średniej powierzchni 3,5 ha (średnia w kraju -7, ha). Trzecia podstawowa funkcja województwa podkarpackiego to funkcja rekreacyjnowypoczynkowa i turystyczna. Województwo posiada dobre warunki dla rozwoju turystyki, rekreacji i wypoczynku. Wyjątkowo atrakcyjne walory przyrodniczokrajobrazowe, bogactwo flory i fauny, stosunkowo czyste powietrze oraz wody rzek i zbiorników, szlaki turystyczne w obszarach objętych ochroną, stwarzają szczególnie korzystne warunki do obcowania ludzi ze środowiskiem naturalnym. Dodatkowym atutem dla rozwoju tej funkcji są wody mineralne, zawierające związki siarki oraz borowiny. Funkcje turystyczne podkreślają także liczne zabytki kultury materialnej i niematerialnej. Rozwój funkcji komunikacyjnej zdeterminowany jest położeniem geograficznym. Na obszarze województwa krzyżują się arterie komunikacyjne o znaczeniu międzynarodowym i krajowym, oraz regionalnym na kierunkach zachód wschód, oraz północ południe. Przez województwo przebiega główna oś komunikacji drogowej z zachodu na wschód, wzmocniona przewidywaną budową autostrady, powiązania komunikacyjne północ południe, jako przyszłe drogi ekspresowe wiążące kraje nadbałtyckie z południem (Białystok Lublin Rzeszów Koszyce Bukareszt; Gdańsk Łódź Piotrków Kielce Rzeszów Barwinek) i lotniska: w Rzeszowie, Mielcu i Krośnie.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 9 3. SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W 25 ROKU 3.1. Wymagania względem metod wykorzystywanych w ocenach bieżących Wymagania odnośnie metod wykorzystywanych w bieżącej ocenie jakości powietrza określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798). Kryteriami warunkującymi obowiązek prowadzenia na obszarze strefy pomiarów w zakresie poszczególnych substancji, bądź możliwość skorzystania przy ocenie z innych metod określania jakości powietrza są: górny i dolny próg oszacowania (dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu PM1, ołowiu, tlenku węgla i benzenu), wartość docelowa stężenia granicznego (dla ozonu). W strefach, gdzie istnieje największe ryzyko przekroczenia stężeń dopuszczalnych wymagane jest prowadzenie regularnych pomiarów z zastosowaniem metodyk referencyjnych. Natomiast odnośnie stref, na obszarach których poziomy stężeń nie stwarzają potencjalnego zagrożenia występowania stężeń wyższych od dopuszczalnych rozporządzenie określa wymagania niższe. I tak: w strefach, w których poziom substancji przekracza górny próg oszacowania, oceny poziomu substancji w powietrzu dokonuje się na podstawie pomiarów ciągłych rozumianych jako pomiary automatyczne lub jako pomiary manualne prowadzone w sposób systematyczny, odpowiednio do metodyk referencyjnych. Dla ocen tych można dodatkowo wykorzystać metody modelowania, w strefach, w których poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania, oceny poziomu substancji w powietrzu dokonuje się na podstawie kombinacji pomiarów w stałych punktach pomiarowych i metod modelowania lub innych technik szacowania, w szczególności pomiarów okresowych i szacunków obiektywnych na podstawie analizy emisji, w strefach, w których poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania, oceny poziomu substancji w powietrzu można dokonać wyłącznie na podstawie metodyk modelowania lub innych technik szacowania, w szczególności pomiarów okresowych i szacunków obiektywnych na podstawie analizy emisji.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 1 Wymagane metody ocen corocznych w zależności od poziomu stężeń zanieczyszczenia w strefie Najwyższe stężenia zanieczyszczenia w strefie Powyżej górnego progu oszacowania Pomiędzy górnym i dolnym progiem oszacowania Poniżej dolnego progu oszacowania Obszar Aglomeracje i inne stery Aglomeracje i inne stery Zanieczyszczenie SO 2, NO 2, PM1, Pb, CO, benzen, O 3 SO 2, NO 2, PM1, Pb, CO, benzen Klasa strefy Aglomeracje SO 2, NO 2, O 3 III a Aglomeracje Inne strefy PM1, Pb, CO, benzen SO 2, NO 2, PM1, Pb, CO, benzen, I II III b Inne strefy O 3 III c Wymagania dotyczące metod ocen corocznych Pomiary wysokiej jakości. Wyniki pomiarów mogą być uzupełnianie informacjami z innych źródeł takich, jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, obiektywne szacowanie Pomiary program mniej intensywny. Wyniki pomiarów uzupełnianie informacjami z innych źródeł takich, jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania Przynajmniej jedno stanowisko pomiarowe w aglomeracji w połączeniu z pomiarami wskaźnikowymi, modelowaniem matematycznym, obiektywnymi metodami szacowania Wystarczające mogą być: modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania, pomiary wskaźnikowe Pomiary w ograniczonym zakresie, w połączeniu z innymi metodami oceny Lista stref w województwie podkarpackim wraz z metodami wykorzystanymi przy sporządzaniu oceny jakości powietrza za rok 25 przedstawiona została w tabeli 1 w załączniku nr 1 3.2. Zestawienie stacji monitoringu powietrza wraz z zakresem pomiarowym, z których wyniki wykorzystano w ocenie rocznej Przy sporządzaniu oceny jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego za rok 25 wykorzystano głównie wyniki pomiarów wykonywanych na stałych stacjach monitoringu powietrza, nadzorowanych przez WIOŚ-Rzeszów i WSSE-Rzeszów. Lokalizację stanowisk wraz z zakresem pomiarowym przedstawiono na mapie. Szczegółowe informacje dotyczące stanowisk pomiarowych, z których wyniki wykorzystano przy sporządzaniu oceny jakości powietrza za rok 25 zestawione zostały w tabeli 2 w załączniku nr 1.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 11 Przy ocenie jakości powietrza w województwie wykorzystano również wyniki pomiarów powietrza atmosferycznego, uzyskane ze stanowisk należących do sieci monitoringu lokalnego, które zlokalizowane zostały wokół źródeł przemysłowych, znacząco oddziaływujących na jakość powietrza. Monitoring lokalny koordynowany jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Wszystkie punkty monitoringowe spełniają wymogi określone dla stanowisk przeznaczonych do badań jakości powietrza, zawartych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. W tabeli zestawiono punkty monitoringu lokalnego, z których wyniki wykorzystano w ocenie jakości powietrza za rok 25.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 12 Punkty monitoringu lokalnego w 25 roku na terenie województwa podkarpackiego Lp. Miejsce prowadzenia pomiarów 1 Mielec 2 Rzeszów Osiedle Cegielskiego 3 Jasło 4 Jedlicze Punkt monitoringowy 1. Zarząd Strefy 2. Leśniczówka 3. Cyranka 1. ul. Poznańska 2. ul. Wielkopolska 1. ul. Kopernika 2. ul. Młynarska 3. ul. Sportowa 4. ul. Niegłowicka 1. parking Rafinerii 2. ul. Mickiewicza 3. ul. Sikorskiego 4. ul. Wałowa Badane wskaźniki benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, PM1, ozon dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, benzen benzen benzen Metoda pomiarów pasywna, automatyczna - mobil pasywna pasywna pasywna 5 Niewistka 3 pkt monitoringu benzen pasywna 6 Huta Kryształowa 5 pkt monitoringu dwutlenek siarki, dwutlenek azotu pasywna

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 13 3.3. Gromadzenie i archiwizacja danych wykorzystywanych w ocenach rocznych Do gromadzenia i archiwizacji informacji zebranych w ramach badań jakości powietrza w Polsce służy baza danych JPOAT funkcjonująca od stycznia 23 roku. Dane ze stacji i stanowisk pomiarowych monitoringu powietrza wprowadzane są do wojewódzkiej bazy JPOAT i przekazywane drogą elektroniczną do bazy krajowej. Baza ta pozwala na systematyczne archiwizowanie informacji dotyczących jakości powietrza oraz kierunki i trendy zmian zachodzących w jakości powietrza na przestrzeni lat. Zakres, formę i terminy przesyłania informacji uzyskanych w ramach monitoringu jakości powietrza, tj. miesięcznych i zweryfikowanych, rocznych serii pomiarowych zgromadzonych w bazie JPOAT oraz wyników rocznych ocen i klasyfikacji stref, określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 26r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza Jednostkowe wyniki stężeń zanieczyszczeń ze stacji automatycznej zlokalizowanej w Rzeszowie, oraz ze stacji manualnych z obszaru województwa podkarpackiego udostępniane są na stronie internetowej WIOŚ -Rzeszów www.wios.rzeszow.pl Upowszechnianie rocznych ocen jakości powietrza wyników badań monitoringowych prowadzonych na terenie województwa podkarpackiego odbywa się poprzez zamieszczanie ich w raportach, komunikatach i informacjach o stanie środowiska oraz w zakresie, określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1.1.22 r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku. 3.4. Zmiany w sieci pomiarowej w 25 roku w porównaniu do roku 24 W związku z doskonaleniem systemu monitoringu w województwie podkarpackim zarówno w zakresie sprzętu jak i stosowania referencyjnych metodyk pomiarowych prowadzona jest ciągła weryfikacja i aktualizacja systemu monitoringu jakości powietrza W związku z tym z systemu monitoringu jakości powietrza w województwie podkarpackim wyłączone zostały stanowiska pomiaru pyłu całkowitego (BS), administrowane przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Rzeszowie. W ramach modernizacji sieci monitoringu powietrza atmosferycznego w województwie podkarpackim od sierpnia 25 roku został uruchomiony (nie przewidywany w programie monitoringu na 25 rok) punkt pomiarowy w zakresie pyłu PM1 w Mielcu.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 14 Lokalizacja tego punktu związana była z realizacją wniosków, składanych przez mieszkańców, oczekujących realnej oceny zanieczyszczenia powietrza w SSE EUROPARK Mielec. Uruchomienie tego punktu pomiarowego związane jest także z obowiązkiem wdrożenia przez Polskę od 27 roku dyrektywy z dnia 15 grudnia 24 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i WWA w otaczającym powietrzu. W ramach modernizacji sieci pomiarowej w zakresie PM1, na stacji pomiarowej w Jaśle ul. Floriańska w połowie 25r. nastąpiła zmiana przyrządu do poboru próbek pyłu o średnicy <1µm na automatyczną stację poboru próbek SKYPOST PM (sekwencyjna automatyczna zmiana filtrów, elektroniczna kontrola przepływu, pomiar i zapisywanie podstawowych parametrów meteorologicznych). Zmiana spowodowana była potrzebą wymiany wysłużonego sprzętu na nowy, zautomatyzowany analizator. W 25 roku zrezygnowano z prowadzenia pomiarów benzenu metodą pasywną w czterech miejscowościach uzdrowiskowych: Rymanów Zdrój, Iwonicz Zdrój, Horyniec Zdrój oraz Polańczyk. Pomiary w tych punktach prowadzone były pilotażowo w latach 23-24. Uzyskane z dwuletniej serii wyniki były niskie i nie przekraczały dolnego progu oszacowania, co zdecydowało o zaprzestaniu prowadzenia dalszych badań. 4. ZASADY KLASYFIKACJI STREF W 25 ROKU Dokonując rocznej oceny poziomu substancji w powietrzu w województwie podkarpackim za rok 25, sklasyfikowano strefy, w których poziom: 1) choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, 2) choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji, 3) substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego. Klasyfikacji stref dokonano oddzielnie dla dwóch kryteriów ustanowionych: w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju i uzdrowisk), w celu ochrony roślin (dla terenu kraju i parków narodowych). Końcowym wynikiem klasyfikacji stref jest określenie klasy dla strefy ze względu na ochronę zdrowia i klasy ze względu na ochronę roślin. Klasyfikacja przeprowadzana jest dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie na podstawie najwyższych występujących stężeń.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 15 Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w ocenie rocznej jakości powietrza za rok 25 dla przypadku, gdy jest określony margines tolerancji, ilustruje tabela: Poziom stężeń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczający wartości dopuszczalnej A brak powyżej wartości dopuszczalnej* określenie obszarów przekroczeń wartości lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej B dopuszczalnych, powiększonej o margines tolerancji* powyżej wartości dopuszczalnej* powiększonej o margines tolerancji * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ C określenie wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji, określenie obszarów przekroczeń, działania na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie POP, Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza za rok 25 dla przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony, ilustruje tabela: Poziom stężeń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczający wartości dopuszczalnej* A brak powyżej wartości dopuszczalnej* * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ C określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych, działania na rzecz poprawy jakości powietrza, opracowanie programu ochrony powietrza POP, Województwo podkarpackie, ze względu na ochronę zdrowia, podzielone jest na dwadzieścia pięć stref oraz na 21 stref ( z wyłączeniem miast na prawach powiatu) ze względu na ochronę roślin. Strefy poddano ocenie jakości powietrza, dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie. Podział województwa podkarpackiego na strefy ilustruje mapa

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 16

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 17 5. EMISJA W 25 ROKU ZANIECZYSZCZEŃ OBJĘTYCH OCENĄ ROCZNĄ 5.1 Emisja dwutlenku siarki Dwutlenek siarki powstaje m. in. w wyniku spalania zanieczyszczonych siarką paliw stałych i płynnych (np. węgla, ropy naftowej) w elektrociepłowniach i ciepłowniach oraz w silnikach spalinowych. Największy udział w emisji SO 2 ma przemysł paliwowo-energetyczny. Duże, punktowe źródła emisji zlokalizowane są na terenie większych miast, zaopatrując znaczne obszary w ciepło. Dwutlenek siarki utrzymuje się w powietrzu przez 2-4 dni i w tym czasie, przy sprzyjających warunkach atmosferycznych, może się przemieścić na bardzo duże odległości. Rocznie, na obszarze województwa podkarpackiego, do powietrza atmosferycznego wprowadzanych jest z emitorów punktowych ponad 15 tys. Mg dwutlenku siarki. Największe ilości tego zanieczyszczenia emitowane są w strefach: miasto Rzeszów, powiat mielecki oraz powiat stalowowolski. Znaczne ilości dwutlenku siarki wprowadzane są także poprzez niską emisję z indywidualnego ogrzewania mieszkań. Dotyczy to głównie obszarów wiejskich oraz rejonów miast ogrzewanych indywidualnie przez mieszkańców, zwłaszcza w starym budownictwie. Korzystając z danych GUS zbieranych na potrzeby spisu powszechnego obliczono, że rocznie do powietrza w województwie podkarpackim wprowadzanych jest ponad 13 tys. Mg dwutlenku siarki. Porównanie emisji SO 2 ze źródeł punktowych i z indywidualnego ogrzewania mieszkań w 25 roku 16 15 tys. Mg 14 13 12 źródła punktowe niska emisja Na mapkach przedstawiono rozmieszczenie emitorów punktowych oraz wielkość emisji z tych źródeł dwutlenku siarki na terenie poszczególnych stref województwa

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 18 podkarpackiego. Natomiast na wykresie pokazano ilości dwutlenku siarki wprowadzane do atmosfery przez sektor komunalno- bytowy Niska emisja dwutlenku siarki na obszarze województwa podkarpackiego Mg 16 14 12 1 8 6 4 2 bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropsędziszowski rzeszowski stalowowolski sanocki strzyżowski tarnobrzeski m.krosno m.przemyśl m.rzeszów m.tarnobrzeg

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 19 5.2 Emisja dwutlenku azotu Dwutlenek azotu emitowany jest do powietrza z różnorodnych procesów technologicznych przebiegających w wysokiej temperaturze oraz z elektrociepłowni wykorzystujących do produkcji ciepła gaz ziemny. Znaczny udział w emisji dwutlenku azotu, posiada transport samochodowy. Na jego wielkość wpływa sposób organizacji ruchu kołowego i stan techniczny pojazdów. W sezonie grzewczym NO 2 wprowadzany jest do powietrza z kotłowni lokalnych. Emisja dwutlenku azotu na terenie województwa podkarpackiego z zakładów przemysłowych oraz elektrociepłowni, ciepłowni i kotłowni lokalnych wykorzystujących jako paliwo gaz ziemny wynosi rocznie 7,3 tys. Mg. Największe ilości dwutlenku azotu wprowadzone zostały w 25 roku na terenie powiatów stalowowolskiego, mieleckiego i jarosławskiego. Niska emisja dwutlenku azotu pochodząca z sektora komunalno-bytowego wg danych GUS wynosi rocznie ponad 5,7 tys. Mg. Porównanie emisji NO 2 ze źródeł punktowych i z indywidualnego ogrzewania mieszkań w 25 roku tys. Mg 8 7 6 5 4 3 2 1 źródła punktowe niska emisja Emisja dwutlenku azotu na terenie poszczególnych powiatów ze źródeł punktowych oraz rozmieszczenie emitorów przedstawione zostały na mapie. Natomiast na wykresie pokazano ilości NO 2 pochodzące z indywidualnego ogrzewania mieszkań.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 2 Niska emisja dwutlenku azotu na obszarze województwa podkarpackiego 7 Mg 6 5 4 3 2 1 bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropsędziszowski rzeszowski stalowowolski sanocki strzyżowski tarnobrzeski m.krosno m.przemyśl m.rzeszów m.tarnobrzeg

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 21 5.3 Emisja pyłów Pył zawieszony PM1 jest zanieczyszczeniem powstającym zarówno podczas spalania paliw stałych do celów energetycznych jak również podczas różnorodnych procesów technologicznych. Pył PM1 ze względu na małą średnicę ziaren, łatwo wchłania się do dróg oddechowych człowieka, powodując negatywne oddziaływanie na jego zdrowie. Dodatkowo w pyle tym zawarte mogą być metale ciężkie oraz WWA. Na terenie województwa w 25 roku do powietrza atmosferycznego wprowadzonych zostało z emitorów punktowych ponad 4,8 tys. Mg pyłów. Powiatami dominującymi w emisji tego zanieczyszczenia ze źródeł punktowych są: mielecki i stalowowolski. Łącznie z powiatów tych do powietrza wprowadzono 26% emisji całkowitej. Wśród zanieczyszczeń pyłowych wprowadzonych do powietrza w 25 roku na terenie województwa podkarpackiego dominują pyły pochodzące ze spalania paliw. Ich emisja w skali roku stanowi 82 %. Duża część wytworzonych pyłów zatrzymywana jest na urządzeniach oczyszczających. Na urządzeniach tych w 25 roku zatrzymanych zostało ponad 98 % wytworzonych pyłów. Rozmieszczenie emitorów punktowych oraz wielkość emisji pyłów w poszczególnych powiatach przedstawiono na mapach Rodzaje pyłów emitowanych na terenie województwa podkarpackiego w 25 roku 82% 14% 1,5% 1%,5% ze spalania paliw cementowo-wapienne i mater.ognitrw. krzemowe węglowo-grafitowe inne Porównanie emisji pyłów ze źródeł punktowych i z indywidualnego ogrzewania mieszkań w 25 roku 5 4 tys. Mg 3 2 1 źródła punktowe niska emisja

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 22 Emisja pyłów na przeważających obszarach województwa pochodzi z energetycznego spalania paliw w indywidualnych kotłowniach przydomowych. Dotyczy to głównie terenów wiejskich oraz części miast gdzie nie ma doprowadzonej centralnej sieci ciepłowniczej. W domowych paleniskach spalany jest często węgiel złej jakości, oraz w niekontrolowany sposób odpady, co może mieć w konsekwencji groźniejsze skutki dla zdrowia, niż emisja z pracującego przemysłu. Z danych GUS wynika że na terenie województwa rocznie wprowadzanych jest w ramach niskiej emisji pomad 48 tys. Mg pyłów, co 1-krotnie przewyższa ilości wprowadzane przez duże źródła punktowe, wykorzystujące urządzenia do redukcji pyłów.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 23 Niska emisja pyłów na obszarze województwa podkarpackiego Mg 4 35 3 25 2 15 1 5 bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropsędziszowski rzeszowski stalowowolski sanocki strzyżowski tarnobrzeski m.krosno m.przemyśl m.rzeszów m.tarnobrzeg 5.4. Emisja tlenku węgla Tlenek węgla pochodzi z niepełnego spalania produktów zawierających w swoim składzie cząsteczki węgla (czyli węgiel, produkty ropy naftowej). Powstaje zarówno w procesach spalania paliw na cele energetyczne, jak i w wysokotemperaturowych procesach technologicznych. Emitowany jest również w znacznych ilościach z silników samochodowych. Ze źródeł punktowych do powietrza atmosferycznego wprowadzanych jest rocznie ponad 7 tys. Mg tlenku węgla. Pochodzi on głownie z przedsiębiorstw energetyki cieplnej zlokalizowanych w miastach, oraz kotłowni zakładowych. Duże ilości tego zanieczyszczenia pochodzą również z ogrzewania mieszkań. Według danych GUS rocznie w województwie emitowanych jest ponad 13 tys. Mg tlenku węgla pochodzącego z niskiej emisji. Porównanie emisji CO ze źródeł punktowych i z indywidualnego ogrzewania mieszkań w 25 roku tys. Mg 14 12 1 8 6 4 2 źródła punktowe niska emisja

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 24 Niska emisja tlenku węgla na obszarze województwa podkarpackiego Mg 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leski leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropsędziszowski rzeszowski stalowowolski sanocki strzyżowski tarnobrzeski m.krosno m.przemyśl m.rzeszów m.tarnobrzeg

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 25 5.4. Emisja benzenu i ołowiu Emisje związków benzenu i ołowiu wykazywane przez podmioty gospodarcze i wynikające z prowadzonej przez nie działalności, stanowiły w 25 roku wartości marginalne. W 25 roku z podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w województwie podkarpackim wprowadzono do powietrza atmosferycznego 2,2 Mg benzenu i,15 Mg ołowiu. Wielkość emisji tych zanieczyszczeń na terenie poszczególnych stref przedstawiono na mapach. Istotnym źródłem tych zanieczyszczeń na obszarze województwa, w szczególności benzenu, jest transport drogowy (spalanie paliw w silnikach samochodowych).

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 26 6. WPŁYW WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH NA JAKOŚĆ POWIETRZA Istotny wpływ na ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń z dużych źródeł branży ciepłowniczej, jak również z sektora komunalno-bytowego, mają warunki meteorologiczne występujące na danym terenie. Korzystając z danych IMGW zamieszczonych w Biuletynie Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej przeanalizowano warunki meteorologiczne występujące w województwie podkarpackim w 25 roku. Najniższa średnia miesięczna temperatura powietrza wynosząca -4,1 o C zanotowana została w miesiącu lutym. Najcieplejszym miesiącem roku był lipiec ze średnią miesięczną temperaturą powietrza 19,8 o C. Największe miesięczne opady powyżej 1 mm notowane były w miesiącach maj-sierpień. Na terenie województwa dominują wiatry z kierunku zachodniego. W tabelach zestawiono informacje o warunkach meteorologicznych na terenie województwa w 25 roku. Warunki meteorologiczne w 25 roku Miesiąc Temp. Powietrz [ o C] Suma opadów [mm] Liczba dni z opadami Usłonec znienie Styczeń -,6 49,6 2 67,9 Luty -4,1 29,5 15 85,8 Marzec,3 46,8 13 177,1 Kwiecień 9,1 48,4 13 189,9 Maj 14, 17,1 17 264,5 Czerwiec 16,8 19,6 1 296,6 Lipiec 19,8 19,1 13 291,5 Sierpień 17,5 123,9 14 224,2 Porównanie do norm wieloletnich Styczeń był ciepły zwłaszcza w I połowie i zdecydowanie wilgotniejszy od przeciętnego. Temperatury powietrza były wyższe od wielolecia. Luty był chłodniejszy i na przeważającym obszarze wilgotniejszy od przeciętnego. Średnia temperatura miesiąca była niższa od średniej wieloletniej o 1-3 stopnie. Miesięczna suma opadów przekroczyła wartości średnie wieloletnie Marzec był chłodniejszy od przeciętnego i w części wschodniej i północnej również wilgotniejszy Kwiecień był ciepły i stosunkowo suchy. Średnia temperatura miesięczna była wyższa od średniej wieloletniej. Maj był termicznie zmienny i bardzo wilgotny. Średnia temperatura układała się w granicach normy i była zbliżona do średniej wieloletniej. Miesięczne sumy opadów były znacznie wyższe od norm Czerwiec na ogół chłodny, suchy charakteryzował się zmienną pogodą. Średnia temperatura miesięczna była niższa od średniej wieloletniej Średnia miesięczna temperatury w lipcu przekroczyła normę wieloletnią, miesięczne sumy opadów przekraczały wartości średnie z wielolecia Średnia temperatura powietrza kształtowała się w pobliżu średniej wieloletniej, opady

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 27 wrzesień 14,8 62,4 8 242, Październik 8,9 6,8 4 175,9 listopad 3,1 17,8 1 73,3 grudzień -,4 62,9 23 16,8 przekroczyły normę miesięczną 3 krotnie Średnia temperatura była wyższa od normy wieloletniej natomiast opady były niższe od norm Październik był suchy i ciepły, średnia miesięczna temperatura była wyższa od norm wieloletnich. Miesięczne sumy opadów były niższe od norm wieloletnich Listopad był ciepły i suchy. Średnia miesięczna temperatura była wyższa od wieloletniej, opady niższe od średniej wieloletniej Przeciętne warunki termiczne, opady zdecydowanie przekroczyły normy wielolecia, temperatura nie odbiegała od norm wieloletnich Dominujące kierunki wiatrów w województwie w 25 roku Miesiąc Zakres dat Kierunek i siła wiatru Styczeń 1-15 stycznia 14-18 stycznia 19-25 stycznia 31 stycznia silny wiatr zachodni silny wiatr południowy i południowo zachodni, umiarkowany wiatr zachodni i północny silny wiatr zachodni Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik 1-3 luty 4-15 luty 15-19 luty 2-23 luty 24-28 luty 1-9 marzec 1-19 marzec 2-24 marzec 25-31 marzec 1-5 kwiecień 6-9 kwiecień 1-13 kwiecień 14-19 kwiecień 2-24 kwiecień 25-27 kwiecień 28-3 kwiecień 1-4 maj 5-14 maj 15-17 maj 18-21 maj 22-31 maj 1-12 czerwiec 13-26 czerwiec 27-3 czerwiec 1-9- lipiec 1-31 lipiec 1-13 sierpień 14-21 sierpień 22-26 sierpień 27-31 sierpień 1-3 wrzesień 4-12 wrzesień 13-14 wrzesień 15-18 wrzesień 19-3 wrzesień 1-2 październik 3-14 październik 15-18 październik słaby wiatr północno-zachodni umiarkowany wiatr południowo-zachodni umiarkowany wiatr północno-wschodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr północno-wschodni umiarkowany i silny wiatr z kierunków północno i zachodniego dość silny porywisty wiatr z kierunków południowego i zachodniego umiarkowany i słaby wiatr południowo -wschodni słaby i umiarkowany wiatr ze wschodu i północy słaby i umiarkowany wiatr z południa i zachodu umiarkowany i słaby wiatr z południa i południowego wschodu umiarkowany i słaby zmienny wiatr północno-zachodni i zachodni umiarkowany okresami porywisty wiatr ze wschodu i północy umiarkowany okresami porywisty wiatr z północy i zachodu umiarkowany okresami porywisty wiatr ze wschodu i północy słaby i umiarkowany wiatr północno zachodni słaby i umiarkowany okresami porywisty wiatr północno-zachodni umiarkowany okresowo dość silny wiatr zachodni słaby i umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr północny umiarkowany wiatr zachodni i północno-zachodni umiarkowany okresowo dość silny wiatr zachodni umiarkowany wiatr północny umiarkowany wiatr zachodni słaby i umiarkowany wiatr z kierunków północnego i wschodniego słaby i umiarkowany wiatr północno-wschodni i wschodni słaby i umiarkowany wiatr z kierunku zachodniego słaby i umiarkowany wiatr z kierunku wschodniego słaby i umiarkowany wiatr z kierunku zachodniego słaby i umiarkowany wiatr z kierunku wschodniego umiarkowany wiatr wschodni umiarkowany wiatr wschodni i północny umiarkowany wiatr południowy i zachodni umiarkowany wiatr północny i północno-wschodni umiarkowany wiatr wschodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr wschodni i południowo-wschodni umiarkowany wiatr zachodni i północny

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 28 Listopad Grudzień 19-26 październik 27-31 październik 1-9 listopad 1-14 listopad 15-18 listopad 19-24 listopad 25-3 listopad 1-3 grudzień 4-8 grudzień 9-1 grudzień 11-15 grudzień 16-21 grudzień 22-24 grudzień 25-31 grudzień umiarkowany wiatr południowy i zachodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni i południowy umiarkowany wiatr południowy umiarkowany wiatr północno-zachodni i zachodni umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr południowy umiarkowany wiatr południowy umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr północny umiarkowany wiatr zachodni umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr zachodni umiarkowany wiatr wschodni Na mapie przedstawiono roczne róże wiatrów wykonane w oparciu o informacje o kierunkach wiatrów w 25 r. ze stacji METEO-WIOŚ zlokalizowanych w Rzeszowie, Jaśle, Tarnobrzegu i Przemyślu. Warunki meteorologiczne, występujące na przestrzeni roku, decydują o zapotrzebowaniu na energię cieplną, a tym samym decydują o wielkości emisji z

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 29 energetycznego spalania paliw. Korzystając z danych uzyskiwanych na stacjach METEO obsługiwanych przez WIOŚ obliczono liczbę stopniodni grzewczych w poszczególnych miesiącach 25 roku, pokazujących zapotrzebowanie na energię cieplną w tym okresie. Największe zapotrzebowanie na energię cieplną w sezonie grzewczym wystąpiło w miesiącach grudzień- marzec. Liczba stopniodni grzewczych w 25 roku w województwie podkarpackim Miesiąc Rzeszów 646 699,7 572,8 39,9 182,1 66,5 3,3 33,2 122,3 321,9 487 636,6 Jasło 591,8 617 524,6 241,1 116,7 45,9 5,9 62,9 248,3 415,8 533,7 Przemyśl 56,2 595,3 513,3 236,9 115,8 39,3 5 68,1 261 439,3 552,6 Tarnobrzeg 531,9 564,4 52,7 21,2 11,7 33,3 24,5 24,9 423,6 547,3 Z porównania ilości stopniodni grzewczych w latach 24-25 wynika, że zapotrzebowanie na energię cieplną w sezonie grzewczym w roku 25, oprócz stycznia, który był cieplejszy od przeciętnego, było wyższe. Porównanie stopniodni grzewczych w latach 24-25 Rzeszów Przemyśl 8 7 7 6 5 4 3 2 1 24 25 6 5 4 3 2 1 24 25 Jasło Tarnobrzeg 8 8 7 7 6 5 24 25 6 5 24 25 4 4 3 3 2 2 1 1

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 3 7. JAKOŚĆ POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 25 ROKU I WYNIKI KLASYFIKACJI STREF 7.1. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na ochronę zdrowia Dwutlenek siarki Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów uśredniania: 1 godzina i 24 godziny. Dla poszczególnych wartości normatywnych określona została dopuszczalna ilość przekroczeń danego poziomu w ciągu roku: - stężenie 1-godzinne powyżej 35 µg/m 3 z częstością nie większą niż 24 razy w roku, - stężenie 24-godzinne powyżej 125 µg/m 3 z częstością nie większą niż 3 razy w roku. Przedstawione dopuszczalne częstości przekroczeń nie obowiązują na obszarach ochrony uzdrowiskowej. Ze względu na ochronę zdrowia pomiary stężeń dwutlenku siarki w powietrzu atmosferycznym prowadzone były w 25 roku na: stacji automatycznej w Rzeszowie z godzinnym uśrednianiem stężeń; 2 stanowiskach z 24- godzinnym uśrednianiem stężeń; 1 stanowiskach z użyciem metody pasywnej (w tym na 7 należących do monitoringu lokalnego). Pomiarami objęto wszystkie miejscowości posiadające status uzdrowiska na terenie województwa. Z badań prowadzonych w 25 r. w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wynika, że stężenia dwutlenku siarki na całym obszarze województwa podkarpackiego utrzymywały się na niskim poziomie. Nie odnotowano przekroczeń, ustalonych dla tego zanieczyszczenia norm, zarówno dla jednej godzinny, do której porównywano wyniki uzyskane na stacji automatycznej w Rzeszowie, jak również normy średniodobowej, na żadnym stanowisku pomiarowym, gdzie prowadzone były badania z tym czasem uśredniania stężeń. Najwyższe stężenia średnioroczne zanotowano w Rzeszowie 9,3 μg/m 3 oraz w Krośnie 9,4 μg/m 3, gdzie stanowiły one 46,5-47 % normy. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki obliczone dla 25 roku zestawione zostały w tabeli 3 w załączniku nr 1 Wysokości notowanych w powietrzu stężeń dwutlenku siarki wykazują ścisłą zależność z porami roku. Stężenia notowane w 25 roku w sezonie grzewczym na kilku

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 31 stacjach były 3-4 razy wyższe niż w sezonie letnim. Zróżnicowanie w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń obliczonych ze stężeń średniodobowych dla poszczególnych miesięcy w roku przedstawiono na wykresach: Stężenia SO 2 w rozbiciu na sezony Ustrzyki-Bełska Tarnobrzeg-1 Maja Tarnobrzeg-Św.Barbary Sanok-J.Pawła II Stalowa Wola-Niezłomnych Sanok-Jezierskiego Rzeszów-Wierzbowa Rzeszów Skubisza Rzeszów-Poniatowskiego Rzeszów-Piłsudskiego Rzeszów-Szopena Rymanów Zdr.-Zdrojowa Przemyśl-Pl.Dominikański Polańczyk-Stacja Pomp Nisko-Sopocka sezon letni sezon zimowy Mielec-Grunwaldzka Lesko-Rynek Krosno-Lewakowskiego Komańcza-Ośrodek zdrowia Jasło-Sroczyńskiego Jasło-Floriańska Jarosław-Grunwaldzka Iwonicz Zdr.-Torosiewicza Horyniec Zdr-Sobieskiego Dębica-Parkowa Czarna-Nafta-Gaz 2 4 6 8 1 12

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 32 Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w 25 roku cel ochrona zdrowia Krosno-Lewakowskiego Dębica 35 3 25 2 15 1 5 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Jarosław Jasło 16 1 14 12 1 8 6 4 2 8 6 4 2 Floriańska Sroczyńskiego Lesko Mielec-Grunwaldzka 14 14 12 12 1 1 8 6 4 8 6 4 2 2 Nisko-Sopocka Przemyśl-Plac Dominikański 12 3 1 25 8 2 6 4 15 1 2 5

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 33 Sanok Stalowa Wola 25 1 2 8 15 1 6 4 5 Jana Pawła II Jezierskiego 2 Tarnobrzeg Ustrzyki Dolne 7 35 6 5 4 3 2 1 Św. Barbary 1 Maja 3 25 2 15 1 5 I II IV V VI VII VIII IX X XI XII Rzeszów 35 3 25 2 15 1 5 Szopena Piłsudskiego Poniatowskiego Skubisza Wierzbowa Na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych na terenach objętych ochroną uzdrowiskową stężenia dwutlenku siarki były niskie i nie stanowiły zagrożenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń. Stężenia średnioroczne obliczone z rocznej serii stężeń średniodobowych kształtowały się w przedziale 2,2-4,44 μg/m 3.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 34 Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w 25 roku uzdrowiska Horyniec Zdrój Iwonicz Zdrój 9 8 7 6 5 4 3 2 1 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5 Polańczyk-Staja Pomp Rymanów Zdrój 5 6 4 5 3 2 1 4 3 2 1 Po przeanalizowaniu wyników ze stacji monitoringu powietrza, danych emisyjnych jak również wykorzystując obiektywne szacowanie dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki w kryterium ochrony zdrowia. Wykorzystując dostępne dane wykonano mapy rozkładu stężeń średniorocznych dwutlenku siarki na terenie województwa oraz percentyla 99,2 z rocznej serii stężeń 24- godzinnych mapy 1,2 załącznik nr 4 Wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 25 roku zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń tego zanieczyszczenia powietrza. Klasyfikacja stref przedstawiona została na mapie

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 35 W porównaniu do wyników uzyskanych w 24 roku na kilku stacjach zaobserwowano wzrost stężeń średniodobowych, a tym samym wzrost stężeń średniorocznych. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych w latach 24-25 przedstawiono na poniższym wykresie. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w latach 24-25 1 9 8 24 25 7 6 5 4 3 2 1 Czarna-Nafta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- Sobieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- Sroczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka Nisko-Sopocka Polańczyk- Stacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów Skubisza Rzeszów- Wierzbowa Sanok- Jezierskiego Stalowa Wola- Niezłomnych Sanok-J.Pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 36 Dwutlenek azotu Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów uśredniania: 1 godzina i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stężeń 1-godzinnych dopuszczana jest możliwość przekraczania danego poziomu z częstością niewiększą niż 18 razy w roku. Dopuszczalna częstość przekroczeń normy 1-godzinnej nie obowiązuje na obszarach ochrony uzdrowiskowej. Ze względu na ochronę zdrowia pomiary dwutlenku azotu prowadzone były w 25 roku na: stacji automatycznej w Rzeszowie z godzinnym czasem uśredniania stężeń; 2 stanowiskach manualnych z 24 godzinnym uśrednianiem stężeń; 1 stanowiskach metodą pasywną (w tym na 7 stanowiskach należących do monitoringu lokalnego). W 25 r. w odniesieniu do normy średniorocznej przekroczenia zanotowano w Nisku na stacji zlokalizowanej przy ul. Sopockiej gdzie stężenie średnioroczne wyniosło 44,7 μg/m 3 (111,7% normy). Na pozostałym obszarze województwa stężenia średnioroczne dwutlenku azotu, na stacjach pomiarowych, wyznaczonych do pomiarów NO 2 w kryterium ochrony zdrowia, mieściły się w przedziale 1,8 31,9 μg/m 3 co stanowi 27-79,8 % dopuszczalnej normy średniorocznej. Zestawienie średniorocznych stężeń dwutlenku azotu ze stacji pomiarowych za rok 25 przedstawione zostało w tabeli 4 w załączniku nr 1 Stężenia dwutlenku azotu nie wykazują tak wyraźnej tendencji sezonowej, jak w przypadku dwutlenku siarki, z uwagi na to że znaczny udział w emisji tego zanieczyszczenia stanowi komunikacja. Zróżnicowanie w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń miesięcznych, obliczonych ze stężeń średniodobowych, przedstawiono na wykresach.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 37 Stężenia NO 2 w rozbiciu na sezony Ustrzyki-Bełska Tarnobrzeg-1 Maja Tarnobrzeg-Św.Barbary Sanok-J.Paw ła II Stalowa Wola-Niezłomnych Sanok-Jezierskiego Rzeszów -Wierzbow a Rzeszów Skubisza Rzeszów-Poniatowskiego Rzeszów-Piłsudskiego Rzeszów -Szopena Rymanów Zdr.-Zdrojowa Przemyśl-Pl.Dominikański Polańczyk-Stacja Pomp Nisko-Sopocka Mielec-Grunwaldzka Lesko-Rynek Krosno-Lewakowskiego Komańcza-Ośrodek zdrowia Jasło-Sroczyńskiego sezon letni sezon zimowy Jasło-Floriańska Jarosław-Grunwaldzka Iwonicz Zdr.-Torosiewicza Horyniec Zdr-Sobieskiego Dębica-Parkow a Czarna-Nafta-Gaz 1 2 3 4 5 6

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 38 Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w 25 roku cel ochrona zdrowia Krosno-Lewakowskiego Dębica 25 2 15 1 5 4 35 3 25 2 15 1 5 Jarosław Jasło 4 35 3 25 2 15 1 5 35 3 25 2 15 1 5 Floriańska Sroczyńskiego Lesko Mielec-Grunwaldzka 3 25 25 2 2 15 1 15 1 5 5 Nisko-Sopocka Przemyśl-Plac Dominikański 8 7 6 5 4 3 2 1 35 3 25 2 15 1 5

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 39 Sanok Stalowa Wola 35 35 3 25 2 15 1 5 Jana Pawła II Jezierskiego 3 25 2 15 1 5 Tarnobrzeg Ustrzyki Dolne 5 35 4 3 2 3 25 2 15 1 Św. Barbary 1 Maja 1 5 Rzeszów 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Szopena Piłsudskiego Poniatowskiego Skubisza Wierzbowa Na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych na terenach objętych ochroną uzdrowiskową stężenia dwutlenku azotu nie stanowiły zagrożenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń. Najwyższe stężenie średnioroczne na poziomie 9,7 μg/m 3 zanotowane zostało w Horyńcu Zdrój, co stanowi 27,7% normy średniorocznej określonej dla uzdrowisk na wysokości 35 μg/m 3. Na poniższych wykresach przedstawiono stężenia miesięczne

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 4 obliczone ze stężeń średniodobowych, zanotowanych w 25 roku w miejscowościach uzdrowiskowych. Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w 25 roku uzdrowiska Horyniec Zdrój Iwonicz Zdrój 14 12 1 8 6 4 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Polańczyk-Staja Pomp Rymanów Zdrój 14 12 1 8 6 4 2 14 12 1 8 6 4 2 Na podstawie dostępnych wyników pomiarów i danych emisyjnych dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem azotu w kryterium ochrony zdrowia za rok 25. Na podstawie danych pomiarowych wykonano mapę rozkładu stężeń średniorocznych dwutlenku azotu na terenie województwa mapa 3 załącznik nr 4 Stwierdzone przekroczenie normy średniorocznej na stacji pomiarowej w Nisku spowodowało zakwalifikowanie strefy niżańskiej w ocenie rocznej do klasy B, co oznacza potrzebę wzmocnienia monitorowania stężeń dwutlenku azotu w tym rejonie w 26 roku. Na obszarze pozostałych stref nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm, co dało podstawę do zakwalifikowania ich od klasy A. Klasyfikacja stref przedstawiona została na mapie

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 41 W porównaniu do wyników uzyskanych w 24 roku na większości stacji zaobserwowano wzrost stężeń średniodobowych, a tym samym wzrost stężeń średniorocznych. Związane jest to ze zwiększającym się corocznie natężeniem ruchu na terenie województwa. W kolejnych latach należy się spodziewać dalszej tendencji wzrostowej tego zjawiska, a tym samym rosnących stężeń dwutlenku azotu szczególnie w miastach. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych w latach 24-25 przedstawiono na wykresie. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w latach 24-25 5 45 4 24 25 35 3 25 2 15 1 5 Czarna-Nafta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- Sobieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- Sroczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka Nisko-Sopocka Polańczyk-Stacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów Skubisza Rzeszów- Wierzbowa Sanok- Jezierskiego Stalowa Wola- Niezłomnych Sanok-J.Pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 42 Pył PM1 Poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM1 ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów uśredniania: 24 godziny i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stężeń 24-godzinnych dopuszczalna jest możliwość przekraczania danego poziomu z częstością nie większą niż 35 razy w roku Pomiary pyłu zawieszonego PM1 prowadzone były w 25 roku na ośmiu stanowiskach pomiarowych.. Pomiary wykonywane były z wykorzystaniem referencyjnych metodyk pomiarowych. Z uwagi na to, że zanieczyszczenie pyłem powstaje głównie w wyniku energetycznego spalania paliw, wyniki stężeń notowane na stacjach pomiarowych różnią się w zależności od sezonów. Zróżnicowanie stężeń PM1 w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń obliczonych ze stężeń średniodobowych dla poszczególnych miesięcy w roku przedstawiono na wykresach. Stężenia PM1 w rozbiciu na sezony Tarnobrzeg- Św.Barbary sezon letni sezon zimowy Sanok- Jezierskiego Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Wierzbowa Rzeszów- Szopena Przemyśl- Pl.Dominikański Jasło-Floriańska 1 2 3 4 5 6

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 43 Miesięczne stężenia PM1 na stacjach pomiarowych w 25 roku cel ochrona zdrowia Jasło Mielec 7 6 5 4 3 2 1 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Przemyśl Sanok 9 8 7 6 5 4 3 2 1 4 35 3 25 2 15 1 5 Tarnobrzeg 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Rzeszów 8 7 6 5 4 3 2 1 Szopena Piłsudskiego Wierzbowa

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 44 Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 stwarza w województwie największe problemy. Na wszystkich stanowiskach, gdzie prowadzono w 25 roku pomiary zanotowano przypadki przekroczeń dopuszczalnej normy średniodobowej. Najwięcej przekroczeń, powyżej 35 dopuszczonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 6 czerwca 22r w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji, zanotowano w Przemyślu i Rzeszowie. Wysokie stężenia PM1, na granicy ilości przypadków dozwolonych, stwierdzono również na stacji pomiarowej zlokalizowanej w Jaśle. Przypadki przekroczeń na poszczególnych stacjach pomiarowych zanotowane w 25 roku zestawione zostały w tabelach stanowiących załącznik nr 3 Ilości przekroczeń PM1 zanotowanych na stanowiskach pomiarowych w 25 roku 12 99 8 4 36 41 42 39 7 13 12 Jasło-Floriańska Mielec-Zarząd Strefy Przemyśl- Pl.Dominikański Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Wierzbowa Rzeszów- Szopena Sanok- Jezierskiego Tarnobrzeg-1 Maja Na podstawie wyników pomiarów oraz wykorzystując dane o wielkości emisji pyłów w województwie wykonano mapy rozkładu stężeń średniorocznych oraz percentyli 9,4 i 98,1 z rocznych serii pomiarowych mapy 4,5,6 w załączniku nr 4 oraz dokonano klasyfikacji stref ze względu na zanieczyszczenie powietrza PM1 w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Przemyśl i miasto Rzeszów zaliczone zostały do klasy C. Pozostałe strefy województwa zaliczono do klasy A. Z uwagi na obowiązujący sposób klasyfikowania stref w zakresie PM1, dla którego nie obowiązuje w 25 roku margines tolerancji, do klasy A zaliczono także strefę jasielską, w której zanotowano przekroczenia średniodobowe PM1 na granicy ilości dozwolonej.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 45 Tlenek węgla Wskaźnikiem zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla jest maksymalne stężenie 8- godzinne kroczące, określane na podstawie pomiarów wykonywanych jedynie za pomocą mierników automatycznych. Poziom zanieczyszczenia powietrza jest przekroczony, gdy maksymalna wartość ze średnich 8-godzinnych kroczących w ciągu roku jest wyższa od 5 µg/m3 dla obszarów ochrony uzdrowiskowej lub wyższa od 1 µg/m 3 dla obszarów zwykłych w kryterium ochrony zdrowia. W 25 r. na terenie województwa podkarpackiego pomiary zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla prowadzone były na dwóch stacjach pomiarowych: w Rzeszowie przy ul. Szopena, w Sanoku na ul. Jana Pawła II. Obliczone 8-godzinne stężenia tlenku węgla na podstawie pomiarów jednogodzinnych nie przekraczały w 25 roku dopuszczalnej normy. W Rzeszowie maksymalna wartość ze średnich 8-godzinnych kroczących zanotowana została w miesiącu lutym i wyniosła ona 4523,2 μg/m 3 co stanowi 45 % normy. W Sanoku najwyższe stężenia tlenku węgla

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 46 wystąpiły w lutym i wynosiły 6972,8-7238,2 μg/m 3 stanowiąc 7-72% stężenia dopuszczalnego. W ocenie rocznej, na podstawie dostępnych danych, wszystkie strefy województwa zaliczone zostały do klasy A. Klasyfikacja stref przedstawiona została na mapie. Benzen Poziom zanieczyszczenia powietrza benzenem ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do średniorocznego poziomu dopuszczalnego określonego na poziomie 5 μg/m 3. Badania jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego prowadzone były w 25 roku na 11 stanowiskach pomiarowych. Stanowiska pomiarowe rozlokowane zostały na podstawie informacji o emisji tego zanieczyszczenia w województwie, głównie na terenach miejskich, gdzie na negatywne działanie zanieczyszczenia narażona jest największa liczba populacji. Pomiary prowadzone były przy użyciu metody pasywnej. W ciągu roku

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 47 wykonano cztery dwutygodniowe serie pomiarowe, rozłożone tak, aby uzyskać wyniki z sezonu letniego i grzewczego. Stężenia średnioroczne obliczone z wyników pomiarów nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy średniorocznej. Najwyższe stężenie średnioroczne zanotowane zostało w Przemyślu i wyniosło ono 4,9 μg/m 3 (98% normy). Stężenia przekraczające 5% normy średniorocznej zanotowano również na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w: Dębicy, Jaśle, Jedliczu i Mielcu. Stężenia średnioroczne na stanowiskach pomiarowych przedstawiono na wykresie. Zestawienie stężeń średniorocznych benzenu w punktach pomiarowych przedstawiono w tabeli 7 w załączniku nr 1 Średnioroczne stężenia benzenu zanotowane w punktach pomiarowych w 25 roku 6 5 4,9 4 3 2 3,17 3,2 2,9 2,4 2,6 1,4 1,99 2,4 1,4 1,3 1 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Stężenia benzenu różniły się znacznie w sezonie letnim i zimowym. Stężenia zanotowane w czasie serii pomiarowych w miesiącach letnich były średnio 3 razy niższe niż w miesiącach zimowych. Stężenia benzenu w rozbiciu na sezony 9 8 7 6 5 4 3 2 1 sezon zimowy Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg sezon letni

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 48 Na podstawie dostępnych danych: wyników pomiarów z 25 roku informacji o emisji tego zanieczyszczenia w poszczególnych strefach oraz wykorzystując dane pomiarowe z poprzednich lat dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego benzenem w kryterium ochrony zdrowia za rok 25. Wszystkie strefy województwa podkarpackiego ze względu na ochronę zdrowia zaliczono do klasy A. Klasyfikacja ta przedstawiona została na mapie. Na podstawie danych pomiarowych wykonano mapy rozkładu stężeń średniorocznych benzenu na terenie województwa mapa 7 załącznik nr 4 Porównując wyniki pomiarów z lat 24-25 zauważyć należy, że w 25 roku, na wszystkich stanowiskach pomiarowych, zanotowano wzrost stężeń benzenu w powietrzu atmosferycznym,. Znaczne podwyższenie stężeń na wszystkich stanowiskach pomiarowych zanotowane zostało w sezonie zimowym, natomiast w sezonie letnim, stężenia benzenu utrzymywały się na podobnym poziomie jak w 24 roku lub uległy niewielkiemu obniżeniu. Porównanie sezonowych stężeń benzenu na stanowiskach pomiarowych przedstawiono na wykresach. Utrzymująca się tendencja wzrostowa stężeń benzenu w powietrzu w kolejnych

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 49 latach może spowodować przekroczenie dopuszczalnej normy średniorocznej ustalonej dla tego zanieczyszczenia, a tym samym pogorszyć klasyfikację stref. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych benzenu w latach 24-25 6 5 4 24 25 3 2 1 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Porównanie wysokości stężeń benzenu w sezonie zimowym w latach 24-25 9 8 7 6 5 4 3 2 1 sezon zimowy 24 sezon zimowy 25 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Porównanie wysokości stężeń benzenu w sezonie letnim w latach 24-25 1,8 1,6 1,4 1,2 1,8,6,4,2 sezon letni 24 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg sezon letni 25

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 5 Ołów Monitoring zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi wykonywany jest poprzez oznaczanie zawartości metali w pyle zawieszonym PM1. Poziom zanieczyszczenia powietrza ołowiem ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do średniorocznego poziomu dopuszczalnego ustalonego na poziomie,5 µg/m 3. Stężenia ołowiu w pyle PM1 prowadzone były w 25 roku na czterech stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w Rzeszowie przy ul. Piłsudskiego i Wierzbowej, w Tarnobrzegu przy ul. 1 Maja oraz w Sanoku przy ul. Jezierskiego. Stężenia średnioroczne na tych stanowiskach pomiarowych mieściły się w zakresie od,18 μg/m 3 (3,6% normy) w Sanoku do,3 μg/m 3 (6% normy) w Rzeszowie przy ul. Piłsudskiego. Zestawienie stężeń średniorocznych ołowiu przedstawiono w tabeli 6 w załączniku nr 1. W porównaniu z rokiem poprzednim stężenia ołowiu w 25 roku uzyskane z pomiarów utrzymywały się podobnym poziomie. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych ołowiu w latach 24-25,35,3,25,2,15,1,5 Rzeszów Wierzbowa Rzeszów Piłsudskiego Tranobrzeg 1Maja 24 25 Sanok Jezierskiego Wykorzystując dane pomiarowe z 25 roku oraz z lat poprzednich, a także informacje o wielkości emisji ołowiu w województwie podkarpackim, dokonano klasyfikacji stref. Z uwagi na bardzo niskie stężenia ołowiu notowane w powietrzu atmosferycznym wszystkie strefy województwa zakwalifikowano do klasy A, co oznacz że nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia dopuszczalnej normy oraz negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzi. Analiza danych z lat poprzednich pozwala na stwierdzenie, że na terenie województwa stężenia ołowiu nie wykazują trendu wzrostowego.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 51 Ozon Poziom zanieczyszczenia powietrza ozonem ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do dopuszczalnego poziomu stężenia 8-godzinnego kroczącego. Poziom zanieczyszczenia powietrza uznaje się za przekroczony, gdy ilość dni z maksymalnymi dobowymi wartościami średnich 8-godzinnych kroczących powyżej 12 µg/m 3 jest większa niż 25 dni w ciągu roku. W 25 badania ozonu w powietrzu atmosferycznym w województwie podkarpackim prowadzone były okresowo przy użyciu laboratorium mobilnego w Mielcu w trzech punktach pomiarowych: Zarząd Stref, Leśniczówka i Cyranka. Pomiary prowadzone były w miesiącach kwietniu, lipcu i sierpniu. Maksymalne średnie stężenia ośmiogodzinne spośród średnich kroczących obliczonych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby w punktach pomiarowych wyniosły: punkt pomiarowy - Zarząd Strefy - 119 μg/m 3 punkt pomiarowy - Leśniczówka- 79 μg/m 3 punkt pomiarowy - Cyranka - 115 μg/m 3

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 52 Wykorzystując wyniki pomiarów uzyskanych w 25 roku, a także opierając się na wynikach ze stacji zlokalizowanej w Krakowie Krowodrza, gdzie nie występowało przekroczenie dopuszczalnej normy, wszystkie strefy województwa podkarpackiego zakwalifikowano do strefy A 7.2. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na ochronę roślin Ze względu na ochronę roślin klasyfikowanych jest w województwie podkarpackim 21 stref ( z wyłączeniem miast na prawach powiatów). Klasyfikacja dokonywana jest na podstawie wyników pomiarów ze stanowisk, które spełniają wymagania lokalizacyjne określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. W kryterium ochrony roślin na terenie województwa znajdują są trzy stanowiska mierzące stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu zlokalizowane w: Komańczy, Czarnej i Żydowskim ( teren Magurskiego Parku

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 53 Narodowego). Dodatkowo przy wykonywaniu oceny wykorzystano wyniki pomiarów realizowanych przez WIOŚ w Krakowie Delegatura w Nowym Sączu na terenie Magurskiego Parku Narodowego w punktach zlokalizowanych w Nieznajowej, Krempnej i Ciechani. Dwutlenek siarki Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki ze względu na ochronę roślin ocenia się w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego ustalonego dla rocznego czasu uśredniania stężeń. Dopuszczalne stężenie średnioroczne ze względu na ochronę roślin ustalone zostało dla dwutlenku siarki na poziomie 2 μg/m 3. Wyniki pomiarów uzyskane w 25 roku wykazały, że stężenia dwutlenku siarki w punktach pomiarowych nie przekroczyły poziomu dopuszczalnego. W poszczególnych punktach pomiarowych stężenia te wyniosły: Żydowskie 9,7 μg/m 3 (48,5% normy) Komańcza 3,14 μg/m 3 (15,7% normy) Czarna 3,13 μg/m 3 (15,6 % normy) W punktach pomiarowych nadzorowanych przez WIOŚ-Kraków stężenia średnioroczne dwutlenku siarki mieściły się w przedziale: 5,5-8,4 μg/m 3. Na podstawie dostępnych wyników badań w ocenie rocznej za rok 25 wszystkie strefy województwa podkarpackiego zaliczone zostały do klasy A. Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w 25 roku cel ochrona roślin Czarna Komańcza 9 18 8 16 7 14 6 12 5 1 4 8 3 6 2 4 1 2 9 8 7 6 5 4 3 2 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 54 Żydowskie 3 25 2 15 1 5 Dwutlenek azotu Poziom zanieczyszczenia powietrza pod katem zawartości tlenków azotu, ze względu na ochronę roślin, ocenia się w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego ustalonego dla rocznego czasu uśredniania stężeń. Dopuszczalne stężenie średnioroczne ze względu na ochronę roślin ustalone zostało dla tlenków azotu na poziomie 3 μg/m 3. Wyniki pomiarów dwutlenku azotu uzyskane w punktach monitoringowych w 25 roku wykazały, że stężenia tego zanieczyszczenia na terenach pozamiejskich są niskie.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 55 W punktach pomiarowych wytypowanych do oceny jakości powietrza ze względu na ochronę roślin, stężenia średnioroczne NO 2 wyniosły odpowiednio: Żydowskie 2,32 μg/m 3 Komańcza 7,16 μg/m 3 Czarna 5,1 μg/m 3 W punktach pomiarowych nadzorowanych przez WIOŚ-Kraków stężenia dwutlenku azotu w 25 roku mieściły się w przedziale 5-5,5 μg/m 3. W ocenie jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego za rok 25 ze względu na ochronę roślin wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A. Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w 25 roku cel ochrona roślin Czarna Komańcza 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 12 1 8 6 4 2 Żydowskie 7 6 5 4 3 2 1

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 56 Ozon Na obszarze województwa nie ma punktu pomiarowego do badań stężeń ozonu ze względu na ochronę roślin. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu, obowiązek prowadzenia pomiarów ozonu w stałym punkcie pomiarowym powstaje przy aglomeracji lub innej strefie o liczbie ludności powyżej 25 tys. Natomiast jedno stanowisko wiejskie powinno obejmować obszar 25 km 2, obliczane jako średnia gęstość stacji pomiarowych we wszystkich strefach w kraju. Opierając się na danych o stężeniach ze stacji pomiarowych zlokalizowanych na obszarze kraju oraz wysokości dwutlenku azotu ( prekursora ozonu) na stanowiskach pomiarowych przeznaczonych do prowadzenia pomiarów zanieczyszczeń powietrza ze względu na ochronę roślin zlokalizowanych w Czarnej, Komańczy i Żydowskim wszystkie strefy województwa podkarpackiego zakwalifikowano do klasy A

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 57 7. STREFY WYMAGAJĄCE PODJĘCIA OKREŚLONYCH DZIAŁAŃ ZE WZGLĘDU NA PRZEKROCZENIE WARTOŚCI KRYTERIALNYCH Wykonywanie corocznych ocen jakości powietrza ma na celu uzyskania informacji o wysokości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń w strefach. Analiza uzyskanych wyników serii rocznej pozwala na wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń w określonych rejonach i potrzeb wzmocnienia istniejącego w tych rejonach systemu monitoringu. Analiza wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie województwa podkarpackiego za rok 25 wykazała, że największy problem stanowią wysokie stężenia PM1. W ocenie rocznej 25 do klasy C zaliczono dwie strefy: miasto Przemyśl i miasto Rzeszów. Przekroczenia średniodobowe PM1 na granicy ilości dozwolonej stwierdzono również w strefie Jasło. W ocenie za rok 25 strefa jasielska zaliczona została, pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM1, do klasy A z

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 58 założeniem potrzeby wzmocnienia systemu monitoringu w 26r w zakresie PM1 w mieście Jasło. Wyniki pomiarów z 26 roku, w przypadku potwierdzenia skali zanieczyszczenia powietrza tym wskaźnikiem, będą podstawą do zakwalifikowania strefy jasielskiej do klasy C. Wysokie stężenie dwutlenku azotu w Nisku zdecydowało również o zakwalifikowaniu strefy niżańskiej do klasy B. Miasto Przemyśl W 25 roku do powietrza atmosferycznego ze źródeł punktowych, mających wpływ na jakość powietrza, na terenie miasta Przemyśl wprowadzonych zostało 421,1 Mg pyłów. Do największych zakładów, zlokalizowanych na obszarze miasta, emitujących zanieczyszczenia pyłowe należą: - FIBRIS S.A.; - Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Przemyślu Sp. z o.o.; - Zakład Wyrobów Powlekanych SANWIL S.A.; Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów zlokalizowanych w Przemyślu w 25 roku 4 35 36,6 Mg/rok 3 25 2 15 1 5 FIBRIS S.A. 6 MPEC Przemyśl Sp. z o.o.,5 SANWIL S.A. Procentowy udział poszczególnych zakładów w emisji pyłów,2 14,2 FIBRIS S.A. MPEC Przemyśl Sp. z o.o. SANWIL S.A. 85,6

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 59 Strefa miasto Przemyśl zakwalifikowana została do klasy C na podstawie wyników pomiarów za 24 rok. Stężenie średnioroczne pyłu PM1 w 24 roku wyniosło w Przemyślu 52,5 μg/m 3. Zarejestrowano 51 przekroczeń średniodobowych pyłu PM1. Dla strefy tej opracowany został, będący obecnie w fazie końcowych uzgodnień, naprawczy Program Ochrony Powietrza. W 25 roku stężenie średnioroczne pyłu PM1 na obszarze miasta Przemyśl wyniosło 42,2 μg/m 3. Zanotowano 41 przypadków przekroczeń stężeń średniodobowych. W porównaniu z latami poprzednimi stężenie średnioroczne oraz ilość dni z przekroczeniami uległy obniżeniu, co przedstawione zostało na wykresach. Stężenia średnioroczne PM1 w Przemyślu Liczba przekroczeń PM1 w Przemyślu ug/m3 9 8 7 6 5 4 3 2 1 76,6 52,5 42,2 23 24 25 ilość przekroczeń 8 7 6 5 4 3 2 1 67 51 41 23 24 25 W celu interpretacji wyników pomiarów PM1, uzyskanych w 25 roku, wykonano mapkę uwzględniającą źródła emisji tego zanieczyszczenia na terenie miasta wraz z lokalizacją punktu pomiarowego, oraz kierunkami wiatrów zanotowanymi na stacji METEO w 25 roku.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 6 Wszystkie przypadki przekroczeń zanotowane w 25 roku wystąpiły w sezonie grzewczym: styczeń-kwiecień-2 incydentów, październik-grudzień- 21 przypadków stężeń średniodobowych powyżej 5 μg/m 3. Najwięcej dni z przekroczeniami dopuszczalnej normy średniodobowej stwierdzono przy wiatrach wiejących z północnego-wschodu. W tych dniach notowane stężenia osiągnęły również najwyższe wartości powyżej 1 μg/m 3. Dodatkowo dni, w których stwierdzono ponadnormatywne stężenia PM1, małe prędkościami wiatrów powodowały słabą przewietrzalność terenu. W poniższej tabeli zestawiono incydenty przekroczeń PM1 na stacji zlokalizowanej w Przemyślu na Placu Dominikańskim wraz z panującymi w tym czasie warunkami meteorologicznymi, natomiast na wykresie pokazano wpływ temperatury na wysokość zanotowanych incydentalnych ponadnormatywnych stężeń.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 61 Warunki meteorologiczne w dniach z przekroczeniami PM1 w Przemyślu Lp. Data Stężenie pyłu PM1 (µg/m 3 ) Przekroczenie (µg/m 3 ) Kierunek wiatru Opady (mm) Temperatura ( C) Ciśnienie atm. (Kpa) 1 25-1-12 73 23 SW brak 2.6 99.8 2 25-1-17 91 41 S brak -3.1 1. 3 25-1-18 11 51 SE brak -2.7 98.6 4 25-1-19 18 58 NE brak -3.9 98.2 5 25-1-24 98 48 SE brak -5.6 98.5 6 25-1-25 78 28 N brak -4.8 98.7 7 25-1-31 53 3 W brak -4.6 98.4 8 25-2-1 69 19 W brak -2.7 98.2 9 25-2-2 64 14 W brak. 98.8 1 25-2-22 66 16 E brak 1.6 98.4 11 25-3-2 55 5 S brak -3.3 98.6 12 25-3-15 56 6 W brak 3.1 99.5 13 25-3-22 73 23 W brak -1.1 99.6 14 25-3-23 11 51 NW brak 2.8 99.6 15 25-4-4 58 8 S brak 8.9 1.2 16 25-4-5 69 19 SW brak 1.5 99.9 17 25-4-6 61 11 NW brak 12.3 99.7 18 25-4-12 59 9 NE brak 7. 99.5 19 25-4-13 7 2 NE brak 11.6 98.5 2 25-4-18 68 18 NE brak 14.7 96.8 21 25-1-5 51 1 NE brak 13.2 1.3 22 25-1-11 86 36 NE brak 9.1 1.4 23 25-1-12 84 34 NE brak 8.8 1.1 24 25-1-31 7 2 NE brak 2.1 1.1 25 25-11-1 65 15 NE brak 4. 99.8 26 25-11-2 124 74 NE brak 3.5 99.6 27 25-11-7 127 77 NE brak 8. 1.1 28 25-11-8 98 48 SW brak 8.9 1.3 29 25-11-9 121 71 NE brak 6.7 1.1 3 25-11-14 72 22 NE brak 2.7 99.9 31 25-11-16 93 43 NE brak 5.7 97.2 32 25-11-22 56 6 NW brak -1.8 1. 33 25-11-23 78 28 SE brak -6.3 1.6 34 25-11-28 61 11 NW brak 2.4 97.4 35 25-11-29 67 17 SW brak 1. 98.4 36 25-11-3 8 3 W brak 1.7 98.4 37 25-12-5 1 5 NE brak.7 98.2 38 25-12-6 63 13 NE brak 1.9 97.8 39 25-12-26 63 13 NE brak -1.8 98.6 4 25-12-27 54 4 NE brak -1.7 98.5 41 25-12-28 55 5 NE brak -.1 97.9

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 62 Zmienność dobowych stężeń pyłu zawieszonego PM-1 ( z przekroczeniami) i dobowej temperatury powietrza na stacji w Przemyślu ul. Plac Dominikański w 25 roku stężenie średniodobowe (μg/m 3 ) 14 12 1 8 6 4 2 12.1 17.1 18.1 19.1 24.1 25.1 31.1 1.2 2.2 22.2 2.3 15.3 22.3 23.3 4.4 5.4 6.4 12.4 13.4 18.4 5.1 11.1 12.1 31.1 1.11 2.11 7.11 8.11 9.11 14.11 16.11 22.11 23.11 28.11 29.11 3.11 5.12 6.12 26.12 27.12 28.12 3 2 1-1 -2 temperatura ( o C) stężenie pyłu PM1 temperatura powietrza wartość graniczna średniodobowa Miasto Rzeszów W 25 roku do powietrza atmosferycznego ze źródeł punktowych, mających wpływ na jakość powietrza, na terenie miasta Rzeszowa wprowadzonych zostało 297,4 Mg pyłów. Do największych zakładów emitujących zanieczyszczenia pyłowe należą: - Elektrociepłownia Rzeszów S.A. -Elektrociepłownia EC-WSK Sp. z o.o. - Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Rzeszów S.A. -Zakład Metalurgiczny WSK-Rzeszów Sp. z o.o. - Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 1 w Rzeszowie Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów zlokalizowanych w Rzeszowie w 25 roku Mg/rok 16 14 12 1 8 6 4 2 134 121 3,5 29,2 9,7 Elektrociepłownia Rzeszów S.A Elektrociepłownia EC-WSK Sp. zo.o. WSK "PZL- Rzeszów" S.A. Zakład Metalurgiczny "WSK-Rzeszów" Sp. z o.o. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 63 Procentowy udział poszczególnych zakładów w emisji pyłów 1,2 9,8 3,2 Elektrociepłownia Rzeszów S.A 45,1 Elektrociepłownia EC-WSK Sp. zo.o. WSK "PZL-Rzeszów" S.A. 4,7 Zakład Metalurgiczny "WSK- Rzeszów" Sp. z o.o. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny W 24 roku strefa miasto Rzeszów zaliczona została do klasy B, co oznaczało potrzebę wzmocnienia funkcjonującego na tym obszarze systemu monitoringu w zakresie PM1 i przeprowadzenie dodatkowych badań w tej strefie, obejmujących rok 25, w celu potwierdzenia lub wyeliminowania decyzji o zaliczeniu tej strefy do klasy C tj. potrzeby dalszych działań na rzecz poprawy jakości powietrza (opracowania POP).W październiku 24 roku uruchomiona została automatyczna stacja monitoringu powietrza w Rzeszowie zlokalizowana przy ul Szopena, z której seria wyników stężeń PM1 w 25 roku pozwoliła na pełną i jednoznaczną ocenę strefy miasto Rzeszów pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym. W ocenie rocznej strefy miasto Rzeszów pod względem zanieczyszczenia powietrza PM1 wykorzystano wyniki uzyskane z trzech stałych stanowisk pomiarowych. Wykaz stacji przedstawiono w poniższej tabeli. Wykaz stacji pomiarowych na terenie strefy miasto Rzeszów, z których wyniki wykorzystane zostały w Ocenie Rocznej za 25 rok Strefa miasto Rzeszów Stacja pomiarowa Administrator Rodzaj pomiarowy ul. Szopena WIOS automatyczne ul. Piłsudskiego WSSE manualne ul. Wierzbowa WSSE manualne Wyniki klasyfikacji strefy miasto Rzeszów pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym oparto na pomiarach pyłu PM1, które prowadzone były z czasem

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 64 uśredniania 24-godzinnym. Stężenia pyłu znacznie różniły się od siebie w zależności od tego, czy pomiary prowadzone były w sezonie letnim, czy zimowym. Głównie w sezonie zimowym stwierdzono przekroczenia średniodobowe stężeń pyłu PM1 w powietrzu na terenie Rzeszowa. W celu interpretacji wyników pomiarów PM1, uzyskanych w 25 roku, wykonano mapkę uwzględniającą źródła emisji tego zanieczyszczenia na terenie miasta wraz z lokalizacją punktów pomiarowych, oraz kierunkami wiatrów zanotowanymi na stacji METEO.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 65 Jak pokazały wyniki pomiarów wykonywanych w 25 roku, stężenie średnioroczne pyłu PM1 przekroczyło dopuszczalną normę określoną dla tego zanieczyszczenia, na stacji automatycznej przy ul. Szopena o 45% i na Wierzbowej o 12%. Na wszystkich stanowiskach pomiarowych ilość przekroczeń średniodobowych była większa, niż normowana w rozporządzeniu. Wyniki uzyskane na stałych stacjach pomiarowych PM1 w strefie miasto Rzeszów przedstawia poniższa tabela. Stężenia zanieczyszczeń mierzonych na stacjach pomiarowych zlokalizowanych na terenie strefy miasto Rzeszów Strefa miasto Rzeszów Stacja pomiarowa Mierzony wskaźnik Stężenie średnioroczne (μg/m 3 ) Ilość przekroczeń średniodobowych w roku ul. Szopena PM1 57,98 99 ul. Piłsudskiego PM1 39,5 42 ul Wierzbowa PM1 44,8 39 W związku z powyższym strefa miasto Rzeszów zaliczona została jak prognozowano w ocenie za 24 rok do klasy C kwalifikującej tą strefę do opracowania naprawczego Programu Ochrony Powietrza. Stężenia średnioroczne PM1 w Rzeszowie w 25r. Liczba przekroczeń PM1 w Rzeszowie w 25r. 7 12 6 5 4 3 2 1 1 8 6 4 2 Szopena Piłsudskiego Wierzbowa Szopena Piłsudskiego Wierzbowa stężenie średnioroczne norma średnioroczna ilość przekroczeń dopuszczalna ilość przekroczeń W porównaniu z rokiem 24 na terenie miasta nastąpiło znaczne pogorszenie jakości powierza ze względu na stężenia PM1. Wzrostowi uległy stężenia średnioroczne oraz zanotowano znacznie więcej dni z przekroczeniami normy średniodobowej. Różnice pokazano na wykresach.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 66 Stężenia średnioroczne PM1 w Rzeszowie Liczba przekroczeń PM1 w Rzeszowie 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 34,25 39,5 Piłsudskiego 28,12 44,8 Wierzbowa 45 4 35 3 25 2 15 1 5 29 42 Piłsudskiego 4 39 Wierzbowa 24 25 ilość przekroczeń24 ilość przekroczeń 25 Przekroczenia PM1 na stacjach pomiarowych w 25 roku notowane były głównie w sezonie grzewczym. Analiza parametrów meteorologicznych w 25 roku, w okresie występowania przekroczeń dopuszczalnych stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM1 wskazuje, że większość incydentów miała miejsce przy wiatrach wiejących z południowego zachodu oraz północnego -wschodu W okresie ciepłym, od czerwca do września, zaobserwowano 19 przypadków na stacji Szopena, 7 na stacji Piłsudskiego, 13 na Wierzbowej przekroczeń dopuszczalnych stężeń 24- godzinnych pyłu zawieszonego PM1. W okresie grzewczym, kiedy wzrasta emisja do powietrza zanieczyszczeń pochodzenia energetycznego, ilości przekroczeń znacznie wzrosły: Szopena 8, Piłsudskiego 35, Wierzbowa - 26. Najwyższe wartości stężeń 24-godzinnych, tj. 24,4 i 38,5 µg/m 3, zmierzono w dniach 8 i 9 lutego. Te dni charakteryzowała najniższa w roku średnia temperatura dobowa (od -18,7 o C do -19,8 o C), małe prędkości wiatrów oraz silne nasłonecznienie. Warunki meteorologiczne w dniach z przekroczeniami PM1 w Rzeszowie-Szopena Lp. Data Stężenie pyłu PM1 (µg/m 3 ) Przekroczenie (µg/m 3 ) Kierunek wiatru Opady (mm) Temperatura ( C) 1 25-1-19 52,1 2,1 SW brak -4,6 2 25-1-24 57,2 7,2 SW brak -8,1 3 25-1-25 87,6 37,6 SW brak -8,5 4 25-1-28 11,6 6,6 SW brak -12,7 5 25-1-29 29,6 159,6 SW brak -13,9 6 25-1-3 71,3 21,3 SW brak -9,8 7 25-2-1 54,2 4,2 SW brak -5,2 8 25-2-3 59,2 9,2 SW brak -4,6 9 25-2-5 68, 18 SW brak -14,3 1 25-2-6 66, 16 SW brak -18,3 11 25-2-7 8,3 3,3 SW brak -18,7 12 25-2-8 224,4 174,4 SW brak -19,8 13 25-2-9 38,5 258,5 SW brak -18,5 14 25-2-1 167,5 117,5 SW brak -11,8

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 67 15 25-2-11 73,9 23,9 SW brak -8,4 16 25-2-19 62,7 12,7 SW brak -4,6 17 25-2-2 71,7 21,7 SW brak -4,5 18 25-2-21 13,5 53,5 SW brak -4,5 19 25-2-23 62,3 12,3 SW brak -,1 2 25-2-26 1, 5 SW brak -2,5 21 25-3-4 83,2 33,2 SW brak -6,1 22 25-3-5 87,5 37,5 SW brak -5,5 23 25-3-15 61,1 11,1 SW brak 1,6 24 25-3-22 82,7 32,7 SW brak -2,6 25 25-3-23 9,8 4,8 SW brak 2,6 26 25-3-24 84,5 34,5 SW brak 5,7 27 25-3-25 123,3 73,3 SW brak 6,5 28 25-3-26 119,7 69,7 NE brak 6,7 29 25-3-27 69, 19 NE brak 7,8 3 25-3-3 5,3,3 SW brak,7 31 25-3-31 54,4 4,4 SW brak 32 25-4-1 81,6 31,6 SW brak,5 33 25-4-2 96,2 46,2 SW brak 3,2 34 25-4-3 77,2 27,2 SW brak 5,4 35 25-4-4 66,3 16,3 SE brak 8,1 36 25-4-5 65,9 15,9 SW brak 1,1 37 25-4-6 61,6 11,6 NE brak 8, 38 25-4-7 61,4 11,4 SW brak 12,3 39 25-4-12 56,7 6,7 NE brak 3,3 4 25-4-13 68,2 18,2 NE brak 8,8 41 25-4-14 69,1 19,1 NE brak 11,3 42 25-4-15 61,5 11,5 NW brak 9,6 43 25-4-16 62,3 12,3 SE brak 11,1 44 25-4-18 65,7 15,7 NE brak 13,2 45 25-6-16 6,8 1,8 NW brak 21,9 46 25-7-29 51, 1 W brak 26,2 47 25-7-3 63,6 13,6 SW brak 25,9 48 25-7-31 58,5 8,5 NW brak 23,9 49 25-8-22 51,7 1,7 NS brak 18,3 5 25-8-3 63,4 13,4 SW brak 17,9 51 25-8-31 65,5 15,5 NE brak 17,6 52 25-9-2 51,9 1,9 NE brak 13,2 53 25-9-3 59,2 9,2 E brak 13,5 54 25-9-5 52,6 2,6 SW brak 15 55 25-9-6 54,9 4,9 SW brak 15,9 56 25-9-8 56,5 6,5 SW brak 17,7 57 25-9-1 54,8 4,8 SW brak 19,1 58 25-9-21 52,6 2,6 NE brak 8,4 59 25-9-23 57,4 7,4 NE brak 11, 6 25-9-24 76,2 26,2 NE brak 12,1 61 25-9-25 61,8 11,8 E brak 13,6 62 25-9-27 61,3 11,3 SW brak 14,9 63 25-9-28 63,8 13,8 SW brak 14,3 64 25-1-3 66,9 16,9 W brak 11,9 65 25-1-4 66,1 16,1 NE brak 12,3 66 25-1-5 54,8 4,8 NE brak 11,6 67 25-1-8 6,3 1,3 NE brak 9,9 68 25-1-9 5,2,2 SE brak 9,9 69 25-1-1 61,8 11,8 NE brak 8, 7 25-1-11 74,3 24,3 NE brak 8,2 71 25-1-12 19, 59 NE brak 7,3 72 25-1-13 14,3 54,3 NE brak 6,

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 68 73 25-1-14 74,1 24,1 NW brak 6,2 74 25-1-15 68,9 18,9 NW brak 8,2 75 25-1-19 73,1 23,1 W brak 4,6 76 25-1-2 66,1 16,1 SW brak 6,1 77 25-1-31 61,3 11,3 NE brak 1, 78 25-11-2 12,4 7,4 SW brak 2,6 79 25-11-3 117,1 67,1 SW brak 5, 8 25-11-4 95,3 45,3 NE brak 4,6 81 25-11-5 64,1 14,1 SW brak 6,1 82 25-11-6 63,2 13,2 NE brak 7,4 83 25-11-7 116,1 66,1 NE brak 6,4 84 25-11-8 122,8 72,8 SW brak 7,1 85 25-11-9 19,8 59,8 SW brak 4,5 86 25-11-1 97,3 47,3 SW brak 2,4 87 25-11-11 63,7 13,7 SW brak 5,4 88 25-11-12 56, 6 SW brak 5,2 89 25-11-14 126,3 76,3 SW brak 1,9 9 25-11-15 54,9 4,9 SW brak 3,6 91 25-11-16 52,1 2,1 SW brak 3,7 92 25-11-21 58,3 8,3 SW brak -3,4 93 25-11-23 83,4 33,4 NW brak -6,9 94 25-11-24 56,5 6,5 SE brak -5,8 95 25-11-25 56,5 6,5 SW brak -2,4 96 25-12-1 83,7 33,7 SW brak -3,1 97 25-12-3 51,4 1,4 S brak -,7 98 25-12-4 16, 56 SW brak -,1 99 25-12-29 68,7 18,7 SW brak -1,4 Zmienność dobowych stężeń pyłu zawieszonego PM-1 ( z przekroczeniami) i dobowej temperatury powietrza na stacji w Rzeszowie ul. Szopena w 25 roku stężenie średniodobowe (μg/m 3 ) 35 3 25 2 15 1 5 19.1 25.1 29.1 1.2 5.2 7.2 9.2 11.2 2.2 23.2 4.3 15.3 23.3 25.3 27.3 31.3 2.4 4.4 6.4 12.4 14.4 16.4 16.6 3.7 22.8 31.8 3.9 6.9 1.9 23.9 25.9 28.9 4.1 8.1 1.1 12.1 14.1 19.1 31.1 3.11 5.11 7.11 9.11 11.11 14.11 16.11 23.11 25.11 3.12 29.12 3 2 1-1 -2 temperatura ( o C) stężenie pyłu PM1 temperatura powietrza wartość graniczna średniodobowa

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 69 Strefa jasielska Na obszarze strefy jasielskiej działalność wpływającą na jakość powietrza w zakresie PM1 prowadzą: Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat S.A.; Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego Pektowin Sp. z o.o.; LOTOS Jasło S.A. Rafineria Jasło S.A.; Carbon Black Polska Sp. z o.o.; Huta Szkła w Jaśle Sp. z o.o.; MPGK Sp. z o.o. Zakład Energetyki Cieplnej w Jasle; Kronodor Sp. z o.o.; Baltic Wood S.A; CHROM STYL S.A. Łącznie zakłady te wyemitowały w 25 roku 32,5.Mg pyłów. Emisja z poszczególnych zakładów przedstawiona została na wykresach. Na dołączonej mapce zaznaczono również lokalizację źródeł punktowych emisji pyłów na obszarze miasta. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów zlokalizowanych w Jaśle w 25 roku 12 113,7 1 91,5 8 Mg/rok 6 4 32,9 5,4 2 2,2 1,6 6,9 2,9 9,4 ZTS Gamrat S.A ZPOW "Pektowin Sp. z o.o. Rafineria Jasło S.A. Carbon Black Polska Sp. z o.o. Huta Szkła w Jaśle Sp. z o.o. ZEC w Jaśle Kronodor Sp. z o.o. "Baltic Wood" S.A. "CHROM STYL" S.A.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 7 Procentowy udział poszczególnych zakładów w emisji pyłów 2,1,9 2,9 ZTS Gamrat S.A ZPOW "Pektowin Sp. z o.o. 3,3 1,3 15,7 28,5 Rafineria Jasło S.A. Carbon Black Polska Sp. z o.o. Huta Szkła w Jaśle Sp. z o.o. ZEC w Jaśle Kronodor Sp. z o.o. "Baltic Wood" S.A. "CHROM STYL" S.A.,7 35,5 Emisja pyłów pochodzi głównie z energetycznego spalania paliw. Bardzo znaczący wpływ na jakość powietrza ma również niska emisja, pochodząca z indywidualnego ogrzewania mieszkań. Opierając się na danych GUS dotyczących sposobu ogrzewania obliczono, że rocznie do powietrza na obszarze powiatu jasielskiego poprzez niską emisję wprowadzanych jest 3137 Mg zanieczyszczeń pyłowych. Dotyczy to głównie obszarów wiejskich i tych części miasta Jasło, które ogrzewane są indywidualnie. Głównymi źródłami energii cieplnej wytwarzanej dla potrzeb centralnego ogrzewania, ciepłej wody użytkowej i technologicznych w Jaśle są następujące kotłownie: osiedlowe - Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. zakładowe - Zakładów Tworzyw Sztucznych GAMRAT S.A., CARBON BLACK POLSKA Sp. z o.o., Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego PEKTOWIN Sp. z o.o., BALTIC WOOD S.A. Jakość powietrza na terenie miasta Jasło monitorowana jest na stacjach pomiarowych zlokalizowanych przy ulicach Floriańskiej i Sroczyńskiego, w tym w zakresie PM1 prowadzone są w jednym punkcie pomiarowym. Lokalizacja punktów pomiarowych wraz ze źródłami emisji mogącymi mieć wpływ na uzyskane wyniki przedstawione zostały na mapie.

OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM 25 ROK 71 Od 25 roku notowane są, głównie w sezonie grzewczym, liczne przekroczenia tego zanieczyszczenia na obszarze miasta Jasło. Analiza parametrów meteorologicznych w 25 roku, w okresie występowania przekroczeń dopuszczalnych stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM1 wskazuje, że większość incydentów miała miejsce w warunkach niesprzyjających rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń w atmosferze, tj. 83% przekroczeń wystąpiło w warunkach bezwietrznych. W okresie ciepłym, w sierpniu i wrześniu, zaobserwowano 5 przypadków przekroczeń dopuszczalnych stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM1, zmierzone wartości zawierały się w przedziale 51-65 µg/m 3. W okresie grzewczym, kiedy wzrasta emisja do powietrza zanieczyszczeń pochodzenia energetycznego, stwierdzono 31 przekroczeń i odnotowano je w: styczniu (3 przypadki), lutym (4 przypadki), marcu (4 przypadki), październiku (6 przypadków), listopadzie (9 przypadków) i grudniu (5 przypadków).