OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM ZA ROK

Transkrypt

1 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 1 I. PODTAY PRA YKOYAIA OC ROCZYCH Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim w 26 roku jest piątą oceną roczną, opracowaną w oparciu o przepisy, wprowadzone w życie w 21 roku ustawą Prawo ochrony środowiska (P.o.ś) i odpowiednimi rozporządzeniami Ministra Środowiska: z dnia 6 czerwca 22 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. r 87, poz. 798), z dnia 6 czerwca 22 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. r 87, poz. 796). Celem corocznej oceny jakości powietrza jest uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref, w tym aglomeracji, w zakresie umożliwiającym: 1. Dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz poziomy dopuszczalne powiększone o marginesy tolerancji, określone w rozporządzeniu MŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów. Klasyfikacja jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza w danej strefie (opracowywania naprawczych Programów Ochrony Powietrza). 2. Uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze aglomeracji lub innej strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz określenie poziomów stężeń występujących na tych obszarach. Informacje te są niezbędne do określenia obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza. 3. skazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach (w zakresie możliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). 4. skazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu i oceny. Jednym z zadań ocen rocznych jest dostarczanie informacji na temat braków w istniejącym systemie oceny. a tej podstawie podejmowane są działania polegające na: - prowadzeniu dodatkowych badań, szczególnie na obszarach, na których przekraczane są standardy imisyjne, - zmianach lub uzupełnieniach w istniejącym systemie pomiarowym.

2 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 2 Oceny i wynikające z nich działania odnoszone są do obszarów nazywanych strefami, obejmujących teren całego kraju. Zgodnie z ustawą P.o.ś w Polsce strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 25 tysięcy, obszar powiatu nie wchodzący w skład aglomeracji. Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Ocena obejmuje wszystkie substancje, dla których w rozporządzeniu MŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów określono wartości dopuszczalnych stężeń w powietrzu. Lista zanieczyszczeń, jakie należy uwzględnić w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia, obejmuje: benzen C H, 6 6 dwutlenek azotu O, 2 dwutlenek siarki O, 2 ołów Pb, tlenek węgla CO, ozon O, 3 pył zawieszony PM1. Do zanieczyszczeń, które należy uwzględnić w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony roślin, zalicza się: dwutlenek siarki O 2, tlenki azotu O X, ozon O 3. Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza, zgodnie z art. 89 ustawy- P.o.ś stanowią: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (w niektórych przypadkach, rozporządzenie MŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów określa dozwoloną liczbę przekroczeń dopuszczalnego poziomu), dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego odnoszą się także do jego wartości powiększonej o margines tolerancji). Poniższe tabele przedstawiają wartości kryterialne dla terenu kraju, na podstawie których dokonano piątej oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim, wraz z wartościami marginesów tolerancji dla normowanych substancji, określonych na rok 26.

3 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 3 Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz marginesy tolerancji określone dla 26 roku ubstancja Benzen Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki Ołów Okres uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy Dopuszcza lny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) artość marginesu tolerancji w roku 26 (µg/m 3 ) Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji za rok 26 (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina razy rok kalendarzowy jedna godzina razy 24 godziny razy rok kalendarzowy rok kalendarzowy 2 2 -,5,5 - Ozon 8 godzin dni Pył zawieszony PM1 24 godziny razy rok kalendarzowy Tlenek węgla 8 godzin Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu na terenie uzdrowisk ubstancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Benzen rok kalendarzowy 4 Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki jedna godzina 2 rok kalendarzowy 35 jedna godzina godziny 125 Ołów rok kalendarzowy,5 Tlenek węgla 8 godzin 5 Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu na obszarze parków narodowych ubstancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu Tlenki azotu* rok kalendarzowy 2 µg/m 3 Dwutlenek siarki rok kalendarzowy 15 µg/m 3 * suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu

4 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 4 II. YTM OCY JAKOŚCI POITRZA OJ. PODKARPACKIM 26 ROKU II.1. ymagania względem metod wykorzystywanych w ocenach rocznych ymagania względem metod wykorzystywanych w bieżącej ocenie jakości powietrza określone zostały w rozporządzeniu MŚ w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. r 87, poz. 798). Kryteriami warunkującymi obowiązek prowadzenia na obszarze strefy pomiarów w zakresie poszczególnych substancji, bądź możliwość skorzystania przy ocenie z innych metod określania jakości powietrza są: górny i dolny próg oszacowania (dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu PM1, ołowiu, tlenku węgla i benzenu), wartość docelowa stężenia granicznego (dla ozonu). strefach, gdzie istnieje największe ryzyko przekroczenia stężeń dopuszczalnych wymagane jest prowadzenie regularnych pomiarów z zastosowaniem metodyk referencyjnych. atomiast odnośnie stref, na obszarach których poziomy stężeń nie stwarzają potencjalnego zagrożenia występowania stężeń wyższych od dopuszczalnych rozporządzenie określa wymagania niższe. I tak: w strefach, w których poziom substancji przekracza górny próg oszacowania, oceny poziomu substancji w powietrzu dokonuje się na podstawie pomiarów ciągłych rozumianych jako pomiary automatyczne lub jako pomiary manualne prowadzone w sposób systematyczny, odpowiednio do metodyk referencyjnych. Do oceny tych stref można dodatkowo wykorzystać metody modelowania, w strefach, w których poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania, oceny poziomu substancji w powietrzu dokonuje się na podstawie kombinacji pomiarów w stałych punktach pomiarowych i metod modelowania lub innych technik szacowania, w szczególności pomiarów okresowych i szacunków obiektywnych na podstawie analizy emisji, w strefach, w których poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania, oceny poziomu substancji w powietrzu można dokonać wyłącznie na podstawie metodyk modelowania lub innych technik szacowania, w szczególności pomiarów okresowych i szacunków obiektywnych na podstawie analizy emisji. Klasyfikacja stref pod kątem wymagań dotyczących metod ocen rocznych wykonana została w 22 roku. Zgodnie z art. 88 ustawy P.o.ś. weryfikacja takiej klasyfikacji

5 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 5 wykonywana jest przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska co 5 lat. Zgodnie z tym obowiązkiem weryfikacja stref pod kątem potrzeb pomiarowych wykonana zostanie do 3 czerwca 27 roku. ymagane metody ocen corocznych w zależności od poziomu stężeń zanieczyszczenia w strefie ajwyższe stężenia zanieczyszczenia w strefie Powyżej górnego progu oszacowania Pomiędzy górnym i dolnym progiem oszacowania Poniżej dolnego progu oszacowania Obszar Aglomeracje i inne stery Aglomeracje i inne stery Zanieczyszczenie O 2, O 2, PM1, Pb, CO, benzen, O 3 O 2, O 2, PM1, Pb, CO, benzen Klasa strefy Aglomeracje O 2, O 2, O 3 III a Aglomeracje PM1, Pb, CO, benzen Inne strefy O 2, O 2, PM1, Pb, CO, benzen, I II III b Inne strefy O 3 III c ymagania dotyczące metod ocen corocznych Pomiary wysokiej jakości. yniki pomiarów mogą być uzupełnianie informacjami z innych źródeł takich, jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, obiektywne szacowanie Pomiary program mniej intensywny. yniki pomiarów uzupełnianie informacjami z innych źródeł takich, jak: pomiary wskaźnikowe, modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania Przynajmniej jedno stanowisko pomiarowe w aglomeracji w połączeniu z pomiarami wskaźnikowymi, modelowaniem matematycznym, obiektywnymi metodami szacowania ystarczające mogą być: modelowanie matematyczne, obiektywne metody szacowania, pomiary wskaźnikowe Pomiary w ograniczonym zakresie, w połączeniu z innymi metodami oceny Lista stref w województwie podkarpackim wraz z kryteriami oceny obowiązującymi na ich terenie przedstawiona została w tabeli 1 w załączniku nr 1 II.2. Zestawienie, wraz z zakresem pomiarowym, stacji monitoringu powietrza, z których wyniki wykorzystano w ocenie rocznej Przy sporządzaniu oceny jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego za rok 26 wykorzystano głównie wyniki pomiarów wykonywanych na stałych stacjach monitoringu powietrza, nadzorowanych przez IOŚ-Rzeszów i -Rzeszów, wchodzących w skład wojewódzkiej sieci pomiarowej. Lokalizację stanowisk wraz z zakresem pomiarowym przedstawiono na mapie. zczegółowe informacje dotyczące stanowisk pomiarowych, z których wyniki wykorzystano przy sporządzaniu oceny jakości powietrza za rok 26 zestawione zostały w tabeli 2 w załączniku nr 1.

6 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 6 Mapa nr 1. ieć monitoringu powietrza w województwie podkarpackim w 26 roku Przy ocenie jakości powietrza w województwie wykorzystano również wyniki pomiarów powietrza atmosferycznego, uzyskane ze stanowisk należących do sieci monitoringu lokalnego, które zlokalizowane zostały wokół źródeł przemysłowych, znacząco oddziaływujących na jakość powietrza. Monitoring lokalny koordynowany jest przez ojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. szystkie punkty monitoringowe spełniają wymogi określone dla stanowisk przeznaczonych do badań jakości powietrza, zawarte w rozporządzeniu MŚ z dnia 6 czerwca 22 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. tabeli zestawiono punkty monitoringu lokalnego, z których wyniki wykorzystano w ocenie jakości powietrza za rok 26.

7 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 7 Punkty monitoringu lokalnego w 26 roku na terenie województwa podkarpackiego Miejsce Lp. prowadzenia pomiarów Punkt monitoringowy Badane wskaźniki 1 Tarnobrzeg ul. Klonowa 2 Rzeszów 3 Jasło 4 Jedlicze 1. ul. Poznańska 2. ul. ielkopolska 1. ul. Kopernika 2. ul. Młynarska 3. ul. portowa 4. ul. iegłowicka 1. parking Rafinerii 2. ul. Mickiewicza 3. ul. ikorskiego 4. ul. ałowa dwutlenek siarki dwutlenek azotu benzen dwutlenek siarki dwutlenek azotu benzen benzen benzen Metoda pomiarów pasywna, pasywna pasywna pasywna II.3. Gromadzenie i archiwizacja danych wykorzystywanych w ocenach rocznych Informacje o stacjach monitoringu powietrza działających w ramach PMŚ oraz wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń powietrza uzyskane z tych stacji gromadzone są w bazie danych JPOAT, funkcjonującej od stycznia 23 roku. Dane ze stacji i stanowisk pomiarowych monitoringu powietrza wprowadzane są do wojewódzkiej bazy JPOAT i przekazywane drogą elektroniczną do bazy krajowej. Baza ta pozwala na systematyczne archiwizowanie informacji dotyczących jakości powietrza oraz obserwację kierunków i trendów zmian zachodzących w jakości powietrza na przestrzeni lat. Zakres, formę i terminy przesyłania informacji uzyskanych w ramach monitoringu jakości powietrza, tj. miesięcznych i zweryfikowanych, rocznych serii pomiarowych zgromadzonych w bazie JPOAT oraz wyników rocznych ocen i klasyfikacji stref, określa rozporządzenie MŚ z dnia 5 kwietnia 26r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza. Jednostkowe wyniki stężeń zanieczyszczeń ze stacji automatycznych oraz manualnych zlokalizowanych na obszarze województwa podkarpackiego udostępniane są na stronie internetowej IOŚ w Rzeszowie Upowszechnianie rocznych ocen jakości powietrza odbywa się poprzez zamieszczanie ich w raportach, komunikatach i informacjach o stanie środowiska oraz na stronie internetowej w zakresie, określonym w rozporządzeniu MŚ z dnia r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku.

8 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 8 II.4. Zmiany w sieci pomiarowej w 26 roku, w porównaniu do roku 25 ramach modernizacji sieci monitoringu powietrza atmosferycznego w województwie podkarpackim od lipca 26 roku manualne metody oznaczania wysokości stężeń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu na stacjach w Jaśle, isku i Przemyślu zastąpione zostały pomiarami automatycznymi. Pomiarami automatycznymi, na tych stanowiskach pomiarowych, objęte zostały również tlenki azotu, a w isku dodatkowo tlenek węgla. Modernizacja stacji pomiarowych pozwoliła na dostosowanie metod pomiarowych stężeń dwutlenku siarki i tlenków azotu w powietrzu do metodyk referencyjnych, zawartych w rozporządzeniu MŚ z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. 26 roku nastąpiło zwiększenie liczby stanowisk pomiarowych z aspiracyjną metodą poboru próbek PM1. 26 roku IOŚ Rzeszów rozszerzył, działającą w województwie podkarpackim, sieć monitoringu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM1, o dwa nowe stanowiska w Jaśle i isku, natomiast -Rzeszów uruchomił stanowiska do pomiarów PM1 w Dębicy i Krośnie. związku z wdrażaniem dyrektywy 24/17/ w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i A w otaczającym powietrzu, IOŚ Rzeszów prowadził w 26 roku, w czterech punktach pomiarowych zlokalizowanych w Jaśle, Przemyślu, Mielcu i isku pilotażowe pomiary stężeń zanieczyszczeń objętych dyrektywą. Punkty pomiarowe wyznaczono w oparciu o informacje zebrane we stępnej ocenie jakości powietrza w województwie podkarpackim pod względem zanieczyszczenia benzo(a)pirenem, kadmem, niklem i arsenem. 26 roku w ramach realizacji PMŚ w zakresie powietrza atmosferycznego, IOŚ Rzeszów wprowadził w trzech punktach pomiarowych badania zanieczyszczenia powietrza formaldehydem. Pomiary prowadzone są metodą pasywną. a terenie województwa podkarpackiego zlokalizowano trzy punkty pomiarowe: - dla określenia wpływu przemysłu na wysokość stężeń tego zanieczyszczenia w powietrzu, punkt umiejscowiony został w Mielcu, w URO-PARK Mielec, - dla określania tła regionalnego pomiary prowadzone są na nadzorowanej przez IOŚ Rzeszów, stacji w Żydowskim (otulina Magurskiego Parku arodowego), - dla określania tła miejskiego, stężenia formaldehydu w powietrzu mierzone są w Rzeszowie przy ul. zopena.

9 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 9 III. ZAADY KLAYFIKACJI TRF 26 ROKU I PLAOA TYM ZAKRI ZMIAY OD 27 ROKU Dokonując rocznej oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 26, sklasyfikowano strefy, w których: 1) poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, 2) poziom choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji, 3) poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego. Klasyfikacji stref dokonano oddzielnie dla dwóch kryteriów ustanowionych: w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju i uzdrowisk), w celu ochrony roślin (dla terenu kraju i parków narodowych). Końcowym wynikiem klasyfikacji stref jest określenie klasy dla strefy ze względu na ochronę zdrowia i klasy ze względu na ochronę roślin. Klasyfikacja przeprowadzana jest dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie na podstawie najwyższych występujących stężeń. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w ocenie rocznej jakości powietrza za rok 26 dla przypadku, gdy jest określony margines tolerancji, ilustruje tabela: Poziom stężeń Klasa strefy ymagane działania nie przekraczający wartości dopuszczalnej A brak powyżej wartości dopuszczalnej* lecz nie przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji* powyżej wartości dopuszczalnej* powiększonej o margines tolerancji * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ B określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych, C określenie wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji, określenie obszarów przekroczeń, działania na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie POP, 26 roku marginesy tolerancji określone zostały dla dwutlenku siarki i benzenu. Dla pozostałych normowanych zanieczyszczeń jedynym kryterium decydującym o klasie strefy były wartości dopuszczalne. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza za rok 26 dla przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony, ilustruje tabela:

10 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 1 Poziom stężeń Klasa strefy ymagane działania nie przekraczający wartości dopuszczalnej* A brak powyżej wartości dopuszczalnej* * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ C określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych, działania na rzecz poprawy jakości powietrza, opracowanie programu ochrony powietrza POP, a potrzeby ocen rocznych wykonywanych do 26 roku województwo podkarpackie, ze względu na ochronę zdrowia, podzielone było na dwadzieścia pięć stref oraz na 21 stref ( z wyłączeniem miast na prawach powiatu) ze względu na ochronę roślin. trefę stanowił powiat ziemski oraz miasta na prawach powiatu. Podział taki obowiązywał przy ocenie jakości powietrza, dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie. Ocena roczna wykonana za rok 26 była ostatnią przy takim podziale stref. Mapa nr 2. Podział stref obowiązujący do 26 roku

11 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK a potrzeby ocen wykonywanych od 27 roku województwo podkarpackie podzielone zostanie: - ze względu na O 2, O 2, O x, CO, benzen 25 stref, których granice pokrywają się z granicami powiatów (podział bez zmian), - ze względu na pył PM1, metale(ołów, arsen, kadm, nikiel) i benzo(a)piren zawarte w PM1 9 stref ( powstałych przez połączenie, w jedną strefę, powiatów o podobnych: warunkach demograficznych, emisji zanieczyszczeń, jakości powietrza na ich obszarze), - ze względu na ozon 1 strefa ( powierzchnia województwa). Układ stref w województwie podkarpackim ze względu na ocenę zanieczyszczenia powietrza PM1, arsenem, kadmem, niklem, ołowiem i benzo(a)pirenem Lp. azwa strefy Kod strefy Powierzchnia strefy Liczba mieszkańców strefy azwa powiatów z których składa się strefa 1 Miasto Rzeszów PL.18.m miasto Rzeszów 2 Miasto Przemyśl PL.18.m miasto Przemyśl 3 jasielska PL.18.p jasielski 4 krośnieńsko-sanocka PL.18.z przemysko-bieszczadzka PL.18.z mielecko-dębicka PL.18.z tarnobrzesko-leżajska PL.18.z jarosławsko-lubaczowska PL.18.z rzeszowsko-łańcucka PL.18.z miasto Krosno krośnieński sanocki przemyski bieszczadzki leski mielecki dębicki ropczyckosędziszowski miasto Tarnobrzeg tarnobrzeski stalowowolski niżański leżajski przeworski jarosławski lubaczowski rzeszowski brzozowski strzyżowski łańcucki kolbuszowski

12 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Mapa nr 3. owy podział stref ze względu na pył PM1, metale i benzo(a)piren IV. MIJA ZAICZYZCZŃ DO POITRZA a jakość powietrza atmosferycznego, w zakresie wskaźników normowanych w rozporządzeniu MŚ z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji, w przeważającej części wpływa emisja pyłów i gazów pochodząca z energetycznego spalania paliw. a obszarze województwa podkarpackiego zlokalizowane są 34 znaczące podmioty wprowadzające do powietrza gazy i pyły pochodzące z energetycznego spalania paliw. Rocznie wprowadzają one do atmosfery następujące ilości zanieczyszczeń: - dwutlenek siarki 14,9 Mg; - dwutlenek azotu 4,7 Mg; - tlenek węgla 2,5 Mg; - pyły 3,1 Mg.

13 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Lokalizację znaczących, punktowych źródeł energetycznego spalania paliw w województwie podkarpackim przedstawiono na mapie. Mapa nr 4. Koncentracja punktowych emitorów energetycznego spalania paliw ajwięcej zanieczyszczeń z punktowych źródeł energetycznego spalania paliw wprowadzanych jest do powietrza w powiecie stalowowolskim i mieście Rzeszów. Roczna emisja zanieczyszczeń z punktowych źródeł energetycznego spalania paliw [Mg/rok] trefa O 2 O 2 CO pył miasto Rzeszów miasto Krosno miasto Przemyśl miasto Tarnobrzeg bieszczadzka dębicka jasielska krośnieńska leżajska łańcucka

14 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK mielecka niżańska przeworska ropczycko-sędziszowska sanocka stalowowolska tarnobrzeska Roczna emisja zanieczyszczeń z punktowych źródeł energetycznego spalania paliw gazy pyły 2 1 Rzeszów Krosno Przemyśl Tarnobrzeg bieszczadzki dębicki jasielski krośnieński leżajski łańcucki mielecki niżański przeworski ropsędziszowski sanocki stalowowolski tarnobrzeski Mg/rok Ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wprowadzanych z energetycznego spalania paliw związane są z zapotrzebowaniem na energię cieplną, które zmienia się w zależności od sezonu. pływ tej emisji widoczny jest głównie w okresie zimowym. sezonie grzewczym z podmiotów należących do branży ciepłowniczej emitowanych jest około 16 tys. Mg zanieczyszczeń gazowych i 2,5 tys. Mg pyłów, natomiast w sezonie letnim około 6,5 tys. Mg zanieczyszczeń gazowych i 1tys. Mg pyłowych. Miesięczny rozkład emisji zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw ze źródeł punktowych tys. Mg 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1,8,6,4,2 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesiące dwutlenek siarki dwutlenek azotu tlenek węgla pyły Znaczącym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest indywidualne ogrzewanie mieszkań. ajczęściej stosowanym paliwem jest w tym wypadku węgiel kamienny, a niejednokrotnie w domowych paleniskach spalane są różnego rodzaju odpady, co

15 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK powoduje emisję do powietrza groźnych dla zdrowia substancji. misja zanieczyszczeń pochodząca z lokalnych kotłowni i gospodarstw indywidualnych stanowi problem w szczególności na terenach wiejskich jak również na terenach miast z intensywną zabudową jednorodzinną. misja z sektora komunalno-bytowego ma szczególne znaczenie w przypadku pyłu zawieszonego PM1, dla którego najczęściej przekraczane są ustalone standardy imisyjne. a terenie województwa podkarpackiego zlokalizowanych jest 15 zakładów przemysłowych, znacząco oddziaływujących na jakość powietrza, wprowadzających znaczne ilości gazów i pyłów pochodzących z procesów technologicznych. Zakłady te wprowadzają rocznie około: Mg dwutlenku siarki; Mg dwutlenku azotu; Mg tlenku węgla; Mg pyłów. Lokalizacja zakładów przemysłowych znacząco oddziaływujących na jakość powietrza w województwie przedstawiona została na mapie. Mapa nr 5. Koncentracja punktowych emitorów technologicznych

16 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Roczna emisja zanieczyszczeń w powiatach Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Pyły Tlenek węgla

17 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Benzen Ołów V. PŁY ARUKÓ MTOROLOGICZYCH A JAKOŚĆ POITRZA Korzystając z danych IMG zamieszczonych w Biuletynie Państwowej łużby Hydrologiczno-Meteorologicznej przeanalizowano warunki meteorologiczne, występujące w województwie podkarpackim w 26 roku. Zima (grudzień-luty) była mroźna. Chłodniejsze od normy wieloletniej były trzy miesiące styczeń, luty i marzec. iosna 26 roku była termicznie normalna, natomiast lato i jesień ciepłe i ekstremalnie ciepłe. Średnie temperatury w miesiącach kwieciń-grudzień były wyższe od normy wieloletniej. tabelach zestawiono informacje o warunkach meteorologicznych na terenie województwa w 26 roku. arunki meteorologiczne w województwie podkarpackim w 26 roku dane IMG Miesiąc Temp. powietrza [ o C] uma opadów [mm] Liczba dni z opadami Usłonec znienie [godz.] Porównanie do norm wieloletnich tyczeń był mroźny i suchy. Miesięczna suma tyczeń -7,5 25,5 7 94,6 opadów kształtowała się poniżej norm wieloletnich Luty -3,3 28,3 2 76,1 Luty był lekko mroźny. Miesięczna suma opadów była wyższa od wieloletnich norm Marzec,3 7, ,5 Marzec był mroźny, ze średnią temperaturą miesiąca niższą od normy wieloletniej. Miesięczna suma opadów znacznie przewyższała normy wieloletnie

18 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Kwiecień 9,4 37,7 1 22,3 Maj 13,5 16, ,4 Czerwiec 17, 4, ,8 Lipiec 21,3 15, ,7 ierpień 18,3 13, ,8 wrzesień 15,5 24, ,5 Październik 11, 25,9 8 19,4 listopad 5,9 62, ,5 grudzień 3, 21, ,3 Kwiecień był ciepły i wilgotny, średnia temperatura miesiąca przewyższała normę wieloletnią. Maj pod względem termicznym nie odbiegał od normy wieloletniej. Miesięczna suma opadów była wyższa od norm wieloletnich Pierwsza dekada miesiąca była chłodna, pozostałe ciepłe. Średnia miesięczna temperatura była wyższa od normy wieloletniej. Miesięczna suma opadów była niższa od wartości średniej wieloletniej. Lipiec był ciepły i suchy. Średnia temperatura miesiąca była wyższa od średniej wieloletniej. Miesięczne sumy opadów nie osiągnęły normy ierpień był skrajnie wilgotny. Miesięczna suma opadów kilkakrotnie przekroczyła normę wieloletnią. Średnia miesięczna temperatura kształtowała się w pobliżu normy. rzesień był ciepły, a średnia temperatura miesiąca przekroczyła normę wieloletnią. uma opadów we wrześniu była zdecydowanie niższa od normy wieloletniej. Październik był bardzo ciepły. Średnia temperatura miesiąca była wyższa od średniej wieloletniej. Miesięczna suma opadów była niższa od normy wieloletniej. Listopad był ciepły ze średnią temperaturą miesiąca wyższą od normy wieloletniej. Pod względem ilości opadów listopad był bardzo wilgotny, a miesięczna suma opadów przewyższała normy wieloletnie Grudzień był bardzo suchy i ciepły. Średnia temperatura miesiąca była wyższa od normy wieloletniej. Miesięczna suma opadów kształtowała się w okolicach 5% normy wieloletniej Średnia miesięczna temperatura w 26 roku w Rzeszowie-dane IMG 25 2 temp ( o C) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII średnia temp. miesiąca norma wieloletnia artości odniesiono do norm z okresu

19 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Miesięczne sumy opadów w 26 roku w Rzeszowie dane IMG 12 suma opadów (mm) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII suma opadów norma wieloletnia artości odniesiono do norm z okresu a mapie przedstawiono roczne róże wiatrów wykonane w oparciu o informacje o kierunkach wiatrów w 26 r. ze stacji MTO-IOŚ zlokalizowanych w Rzeszowie, Jaśle i Przemyślu. Mapa nr 6. Roczne róże wiatrów stacje MTO IOŚ w Rzeszowie

20 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 2 Istotny wpływ na ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń z dużych źródeł branży ciepłowniczej, jak również z sektora komunalno-bytowego, mają warunki meteorologiczne, występujące na przestrzeni roku, na danym terenie. Decydują one o zapotrzebowaniu na energię cieplną. Korzystając z danych uzyskiwanych na stacjach MTO obsługiwanych przez IOŚ obliczono liczbę stopniodni grzewczych w poszczególnych miesiącach 26 roku, pokazujących zapotrzebowanie na energię cieplną w tym okresie. ajwiększe zapotrzebowanie na energię cieplną w sezonie grzewczym w 26 roku wystąpiło w miesiącach styczeń-luty. Oprócz stycznia, zapotrzebowanie na energię cieplną w pozostałych miesiącach 26 roku było niższe niż w roku 25. Liczba stopniodni grzewczych w 26 roku w województwie podkarpackim Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rzeszów 74, , 12 31, 163,4 43,1 445 Jasło 777,5 587,1 533,2 234, ,4 5,8 2 58,7 214,3 39,2 472,2 Przemyśl 762,2 566,2 58,2 233,3 18,7 63,9 5,8 19, ,5 356,2 461,1 Tarnobrzeg 757,4 553,7 53,7 195,6 72,5 44,5,2 13,9 21,1 179,7 346,4 437 topniodni grzewcze w latach Rzeszów Jasło Przemysl Tarnobrzeg Porównanie stopniodni grzewczych w rozbiciu na miesiące w latach Rzeszów Przemyśl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

21 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Jasło Tarnobrzeg I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII VI. JAKOŚĆ POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM 26 ROKU I YIKI KALYFIKACJI TRF VI.1. yniki klasyfikacji ze względu na ochronę zdrowia Dwutlenek siarki Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów uśredniania: 1 godzina i 24 godziny. Dla poszczególnych wartości normatywnych określona została dopuszczalna ilość przekroczeń danego poziomu w ciągu roku: - stężenie 1-godzinne powyżej 35 µg/m 3 z częstością nie większą niż 24 razy w roku, - stężenie 24-godzinne powyżej 125 µg/m 3 z częstością nie większą niż 3 razy w roku. Przedstawione dopuszczalne częstości przekroczeń nie obowiązują na obszarach ochrony uzdrowiskowej. Ze względu na ochronę zdrowia pomiary stężeń dwutlenku siarki w powietrzu atmosferycznym prowadzone były w 26 roku na: stacji automatycznej w Rzeszowie z godzinnym uśrednianiem stężeń cały rok; do lipca 26 roku manualne pomiary O 2 w Jaśle, Przemyślu i isku zamienione zostały na pomiary automatyczne; 23 stanowiskach z 24- godzinnym uśrednianiem stężeń; 2 stanowiskach monitoringu lokalnego z użyciem metody pasywnej. Z badań prowadzonych w 26 r. w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wynika, że stężenia dwutlenku siarki na całym obszarze województwa podkarpackiego utrzymywały się na niskim poziomie. ie odnotowano przekroczeń, ustalonych dla tego zanieczyszczenia norm, zarówno dla jednej godzinny, do której porównywano wyniki uzyskane na stacjach automatycznych, jak również normy średniodobowej, na żadnym

22 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK stanowisku pomiarowym, gdzie prowadzone były badania z tym czasem uśredniania stężeń. ajwyższe stężenia średnioroczne zanotowano w Krośnie 14,2 µg/m 3 oraz w Ustrzykach Dolnych 12,8 µg/m 3. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki obliczone dla 26 roku zestawione zostały w tabeli 3 w załączniku nr 1. ie odnotowano przekroczeń stężeń 1-godzinnych na stacjach automatycznych zlokalizowanych w Rzeszowie, Jaśle, Przemyślu i isku. ajwyższe stężenia jednogodzinne dwutlenku siarki, zanotowane w sezonie grzewczym, nie przekroczyły 1 µg/m 3 (29% normy). ie stwierdzono w 26 roku przekroczeń dopuszczalnej normy 24-godzinnej ustalonej dla O 2 na poziomie 125 µg/m 3 na żadnej z 23 stacji monitoringu powietrza, gdzie prowadzone były pomiary stężeń dwutlenku siarki z dobowym czasem uśredniania stężeń. ysokości notowanych w powietrzu stężeń dwutlenku siarki wykazują ścisłą zależność z porami roku. tężenia notowane w 26 roku w sezonie grzewczym na kilku stacjach były 3-4 razy wyższe niż w sezonie letnim. Zróżnicowanie stężeń O 2 w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń średniomiesięcznych w 26 roku przedstawiono na wykresach: tężenia O 2 w rozbiciu na sezony µg/m 3 sezon zimowy sezon letni Czarna-afta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- obieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- roczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka isko- zklarniowa Polańczyk- tacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- zopena Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów kubisza Rzeszów- ierzbowa anok- Jezierskiego talowa ola- iezłomnych anok-j.pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska

23 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w 26 roku cel ochrona zdrowia µg/m Rzeszów zopena Poniatowskiego ierzbowa kubisza Piłsudskiego I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m talowa ola Mielec isko I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m Jasło-roczyńskiego Jasło-Floriańska Krosno-Lewakowskiego I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m anok J.P.II anok Jezierskiego Ustyrzki Dol. Lesko I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

24 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Tarnobrzeg Św. Barbary Tarnobrzeg 1 Maja Dębica µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m Przemyśl Jarosław I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII a stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych na terenach objętych ochroną uzdrowiskową zanotowane w 26 roku stężenia dwutlenku siarki były niskie i nie stanowiły zagrożenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń. tężenia średnioroczne obliczone z rocznej serii stężeń średniodobowych kształtowały się w przedziale 3,4-4,2 µg/m 3. Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w 26 roku uzdrowiska Horyniec Zdr. Rymanów Zdr. Iwonicz Zdr. Polańczyk µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Po przeanalizowaniu wyników pomiarów O 2 ze stacji monitoringu powietrza, danych emisyjnych jak również wykorzystując obiektywne szacowanie dokonano klasyfikacji stref w

25 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki, w kryterium ochrony zdrowia. ykorzystując dostępne dane wykonano mapy rozkładu stężeń średniorocznych dwutlenku siarki na terenie województwa oraz percentyla 99,2 z rocznej serii stężeń 24- godzinnych mapy 1,2 załącznik nr 4 szystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 26 roku zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku siarki w powietrzu. Klasyfikacja stref przedstawiona została na mapie. Mapa nr 7. Klasyfikacja stref w zakresie dwutlenku siarki za rok 26- cel ochrona zdrowia Badania monitoringowe prowadzone w latach 24-26, na obszarze województwa, wykazują wzrost stężeń średniodobowych, a tym samym wzrost stężeń średniorocznych na większości stacji pomiarowych. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych w latach przedstawiono na poniższym wykresie.

26 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Porównanie wysokości stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w latach µg/m Czarna-afta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- obieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- roczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka isko- zklarniowa Polańczyk- tacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów kubisza Rzeszów- ierzbowa anok- Jezierskiego talowa ola- iezłomnych anok-j.pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska Dwutlenek azotu Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów uśredniania: 1 godzina i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stężeń 1-godzinnych dopuszczana jest możliwość przekraczania danego poziomu z częstością niewiększą niż 18 razy w roku. Dopuszczalna częstość przekroczeń normy 1-godzinnej nie obowiązuje na obszarach ochrony uzdrowiskowej. Ze względu na ochronę zdrowia pomiary dwutlenku azotu prowadzone były w 26 roku na: stacji automatycznej w Rzeszowie z godzinnym uśrednianiem stężeń cały rok; do lipca 26 roku manualne pomiary O 2 w Jaśle, Przemyślu i isku zamienione zostały na pomiary automatyczne; 23 stanowiskach z 24- godzinnym uśrednianiem stężeń; 2 stanowiskach monitoringu lokalnego z użyciem metody pasywnej. 26r. nie zanotowano przekroczeń w odniesieniu do normy średniorocznej na żadnej stacji monitoringu powietrza zlokalizowanej w województwie podkarpackim tężenia średnioroczne dwutlenku azotu na stacjach, wyznaczonych do pomiarów O 2 w kryterium ochrony zdrowia, mieściły się w przedziale 6,6-32,6 µg/m 3 co stanowi 16,5-

27 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK ,5% dopuszczalnej normy średniorocznej. Zestawienie średniorocznych stężeń dwutlenku azotu ze stacji pomiarowych za rok 26 przedstawione zostało w tabeli 4 w załączniku nr 1 tężenia dwutlenku azotu nie wykazują tak wyraźnej tendencji sezonowej, jak w przypadku dwutlenku siarki, z uwagi na to że znaczny udział w emisji tego zanieczyszczenia stanowi komunikacja. Zróżnicowanie w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń miesięcznych, obliczonych ze stężeń średniodobowych, przedstawiono na wykresach. tężenia O 2 w rozbiciu na sezony 4 35 µg/m 3 sezon zimowy sezon letni Czarna-afta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- obieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- roczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka isko- zklarniowa Polańczyk- tacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- zopena Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów kubisza Rzeszów- ierzbowa anok- Jezierskiego talowa ola- iezłomnych anok-j.pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w 26 roku cel ochrona zdrowia Rzeszów zopena Poniatowskiego ierzbowa kubisza Piłsudskiego µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

28 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK talowa ola Mielec isko 3 µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jasło-roczyńskiego Jasło-Floriańska Krosno-Lewakowskiego µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII anok J.P.II anok Jezierskiego Ustyrzki Dol. Lesko µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m Tarnobrzeg Św. Barbary Tarnobrzeg 1 Maja Dębica I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

29 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK µg/m Przemyśl Jarosław I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII a stanowiskach pomiarowych, zlokalizowanych na terenach objętych ochroną uzdrowiskową stężenia dwutlenku azotu nie stanowiły zagrożenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń. ajwyższe stężenie średnioroczne na poziomie 11,9 µg/m 3 zanotowane zostało w Horyńcu Zdrój, co stanowi 34% normy średniorocznej określonej dla uzdrowisk na wysokości 35 µg/m 3. a poniższym wykresie przedstawiono stężenia miesięczne obliczone ze stężeń średniodobowych, zanotowanych w 26 roku, w miejscowościach uzdrowiskowych. Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w 26 roku uzdrowiska 25 2 Horyniec Zdr. Rymanów Zdr. Iwonicz Zdr. Polańczyk 15 µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII a podstawie dostępnych wyników pomiarów i danych emisyjnych dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem azotu w kryterium ochrony zdrowia za rok 26. a podstawie danych pomiarowych wykonano mapę rozkładu stężeń średniorocznych dwutlenku azotu na terenie województwa mapa 3 załącznik nr 4.

30 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK 26 3 ie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm na żadnej stacji monitoringu powietrza zlokalizowanej na obszarze województwa, co dało podstawę do zakwalifikowania wszystkich stref od klasy A. Klasyfikacja stref przedstawiona została na mapie. Mapa nr 8. Klasyfikacja stref w zakresie dwutlenku azotu za rok 26- cel ochrona zdrowia porównaniu do wyników uzyskanych w latach 24-55, w roku 26 na większości stacji stężenia średnioroczne dwutlenku azotu utrzymywały się na podobnym poziomie. 25 roku wyniki pomiarów manualnych O 2 prowadzonych w isku, na stacji zlokalizowanej przy ul. zklarniowej, wykazały ponadnormatywne stężenia tego zanieczyszczenia w powietrzu atmosferycznym. wyniku tego w ocenie rocznej za 25 rok strefa niżańska zakwalifikowana została do klasy B. celu weryfikacji otrzymanych w 25 wyników pomiarów, w roku 26 na stacji w isku uruchomiono automatyczne pomiary dwutlenku azotu. Uzyskane wyniki stężeń jednogodzinnych O 2 w 26 roku nie wykazały przekroczeń standardów imisyjnych określonych dla dwutlenku azotu. ajwyższe zanotowane stężenie 1-godzinne O 2 wynosiło 76,4 µg/m 3 i stanowiło ono 38,2 % normy. klasyfikacji za rok 26 strefa niżańska zaliczona została do klasy A. Pomiary automatyczne w isku prowadzone były od lipca 26 i nie objęły całego roku pomiarowego.

31 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Przeprowadzenie w 27r. rocznej serii pomiarowej pozwoli na pełną ocenę strefy niżańskiej pod względem jakości powietrza w zakresie dwutlenku azotu. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych w latach przedstawiono na wykresie. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych dwutlenku azotu w latach Czarna-afta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- obieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- roczyńskiego Komańcza- Ośrodek Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka isko- zklarniowa Polańczyk- tacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów kubisza Rzeszów- ierzbowa anok- Jezierskiego talowa ola- iezłomnych anok-j.pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska µg/m 3 Pył PM1 Poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM1 ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów uśredniania: 24 godziny i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stężeń 24-godzinnych dopuszczalna jest możliwość przekraczania danego poziomu z częstością nie większą niż 35 razy w roku. Pomiary pyłu zawieszonego PM1 prowadzone były w 26 roku na jedenastu stacjach pomiarowych. Pomiary wykonywane były z wykorzystaniem referencyjnych metodyk pomiarowych. Z uwagi na to, że zanieczyszczenie pyłem powstaje głównie w wyniku energetycznego spalania paliw, wyniki stężeń notowane na stacjach pomiarowych różnią się w zależności od sezonów. Zróżnicowanie stężeń PM1 w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń obliczonych ze stężeń średniodobowych dla poszczególnych miesięcy w roku przedstawiono na wykresach.

32 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK tężenia PM1 w rozbiciu na sezony 6 µg/m 3 sezon zimowy sezon letni Jasło-Floriańska Przemyśl- Pl.Dominikański Rzeszów- zopena Rzeszów- ierzbowa Rzeszów- Piłsudskiego anok- Jezierskiego Tarnobrzeg-1 Maja Mielec-Zarząd trefy Dębica-Parkowa Miesięczne stężenia PM1 na stacjach pomiarowych w 26 roku cel ochrona zdrowia 1 Rzeszów zopena Piłsudskiego ierzbowa 8 µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jasło Przemyśl anok 1 µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

33 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK µg/m Tarnobrzeg Mielec Dębica I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 stwarza w województwie podkarpackim największe problemy. a wszystkich stanowiskach, gdzie prowadzono w 26 roku pomiary zanotowano przypadki przekroczeń dopuszczalnej normy średniodobowej. ajwięcej przekroczeń, powyżej 35 dopuszczonych w rozporządzeniu MŚ z 6 czerwca 22r w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji, zanotowano w Przemyślu, Rzeszowie i Jaśle. Przypadki przekroczeń na poszczególnych stacjach pomiarowych zanotowane w 26 roku zestawione zostały w tabelach stanowiących załącznik nr 3. Ilości przekroczeń PM1 zanotowanych na stanowiskach pomiarowych w 26 roku 15 9 seria całoroczna 11 niepełna seria roczna Jasło-Floriańska Mielec-Zarząd trefy Przemyśl- Pl.Dominikański Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- ierzbowa Rzeszów- zopena anok- Jezierskiego Tarnobrzeg-1 Maja Dębica-Parkowa Krosno- Kisielewskiego isko- zklarniowa Dla oceny poziomu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM1, notowanego na poszczególnych stacjach pomiarowych, istotne znaczenie ma ilość i częstotliwość, wykonywanych w ciągu roku, pomiarów. Bardzo ważne jest prowadzenie pomiarów

34 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK regularnie i ze znaczną częstotliwością, zwłaszcza w sezonie grzewczym, kiedy najczęściej dochodzi do przekraczania standardów imisyjnych. 26 roku warunków tych nie spełniły pomiary pyłu PM1 wykonane na stanowiskach: -Rzeszów-ierzbowa pomiary prowadzone dopiero od kwietnia, nie uwzględniły części sezonu grzewczego w 26 roku (okresu z najniższymi temperaturami, a tym samym największą emisją z energetycznego spalania paliw do powietrza); - anok-jezierskiego- pomiary nieregularne, z dużymi przerwami, uniemożliwiającymi zarejestrowanie wszystkich przekroczeń średniodobowych PM1 w mieście; - Krosno-Kisielewskiego- pomiary prowadzone co 5 dni nie odzwierciedlają faktycznego stanu jakości powietrza w mieście w zakresie PM1; - isko-zklarniowa pomiary prowadzone od lipca 26 roku - półroczna seria pomiarowa nie uwzględniła części sezonu grzewczego (okresu z najniższymi temperaturami, a tym samym największą emisją z energetycznego spalania paliw). Pomiary z tych stacji za rok 26 potraktowane zostały jako pomiary wskaźnikowe, które nie pozwalają na przeprowadzenie rzetelnej oceny stref, na obszarze których funkcjonują, pod kątem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM1. a podstawie dostępnych wyników pomiarów oraz wykorzystując dane o wielkości emisji pyłów w województwie wykonano mapy rozkładu stężeń średniorocznych oraz percentyli 9,4 i 98,1 z rocznych serii pomiarowych (mapy 4,5,6 w załączniku nr 4) oraz dokonano klasyfikacji stref ze względu na zanieczyszczenie powietrza PM1 w kryterium ochrony zdrowia. trefy miasto Przemyśl, miasto Rzeszów oraz strefa jasielska zaliczone zostały do klasy C. Pozostałe strefy województwa zaliczono do klasy A. Z uwagi na obowiązującą definicję strefy, według której strefy stanowią powiaty ziemskie i grodzkie oraz aglomeracje powyżej 25 tys. mieszkańców, jak również na obowiązujący sposób wykonywania ocen i klasyfikacji stref, cały powiat jasielski zaliczony został do kasy C. Z pomiarów prowadzonych przez IOŚ w Rzeszowie w latach oraz analiz emisji zanieczyszczeń do powietrza wynika, że przekroczenie standardów imisyjnych w zakresie PM1 na terenie strefy występuje na obszarze miasta Jasło, w rejonach o gęstej zabudowie jednorodzinnej. Dlatego też w naprawczym Programie Ochrony Powietrza, który opracowywany jest obowiązkowo dla stref zaliczonych do klasy C, działania na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie obejmować powinny jedynie teren miasta, z głównym nastawieniem na eliminowanie niskiej emisji.

35 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Mapa nr 9. Klasyfikacja stref w zakresie pyłu PM1 za rok 26- cel ochrona zdrowia Tlenek węgla skaźnikiem zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla jest maksymalne stężenie 8- godzinne kroczące, określane na podstawie pomiarów wykonywanych jedynie za pomocą mierników automatycznych. Poziom zanieczyszczenia powietrza jest przekroczony, gdy maksymalna wartość ze średnich 8-godzinnych kroczących w ciągu roku jest wyższa od 5 µg/m 3 dla obszarów ochrony uzdrowiskowej lub wyższa od 1 µg/m 3 dla obszarów zwykłych w kryterium ochrony zdrowia. 26 r. na terenie województwa podkarpackiego pomiary zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla prowadzone były na trzech stacjach pomiarowych: w Rzeszowie przy ul. zopena, w anoku przy ul. Jana Pawła II, w isku przy ul. zklarniowej.

36 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK Obliczone 8-godzinne stężenia tlenku węgla na podstawie pomiarów jednogodzinnych nie przekraczały w 26 roku dopuszczalnej normy. Maksymalne wartości ze średnich 8- godzinnych kroczących, obliczonych na podstawie pomiarów 1-godzinnych zanotowanych na poszczególnych stanowiskach pomiarowych, w 26 roku wyniosły: w Rzeszowie przy ul. zopena 45 µg/m 3 (45% normy) w anoku przy ul. Jana Pawła II 4362,5 µg/m 3 (43,6% normy) w isku przy ul. zklarniowej (pomiary od lipca do grudnia)- 93,3 µg/m 3 (9,3% normy) ocenie rocznej, na podstawie dostępnych danych, wszystkie strefy województwa zaliczone zostały do klasy A. Klasyfikacja stref przedstawiona została na mapie. Mapa nr 1. Klasyfikacja stref w zakresie tlenku węgla za rok 26- cel ochrona zdrowia Benzen Poziom zanieczyszczenia powietrza benzenem, ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ocenia się w odniesieniu do średniorocznego poziomu dopuszczalnego określonego na poziomie 5 µg/m 3. Badania jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego prowadzone były w 26 roku na 19 stanowiskach pomiarowych, w tym 8 w ramach PMŚ. tanowiska

37 OCA JAKOŚCI POITRZA OJÓDZTI PODKARPACKIM ZA ROK pomiarowe zlokalizowane zostały na terenach miejskich, gdzie na negatywne działanie zanieczyszczenia narażona jest największa liczba populacji. Pozostałe jedenaście stanowisk funkcjonowało w ramach monitoringu lokalnego, na obszarach, na których z uwagi na rodzaj funkcjonującego przemysłu istniało podejrzenie co do występowania podwyższonych stężeń benzenu w powietrzu atmosferycznym. Pomiary prowadzone były przy użyciu metody pasywnej. ciągu roku wykonano cztery dwutygodniowe serie pomiarowe, rozłożone tak, aby uzyskać wyniki z sezonu letniego i grzewczego. tężenia średnioroczne obliczone z wyników pomiarów nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy średniorocznej. ajwyższe stężenie średnioroczne zanotowane zostało w Przemyślu i wyniosło ono 4,8 µg/m 3 (96 % normy). tężenia przekraczające 5% normy średniorocznej zanotowano w 26 roku na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w: Jaśle, Jedliczu, Mielcu i isku. tężenia średnioroczne na stanowiskach pomiarowych przedstawiono na wykresie. Zestawienie stężeń średniorocznych benzenu w punktach pomiarowych przedstawiono w tabeli 7 w załączniku nr 1. Średnioroczne stężenia benzenu zanotowane w punktach pomiarowych w 26 roku 6 5 4,8 µg/m ,5 2,3 2,7 2,6 3,1 2,6 2,9 2,4 1,8 2,3 1,8 2,5 3,6 1,6 2,1 2,7 1,8 1,1 Dębica Jasło- Floriańska Jasło- Kopernika Jasło- Młynarska Jasło- portowa Jasło- iegłowicka Jedlicze- Rejtana Jedlicze- Parking Jedlicze- Mickiewicza Jedlicze- ikorskiego Jedlicze- ałowa Mielec-Zarząd trefy isko- zklarniowa Przemyśl-Pl. Dominikański Rzeszów- Poznańska Rzeszów- ielkopolska talowa ola- iezłomnych Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg- Klonowa tężenia benzenu różniły się znacznie w sezonie letnim i zimowym. tężenia zanotowane w czasie serii pomiarowych w miesiącach letnich były średnio 3 razy niższe niż w miesiącach zimowych.