III. POWIETRZE. Automatyczna stacja monitoringu powietrza przy ul. Mickiewicza w Przemyślu

Transkrypt

1 Automatyczna stacja monitoringu powietrza przy ul. Mickiewicza w u Pomiar emisji zanieczyszczeń do powietrza w Uniwheels Trading Sp. z o.o. w Stalowej Woli III. POWIETRZE STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

2 III.. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Zanieczyszczenie powietrza w województwie podkarpackim spowodowane jest głównie przez emisję antropogeniczną. Wśród źródeł punktowych najwięcej zanieczyszczeń wprowadzanych jest do atmosfery z dużych źródeł energetycznego spalania paliw. Znaczącym źródłem tzw. niskiej emisji w regionie jest indywidualne i komunalne ogrzewnictwo. Stosowanie węgla do ogrzewania mieszkań powoduje znaczny wzrost zanieczyszczenia powietrza zwłaszcza pyłami oraz związkami kancerogennymi (np. benzo(a)piren) w okresie zimowym. Na obszarach miejskich znaczny udział w zanieczyszczeniu powietrza ma transport. Spaliny z silników samochodowych zawierają tlenek węgla, tlenki azotu, lotne związki organiczne, dwutlenek siarki i cząstki stałe. Pyły emitowane przez transport do atmosfery pochodzą nie tylko ze spalania paliw, ale także ze ścierania nawierzchni dróg, opon czy hamulców. Na obszarze województwa podkarpackiego zlokalizowanych jest 8 zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza. W 8 r. wyemitowały one, tys. Mg zanieczyszczeń gazowych i, tys. Mg pyłów. Zanieczyszczenia emitowane przez zakłady szczególnie uciążliwe w przeważającej części pochodzą ze spalania paliw. W 8 r. 9% SO, 7% NOxoraz 8% pyłów wprowadzonych do atmosfery z tych podmiotów wytworzonych zostało w procesach energetycznego spalania paliw. W okresie emisja pyłów z zakładów szczególnie uciążliwych w województwie podkarpackim została obniżona o około %. Jest to związane z zastosowaniem w zakładach nowoczesnych technologii odpylania oraz z modernizacją źródeł spalania paliw. ogółem ze spalania paliw tys. Mg/rok Ryc. III... Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach (źródło danych []) W okresie zanotowano również spadek emisji zanieczyszczeń gazowych przez zakłady szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza w regionie. W odniesieniu do roku 999, w 8 r. emisja dwutlenku siarki spadła o %, tlenków azotu o %, tlenku węgla o %. dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek siarki ze spalania paliw tlenki azotu ze spalania paliw tys. Mg/rok Ryc. III... Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach (źródło danych []) W zakresie emisji dwutlenku siarki w 8 r. największe obciążenie powierzchniowe wystąpiło w Rzeszowie i w u, gdzie na km wyemitowanych zostało -9 Mg SO. Znaczne obciążenie powierzchniowe wyemitowanym dwutlenkiem siarki miało miejsce także w strefach mielecko-dębickiej i tarnobrzesko-leżajskiej. W przeliczeniu na mieszkańca najwięcej dwutlenku siarki wyemitowane zostało w strefie tarnobrzesko-leżajskiej (9 kg/mieszkańca). W zakresie tlenków azotu, w przeliczeniu na km, największa emisja wystąpiła w mieście (ponad Mg/km ). Natomiast w przeliczeniu na mieszkańca najwięcej tlenków azotu wprowadzonych zostało do powietrza atmosferycznego na obszarze strefy tarnobrzesko-leżajskiej (ponad 8 kg/mieszkańca). POWIETRZE

3 Największa emisja zanieczyszczeń pyłowych, w przeliczeniu na km wystąpiła w 8 r. w miastach i (powyżej Mg/km ). Natomiast największe obciążenie wyemitowanymi pyłami w przeliczeniu na liczbę mieszkańców stwierdzone zostało w strefie mielecko-dębickiej (powyżej kg/osobę). Emisja SO [kg/mieszk.] pow. 9 Emisja SO [kg/km ] ,8-, - Mapa III... Emisja dwutlenku siarki w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) Emisja NOx[kg/mieszk.] pow. 8 Emisja NOx[kg/km ] pow. - -,- -,8- - Mapa III... Emisja tlenków azotu w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

4 Emisja pyłu[kg/mieszk.] pow. Emisja pyłu[kg/km ] -,-, - -, -,-, - Mapa III... Emisja pyłów w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) III.. OCENA STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA Jakość powietrza atmosferycznego na obszarze województwa podkarpackiego, uzależniona jest od wielkości emisji pyłów i gazów z energetycznego spalania paliw. Wieloletnie badania jakości powietrza w województwie podkarpackim pokazują, że najwyższe stężenia zanieczyszczeń występują na obszarach zurbanizowanych. Warunki meteorologiczne są ważnym czynnikiem mającym wpływ na poziom notowanych na stacjach monitoringu powietrza stężeń zanieczyszczeń. Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń powietrza uzależnione jest m.in. od prędkości wiatru, opadów atmosferycznych oraz temperatury powietrza. Cisze wiatrowe i małe prędkości wiatru pogarszają przewietrzanie terenu, co przyczynia się do wzrostu stężeń zanieczyszczeń. Opady atmosferyczne, głównie deszczu, w zależności od ich intensywności i czasu trwania, wymywają niektóre zanieczyszczenia powietrza, w tym pyły. Temperatura wpływa pośrednio na jakość powietrza. W sezonie zimowym przy niskich temperaturach zwiększa się m.in. niska emisja z systemów ogrzewania. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki w województwie podkarpackim w latach utrzymywały się na niskim poziomie. W okresie tym, na żadnej stacji monitoringu powietrza, nie stwierdzono przekroczeń standardów imisyjnych, ustalonych dla SO. μg/m Floriańska Tarnobrzeg -Maja - Piłsudskiego Horyniec Zdrój (tło miejskie) (tło miejskie) (tło miejskie) (stacja komunikacyjna) (obszar ochrony uzdrowiskowej) Ryc. III... Średnioroczne stężenia SO na wybranych stacjach w latach (źródło danych []) 7 POWIETRZE

5 W latach stężenia średnioroczne dwutlenku azotu na wybranych stacjach, wyznaczonych do pomiarów w kryterium ochrony zdrowia, stanowiły 9,8-,% dopuszczalnej normy. Stężenia średnioroczne NO przekraczające poziom μg/m zanotowane zostały w latach 999- w Rzeszowie na stacji zlokalizowanej przy ul. Piłsudskiego, na której na wyniki pomiarów wpływa emisja ze środków transportu. μg/m Floriańska Tarnobrzeg -Maja - Piłsudskiego Horyniec Zdrój (tło miejskie) (tło miejskie) (tło miejskie) (stacja komunikacyjna) (obszar ochrony uzdrowiskowej) Ryc. III... Średnioroczne stężenia NO na wybranych stacjach w latach (źródło danych []) Wyniki pomiarów monitoringowych z lat -8 wykazały przekroczenie standardów imisyjnych w regionie w zakresie pyłu zawieszonego PM oraz poziomu docelowego ustalonego dla benzo(a)pirenu. Trudności z dotrzymaniem wartości granicznych, określonych dla tych zanieczyszczeń, występują głównie na obszarach miejskich. Przekroczenia notowane są przeważnie w okresie zimowym, kiedy wzrasta emisja zanieczyszczeń pochodząca ze spalania paliw na cele grzewcze μg/m -Floriańska Tarnobrzeg - Maja - Piłsudskiego (tło miejskie) (tło miejskie) (tło miejskie) (stacja komunikacyjna) Ryc. III... Średnioroczne stężenia pyłu PM na wybranych stacjach w latach -8 (źródło danych []) W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska jakość powietrza atmosferycznego w województwie podkarpackim w 8 r. monitorowana była:. w zakresie dwutlenku siarki i tlenków azotu na stacjach automatycznych i stanowiskach manualnych,. w zakresie tlenku węgla na stacjach automatycznych,. w zakresie pyłu zawieszonego PM na stanowiskach, w tym na prowadzone były automatyczne pomiary PM a na wykonywano automatyczne pomiary PM.,. w zakresie benzenu na 9 stanowiskach pomiarowych,. w zakresie metali i benzo(a)pirenu na 8 stacjach pomiarowych,. w zakresie ozonu na stanowisku pomiarowym. Ocena zanieczyszczenia powietrza w województwie podkarpackim za rok 8 wykonana została na podstawie całorocznych serii pomiarowych ze stacji monitoringowych. Stężenia SO na całym obszarze województwa podkarpackiego utrzymywały się w 8 r. na niskim poziomie. Nie odnotowano przekroczeń, ustalonej dla tego zanieczyszczenia, normy -godzinnej, do której porównywano wyniki uzyskane na stacjach automatycznych. Nie stwierdzono również przekroczeń normy średniodobowej, na żadnym stanowisku pomiarowym, gdzie prowadzone były badania z -godzinnym czasem uśredniania stężeń dwutlenku siarki. Najwyższe stężenie średnioroczne dwutlenki siarki zanotowano w u -, μg/m. STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH

6 Stężenia dwutlenku siarki zanotowane w 8 r. w sezonie grzewczym były znacznie wyższe niż w sezonie letnim. Na wzrost emisji SO w okresie zimowym istotnie wpływa sektor komunalno-bytowy. W ocenie jakości powietrza za rok 8, wykonanej na podstawie wyników badań ze stacji PMŚ, wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku siarki w powietrzu. Pomiary automatyczne SO Pomiary manualne SO PRZEMYSKO-BIESZCZADZKA 7 KLASA A KLASA C Nazwa stacji. Tarnobrzeg - Maja. Stalowa Wola - Niezłomnych. Nisko - Szklarniowa. Mielec - Grunwaldzka. Dębica - Parkowa. - Piłsudskiego 7. - Poniatowskiego 8. - Szopena 9. Jarosław - Grunwaldzka. Horyniec Zdr. - Sobieskiego.. - Floriańska. Krosno - Kisielewskiego. Sanok - Jana Pawła II. Sanok - Jezierskiego. Lesko - Rynek 7. Ustrzyki Dol. - Kopernika Mapa III... Klasyfikacja stref w zakresie dwutlenku siarki w 8 r. - cel ochrona zdrowia (źródło danych []) percentyl S 99, (-h) - wartość dopuszczalna percentyl S 99,7 (-h) - wartość dopuszczalna 8 μg/m -Szopena -Poniatowskiego -Piłsudskiego Dębica - Parkowa Mielec - Grunwaldzka - Floriańska Krosno - Kisielewskiego Sanok - Jezierskiego Sanok - Jana Pawła II Ustrzyki Dlolne - Kopernika Jarosław - Grunwaldzka Horyniec Zdrój - Sobieskiego Stalowa Wola - Niezłomnych Tarnobrzeg - Maja Nisko - Szklarniowa Lesko - Rynek Ryc. III... Stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) 9 POWIETRZE

7 W 8 r. nie zanotowano przekroczeń standardów imisyjnych NO na żadnej stacji monitoringu powietrza zlokalizowanej w województwie podkarpackim. Stężenia średnioroczne dwutlenku azotu, na stacjach wyznaczonych do pomiarów NO w kryterium ochrony zdrowia, stanowiły -7% dopuszczalnej normy średniorocznej. Na stanowiskach pomiarowych, zlokalizowanych w ramach monitoringu lokalnego w mieście i miejscowości Jedlicze, wokół podmiotów mogących znacząco oddziaływać na jakość powietrza w rejonie ich funkcjonowania, stężenia dwutlenku azotu kształtowały się na poziomie,7-,% normy średniorocznej. W ocenie jakości powietrza za rok 8, w kryterium ochrony zdrowia, w zakresie dwutlenku azotu wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A. Pomiary automatyczne NO Pomiary manualne NO Pomiary pasywne NO KLASA A KLASA B KLASA C Nazwa stacji. Tarnobrzeg - Maja. Tarnobrzeg - Św. Barbary. Stalowa Wola - Niezłomnych. Nisko - Szklarniowa. Mielec - Grunwaldzka. Dębica - Parkowa 7. - Piłsudskiego 8. - Poniatowskiego 9. - Szopena. Jarosław - Grunwaldzka. Horyniec Zdrój - Sobieskiego. -Kopernika. - Młynarska. - Sportowa. - Niegłowicka. - Floriańska 7. Jedlicze - Parking Rafinerii 8. Jedlicze - Mickiewicza 9. Jedlicze - Sikorskiego. Jedlicze - Wałowa. Jedlicze - Rejtana. Krosno - Kisielewskiego. Sanok - Jana Pawła II. Sanok - Jezierskiego.. Lesko - Rynek 7. Ustrzyki Dolne - Kopernika Mapa III... Klasyfikacja stref w zakresie dwutlenku azotu w 8 r. - cel ochrona zdrowia (źródło danych []) μg/m Szopena stężenie średnioroczne - wartość dopuszczalna percentyl S 99,8 (-h) - wartość dopuszczalna - Poniatowskiego - Piłsudskiego Dębica - Parkowa Mielec - Grunwaldzka - Floriańska - Kopernika - Młynarska - Sportowa - Niegłowicka Jedlicze - Parking Rafinerii Jedlicze - Mickiewicza Jedlicze - Sikorskiego Jedlicze - Wałowa Krosno - Kisielewskiego Sanok - Jezierskiego Sanok - Jana Pawła II Ustrzyki Dlolne - Kopernika Jarosław - Grunwaldzka Horyniec Zdrój - Sobieskiego Stalowa Wola - Niezłomnych Tarnobrzeg - Maja Tarnobrzeg - Św. Barbary Nisko - Szklarniowa Lesko - Rynek Ryc. III... Stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

8 W 8 r. stężenia średnioroczne benzenu w wyznaczonych punktach pomiarowych nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy rocznej. Najwyższe stężenie średnioroczne zanotowane zostało w 8 r. w u (8% normy). Na pozostałych stanowiskach pomiarowych stężenia średnioroczne nie przekroczyły % normy. Nie stwierdzono znaczących różnic w stężeniach benzenu w punktach pomiarowych zlokalizowanych w miastach i na stanowiskach usytuowanych wokół zakładów przemysłowych, znacząco oddziałujących na jakość powietrza. W ocenie jakości powietrza za rok 8, w kryterium ochrony zdrowia, w zakresie benzenu wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A. Pomiary pasywne benzenu KLASA A KLASA B KLASA C Nazwa stacji. Tarnobrzeg - Sw. Barbary. Stalowa Wola - Niezłomnych. Nisko - Szklarniowa. Mielec - Zarząd Strefy. Dębica - Maja. - Szopena Kopernika 9. - Młynarska. - Sportowa. - Niegłowicka. - Floriańska. Jedlicze - Parking Rafinerii. Jedlicze - Mickiewicza. Jedlicze - Sikorskiego. Jedlicze - Wałowa 7. Jedlicze - Rejtana Mapa III... Klasyfikacja stref w zakresie benzenu w 8 r. - cel ochrona zdrowia (źródło danych []), stężenie średnioroczne - wartość dopuszczalna, μg/m,, - Szopena Dębica - Maja Mielec - Zarząd Strefy - Floriańska - Kopernika - Młynarska - Sportowa - Niegłowicka Jedlicze - Parking Rafinerii Jedlicze - Mickiewicza Jedlicze - Sikorskiego Jedlicze - Wałowa Stalowa Wola - Niezłomnych Tarnobrzeg - Św. Barbary Nisko - Szklarniowa Ryc. III... Stężenia benzenu na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) Stężenia tlenku węgla nie wykazały przekroczenia dopuszczalnego stężenia 8-godzinnego kroczącego. Maksymalne wartości ze średnich 8-godzinnych kroczących, obliczonych na podstawie POWIETRZE

9 pomiarów -godzinnych zanotowanych na stanowiskach pomiarowych, w 8 r., wyniosły w Rzeszowie przy ul. Szopena 7,% normy a w Nisku,% normy. W ocenie za rok 8 wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A. Od kilku lat w województwie podkarpackim notowane są przekroczenia standardów imisyjnych pyłu zawieszonego PM. W 8 r. na wszystkich stanowiskach, gdzie prowadzone są pomiary pyłu PM, zanotowane zostały przekroczenia dopuszczalnej normy -godzinnej. Ponad przypadków przekroczeń dopuszczalnego stężenia średniodobowego, wynoszącego μg/m zanotowano w u, Rzeszowie, Jaśle, Nisku, Mielcu i Jarosławiu. Standard średnioroczny ustalony dla pyłu zawieszonego na poziomie μg/m został przekroczony w Jarosławiu, u i Nisku. Na podstawie wyników pomiarów dokonano klasyfikacji stref ze względu na zanieczyszczenie powietrza PM w kryterium ochrony zdrowia za rok 8. Miasta i oraz strefy, i zaliczone zostały do obszarów wymagających podjęcia działań naprawczych, w celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza pyłem PM (klasa C). Pomiary pyłu PM KLASA A KLASA C Nazwa stacji. Tarnobrzeg - Maja. Nisko - Szklarniowa. Mielec - Zarząd Strefy. Dębica - Parkowa. - Piłsudskiego. - Wierzbowa 7. - Szopena 8. Jarosław - Maja 9. Jarosław - Jana Pawła II. -Fabryczna. - Floriańska. Krosno - Kisielewskiego. Krosno - Kletówki. Sanok - Jezierskiego.. - Mickiewicza Mapa III... Klasyfikacja stref w zakresie pyłu PM w 8 r. - cel ochrona zdrowia (źródło danych []) stężenie średnioroczne - wartość dopuszczalna percentyl S 9, (-h) - wartość dopuszczalna 8 - Szopena - Piłsudskiego - Wierzbowa Dębica - Parkowa Mielec - Zarząd Strefy - Floriańska - Fabryczna Krosno - Kisielewskiego Krosno - Kletówki Sanok - Jezierskiego μg/m - Mickiewicza Jarosław - Maja Jarosław - Jana Pawła II Tarnobrzeg - Maja Nisko - Szklarniowa Ryc. III..7. Stężenia pyłu PM na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

10 Z badań prowadzonych w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wynika, że stężenia arsenu i niklu na całym obszarze województwa podkarpackiego w 8 r. utrzymywały się na niskim poziomie. Stężenia średnioroczne arsenu w punktach pomiarowych stanowiły -% poziomu docelowego. Stężenia średnioroczne niklu kształtowały się na poziomie -9% wartości docelowej. Badania monitoringowe wykazały występowanie podwyższonych stężeń kadmu w Krośnie. W pozostałych punktach pomiarowych średnioroczne stężenia Cd nie przekroczyły 8% poziomu docelowego. Stężenia ołowiu nie przekroczyły w 8 r. na obszarze województwa wartości dopuszczalnej. Najwyższe średnioroczne stężenie Pb, na poziomie% normy odnotowano w Mielcu. W ocenie jakości powietrza za rok 8, w kryterium ochrony zdrowia, w zakresie As, Cd, Ni i Pb wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A. W roku 8 w Krośnie przeprowadzono pierwszą pełną, roczną serię pomiarową stężeń kadmu w pyle PM, dlatego pomimo przekroczenia poziomu docelowego, strefę krośnieńsko-sanocką również zaliczono do klasy A. Kontynuacja pomiarów w roku 9 w Krośnie oraz szczegółowa analiza przyczyn występowania przekroczeń Cd na obszarze miasta, będą podstawą decyzji o innej klasyfikacji i potrzebie opracowywania naprawczego Programu Ochrony Powietrza. Pomiary tygodniowe Pomiary -godzinne KLASA A Nazwa stacji. Mielec - Zarząd Strefy. Nisko - Szklarniowa. Jarosław - Jana Pawła II. - Szopena. - Fabryczna. -Floriańska 7. Krosno-Kletówki 8. - Mickiewicza 9. KLASA C Mapa III... Klasyfikacja stref w zakresie As, Ni, Cd i Pb w pyle PM w 8 r. - cel ochrona zdrowia (źródło danych []) 7 - Szopena Mielec - Zarząd Strefy - Floriańska - Fabryczna Krosno - Kletówki - Mickiewicza Jarosław - Jana Pawła II Nisko - Szklarniowa ng/m stężenie średnioroczne As - poziom docelowy stężenie średnioroczne Ni - poziom docelowy stężenie średnioroczne Cd - poziom docelowy Ryc. III..8. Stężenia As, Ni, Cd w pyle PM na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) POWIETRZE

11 ,9 stężenie średnioroczne Pb - wartość dopuszczalna, μg/m,, - Szopena Mielec - Zarząd Strefy - Floriańska - Fabryczna Krosno - Kletówki - Mickiewicza Jarosław - Jana Pawła II Nisko - Szklarniowa Ryc. III..9. Stężenia Pb w pyle PM na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) Stężenia benzo(a)pirenu przekroczyły w 8 r. wartość docelową we wszystkich punktach pomiarowych w województwie podkarpackim. Zanieczyszczenie to emitowane jest w znacznych ilościach do powietrza w wyniku spalania paliw stałych na cele grzewcze. W związku z tym, na wszystkich stanowiskach pomiarowych stężenia B(a)P osiągały bardzo wysokie wartości w sezonie grzewczym, wielokrotnie przekraczające wartość ng/m. W sezonie letnim stężenia benzo(a)pirenu kształtowały się blisko wartości docelowej. W ocenie jakości powietrza, w województwie podkarpackim za rok 8 strefy: miasto, miasto,,,, i - zaliczone zostały do klasy C (przekroczony poziom docelowy). Pomiary tygodniowe Pomiary -godzinne KLASA A KLASA C Nazwa stacji. Mielec - Zarząd Strefy. Nisko - Szklarniowa. Jarosław - Jana Pawła II. - Szopena. - Fabryczna. -Floriańska 7. Krosno-Kletówki 8. - Mickiewicza 9. Mapa III... Klasyfikacja stref w zakresie benzo(a)pirenu w pyle PM w 8 r. - cel ochrona zdrowia (źródło danych []) STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

12 7 stężenie średnioroczne B(a)P - poziom docelowy ng/m - Szopena Mielec - Zarząd Strefy - Floriańska - Fabryczna Krosno - Kletówki - Mickiewicza Jarosław - Jana Pawła II Nisko - Szklarniowa Ryc. III... Stężenia B(a)P w pyle PM na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) Pomiary zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki i dwutlenkiem azotu, ze względu na ochronę roślin, prowadzone były w 8 r. w jednym punkcie pomiarowym zlokalizowanym na terenie Magurskiego Parku Narodowego w miejscowości Żydowskie. Wyniki rocznej serii pomiarowej nie wykazały przekroczenia standardów imisyjnych określonych w kryterium ochrony roślin. Stężenie średnioroczne dwutlenku siarki stanowiło 8% normy. W porze zimowej średnia wartość stężenia SO w Żydowskiem wyniosła 7 μg/m (% wartości dopuszczalnej). Średnioroczne stężenie dwutlenku azotu w tej miejscowości wyniosło, μg/m. Na podstawie wyników badań w ocenie rocznej za rok 8, w zakresie SO i NO, w kryterium ochrony roślin, wszystkie strefy województwa podkarpackiego zaliczone zostały do klasy A SO NO.9-. serie pomiarowe μg/m KLASA A KLASA C strefa nie podlega klasyfikacji Ryc. III... Klasyfikacja stref w zakresie SO i NO w 8 r.- cel ochrona roślin (źródło danych [[) W roku 8 dotrzymany został w województwie podkarpackim poziom docelowy ozonu w kryterium ochrony zdrowia oraz w kryterium ochrony roślin. W ocenie jakości powietrza w zakresie O, za rok 8, województwo podkarpackie zakwalifikowano do klasy A. Nie został osiągnięty, w 8 r. na obszarze województwa, poziom celu długoterminowego wyznaczonego dla ozonu. Termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego upływa w r. Roczne oceny jakości powietrza opracowywane są od r. i stanowią podstawę do tworzenia naprawczych Programów Ochrony Powietrza w strefach, w których przekraczane są standardy imisyjne. W okresie -8 wzrasta ilość stref, w których nie są dotrzymywane wartości dopuszczalne pyłu PM oraz wartość docelowa B(a)P. POWIETRZE

13 Na ocenę stref w poszczególnych latach istotny wpływ miał margines tolerancji, ustalony dla pyłu PM. Margines tolerancji nie jest wartością stałą, lecz malejącą w kolejnych latach. Wzrost liczby stref w klasie C notowany jest od r., od kiedy przestał obowiązywać margines tolerancji dla pyłu PM. μg/m 7 wartość dopuszczalna -godz -godz. wartość dopuszczalna powiększona o marg. tolerancji wartość dopuszczalna - rok roczna wartość dopuszczalna powiększona o marg. tolerancji 7 8 Ryc. III... Margines tolerancji dla pyłu PM w latach -8 (źródło danych []) Na zmianę klasyfikacji, zwłaszcza w zakresie PM i benzo(a)pirenu w PM wpływa ciągła rozbudowa sieci pomiarowej z wykorzystaniem referencyjnej metodyki pomiarowej oraz dopomiarowywanie stref co do których, na podstawie danych emisyjnych istniało podejrzenie o możliwości przekroczenia wartości granicznych. I tak:. r. - poborniki PM - w Rzeszowie, u, Polańczyku,. r. - poborniki PM - Rzeszowie, u, Polańczyku, Jaśle,. r. - poborników PM - Rzeszowie (), u, Jaśle, Tarnobrzegu, Sanoku,. r. - 8 poborników PM - Rzeszowie (), u, Jaśle, Tarnobrzegu, Sanoku, Mielecu,. r. - poborników PM - Rzeszowie (), u, Jaśle, Tarnobrzegu, Sanoku, Mielcu, Nisku, Krośnie, Dębicy,. 8 r. - poborników PM - Rzeszowie (), u (), Jaśle (), Tarnobrzegu, Sanoku, Mielcu, Nisku, Krośnie (), Jarosławiu (), Dębicy. W okresie tym zmianie uległa liczba stref w województwie podkarpackim podlegających rocznym ocenom jakości powietrza. Do r. klasyfikowanych było stref, których granice pokrywały się z granicami powiatów. Od 7 r. liczba stref uległa zmniejszeniu do 9, w wyniku zgrupowania w jedną strefę powiatów charakteryzujących się podobnymi warunkami demograficznymi, emisją zanieczyszczeń do powietrza, wynikami pomiarów jakości powietrza. Tabela III... Zmiany w klasyfikacji stref na przestrzeni lat -8 (źródło danych []) KLASA STREFY 7 8 KLASA A KLASA B KLASA B/C KLASA C - 7 III.. CHEMIZM OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH Monitoring opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża są jednym z zadań podsystemu monitoringu jakości powietrza Państwowego Monitoringu Środowiska, realizowanym w pełnym cyklu rocznym badań od 999 r. Monitoring opadów atmosferycznych ma na celu określenie rozkładu ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych z opadami do podłoża. Jednostką nadzorującą badania z ramienia GIOŚ jest Wrocławski Oddział IMGW. STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

14 Opady atmosferyczne są elementem meteorologicznym gromadzącym i przenoszącym zanieczyszczenia na znaczne odległości. Ilości wnoszonych przez opady zanieczyszczeń są bardzo zróżnicowane w zależności od miejsca i czasu oraz z powodu dużej zmienności warunków meteorologicznych w skali miesięcy, sezonów w ciągu roku. W ramach krajowego monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji do podłoża, na obszarze Polski skład opadów atmosferycznych badany jest w punktach pomiarowych. W województwie podkarpackim punkt pomiarowy zlokalizowany jest w Lesku. Analizie poddawane są również wyniki pomiarów ilości wody opadowej zarejestrowane na stanowiskach monitoringowych. Analiza uzyskanych wyników badań wykazała, że największym ładunkiem badanych substancji w województwie podkarpackim w 8 r. został obciążony powiat jasielski - z największymi, w porównaniu do obciążenia innych powiatów, ładunkami siarczanów, azotynów i azotanów, azotu ogólnego, azotu amonowego, azotu i fosforu ogólnego, sodu, wapnia, żelaza i manganu. Najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło w 8 r. w powiecie przemyskim i mieście Tarnobrzeg. kg/ha bieszczadzki brzozowski dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski krośnieński leżajski lubaczowski łańcucki mielecki niżański przemyski przeworski ropczycko -sędziszowski rzeszowski sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski leski Krosno Tarnobrzeg Ryc. III... W 8 r. depozycja roczna zanieczyszczeń wprowadzonych wraz z opadami na obszar województwa podkarpackiego, w stosunku do średniej z wielolecia 999-7, dla większości składników była mniejsza. Całkowite roczne obciążenie powierzchniowe obszaru województwa ładunkiem substancji deponowanych z atmosfery przez opad mokry zmalało, w porównaniu do lat poprzednich, o 8,%. Tabela III... Obciążenie powiatów województwa podkarpackiego ładunkiem zanieczyszczeń wniesionym do podłoża z opadem mokrym w 8 r. (źródło danych []) Ładunki zanieczyszczeń zdeponowane do podłoża z opadem mokrym w województwie podkarpackim w 8 r. (źródło danych []) Zanieczyszczenie Siarczany Chlorki Azotyny i azotany Azot amonowy Azot ogólny Fosfor ogólny Sód Potas Wapń Magnez Cynk Miedź Żelazo Ołów Kadm Nikiel Chrom Mangan Wolne jony wodorowe Ładunek wniesiony z opadem mokrym w 8 r. [Mg/rok] 7 9, 9 9 7, 8, 7, 9,,,,9 78, 8, Zmiany w stosunku do średniej z lat zmniejszenie o 8,% zmniejszenie o,% wzrost o 8,% bez zmian wzrost o 7,% zmniejszenie o 8,7% zmniejszenie o,% wzrost o,% zmniejszenie o,% zmniejszenie o 7,% zmniejszenie o % zmniejszenie o,% zmniejszenie o,% zmniejszenie o 8,% zmniejszenie o,8% zmniejszenie o 9,% bez zmian bez zmian zmniejszenie o,% 7 POWIETRZE

15 tys. Mg/rok siarczany chlorki azotyny, azotany Ryc. III... Roczne obciążenie województwa podkarpackiego zanieczyszczeniami wniesionymi z opadami atmosferycznymi w latach związki zakwaszające (źródło danych []) azot amonowy azot ogólny fosfor ogólny tys. Mg/rok Ryc. III... Roczne obciążenie województwa podkarpackiego zanieczyszczeniami wniesionymi z opadami atmosferycznymi w latach związki biogenne (źródło danych []) ołów kadm nikiel 8 tys. Mg/rok Ryc. III... Roczne obciążenie województwa podkarpackiego zanieczyszczeniami wniesionymi z opadami atmosferycznymi w latach metale (źródło danych []) III.. DZIAŁANIA PROEKOLOGICZNE NA RZECZ POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA Komin Ciepłowni Zasanie - MPEC Sp. z o.o. w u Porównanie dynamiki wzrostu produktu krajowego brutto dla Podkarpacia ze zmianami w emisji zanieczyszczeń do powietrza pokazuje, że rozwój gospodarczy regionu nie wywiera negatywnego wpływu na jakość powietrza. Podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska corocznie podejmują działania i realizują inwestycje mające na celu redukcję zanieczyszczeń, m.in. wdrażanie energooszczędnych technologii, stosowanie paliw lepszej jakości, instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń odznaczających się dużą sprawnością. STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH

16 % % % % 8% % % % % dwutlenek siarki tlenki azotu dwutlenek węgla PKB 7 8 Ryc. III... Zmiany emisji SO, NO i CO z zakładów szczególnie uciążliwych w latach -8 na tle zmian PKB (źródło danych []) Ryc. III... Ryc. III... % % % % 8% % % % % Zmiany emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach -8 na tle zmian PKB (źródło danych []) Zapobieganie zanieczyszczeniom, przez realizację inwestycji proekologicznych, wymaga dużych nakładów finansowych. W latach nakłady inwestycyjne na ochronę powierza atmosferycznego i klimatu w województwie podkarpackim wyniosły około mln zł. W 8 r. wydatki inwestycyjne na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu w regionie wyniosły 7,8 mln zł (,% wszystkich nakładów na ochronę środowiska), w tym na nowe techniki i technologie spalania paliw -,7%. mln zł, 9, 8, 7,,,,,,,, pył 7 8 Nakłady inwestycyjne na ochronę powietrza i klimatu w województwie podkarpackim w latach (źródło danych []) Przykłady inwestycji zrealizowanych w celu ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza w 8 r. w województwie podkarpackim:. ZELMER SA w Rzeszowie podjął działania w kierunku zmiany dotychczas stosowanych farb i lakierów zawierających rozpuszczalniki organiczne, na farby i lakiery wodorozcieńczalne; nowa kabina lakiernicza wyposażona w filtry sufitowe i podłogowe, do wychwytywania pyłów lakierniczych, o sprawności 97-98% oraz w filtr z węglem aktywnym zastąpiła kabin używanych dotychczas w zakładzie. PKB ogółem zapobieganie zanieczyszczeniom razem zapobieganie zanieczyszczeniom nowe techniki i technologie spalania paliw zapobieganie zanieczyszczeniom modernizacja kotłowni i ciepłownictwa POWIETRZE

17 . TRANSSYSTEM SA w Woli Dalszej, w celu ograniczenia emisji lotnych związków organicznych, zmodernizował i rozbudował malarnię, co usprawnia proces nanoszenia powłok lakierniczych na wytwarzane w Zakładzie konstrukcje stalowe.. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w u (Ciepłownia Zasanie), w celu ograniczenia emisji substancji powstających w procesie spalania węgla kamiennego w roku 8, rozpoczęła rozbudowę instalacji Ciepłowni polegającą na budowie nowego kotła WR- o mocy cieplnej MW; zainstalowanie nowoczesnego kotła WR- o mniejszej mocy niż kotła wodnego WR- o mocy 9,7 MW każdy pozwoli ograniczyć pracę starszych kotłów WR- w sezonie letnim, gdy zapotrzebowanie na energię cieplną jest dużo niższe niż zimą.. Przedsiębiorstwo Produkcji i Handlu RESTOL Sp. z o.o. w Rzeszowie - Zakład Produkcyjny w Bratkowicach, w ramach ograniczania emisji substancji powstających w procesie spalania odpadów drewna, uruchomiło nową kotłownię zakładową wraz z instalacją aspiracji pyłów. Wszystkie pyły z obróbki elementów, wraz z innymi odpadami płyty wiórowej, MDF i HDF (po rozdrobnieniu), są transportowane do nowo wybudowanego magazynu paliwa skąd podawane są do nowego kotła wodnego MAVERA typ FR LOV NOX, wyposażonego w palenisko cyklonowe typu lowno x, przystosowanego do spalania odpadów w postaci trocin, wiór, ścinków drewna i płyty wiórowej; kotłownia spełnia wymogi określone dla instalacji współspalania odpadów.. Elektrownia Stalowa Wola SA w Stalowej Woli w celu ograniczenia emisji substancji powstających w procesie spalania węgla, dokonała modernizacji pomiarów ciągłych emisji na kotłach K, K, K8, a także poddano modernizacji elektrofiltr kotła K, zmodernizowano wykonywanie ciągłych pomiarów emisji na Elektrowni III na kotle K, rozpoczęto realizację instalacji zraszania na placu magazynowym biomasy, wykonano instalację interwencyjnego odsiarczania spalin na wszystkich kotłach, z zastosowaniem kamienia wapiennego, uruchamiana w razie wystąpienia potrzeby.. LOTOS Asfalt Sp. z o.o. w Gdańsku Oddział w Jaśle uruchomił linię dopalacza termicznego spalania gazów pooksydacyjnych z jednoczesnym zdemontowaniem dopalacza katalitycznego; ponadto dokonano hermetyzacji zbiorników magazynowych asfaltów oraz podłączenia układu odciągu oparów do dopalacza termicznego. 7. Nowy Styl Sp. z o.o. w Krośnie, w ramach ograniczania emisji do powietrza LZO, wykonał w Zakładzie Przemysłu Drzewnego w Rzepedzi modernizację linii lakierniczej do elektrostatycznego malowania elementów drewnianych z układem wentylacji nawiewno-wywiewnej wraz z wymianą kabin i robota linii lakierniczej oraz zastosowania do malowania wyrobów materiałów wodorozcieńczalnych. 8. Przedsięwzięcia inwestycyjne w Evonik Carbon Black Polska Sp. z o.o. w Jaśle polegają, m. in., na zastąpieniu istniejącego filtra suszarki linii sadzowej nr nowym filtrem (PGF) typu on-line pulse jet, przebudowie systemu transportu gazu poreakcyjnego oraz wybudowaniu nowego filtra głównego linii sadzowej nr wraz systemem gazo transportu. III.. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA WIOŚ W ZAKRESIE EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Wdrażanie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 8//WE z dnia stycznia 8 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli Wstępny wykaz instalacji podlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia zintegrowanego, eksploatowanych na terenie województwa podkarpackiego, został przygotowany w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Rzeszowie wraz z wejściem w życie ustawy Prawo ochrony środowiska w r., którą to ustawą dokonano implementacji do polskiego prawodawstwa zapisów Dyrektywy Rady 9//WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń. Wykaz sporządzony został w oparciu o dokumenty będące w posiadaniu Inspektoratu, w tym bazę podmiotów będących w ewidencji WIOŚ w Rzeszowie. Na tej podstawie dokonano wstępnego rozstrzygnięcia, co do rodzajów instalacji, które będą musiały uzyskać pozwolenie zintegrowane oraz co do terminu, w którym poszczególne instalacje pozwolenia zintegrowane będą musiały uzyskać. Pierwszy termin do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, dla instalacji istniejących, upływał z końcem kwietnia r. Na koniec r., w ewidencji WIOŚ w Rzeszowie znajdowało się łącznie podmiotów, w których funkcjonowało 8 instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego. W poszczególnych latach liczby te ulegały zmianie, co związane było zarówno z oddawaniem do eksploatacji instalacji nowych, jak i korygowaniem wykazu instalacji istniejących. W następnych latach liczba podmiotów i instalacji objętych obowiązkiem posiadania pozwolenia zintegrowanego, znajdujących się w ewidencji WIOŚ w Rzeszowie, przedstawiała się następująco, według stanu na koniec: STAN ŒRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LATACH 999-8

18 . r. - 8 podmiotów i instalacji,. r. - podmiotów i 7 instalacji,. 7 r. - podmiotów i 8 instalacji,. 8 r. podmiotów i instalacji. W przypadku stwierdzenia, na podstawie przeprowadzonej kontroli, że instalacja eksploatowana jest bez wymaganego pozwolenia, Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wszczynał postępowania w sprawie wstrzymania użytkowania tych instalacji. Konsekwencją prowadzonych postępowań było wydanie decyzji o wyznaczeniu terminu usunięcia naruszenia (w przypadku złożenia stosownego wniosku przez prowadzącego instalację) lub decyzji wstrzymującej użytkowanie instalacji. W latach -8 Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał łącznie decyzji o wyznaczeniu terminu usunięcia naruszenia oraz decyzji o wstrzymaniu użytkowania instalacji. Do końca 8 r., dzięki działaniom kontrolnym i administracyjnym podejmowanym przez służby WIOŚ w Rzeszowie, instalacje uzyskały wymagane pozwolenia zintegrowane. Jedyna instalacja, która na koniec 8 r. wykazywana była jako nieposiadająca wymaganego pozwolenia zintegrowanego, zakończyła eksploatację z końcem 8 r., co wykazała kontrola przeprowadzona w I kwartale 9 r. Obecnie wszystkie instalacje na terenie województwa podkarpackiego, zarówno nowe jak i istniejące, w rozumieniu przepisów Prawa ochrony środowiska, posiadają wymagane pozwolenia zintegrowane. Wykaz instalacji objętych obowiązkiem posiadania pozwolenia zintegrowanego, znajdujących się w ewidencji WIOŚ w Rzeszowie, jest aktualizowany i publikowany na stronie internetowej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Na koniec 8 r. do uzyskania pozwolenia zintegrowanego zobowiązanych było:. do dnia.. r. - instalacji (wszystkie uzyskały pozwolenia),. do dnia.. r. - instalacje (wszystkie uzyskały pozwolenia),. do dnia.. r. - instalacji (wszystkie uzyskały pozwolenia),. do dnia.. r. - instalacji (wszystkie uzyskały pozwolenia),. do dnia.9. r. - instalacje (wszystkie uzyskały pozwolenia),. do dnia.. r instalacji (wszystkie uzyskały pozwolenia), 7. do dnia..7 r. - instalacji ( nie uzyskała pozwolenia), 8. instalacje nowe - 7 instalacji (wszystkie uzyskały pozwolenia). Realizacja Traktatu Akcesyjnego w obszarze środowisko (Dyrektywa Rady 9//WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń i dyrektywa /8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia października r. w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania) Zgodnie z zapisami Traktatu Akcesyjnego, dla trzech instalacji energetycznego spalania paliw z terenu działalności WIOŚ w Rzeszowie, przyznano okres dostosowawczy na uzyskanie pozwolenia zintegrowanego do dnia października 7 r. i spełnianie wymagań dotyczących stosowania BAT(Najlepsze Dostępne Technologie - Best Available Techniques), w terminie do dnia grudnia r. Aktualnie, tylko instalacja energetycznego spalania paliw o mocy pow. MW t, eksploatowana przez Fenice Poland Sp. z o.o. w Bielsku-Białej - Jednostka Operatywna jest instalacją, dla której obowiązuje wymóg posiadania pozwolenia zintegrowanego. W pozwoleniu zintegrowanym dla Spółki określono dopuszczalne wielkości emisji w oparciu o obowiązujące standardy emisyjne. Przy ustalaniu emisji dopuszczalnej dla kotłów pyłowych, określono odstępstwa w zakresie emisji pyłu, w okresie od dnia..8 r. do dnia.. r., zgodnie z zapisami zawartymi w Traktacie Akcesyjnym. Ponadto, na terenie objętym działaniem WIOŚ w Rzeszowie, okresy przejściowe ustalono dla trzech instalacji podlegających dyrektywie /8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia października r. w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania. Władający instalacjami, podlegającymi dyrektywie /8/WE, podejmują szereg działań inwestycyjnych w celu ograniczenia zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, polegające między innymi na:. modernizacji kotłów,. modernizacji systemu odpylania i odsiarczania,. zastosowaniu paliwa węglowego o lepszych parametrach oraz biomasy,. budowie instalacji bloku gazowo-parowego. Wszystkie instalacje, dla których określone zostały okresy przejściowe, znajdują się pod systematycznym nadzorem kontrolnym WIOŚ w Rzeszowie. POWIETRZE