2018-06-07 Gospodarka odpadami komunalnymi - obowiązki i odpowiedzialność gmin Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska Brenna, dn. 12 czerwca 2018 r.
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Cele: zapobieganie powstawaniu odpadów (Art. 17 uoo); osiągnięcie do końca 2020 r. wymaganego poziomu przygotowania do ponownego użycia i recyklingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych wynoszącego min. 50% wagowo (Art. 3b ust. 1 uczipg). zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby w 2020 r. nie było składowanych więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. (Art. 3c ust. 1 uczipg);
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Cele: osiągnięcie do końca 2020 r. wymaganego poziomu przygotowania do ponownego użycia, recyklingu i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne w wysokości min. 70% wagowo (Art. 3b ust. 1 uczipg).
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Cele (Pgowś2022): do 2025 r. recyklingowi powinno być poddawane 60% odpadów komunalnych; do 2030 r. recyklingowi powinno być poddawane 65% odpadów komunalnych; w 2030 r. składowanych powinno być nie więcej niż 10% odpadów komunalnych.
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Nowe cele (przyjęte przez PE 18 IV 2018 r.): do 2035 r. recyklingowi powinno być poddawane 65% odpadów komunalnych (55% do 2025 r. i 60% do 2030 r.); do 2035 r. recyklingowi powinno być poddawane 70% odpadów opakowaniowych (65% do 2030); w 2035 r. składowanych powinno być nie więcej niż 10% odpadów komunalnych.
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Nowe cele (przyjęte przez PE 18 IV 2018 r.): zmniejszenie ilości odpadów żywności o 30% do 2025 r. i o 50% do roku 2030; do 1 stycznia 2025 r. wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach domowych; a od 1 stycznia 2025 r. tekstyliów; od 31 grudnia 2023 r. bioodpady powinny być segregowane i poddawane recyklingowi u źródła lub selektywnie zbierane i niemieszane z innymi rodzajami odpadów.
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Art. 9y uczipg ust. 2: Gmina, która nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 3b lub art. 3c podlega karze pieniężnej obliczonej odrębnie dla wymaganego poziomu: 1) recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami; 2) ograniczenia odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. 3. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 2, oblicza się w sposób określony w art. 9x ust. 3.
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Art. 9x uczipg ust. 3: Karę pieniężną,, oblicza się jako iloczyn jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych na składowisku, określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 290 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, i brakującej masy odpadów komunalnych wyrażonej w Mg, wymaganej do osiągnięcia odpowiedniego poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami lub ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.
Cele w gospodarce odpadami komunalnymi Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 2490) Kod odpadów 20 03 01 Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Jednostkowe stawki opłaty w zł/mg w latach 2018 2019 2020 i kolejnych 140,00 170,00 270,00
gminy wiejskie gminy miejskie gminy miejsko-wiejskie Skład morfologiczny odpadów komunalnych w województwie śląskim frakcja drobna; 12,30 odpady zielone; 3,50 odpady wielkogabarytowe; 1,90 odpady kuchenne organiczne; 27,49 frakcja drobna; 10,01 odpady wielkogabarytowe; 2,60 odpady zielone; 5,00 odpady kuchenne organiczne; 23,24 inne kategorie; 4,18 odpady inertne; 4,95 odpady wielomateriałowe; 4,51 drewno; 0,76 inne kategorie; 3,95 odpady niebezpieczne; 0,75 papier; 13,97 odpady inertne; 3,27 odpady wielomateriałowe; 5,32 drewno; 0,54 metale; 2,24 tekstylia; 2,97 szkło; 8,46 tworzywa sztuczne; 12,03 odpady niebezpieczne; 0,61 metale; 2,58 tekstylia; 2,38 frakcja drobna; 19,26 inne kategorie; 3,88 odpady inertne; 6,86 odpady wielomateriałowe; 4,13 odpady niebezpieczne; 0,76 metale; 2,74 szkło; 10,73 tekstylia; 2,12 odpady zielone; 2,50 szkło; 9,40 odpady wielkogabarytowe; 1,30 papier; 15,75 tworzywa sztuczne; 14,02 odpady kuchenne organiczne; 25,30 drewno; 0,49 papier; 9,75 tworzywa sztuczne; 11,52 Udział PMTS i wielomat. w 2020 r., % Wytw. PMTS i wielomat. w 2020 r., Mg P 14,0 231 309 M 2,3 37 935 T 12,8 212 037 S 9,8 161 486 W 4,6 76 068 43,4 718 835
Odpady komunalne odebrane i zebrane Rok 2014 2015 2016 Odebrane i zebrane, tys. Mg (gminy) 1 637,4 1 660,8 1 713,0 Odebrane i zebrane, tys. Mg (GUS) 1 552,0 1 520,0 1 618,0 Wskaźnik wytw., kg/m/rok (Pgowś2022) 354,1 357,8 361,6 Wskaźnik wytw., kg/m/rok (GUS) 338,0 332,0 355,0 Zmieszane, tys. Mg (gminy) 1 045,3 1 007,5 976,9 Zmieszane, tys. Mg (GUS) 1 187,0 1 053,0 1 056,0 Selektywnie, tys. Mg (gminy) 592,1 653,3 736,1 Selektywnie, tys. Mg (GUS) 365,0 467,0 562,0
Odpady komunalne odebrane i zebrane 1750 1700 1650 1600 1550 1500 1450 1400 Odebrane i zebrane ogółem, tys. Mg 1713 1637 1661 1618 1552 1520 2014 2015 2016 odebrane i zebrane (gminy) odebrane i zebrane (GUS)
Odpady komunalne odebrane i zebrane 370 360 350 Wskaźnik wytw. odp. komun., kg/m/rok 361,6 357,8 354,1 355 340 330 320 338 332 310 2014 2015 2016 wsk. wytw. (Pgowś2022) wsk. wytw. (GUS)
Zmieszane odpady komunalne odebrane i zebrane 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Zmieszane odpady komunalne, tys. Mg 1187 1053 1056 1045,3 1007,5 976,9 63,8% 60,7% 57,0% 3,1% 1,7% 0,0% 31,9 16,7 0 2014 2015 2016 zmieszane (gminy) zmieszane (GUS) zmieszane składowane (gminy)
Odpady komunalne odebrane i zebrane selektywnie, recykling PMTS 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Selektywnie zebrane i recykling PMTS, tys. Mg 36,2% 592,1 365 39,3% 653,3 467 43,0% 736,1 562 144,6 148,4 162,3 24,4% 22,7% 22,0% 2014 2015 2016 selektywnie (gminy) selektywnie (GUS) recykling PMTS (gminy)
Odpady komunalne odebrane i zebrane selektywnie, recykling PMTS 1200 1000 800 600 400 200 0 592,1 Selektywnie zbierane i recykling, tys. Mg 653,3 467,0 736,1 562,0 365,0 144,6 148,4 162,3 700,9 705,4 709,9 714,3 718,8 126,2 141,1 213,0 285,7 359,4 913,7 1 007,4 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2025 2030 selektywnie zebrane (gminy) recykling PMTS (gminy) recykling PMTS (z wielomater.) wytwarzane PMTS (z wielomater.) selektywnie zebrane (GUS) recykling PMTS (Pgowś2022) recykling odp.komun. (po 2020 r.) 2025 55% 2030 60% 2016 18% 2017 20% 2018 30% 2019 40% 2020 50%
Poziomy recyklingu PMTS 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Recykling PMTS w 2016 r., % śred. 29% min. 18%
Poziomy recyklingu PMTS 70,0 Recykling PMTS w 2017 r., %* 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 śred. 32% min. 20% 0,0 * w trakcie weryfikacji
Punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych Rok 2014 2015 2016 Liczba PSZOK-ów na terenie województwa 130 144 153 Liczba gmin, na terenie których nie jest zlokalizowany żaden Liczba PSZOK-ów na terenie województwa, przy których funkcjonują punkty zbierania rzeczy używanych lub punkty napraw, przyjmujące zepsute produkty Całkowita masa odpadów zebranych selektywnie w PSZOK-ach, tys. Mg Średnia liczba mieszkańców przypadających na jeden PSZOK w województwie, tys. mieszk. 37 23 19 12 14 14 59,6 73,8 90,5 34,6 31,1 29,2
tys. Mg Ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w 2020 r. 900 800 700 600 500 400 658 783 553 300 200 230 100 0 1995 dop.skład. wytw. do zagosp.
Ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji Rok Dopuszczalny poziom składowania OKUB w stos. do 1995 r., % Osiągnięty średni poziom ograniczenia składowania OKUB (T R ), % 2014 50 3,3 2015 50 1,8 2016 45 0,0 2017 45 18,2* *- w trakcie weryfikacji
Odpady komunalne składowane 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Odsetek składowanych odpadów komunalnych 63,2% 48,5% 43,5% 3,1% 1,9% 1,2% 2014 2015 2016 odpady komunalne składowane (gminy) odpady komunalne składowane (GUS)
Odpady resztkowe składowane 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Składowanie pozostałości, tys. Mg 428 409 25,0% 25,8% 217 235 192 193 294 17,2% 197 97 2014 2015 2016 składowane 19 12 12 składowane 19 12 12 (RIPOK) składowane 19 12 12 (IZ)
PMTS Poziomy recyklingu, odzysku oraz ograniczenia składowania OKUB Osiągnięcie wymaganego poziomu 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r.* 14% 16% 18% 20% Tak 165 167 167 165 Nie 2 0 0 2 OBiR 38% 40% 42% 45% Tak 164 166 166 165 Nie 3 1 1 2 OKUB *- w trakcie weryfikacji 50% 50% 45% 45% Tak 161 164 167 159 Nie 6 3 0 8
tys. Mg Przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych 1400 1200 1000 800 600 400 200 1045,3 1007,5 914,5 676,3 456,7 44% 638,2 63% 1168,3 976,9 814,7 83% 0 2014 2015 2016 odebrane zmieszane (gminy) przepustowość RIPOK MBP przyjęte do RIPOK MBP
tys. Mg Przetwarzanie selektywnie zebranych OZiB 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 18,8 0 13,9 2014 2015 2016 2017 425,2 428,8 432,3 435,8 28,4% 27,5% 120,7 117,8 12% 156,6 64,8 114,8 48,7 41% 36,2% 36,7% 63,2 40% odebrane OZiB (gminy) przepustowość RIPOK OZiB przyjęte do RIPOK OZiB wytwarzane OZiB (Pgowś2022) * w trakcie weryfikacji 159,8* 156,9
Odpady z zabudowy wielorodzinnej
Odpady z zabudowy jednorodzinnej w okresie zimowym
Wnioski Gminy zrealizowały główne cele w gospodarce odpadami komunalnymi wyznaczone na 2016 r., jednakże niektóre wyniki budzą poważne wątpliwości; W 2017 r. 5% gmin nie osiągnęło wymaganego poziomu ograniczenia składowania OKUB, po 2 gminy nie osiągnęły wymaganego poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku PMTS i OBiR (dane w trakcie weryfikacji). Malejący udział PMTS przekazywanych do recyklingu przy rosnącej ilości zbieranych selektywnie odpadów świadczy o ich niskiej jakości spowodowanej zanieczyszczeniem bioodpadami i popiołami; Osiągnięcie wymaganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu PMTS nie będzie możliwe bez rozwijania infrastruktury służącej zbieraniu odpadów komunalnych najbliżej miejsc ich powstawania oraz rozpowszechniania PSZOK. Należy jak najszybciej wdrożyć selektywną zbiórkę bioodpadów, bez recyklingu których nie będzie możliwe osiągnięcie celów po 2020 roku.
Radykalny wzrost stawek opłat za korzystanie ze środowiska (składowanie odpadów) przełoży się na wzrost opłaty celowej ponoszonej przez mieszkańców. W interesie ogółu powinno być zapobieganie wytwarzaniu zmieszanych odpadów komunalnych będących źródłem powstawania odpadów resztkowych i stabilizatu przeznaczonych do składowania. Jest to możliwe wyłącznie poprzez rozwijanie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych u źródła oraz propagowanie właściwych postaw wśród mieszkańców. RIPOK-MBP posiadają potencjał techniczno-technologiczny, który może być wykorzystywany o wiele bardziej efektywnie w przypadku przetwarzania w nich selektywnie zbieranych odpadów zielonych oraz wymagających doczyszczenia selektywnie zebranych frakcji PMTS. Pożądane jest większe zaangażowanie poszczególnych samorządów w realizację kampanii promujących sens hierarchii postępowania z odpadami, w tym mniej konsumpcyjny styl życia, a także promowanie i wspieranie budowy sieci napraw i ponownego użycia.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska tel. +48 (32) 77 40 980 fax: +48 (32) 77 40 005 Bogdan Pasko tel. +48 (32) 77 40 706 www.slaskie.pl srodowisko@slaskie.pl