NORMA Normalizacja Reguła powszechnie przyjęta Anna Dobrowolska Norma de facto (standard) norma przestrzegana przez ludzi mimo braku formalnego umocowania, np.: norma społeczna (zachowania w danej społeczności) norma etyczna norma moralna 1 2 Rodzaje norm (w zależności od dziedziny ludzkiego myślenia i działania) Norma prawna Norma logiczna Norma postępowania Norma etyczno- moralna Norma techniczna Norma estetyczna Normalizacja działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia problemów technicznych Inne 3 4 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 1
Cel normalizacji Zastosowanie jednolitych wzorców, np. znormalizowanie niektórych wyrobów pod względem wymiarów i wykorzystywanych materiałów, które ułatwiają porozumiewania się uczestników obrotu towarowego (klientdostawca). Rodzaje procesu normalizacji Normy powstałe jako standardy de facto : tradycja, wpływy rynku itp. Napisane przez organizacje normalizujące Napisane przez rządy Napisane przez przedsiębiorstwa, zakłady, jednostki handlowe itp. 5 6 Szczeble działalności normalizacyjnej Normalizacja międzynarodowa Normalizacja regionalna Normalizacja krajowa Normalizacja międzynarodowa ISO- Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, 1947r. IEC - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna, 1906 r. ITU Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna, 1866 r. 7 8 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 2
Normalizacja regionalna CEN Europejski Komitet Normalizacyjny CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki ETSI- Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych Normalizacja krajowa Kraj Nazwa jednostki normalizującej Skrót USA American National Standards Institute ANSI Wielka Brytania British Standards Institution BSI Niemcy Deutsches Institut für Normung DIN Francja Association Francaise de Normalisation ANFOR Czechy Czech Standards Institute CSNI Słowacja Slovak Institute for Standardization SUTN Polska Polski Komitet Normalizacyjny PKN 9 10 Inne organizacje normalizujące (opracował dr J. Zymonik) Międzynarodowe Biuro Miar i Wag (BIPM) Komisja Kodeksu Żywieniowego (CAC) Europejsko- Międzynarodowy Komitet ds. Betonu Międzynarodowe Stowarzyszenie Transportu Powietrznego (IATA) Międzynarodowa Federacja Mleczarska (IDF) Międzynarodowa Unia Gazownictwa (IGU) Międzynarodowy Instytut Spawalnictwa (IIW) Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) Międzynarodowa Unia Kolejnictwa (UIC) Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (UN/ECE) Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Typy norm wg PN-EN 45020:2007 Normalizacja i dziedziny związane Terminologia ogólna Norma podstawowa obejmuje szeroki zakres zagadnień lub zawiera ogóle postanowienia dotyczące jednej, określonej dziedziny Norma terminologiczna dotyczy terminów, zawiera zwykle także ich definicje oraz, w niektórych przypadkach, odpowiednie objaśnienia, ilustracje, przykłady itp. Norma badań - dotyczy metod badań, w niektórych przypadkach uzupełniona innymi postanowieniami dotyczącymi badań, np. pobierania próbek, wykorzystania metod statystycznych. Norma wyrobu określa wymagania, które powinien spełnić wyrób lub grupa wyrobów w celu zapewnienia ich funkcjonalności 16.11.12 11 12 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 3
Norma procesu określa wymagania jakie powinny być spełnione przez proces w celu zapewnienia jego funkcjonalności Norma usługi - określa wymagania jakie powinny być spełnione przez usługę w celu zapewnienia jej funkcjonalności Norma interfejsu - określa wymagania dotyczące kompatybilności wyrobów lub systemów w miejscach ich wzajemnego łączenia Norma danych (do dostarczania) zawiera wykaz właściwości, dla których powinny być podane wartości lub inne dane w celu dokładnego określenia wyrobu, procesu lub usługi. ŚWIATOWE INSTYTUCJE NORMALIZACYJNE ISO, IEC, ITU 13 14 ISO Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ang. International Organization for Standardization ISO- międzynarodowa pozarządowa organizacja normalizacyjna, Siedziba: Genewa (Szwajcaria), założona 1947 roku, Zrzesza: styczeń 2010:- 157 państw, 2012-163 państwa Członkami są najbardziej reprezentatywne instytucje normalizujące w poszczególnych krajach. Reprezentantem Polski jest Polski Komitet Normalizacyjny (PKN), który należy do grupy założycielskiej ISO. ISO Skrót "ISO" nie odpowiada oficjalnej nazwie. Skróty nazwy w językach krajów członkowskich byłyby różne, np. Polska "MON ( Międzynarodowa Organizacja Normalizująca ), Francja "OIN" ( Organisation Internationale da Normalisation ), postanowiono więc stosować powszechnie skrót wywiedziony od greckiego słowa "isos" znaczącego "równy". ISOS równy ISO 15 16 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 4
Struktura ISO Cechy norm (wg ISO) Zgromadzenie Ogólne podejmuje decyzje strategiczne na corocznych spotkaniach. Sekretariat Generalny 150 osób z 20 krajów Obsługuje i koordynuje pogramy normalizujące, administruje głosowanie nad draftami norm, publikuje, informuje, komunikuje i utrzymuje kontakty z społeczeństwami. Rada ISO zbiera się trzy razy w roku Dobrowolność stosowania Udział wszystkich zainteresowanych w opracowaniu norm Powszechna dostępność Konsensus w czasie przyjmowania norm Gwarancja niesprzeczności z obowiązującymi przepisami Komitet Główny w którym po jednym głosie mają członkowskie kraje. Komitety techniczne i grupy robocze (kilkaset) zajmują się opracowywaniem norm i dyskusjami technicznymi 17 Akceptacja przez uznaną jednostkę normalizacyjną Niezależność treści normy od organów władzy 18 Zakres norm ISO Od powstania do 2011 roku (grudzień 2011) ponad 19000 norm (19 023) Średnio 1000 norm w roku ale np. w samym roku 2006-1388 norm. w roku 2011: 1 208 norm Zakres norm ISO Zakres norm przyjętych przez ISO jest szeroki, np. standard kodowania znaków (ISO 8859), standard kodowania państw i terytoriów (ISO 3166-1), standard kodowania jednostek administracyjnych państw (ISO 3166-2), standard zapisu plików na nośnikach CD i DVD (ISO 9660), standard rozmiarów arkusza papieru (ISO 216), standard zapisu daty i czasu (ISO 8601), rodzina standardów zarządzania jakością (ISO serii9000) standard zarządzania środowiskowego (ISO 14001) norma zarządzania bezpieczeństwem informacji ISO 27000. 19 20 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 5
Przykłady norm ISO ISO 9407:1991- Shoe sizes ISO 690:1987 -Documentation - Bibliographic references - Content, form and structure); ISO 690-2:1997 -Information and documentation - Bibliographic references - Part 2: Electronic documents or parts thereof ISO 9241 -Ergonomic requirements for office work with visual display terminals 21 Przykłady norm ISO ISO 11898 - Road vehicles Controller area network (CAN) ISO/IEC 9126 - Software engineering Product quality ISO 12006 -Building construction. Organization of information about construction wor. ISO 12207 -Software lifecycle processes ISO 1028 -Information processing Flowchart symbols 22 Najlepiej sprzedawane normy (http://www.iso.org, dn. 1.10.2010) ISO 31000:2009 Risk management - Principles and guidelines ISO 9001:2008 Quality management systems - Requirements ISO 14001:2004 Environmental management systems - Requirements with guidance for use Najbardziej popularne normy: ISO 31000 Risk management ISO 9000 Quality management ISO 26000 Social responsibility ISO 14000 Environmental management ISO 22000 Food safety management ISO 50001 Energy management ISO 3166 Country codes ISO 4217 Currency codes 23 24 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 6
Sektory Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Ogólne, infrastruktura i nauka Zdrowie, bezpieczeństwo i środowisko Technologie inżynieryjne Elektronika, technologia informacyjna i telekomunikacja Transport i dystrybucja dóbr Rolnictwo i technologia spożywcza Technologia materiałowa Konstrukcja Technologie specjalne 25 Liczba norm wg sektorów 26 ITU- Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna International Telecommunication Union Działa od 1866 roku (!!) Austria, Belgia, Francja, Grecja od 01/01/1866 roku Polska od: 01/01/1921 roku Siedziba Genewa, Szwajcaria Członkowie: 192 Członkowie Krajowi Ponad 700 członków sektorowych Stowarzyszenia Celem ITU jest prowadzenie działalności związanej z łączeniem świata poprzez: Internet Najnowsze technologie bezprzewodowe: nawigacja lotnicza i morska, meteorologia radioastronomiczna i satelitarna 27 ustalenie konwergencji w telefon komórkowy, dostęp do Internetu, danych, głosu i telewizyjnych do sieci następnej generacji ITU Zakres działań: koordynuje globalne zastosowania spektrum radiowego (ang. radio spectrum ) promuje międzynarodową współpracę w zakresie orbit satelitarnych pracuje nad udoskonaleniem infrastruktury telekomunikacyjnej ustawia światowe standardy, które pozwalają na połączenie szerokiego zakresu systemów komunikacyjnych podejmuje wyzwania obecnych czasów, np. związanych z łagodzeniem zmian klimatycznych i wzmocnieniem wspierania bezpieczeństwa. 28 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 7
IEC- International Electrotechnical Commission Powstała w 1906 roku w Londynie Cel: ustanawianie międzynarodowych standardów w zakresie elektrotechniki. Członków 72, afiliantów 83. Komitety techniczne IEC tworzą normy w zakresie elektrotechnologii. Koniec 2008: 73 komitetów technicznych, Całkowitych projektów 1399 IEC w Polsce IEC National Committee of Poland Polish Committee for Standardization Ul. Swietokrzyska 14 PL-00-050 WARSZAWA Poland Tel: +48 22 55 67 591 Fax: +48 22 55 67 786 E-mail : IEC National Committee of Poland WWW: http://www.pkn.pl 29 30 Normalizacja Europejska CEN. Ang. European Committee for Standardization Europejski Komitet Normalizacyjny CENLEC Ang. European Committee for Electrotechnical Standardization Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki. NORMALIZACJA EUROPEJSKA ETSI Ang. European Telecomunications Standard Institut Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych 31 32 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 8
CEN Europejski Komitet Normalizacyjny European Committee for Standardization utworzona w 1961 roku w Paryżu pod nazwą Europejski Komitet Koordynacji Normalizacji zmiana nazwy nastąpiła w 1971 Organizacja ustanawiająca szeroki zakres norm (EN) dla państw zrzeszonych W skład CEN/CENLEC wchodzi 30 państw zrzeszonych w UE i EFTA, Polska jest członkiem CEN/CENLEC od 1.01.2004 roku. (poprzez PKN) 33 1 standard europejski..zamiast 30 różnych standardów krajowych umożliwia dostęp do 490 milionowego rynku 34 CENELEC - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki CENELEC Powstał w 1973 roku, w wyniku połączenia dwóch, wcześniej istniejących, organizacji europejskich CENELCOM i CENEL. Obecnie jest prywatnym stowarzyszeniem technicznym typu non-profit działającym w ramach prawa belgijskiego. Siedziba - Bruksela. Misją CENELEC jest: opracowywanie dobrowolnych norm z zakresu elektrotechniki i elektroniki w celu wspierania rozwoju Jednolitego Rynku Europejskiego / Europejskiego Obszaru Gospodarczego w sektorze dóbr i usług elektrotechnicznych i elektronicznych. Członkami są Krajowe Komitety Elektrotechniki państw UE i EFTA. 35 Obecnie członkami CENELEC są: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Islandia, Irlandia, Włochy, Litwa, Łotwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Hiszpania, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Szwajcaria i Wielka Brytania. Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Republika Macedonii, Serbia i Czarnogóra, Tunezja, Turcja oraz Ukraina są obecnie członkami stowarzyszonymi, z perspektywą zostania pełnoprawnymi członkami (afiliantami). CENELEC, tak samo jak CEN i ETSI, jest uznawany przez władze UE i EFTA jako europejska organizacja normalizacyjna. 36 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 9
PKN- POLSKI KOMITET NORMALIZACYJNY PKN założona już w roku 1924. Historia PKN: 1924-1972- Polski Komitet Normalizacji, 1972-1979- Polski Komitet Normalizacji i Miar (PKNM), 1979-1994- Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości (PKNMiJ). Od 1994 ponownie Polski Komitet Normalizacyjny. Od 1991 roku PKN (wówczas PKNMiJ) był afiliantem Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki CENELEC, Od 1 stycznia 2004 roku PKN jest pełnoprawnym członkiem CEN/CENLEC 37 W czasach PRL normalizacja była dostosowana do centralnego systemu zarządzania. Polskie normy były obowiązkowe (obligatoryjne) na mocy prawa bez względu na umowę między zainteresowanymi stronami. Producent miał obowiązek oznaczania numerem normy wszystkich wyrobów. Za niestosowanie postanowień obowiązującej Polskiej Normy, na mocy ustawy o normalizacji z 1961 roku, groziła kara. Normy były powiązane z Systematycznym Wykazem Wyrobów (SWW), opracowanym przez GUS, a symbol SWW był obowiązkowo zamieszczany w normach przedmiotowych. 38 PKN Podstawę działania PKN w obecnym zakresie regulują przepisy ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169 z 2002 r., poz. 1386). PKN prowadzi działalność podstawową w zakresie: określania stanu i kierunków rozwoju normalizacji, organizowania i nadzorowanie działań związanych z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych; zatwierdzania i wycofywanie Polskich Norm oraz innych dokumentów normalizacyjnych; reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych; inicjowania i organizowania pracy komitetów technicznych do realizacji zadań związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych; organizowania i prowadzenia działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji i dziedzin pokrewnych oraz opiniowania projektów aktów prawnych związanych z normalizacją. 39 Polskie normy PN Polska Norma dokument należący do zbioru norm opublikowanych i zatwierdzonych do stosowania przez Polski Komitet Normalizacyjny. Na podstawie ustawy o normalizacji z dnia 12 września 2002 roku stosowanie norm jest dobrowolne, za wyjątkiem tych, które zostały wprowadzone odrębnymi przepisami do obowiązkowego stosowania. Od 2004 roku Polskie Normy są tworzone przede wszystkim na podstawie tłumaczenia i zatwierdzania norm europejskich iświatowych ISO, przyjmując oznaczenie PN EN lub PN ISO. 40 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 10
Znak zgodności (wg PN-ISO/IEC 17030) Jest to "chroniony znak, przyznawany przez jednostkę dokonującą oceny zgodności jako strona trzecia, wskazujący że przedmiot oceny zgodności (wyrób, proces, osoba, system lub jednostka) jest zgodny z wyspecyfikowanymi wymaganiami" Znak Zgodności z Polską Normą jest: potwierdzeniem, że wyrób, usługa, system lub proces został poddany certyfikacji; potwierdzeniem, że producent wyrobu uzyskał certyfikat zgodności z Polską Normą upoważniający do posługiwania się Znakiem Zgodności z Polską Normą Znakiem, w tym oznaczania wyrobu Znakiem ; potwierdzeniem, że przedmiot certyfikacji spełnia wszystkie wymagania Polskich Norm, z którymi zgodność jest deklarowana; wizualną prezentacją zgodności z wymaganiami danej normy lub norm; informacją, że wyrób, usługa, system lub proces podlegają nadzorowi niezależnemu od producenta; gwarancją solidności danego podmiotu gospodarczego; zachętą do korzystania z wyrobu, usługi, systemu, procesu. 41 42 Wykaz Jednostek Certyfikujących Wyroby (JCW) posiadających upoważnienie Prezesa PKN do certyfikacji wyrobów na zgodność z PN i wydawania certyfikatów zgodności z PN uprawniających do oznaczania wyrobu Znakiem, zgodności z PN 1. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Oddział Badań i Certyfikacji w Gdańsku 2. Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej Pracownia Certyfikacji Wyrobów 3. Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Centrum Badań i Certyfikacji 43 Prawa autorskie do PN Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169 poz. 1386 z późn. zm.) Polskie Normy są chronione prawem autorskim jak utwory literackie, a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu (PKN). Wydawanie i rozpowszechnianie na dowolnym nośniku (papierowym lub elektronicznym) Polskich Norm wymaga uzyskania zgody PKN na taką działalność. Polskie Normy i inne produkty normalizacyjne posiadają oznakowanie w postaci hologramu lub znaku wodnego. Publikowanie dokumentów nieposiadających oznakowania PKN jest niezgodne z aktualnym stanem prawnym, a informacje zawarte w takich dokumentach mogą być niekompletne lub nieaktualne. Zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy o normalizacji Polskie Normy nie stanowią informacji publicznej i nie podlegają udostępnieniu w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do 44 informacji publicznej ( Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.). Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 11
Wyrokiem z dnia 31 maja 2004 r. Naczelny Sąd Administracyjny, sygn. akt OSK 205/04, potwierdził, iż Polskie Normy nie stanowią informacji publicznej i nie podlegają udostępnieniu na wniosek zainteresowanego w trybie określonym w art. 14 ustawy o dostępie do informacji publicznej, jeżeli informacja ma dotyczyć Polskiej Normy w rozumieniu przepisów ustawy o normalizacji. Naruszenie praw PKN jest przestępstwem i podlega postępowaniu karnemu w myśl ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Normy tłumaczone i zatwierdzone przez Polski Komitet Normalizacyjny mają taki sam status jak normy w języku oryginału. Polska Norma może być wprowadzeniem do normy europejskiej lub międzynarodowej i normy mogą być przywoływane w przepisach (jako źródło wiedzy technicznej). 45 46 Vademecum normalizacji PKN Normy tworzą zainteresowani sami dla siebie i za swoje. Każdy ma prawo uczestniczyć w procesie tworzenia norm. Polska Norma nie musi być w języku polskim. Norma jest dokumentem technicznym do dobrowolnego stosowania. Norma europejska ma pierwszeństwo przed norma własną. Przyszłe Polskie Normy w większości powstają w europejskich organizacjach normalizacyjnych, a więc chcąc wpływać na kształt normy należy być zaangażowanym w prace europejskie. Globalizacja wymaga wprowadzania rozwiązań międzynarodowych do rozwiązań krajowych. Udział w normalizacji kosztuje, ale brak udziału - jest jeszcze droższy. Jacy będą eksperci w komitetach technicznych, takie będą normy. Norma nie jest efektem działań indywidualnych tylko rezultatem zbiorowego wysiłku. Wszystkie różnice zdań rozstrzygane są w drodze konsensu, który polega na uzgodnieniu w drodze konsultacji i rokowań. Dobra norma, to szybka norma - ważniejsze jest szybkie opracowanie normy niż jej styl. 47 Dobra norma, to norma stosowana - taka, której chce rynek. Obecnie zbiór norm krajowych obejmuje: normy PN identyczne z normami międzynarodowymi: np. PN-IEC 60364-5-523:2001, PN-ISO 9001:2001 normy PN identyczne z normami europejskimi: np. PN-EN 60073:2000, normy PN, będące opracowaniami własnymi: np. PN-92/E-08106 (numeracja norm ustanowionych przed 1994 r.) PN-E-93201:1997 (numeracja norm ustanawianych od 1994 r.). 48 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 12
Przykład PN PN-Z-80101:2007 - Dostępność obiektów i urządzeń dla osób niepełnosprawnych -- Znaki informacji publicznej. Dyrektywy Nowego Podejścia Dyrektyw Nowego Podejścia- przepisy Unijne dotyczące obowiązkowego spełniania wymagań przez grupę wyrobów (maszyn i urządzeń technicznych) trafiających do obrotu towarowego. Celem Dyrektyw jest zharmonizowanie przepisów technicznych dotyczących wybranych wyrobów przemysłowych na terenie całej Unii. Obecnie obejmują wykaz ponad 20 wyrobów, na które producenci (handlowcy) muszą ubiegać się o certyfikaty ich zgodności z normą unijną. 49 50 Wykaz wyrobów objętych obowiązko -wą Dyrektywą L.p. Nazwa urządzenia 1. Niskonapięciowe wyroby elektryczne 2. Proste zbiorniki ciśnieniowe 3. Zabawki 4. Wyroby budowlane 5. Kompatybilność elektromagnetyczna 6. Maszyny 7. Środki ochrony indywidualnej 8. Nieautomatyczne urządzenia wagowe 9. Aktywne implanty medyczne 10. Urządzenia gazowe 11. Sprawność energetyczna kotłów wodnych 12. Materiały wybuchowe do użytku cywilnego 13. Urządzenia medyczne 14. Wyposażenie używane w atmosferach potencjalnego wybuchu 15. Jachty (łodzie) rekreacyjne 16. Dźwigi 17. Sprawność energetyczna chłodziarek i zamrażarek 18. Urządzenia ciśnieniowe 19. Wyposażenie terminali telekomunikacyjnych 20. Urządzenia diagnostyczne in vitro 21. Urządzenia linowe do przewozu osób 22. Emisja hałasu przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń 23. Efektywność energetyczna stateczników do oświetlenia fluorescencyjnego 24. Przyrządy pomiarowe (od 30.10.2006) 51 Dyrektywy zawierają tylko zasadnicze wymagania związane z bezpieczeństwem, zdrowiem, ochroną konsumenta i ochroną środowiska. Pozostałe szczegóły techniczne zawarte są w odpowiednich, zharmonizowanych normach europejskich (EN). Każda z Dyrektyw Nowego Podejścia nakłada obowiązek umieszczenia na podlegających jej wyrobach oznakowania CE. 52 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 13
53 16.11.12 54 Wzór i sposób umieszczania oznakowania CE. (Decyzja Rady 93/465/WE) Forma i wielkość znaku jest ściśle określona i zastrzeżona. Powiększony lub pomniejszony znak CE musi zachować proporcje określone we wzorcu. Jeśli dyrektywa nie określa inaczej, naniesione na wyrób lub opakowanie, oznakowanie CE musi mieć co najmniej 5 mm wysokości. CE Znak CE nie jest: handlowym świadectwem jakości, nie potwierdza pochodzenia towaru z Unii Europejskiej, nie jest on certyfikatem bezpieczeństwa. CE oznacza zgodność z zasadniczymi wymaganiami, które dotyczą również na przykład emisji zakłóceń elektromagnetycznych, hałasu albo zużycia energii. W ten sposób konsument, kupując w dowolnym państwie Unii Europejskiej wyrób oznakowany CE, zyskuje pewność, że może go bezpiecznie i bezproblemowo używać w swoim kraju. 55 56 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 14
CE wydanie certyfikatu Oznakowania CE nikt nie nadaje. Umieszczane jest ono na wyrobie na wyłączną odpowiedzialność producenta. W UE podstawą do wydania certyfikatu jest raport z badań, który musi mieć przedsiębiorca przed wystawieniem przez siebie deklaracji zgodno ści producenta. Badania te mogą być wykonane przez własne laboratorium spełniające wymagania normy PN-EN- ISO 17025, jeżeli producent takie posiada. 57 Opracowała: dr inż. Anna Dobrowolska 15