PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYNÓW NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 R.

2013 GMINA CHYNÓW PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY CHYNÓW NA LATA 2013-2016 Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 R. OPRACOWANIE Przedsiębiorstwo Naukowo-Technicze Global Technics Jacek A. Roszczyc Ul. Jagiellońska 9b/1 17-100 Bielsk Podlaski tel. 606 438 492

Spis treści Spis treści... 1 WSTĘP... 3 1. METODYKA SPORZĄDZENIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 3 2. ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE ORAZ POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI O CHARAKTERZE STRATEGICZNYM... 5 2.1. POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI... 5 2.2. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSÓLNOTOWYM I KRAJOWYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROGRAMU ORAZ SPOSOBY W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA PROGNOZY... 7 3. STAN ŚRODOWISKA... 14 3.1. ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ PROBLEMÓW W TYM ZAKRESIE... 14 3.1.1. Charakterystyka ogólna... 14 3.1.2. System transportowy i komunikacja... 16 3.1.3. Gospodarka wodno-ściekowa... 18 3.1.4. Gospodarka odpadami... 19 3.2. WALORY PRZYRODNICZE... 21 3.3. GLEBY... 22 3.4. ZASOBY NATURALNE... 22 4. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ODDZIAŁYWANIEM... 23 4.1. POWIERZCHNIA ZIEMI... 23 4.2. WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE... 23 4.3. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE... 25 4.4. HAŁAS... 25 4.5. POLE ELEKTROMAGNETYCZNE... 26 5. POTENCJALNE ZMIANY W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU... 27 6. OKREŚLENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO... 28 7. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA... 37 8. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO... 38 8.1. ZMNIEJSZENIE ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA... 38 Strona 1

8.1.1. Poprawa jakości wód... 38 8.1.2. Racjonalna gospodarka odpadami... 38 8.1.3. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego... 39 8.1.4. Ochrona przed hałasem... 39 8.1.5. Ochrona przed promieniowaniem elektormagnetycznym... 39 8.2. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW I ENERGII... 40 8.2.1. Zrównoważone wykorzystanie energii... 40 8.2.1. Zrównoważone wykorzystanie gleb... 40 8.3. OBSZARY CHRONIONE I LASY... 40 8.4. POPRAWA STANU BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO... 41 8.4.1. Awarie... 41 8.5. PODNOSZENIE POZIOMU WIEDZY EKOLOGICZNEJ... 41 9. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU, W TYM TAKŻE WSKAZANIE NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKU TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY... 42 10. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO. 43 11. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM... 44 Wykaz tabel Tabela 1. Kluczowe zadania (projekty) zapisane w projekcie Programu Ochrony Środowiska... 10 Tabela 2. Wybrane dane statystyczne dla Gminy Chynów... 14 Tabela 3. Wykaz dróg gminnych w gminie Chynów... 16 Tabela 4. Wykaz dróg powiatowych w gminie Chynów... 17 Tabela 5. Ilość zebranych odpadów komunalnych w 2012 r.... 20 Tabela 6. Rodzaje zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa... 24 Tabela 7. Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska.... 28 Wykaz rysunków Rys. 1. Usytuowanie Gminy Chynów na tle całego powiatu grójeckiego... 15 Strona 2

WSTĘP Podstawą wykonania niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla gminy Chynów na lata 2013-2016 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2020 są przepisy Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013, poz. 1235). Artykuł ten nakłada na organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. dla gminy Chynów na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2020 przygotowana została przez Przedsiębiorstwo Naukowo- Techniczne GLOBAL TECHNICS J.A. Roszczyc, które wyłonione zostało na podstawie zapytania ofertowego jako wykonawca projektu aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2020. 1. METODYKA SPORZĄDZENIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Zakres merytoryczny niniejszej prognozy został uzgodniony z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie (pismo znak: WOOŚ-I.411.410.2013.DC z dnia 20 stycznia 2014 r.) Treść prognozy oddziaływania na środowisko została także podporządkowana uzgodnieniu zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko Mazowieckiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (pismo znak: ZNS.9022.1.00130.2013.PK z dnia 14 stycznia2014 r.) Prognozę sporządzono przy zastosowaniu: metod opisowych, analiz jakościowych opartych na danych dostępnych z państwowego monitoringu środowiska, danych literaturowych. W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsięwzięć do realizacji w ramach Programu na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie, człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi komponentami. Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na Środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) i w związku z tym powinien: 1. zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2. określać, analizować i oceniać: Strona 3

a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne f) z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3. przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Strona 4

2. ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE ORAZ POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI O CHARAKTERZE STRATEGICZNYM 2.1. POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Zasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania ujęte w dokumentach Prawo Ochrony Środowiska, Polityka Ekologiczna Państwa, Program Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego oraz Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego zostały przyjęte jako ścisła podstawa Programu Ochrony Środowiska dla gminy Chynów i tym samym dla niniejszej prognozy. I. Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb m.in. gmin. Zgodnie z ustawą, program ochrony środowiska, na podstawie aktualnego stanu środowiska, powinien zwracać uwagę w szczególności na: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. II. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, dostosowana do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiować cele średniookresowe i zadania oraz monitoring realizacji Programu i nakłady finansowe na jego wdrożenie. Cele i zadania ujęte w kilku blokach tematycznych: cele i zadania o charakterze systemowym ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody zrównoważone wykorzystanie surowców jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne III. Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2011 2014 z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. Jego celem jest określenie polityki ekologicznej dla województwa Mazowieckiego oraz realizacja polityki ekologicznej państwa. W ramach obszarów priorytetowych wyszczególnione zostały niżej wymienione cele: Obszar priorytetowy I - poprawa jakości środowiska Cele średniookresowe do 2018 r. Poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego dla ozonu do 2020 r., Poprawa jakości wód, Racjonalna gospodarka odpadami, Ochrona powierzchni ziemi, Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Obszar priorytetowy II racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych Cele średniookresowe do 2018 r. Strona 5

Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, Efektywne wykorzystanie energii, Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi Obszar priorytetowy III ochrona przyrody Cele średniookresowe do 2018 r. Ochrona walorów przyrodniczych, Zwiększenie lesistości, Ochrona lasów, ze szczególnym uwzględnieniem różnorodności biologicznej Obszar priorytetowy IV - poprawa bezpieczeństwa ekologicznego Cele średniookresowe do 2018 r. Przeciwdziałanie poważnym awariom, Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych, Ochrona przed powodzią i suszą, Ochrona przed osuwiskami, Ochrona przeciwpożarowa Obszar priorytetowy V - edukacja ekologiczna społeczeństwa Cele średniookresowe do 2018 r. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Mazowsza, Udział społeczeństwa w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska IV. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego na lata 2013 2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017-2020 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017-2020 nakreśla kierunki działań, które należy podejmować w najbliższych latach w celu ochrony środowiska na terenie powiatu grójeckiego. Wszystkie zadania w ochronie środowiska usystematyzowano w 3 główne elementy zebrane w cele, są to: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego, Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa, jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego. Cele te, spełniają rolę osi priorytetowych. Do realizacji celów długoterminowych prowadzą zaplanowane w każdej w dziedzin środowiskowych zadania. Obejmują zadania własne powiatu, zadania koordynowane oraz zalecenia dla gmin należących po powiatu. Kierując się powyższymi zapisami, aktualny Program Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów podaje: 1. Cele ekologiczne średniookresowe wraz z kierunkami działań poprzedzone stanem wyjściowym oraz listę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2013 2016 ujęte w blokach tematycznych wymienionych powyżej z uwzględnieniem wskazówek zawartych powyżej. 2. Monitoring realizacji Programu 3. Aspekty finansowe wdrażania Programu Dodatkowo Program ochrony środowiska dla gminy Chynów pozostaje w ścisłej relacji ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Chynów. Z dokumentu tego wynikają główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego omawianego obszaru i związane z nimi kierunki presji na środowisko. Strona 6

2.2. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSÓLNOTOWYM I KRAJOWYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROGRAMU ORAZ SPOSOBY W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA PROGNOZY Cele Wspólnotowe Z uwagi na to, iż w odniesieniu do zagadnień dotyczących ochrony środowiska na szczeblu wspólnotowym nie ma jednego aktu prawnego, który regulowałby te kwestie, w prognozie oddziaływania na środowisko uwzględnia się między innymi przepisy sprecyzowane w następujących dyrektywach, za Prognozą oddziaływania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego na lata 2013 2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017-2020 : a) dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U.UE.L.79.103.1 z późn. zm.), b) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.U.UE.L.85.175.40 z późn. zm.), c) dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U.UE.L.92.206.7 z późn. zm.), d) dyrektywy Rady 96/62/WE z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza (Dz.U.UE.L.96.296.55 z późn. zm.), e) dyrektywa Rady 1999/30/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. odnosząca się do wartości dopuszczalnych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu oraz pyłu i ołowiu w otaczającym powietrzu (Dz.U.UE.L.99.163.41 z późn. zm.), f) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U.UE.L.01.197.30), g) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/80/WE z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (Dz.U.UE.L.01.309.1), h) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/3/WE z dnia 12 lutego 2002 r. odnosząca się do ozonu w otaczającym powietrzu (Dz.U.UE.L.02.67.14), i) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.U.UE.L.02.189.12), j) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz.U.UE.L.03.156.17). Cele polityki UE w dziedzinie środowiska naturalnego zostały określone w art. 191 ust 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w sposób następujący: a) zachowanie, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, b) ochrona zdrowia człowieka, c) ostrożne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, d) promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, w szczególności zwalczania zmian klimatu. Realizacja powyższych celów odbywa się poprzez wdrażanie w obszarze UE następujących zasad: Strona 7

zasada wysokiego poziomu ochrony, zasada przezorności (ostrożności), zasada naprawiania szkód przede wszystkim u źródła, zasada zanieczyszczający płaci zasada integracji wymagań środowiskowych przy ustalaniu i realizacji innych polityk i działań UE. Cele międzynarodowe Unia Europejska jest niekwestionowanym liderem działań międzynarodowych na rzecz ochrony środowiska i zachowania zasobów naturalnych. Jednym z celów polityki Unii w dziedzinie środowiska naturalnego jest promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiazywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, w szczególności zwalczania zmian klimatu (art. 191 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)). Ponadto art. 191 ust 4 TFUE stanowi, że w zakresie swoich odpowiednich kompetencji Unia i Państwa Członkowskie współpracują z państwami trzecimi i kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi. Warunki współpracy Unii mogą stanowić przedmiot umów między Unią i zainteresowanymi stronami trzecimi. Dopuszcza się typy współpracy: 1. Współpraca dwustronna 2. Współpraca wielostronna 3. Finansowanie projektów środowiskowych w krajach trzecich. Jako priorytetowe uznaje się m. in.: działania dotyczące problemów w zakresie zwalczania zmian klimatu, różnorodności biologicznej, procesu pustynnienia lasów, degradacji gleby, rybołówstwa i zasobów morskich, zgodności z normami ochrony środowiska, należytego gospodarowania substancjami chemicznymi i odpadami, zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza, zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz migracji związanej ze środowiskiem, działania na rzecz propagowania właściwego gospodarowania lasami i walki z nielegalnym wyrębem, działania na rzecz zwiększenia efektywnego wykorzystania energii oraz zastąpienia szczególnie szkodliwych źródeł energii przez inne mniej szkodliwe. Cele krajowe Zasady polityki ekologicznej państwa są zasadami, na których oparta jest również strategia ochrony środowiska gminy, a także dokumentów nadrzędnych do programu gminnego programu powiatowego oraz wojewódzkiego. Oprócz zasady zrównoważonego rozwoju jako nadrzędnej uwzględniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujących, m.in.: 1) Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności: zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT), recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania, zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC), wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w Strona 8

standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji Odpowiedzialność i Troska itp. 2) Zasadę zanieczyszczający płaci odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić powinny wszystkie jednostki użytkujące środowiska a więc także konsumenci, zwłaszcza, gdy mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr konsumpcyjnych. 3) Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczającą uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. 4) Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie. 5) Zasadę subsydiarności, wynikającą m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej a oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby był on rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany. 6) Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a następnie do oceny osiągniętych wyników a oznaczającą potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO) Narodowa Strategia Spójności Jest to dokument opracowany w celu realizacji w latach 2007-2013 na terytorium Polski polityki spójności Unii Europejskiej. NSRO prezentuje strategię rozwoju społecznogospodarczego kraju, w tym cele polityki spójności w Polsce w latach 2007-2013 oraz określa system wdrażania funduszy unijnych w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007 2013. Dokument został przygotowany w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego i zaakceptowany przez Komisję Europejską 9 maja 2007 r. Cel główny NSRO (Narodowej Strategii Spójności) to: tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Koszty realizacji NSRO wyniosą około 85,6 mld euro. NSRO wdrażane są poprzez programy operacyjne, m.in. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) - stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia założonych w NSRO celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych jest 17 osi priorytetowych, m.in. w ramach osi II - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Instytucją Zarządzającą Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko jest minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Strona 9

Na podstawie w/w dokumentów, przy uwzględnieniu celów międzynarodowych, krajowych i lokalnych Program Ochrony Środowiska dla gminy Chynów na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 r. szczegółowo określa najważniejsze cele oraz zadania gminy w omówionym wyżej zakresie. Tabela 1. Kluczowe zadania (projekty) zapisane w projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Chynów na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 r. Cele długoterminowe do 2020 r. Cele krótkoterminowe do 2016 r. Zadania Jednostka odpowiedzialna Zachowanie i ochrona dziedzictwa przyrodniczego Poprawa jakości i bezpieczeństwa ekologicznego gminy. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Zachowanie obecnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych Zwiększenie lesistości gminy do 15% w 2020r. Jakość gleb na poziomie wymaganych standardów Pielęgnacja pomników przyrody znajdujących się na gruntach komunalnych Pielęgnacja parków wiejskich Wprowadzenie do mpzp terenów pod zalesienie Zalesienie gruntów komunalnych przeznaczonych do zalesienia Zalesienie gruntów prywatnych przeznaczonych do zalesienia Opracowanie uproszczonych planów urządzania dla lasów prywatnych Upowszechnienie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych Nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż dróg gminnych Wsparcie inwentaryzacja miejsc swobodnej eksploatacji kruszyw mineralnych, zwyczajowo wydobywanych dla potrzeb lokalnych i innych wyrobisk poeksploatacyjnych Likwidacja dzikich wysypisk Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne Doprowadzenie do uzyskania przez wody rzeki Kraski i Czarnej II klasy czystości (w granicach gm. Chynów) Budowa sieci wodociągowej w części miejscowości: Sułkowice, Budziszynek, Wola Kukalska, Zawady, Mąkosin, Krężel, Janów, Nowe Grobice, Piekut, Barcice Rososkie, Drwalew, Widok, Węszelówka, Martynów, Wola Chynowska, Przyłom, Barcice Drwalewskie, Ostrowiec, Machcin II, Lasopole, PGR Drwalew, Żyrów, BIOWET Drwalew, Drwalewice, Jakubowizna Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Chynów, Wola Chynowska, Widok, Jakubowizna, Węszelówka, Machcin, część m. Sułkowice Starostwo Powiatowe/ Właściciele gruntów Starostwo Powiatowe ODR Strona 10

Cele długoterminowe do 2020 r. Cele krótkoterminowe do 2016 r. Zadania Jednostka odpowiedzialna Poprawa jakości i bezpieczeństwa ekologicznego gminy. Doprowadzenie do uzyskania przez wody rzeki Kraski i Czarnej II klasy czystości (w granicach gm. Chynów) Ochrona zasobów wód podziemnych i zwiększenie retencji wód powierzchniowych Wprowadzenie stałej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych Budowa podłączeń budynków do sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach: Chynów, Wola Chynowska, Widok, Jakubowizna, Węszelówka, Machcin, Sułkowice, Drwalew Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Drwalew Budowa BPOŚ na terenie gminy Chynów w miejscowościach, dla których nie planuje się budowy kanalizacji sanitarnej, około 1000 szt. Modernizacja SUW Watraszew Modernizacja oczyszczalni ścieków w Drwalewie Modernizacja oczyszczalni ścieków w Sułkowicach Opracowanie programu ochrony wód w zlewniach Jeziorki Zbilansowanie poboru wód podziemnych na terenie powiatu grójeckiego Kontrola gromadzenia i odbioru ścieków w indywidualnych instalacjach Budowa punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w Woli Chynowskiej Usuwanie eternitu z terenu gminy Chynów Działalność informacyjno edukacyjna w celu zwiększenia efektywności selektywnej zbiorki odpadów Kontrola działalności firm odbierających odpady komunalne na terenie gminy Chynów RZGW RZGW 1. Zmniejszenie emisji SO 2 z instalacji o 25% 2. Zmniejszenie emisji NO x z instalacji o 10% 3. Zmniejszenie emisji CO 2 z instalacji o 25% 4. Zmniejszenie emisji CO z instalacji o 50% 5. Zmniejszenie emisji pyłu zawieszonego o 25% Zmniejszenie emisji substancji złowonnych Termomodernizacja budynku Ośrodku Zdrowia w Chynowie, wraz z częścią mieszkalną Strona 11

Cele długoterminowe do 2020 r. Cele krótkoterminowe do 2016 r. Zadania Jednostka odpowiedzialna Poprawa jakości i bezpieczeństwa ekologicznego gminy. 6. Zmniejszenie emisji SO 2 z instalacji o 25% 7. Zmniejszenie emisji NO x z instalacji o 10% 8. Zmniejszenie emisji CO 2 z instalacji o 25% 9. Zmniejszenie emisji CO z instalacji o 50% 10. Zmniejszenie emisji pyłu zawieszonego o 25% Zmniejszenie emisji substancji złowonnych Termomodernizacja budynku Domu Nauczyciela w Watraszewie Termomodernizacja budynku Szkoły z Sułkowicach Termomodernizacja budynku Szkoły w Chynowie Aktualizacja Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Ograniczenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego Nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż dróg i ulic Monitoring klimatu akustycznego Administrator drogi WIOŚ Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii Wsparcie modernizacji usprzętowienia OSP Opracowanie regionalnego systemu informacji o trasach przewozu materiałów niebezpiecznych Wojewoda Mazowiecki Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii Racjonalne wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii w tym: zwiększenie stopnia zwodociągowania gminy do poziomu 99% w 2020 r. wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 8% w 2020 r. 1. Racjonalizacja wykorzystania zasobów wodnych w zlewniach, w tym zmniejszenie zużycia wody podziemnej do celów przemysłowych i rolniczych 2. Zwiększenie stopnia zwodociągowania gminy do poziomu 65% w 2016 r. Zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w instalacjach należących do gminy do poziomu 5% w 2016 r. oraz 8% w 2020 r. Wsparcie przedsiębiorców w pozyskaniu środków na konieczne modernizacje technologii i urządzeń Sukcesywna wymiana kotłów w instalacjach należących do gminy Montaż kolektorów słonecznych w indywidualnych gospodarstwach domowych Przedsiębiorcy, gospodarstwa indywidualne Strona 12

Cele długoterminowe do 2020 r. Cele krótkoterminowe do 2016 r. Zadania Jednostka odpowiedzialna Edukacja ekologiczna Organizacja konkursów dla szkół Wsparcie udziału szkół w programach środowiskowych krajowych i Wysoka świadomość międzynarodowych Wzrost świadomości Organizacja kampanii ekologiczna ekologicznej informacyjnych, festynów itp. dla społeczeństwa - właściwa społeczeństwa dorosłych edukacja ekologiczna Zwiększenie dostępu do informacji o środowisku Współpraca przy tworzeniu ośrodka edukacji ekologicznej Źródło: Program Ochrony Środowiska Strona 13

3. STAN ŚRODOWISKA 3.1. ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ PROBLEMÓW W TYM ZAKRESIE 3.1.1. Charakterystyka ogólna Obszar gminy znajduje się w centralnej części województwa mazowieckiego, w północnej części powiatu grójeckiego, w odległości ok. 40 km w kierunku południowym od Warszawy. Z gminą graniczą następujące gminy: od północy Prażmów, od pn.-wsch. Góra Kalwaria, od południa Jasieniec, płd.-wsch. Warka, od zachodu Grójec. Tabela 2: Wybrane dane statystyczne dla Gminy Chynów Dane 2009 2010 2011 Powierzchnia w ha 13499 13499 13499 Ludność 9627 9634 9677 Ludność na 1 km2 71 71 72 Kobiety na 100 mężczyzn 97 99 99 Źródło: Rocznik Statystyczny 2012 r. Użytki rolne zajmują 80,8% powierzchni gminy (grunty orne 45,3%, sady 18,5%, trwałe użytki zielone 16,2%, grunty pod wodami 0,8%), lasy i grunty zadrzewione 13,6%, grunty zabudowane 4,9%, nieużytki 0,7%. Urozmaiceniem powierzchni terenu gminy są wzniesienia i wały wydmowe o łagodnych kształtach. Ta lekko falista wysoczyzna morenowa przecięta jest doliną rzeki Czarnej dzielącą obszar gminy na części - zachodnią i wschodnią. Dominującą funkcję gospodarczą gminy pełni rolnictwo stanowiące 80% przestrzeni gminy. Na terenie gminy znajduje się 2 300 gospodarstw, z przewagą gospodarstw o pow. 2-5 ha. Uprawia się: zboża, ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny okopowe pastewne oraz truskawki. Głównym kierunkiem w produkcji zwierzęcej jest chów bydła mlecznego, zaś uzupełniającym trzoda chlewna i drób. Poniższy rysunek prezentuje Gminę Chynów na tle całego powiatu. Strona 14

Rys. 1: Usytuowanie Gminy Chynów na tle całego powiatu grójeckiego. Źródło: Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Chynów na lata 2007-2020 Cechą charakterystyczną gminy jest jej położenie w rejonie ukształtowanej specjalizacji sadowniczej o znaczeniu krajowym w tzw. - grójecko-wareckim zagłębiu sadowniczym. Rejon ten obejmuje 11 gmin, w którym sady zajmują ponad 46 tys. ha, produkując 1/3 owoców w kraju. Powierzchnia nasadzeń sadowniczych w gminie wynosi ok. 2 540 ha Na obszarze gminy, mimo przeważającej funkcji rolniczej, jest bardzo wysoki udział innych sektorów w gospodarce, przy jednoczesnym wysokim wskaźniku przedsiębiorczości mieszkańców gminy. Usługi niekomercyjne i komercyjne zlokalizowane są głównie w miejscowościach: Chynów, Wola Chynowska, Sułkowice i Drwalew. Sołectwa należące do gminy: 1. Adamów Rososki 2. Barcice Drwalewskie 3. Barcice Rososkie 4. Budy Sułkowskie 5. Budziszyn 6. Budziszynek 7. Chynów 8. Dobiecin 9. Dąbrowa Duża 10. Drwalew 11. Drwalewice 12. Edwardów 13. Franciszków 14. Gaj Żelechowski 15. Gliczyn 16. Grobice 17. Henryków 18. Jakubowizna 19. Janów 20. Jurandów 21. Kukały 22. Krężel 23. Lasopole 24. Ludwików 25. Machcin 26. Marianów 27. Martynów 28. Marynin 29. Mąkosin 30. Milanów 31. Nowe Grobice 32. Ostrowiec 33. Pawłówka 34. Pieczyska 35. Piekut 36. Przyłom 37. Rososz 38. Rososzka 39. Staniszewice 40. Sułkowice 41. Sułkowice Osiedle 42. Watraszew 43. Węszelówka 44. Widok 45. Wola Chynowska Strona 15

46. Wola Kukalska 47. Wola Pieczyska 48. Wola Żyrowska 49. Wygodne 50. Zalesie 51. Zawady 52. Żelazna 53. Żelechów 54. Żyrów oraz osiedla: 1. osiedle Drwalew 2. osiedle Biowet 3.1.2. System transportowy i komunikacja Układ drogowy stanowi obecnie jeden z podstawowych czynników rozwoju osadnictwa i innych funkcji, zarówno produkcyjnych jak usługowych. Jednocześnie ruch samochodowy stanowi jeden z głównych problemów środowiskowych. Powiązania komunikacyjne i infrastruktura techniczna są niezwykle ważne dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju gminy, gdyż wpływają na wszystkie obszary działalności gminy. Sieć drogowa Dostępność komunikacyjna jest elementem kluczowym dla rozwoju lokalnego gminy Chynów. Układ komunikacyjny, o który opiera się gmina, zapewnia dobre relacje z otoczeniem zarówno zewnętrznym jak i wewnątrz obszaru gminy. Przez gminę Chynów przebiega droga krajowa nr 50 (Grójec Góra Kalwaria) łącząca gminę z Warszawą przez Grójec lub Górę Kalwarię oraz z Radomiem przez Grójec. Droga ta jest trasą tranzytową przewozów towarowych TIR, co stanowi duże obciążenie dla mieszkańców gminy Chynów. Innym generatorem ruchu na drogach podstawowego układu komunikacyjnego jest giełda samochodowa w Słomczynie. Ruch ten odbywa się cotygodniowo w niedziele i stanowi źródło uciążliwości, ale także i szans na rozwój różnorodnych funkcji gospodarczych w gminie. Sieć obsługującą obszar gminy tworzą drogi powiatowe o funkcji dróg lokalnych oraz drogi gminne o funkcji dróg lokalnych i dojazdowych. Długość dróg powiatowych wynosi prawie 69km natomiast łączna długość dróg gminnych - 61km. Ponad połowa dróg gminnych posiada powierzchnie nieutwardzone, z czego część stanowią drogi obsługujące tereny zainwestowane osadnictwa wiejskiego. Spośród dróg gminnych asfaltowych znaczna część wymaga remontów. Zły stan techniczny dróg obsługujących teren zabudowy zagrodowej jest problemem najczęściej zgłaszanym przez lokalną społeczność. Tabela 3. Wykaz dróg gminnych w gminie Chynów Nowy nr drogi Stary nr drogi Lokalizacja drogi/nazwa drogi/miasto 160301W 3422001 (Mięsy)-dr. gminy-żyrów 160302W 3422002 dr. przez wieś Drwalewice 160303W 3422003 Żyrów-Kukały 160304W 3422004 Drwalewice-dr. gminy Chynów-(Miedziechów) 160305W 3422005 Drwalew-Barcice Drwalewskie 160306W 3422006 Barcice Drwalewskie -(Słonawka) 160307W 3422007 Drwalew-Budziszyn 160308W 3422008 (Michalczew)-dr. gminy Chynów-Watraszew 160309W 3422009 Martynów-dr. gminy Chynów-(Gąski) 160310W 3422010 Zalesie-Rososz-(Pęcław) 160311W 3422011 dr. krajowa nr 50-Wola Żyrowska 160312W 3422012 Wola Pieczyska-Hipolitów-Sułkowice 160313W 3422013 dr. krajowa nr 50-Nowe Grobice Strona 16

160314W 3422014 Grobice-Staniszewice - (dawna dr. województwa) - (Pęcław) 160315W 3422015 Dąbrowa Duża-Rososz 160316W 3422016 Wola Żyrowska-(dawna dr. województwa)-(rybno) 160317W 3422017 Machcin-Grabina 160318W 3422018 Jurandów- (dawna dr. województwa)-(potycz) 160319W 3422019 Zalesie-Żelazna 160320W 3422020 Janów-dr. gminy Chynów-(Michalczew) 160321W 3422021 Paczkowizna-Wygodne 160322W 3422022 Budziszyn-Pawłówka-dr. gminna nr 160304W 160323W 3422023 Budziszyn-Franciszków-dr. gminna nr 160304W 160324W 3422024 dr. krajowa nr 50-Lasopole 160325W 3422025 Grobice-Nowe Grobice 160326W 3422026 Barcice Drwalewskie -(dawna dr. województwa)-(rybno) 160327W 3422027 Machcin-Staniszewice 160328W 3422028 Staniszewice-Adamów 160329W 3422029 Grabina-Kozłów-(dawna dr. województwa)-(zalesie) 160330W 3422030 Chynów-Wola Chynowska 160331W 3422031 Żyrów-Wola Żyrowska Źródło: Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Warszawie Tabela 4. Wykaz dróg powiatowych w gminie Chynów Nr drogi Nazwa drogi Lokalizacja Od Do Długość w km 34 157 Barcice Drwalewskie Pieczyska 0,000 3,700 3,700 34 158 Drwalew Pieczyska 0,000 3,800 3,800 34 159 Chynów Pieczyska 0,000 5,336 5,336 34 160 Chynów Grobice 0,000 3,173 3,173 34 161 Drwalew Kukały 0,000 2,210 2,210 34 163 Kociszew Budziszynek 5,710 9,624 3,914 34 178 Chynów Nowa Wieś 0,000 8,030 8,030 34 182 Warka Chynów 8,750 15,400 6,650 34 183 Zawady Michalczew 0,000 1,420 1,420 34 184 Budziszynek Zalesie 0,000 7,106 7,106 34 185 Wola Chynowska Konary 0,000 8,605 8,605 34 186 Chynów Rososzka 0,000 9,950 9,950 34 187 Krężel Watraszew 0,000 5,045 5,045 Razem 68,939 Źródło: Mazowiecki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Warszawie Transport publiczny Na terenie gminy Chynów istnieje komunikacja publiczna, linia PKS Grojec oraz linia kolejowa przebiegająca przez teren gminy. Duże znaczenie komunikacyjne w gminie ma I-rzędna linia kolejowa relacji Warszawa Radom Kielce Kraków, na której zlokalizowana jest stacja w Chynowie oraz przystanki w Krężelu i Sułkowicach. Podstawowym problemem związanym z systemem transportu jest hałas zagrażający zdrowiu ludzi w miejscach, gdzie system transportowy przebija się przez system osadniczy, oraz emisja spalin, zanieczyszczenie wód powierzchniowych i nadzwyczajne zagrożenia środowiska związane z Strona 17

transportem substancji niebezpiecznych. Należy podkreślić, że ruch samochody jest uciążliwy przede wszystkim ze względu na brak rozdzielenia ruchu tranzytowego od lokalnego w obszarach najgęściej zaludnionych. 3.1.3. Gospodarka wodna i wodno- ściekowa Wody powierzchniowe Obszar gminy Chynów leży w całości w zlewni rzeki Wisły. Do najistotniejszych elementów sieci hydrograficznej na jej terenie należy rzeka Czarna, płynąca w centralnej części gminy. Stan wód powierzchniowych na obszarze gminy jest niezadowalający. Przeważają wody o złej jakości. Ich jakość nie odpowiada normom, tak pod względem fizykochemicznym, jak i sanitarnym. Jedną z głównych przyczyn ich zanieczyszczeń jest niedostateczny rozwój sieci kanalizacyjnej i związane z tym nielegalne odprowadzanie ścieków socjalno-bytowych bezpośrednio do gruntu, bądź też do istniejącej sieci rowów melioracyjnych. Większość mieszkańców nie jest podłączona do kanalizacji, a ścieki gromadzone są w szambach, często nieszczelnych, co stwarza bezpośrednie zagrożenia dla czystości wód powierzchniowych. Rzeka Czarna stanowi tym samym odbiornik dla ścieków tak surowych jak i oczyszczonych z okolicznych miejscowości. Największy problem dla wód powierzchniowych stanowią wysokie wartości zawiesiny ogólnej oraz zawartość substancji organicznej, wyrażonej wysokim BZT 5, a także podwyższone stężenia substancji biogennych. Istotnym problemem na terenie gminy pozostają również rolnicze zanieczyszczenia obszarowe, związane tutaj głównie ze stosowaniem środków chemicznej ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organicznych. Substancje te przedostają się do wód rzecznych wraz ze spływem powierzchniowym (wody opadowe i roztopowe). Wody podziemne Na terenie gminy Chynów i w bliskim jej sąsiedztwie nie są zlokalizowane żadne punkty monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych - prowadzonego w zarówno w ramach badań krajowych jak i regionalnych. Z analizy dostępnych materiałów wynika, że jakość wód piętra czwartorzędowego na terenie gminy jest generalnie dobra. Wymagają one jedynie prostego uzdatniania. Do głównych wskaźników obniżających jakość wody należą: azot amonowy, żelazo, potas, sód, fosforany i mangan. Żelazo i mangan są charakterystyczne dla czwartorzędowych osadów wodnolodowcowych. Najbardziej narażone na zanieczyszczenia są wody gruntowe występujące płytko, bez izolacji od powierzchni utworami słabo przepuszczalnymi. Na ich jakość znaczący wpływ ma sposób zagospodarowania terenu w rejonie studni. Stwierdzane w wodzie zanieczyszczenia najczęściej mają charakter punktowy i są pochodzenia antropogenicznego. Przyczynami antropogenicznego zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego mogą być przede wszystkim: zrzuty ścieków do wód i gruntu, niezgodne z obowiązującymi przepisami składowanie odpadów, a także niewłaściwe składowanie i stosowanie nawozów organicznych i sztucznych oraz środków ochrony roślin w rolnictwie. Wg Atlasu hydrogeologicznego Polski jakość wód piętra czwartorzędowego na terenie gminy Chynów jest generalnie dobra. Mineralizacja ogólna wody waha się w granicach 400-600 mg/dm3. Dominuje typ wodorowęglanowy. Często występuje podwyższona zawartość żelaza i manganu. Należy podkreślić, że ww. czynniki mają najczęściej pochodzenie naturalne. Obecność w wodzie żelazo (Fe) i manganem (Mn) są charakterystyczne dla czwartorzędowych osadów wodnolodowcowych. Wodonośne osady piętra trzeciorzędowego występują w osadach oligocenu i Strona 18

miocenu. Należą najczęściej do typu węglanowo-siarczanowo-chlorkowo-wapniowomagnezowosodowo- potasowych. Ich ogólna mineralizacja wynosi ok. 300 mg/dm3 w oligocenie i nie przekracza 500 mg/dm3 w miocenie. Szczególną cechą wód mioceńskich jest brunatne lub żółtawe zabarwienie pochodzące od rozproszonych lub rozpuszczonych związków organicznych, często dyskwalifikujące je z powszechnego użytkowania. Wg Atlasu hydrogeologicznego Polski wody piętra trzeciorzędowego ujmowane na terenie gminy charakteryzują się dobrą i średnią jakością. Wody dobrej jakości wymagają prostego uzdatniania, natomiast w przypadku wód średniej jakości technologia uzdatniania jest bardziej skomplikowana Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Do 2013 r. do sanitarnej sieci kanalizacyjnej podłączonych jest 13 % mieszkańców. Jej długość wynosi 12,4 km. Ścieki odprowadzane są do gminnej oczyszczalni zlokalizowanej w Sułkowicach. Na terenie gminy znajduje się też Zakładowa Oczyszczalnia w Drwalewie, firmy BIOWET, która w 2013 roku została oficjalnie przejęta przez gminę. Przepustowość oczyszczalni gminnej w Sułkowicach wynosi 360 m 3 /d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Czarna. Osady ściekowe wykorzystywane są jako nawóz w rolnictwie lub przekazywane podmiotom uprawnionym do utylizacji. Przepustowość oczyszczalni w Drwalewie wynosi 200 m 3 /d przy czym możliwa jest rozbudowa do 500 m 3 /d i podłączenie Drwalewa oraz kilku ościennych miejscowości, zgromadzonych głównie w zachodniej części gminy. 3.1.4. Gospodarka odpadami Jak podaje Program głównymi źródłami odpadów na terenie gminy Chynów są: gospodarstwa domowe, w których powstają także odpady wielkogabarytowe oraz niebezpieczne obiekty infrastruktury społecznej i komunalnej obszary ogrodów, parków, cmentarzy, targowisk ulice i place przedsiębiorstwa i firmy prowadzące działalność gospodarczą. W zależności od uwarunkowań lokalnych zmienia się ich ilość, wskaźnik nagromadzenia, struktura i skład. Największy wpływ na ilość i skład morfologiczny powstających odpadów komunalnych w danej społeczności mają pojedyncze decyzje zapadające w trakcie zakupów poszczególnych towarów i wyboru rodzaju opakowania. Dlatego ważna jest edukacja ekologiczna mieszkańców pod względem dokonywanych przez nich codziennych wyborów. Na terenie gminy obowiązuje selektywna zbiórka odpadów komunalnych. Odpady segreguje się już w gospodarstwach domowych na frakcję suchą (makulatura, papier, kartony, słoiki, butelki szklane i plastikowe, guma, metal, puszki itp.) oraz frakcję mokrą (odpady kuchenne, obierki, owoce, środki higieniczne, odpady organiczne itp.), a także odpady wielkogabarytowe, odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych odpady biodegradowalne poza zbieraniem w indywidualnych kompostownikach z przeznaczeniem do wykorzystanie w przydomowych ogrodach, zbierane są również w wyznaczonych kontenerach w gminie, baterie i akumulatory odbierane są w punktach handlowych, w placówkach oświatowych i innych miejscach użyteczności publicznej zbierane w specjalistycznych pojemnikach Strona 19

zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny okresowo zbierany z miejsc wyznaczonych w poszczególnych sołectwach poszczególnych gmin przeterminowane leki zbierane są do pojemników ustawionych w aptekach pozostałych odpadów niebezpiecznych (typu oleje odpadowe, chemikalia, itp.). Z danych POŚ dla powiatu grójeckiego w 2012r. liczba mieszkańców w powiecie grójeckim wynosiła 98 474 osób. W 2012 r. zebrano 23 416,58 Mg odpadów z gospodarstw domowych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 237,79 kg/rok/mieszkańca. Zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych objętych jest ok. 17 496 budynków. W gminie Chynów w 2012 r. ilość zebranych odpadów komunalnych wyniosła 2 018,48 Mg, ilość mieszkańców 9 684, zatem w przeliczeniu na jednego mieszkańca ilość zebranych odpadów komunalnych wyniosła 208,43 kg/rok/ mieszkańca. Tabela 5 Ilość zebranych odpadów komunalnych w 2012 r. Nazwa Ilość zebranych odpadów komunalnych (Mg) Ilość mieszkańców Ilość zebranych odpadów komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (kg/rok/mieszkańca) Gmina Chynów 2 018,48 9 684 208,43 Powiat grójecki 23 416,53 98 474 237,79 Źródło: Dane z POŚ dla powiatu grójeckiego Nowelizacja systemu gospodarowania odpadami W celu umożliwienia wejścia w życie unijnych zobowiązań odnoszących się do gospodarki odpadami komunalnymi Ministerstwo Środowiska przygotowało ustawę z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku. Przepisy znowelizowanej ustawy weszły w życie 1 stycznia 2012 roku (z wyjątkami), jednakże nowy system gospodarowania odpadami funkcjonuje w pełni od 1 lipca 2013 roku. Do kluczowych zmian, jakie wprowadza ww. ustawa zalicza się m.in. obowiązek przejęcia od właścicieli nieruchomości prac w zakresie odbierania odpadów komunalnych przez gminę, tryb wyboru przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne oraz wprowadzenie obowiązku budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych jako zadania własnego gminy 19 grudnia 2012 r. Rada Gminy Chynów przyjęła następujące uchwały związane z wdrożeniem nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi: Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Chynów, w sprawie wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, składanej przez właścicieli nieruchomości zamieszkałych, w sprawie określenia stawek podatku od nieruchomości w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez właścicieli nieruchomości na terenie gminy, w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na terenie gminy i zagospodarowania tych odpadów. Rada Gminy przyjęła metodę zgodnie z którą opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ponoszona będzie od mieszkańca. Stawka na rok 2013 wynosi odpowiednio: 10 zł za mieszkańca miesięcznie za odpady niesegregowane 7 zł za mieszkańca miesięcznie jeśli odpady są segregowane. Strona 20

Odbiorem odpadów komunalnych zajmują się prywatne firmy wywozowe, które uzyskały wpis do Rejestru działalności regulowanej prowadzonego przez Wójta Gminy Chynów zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Od dnia 1 lipca 2013 r. odbiór odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych prowadzi wybrane w drodze przetargu nieograniczonego Konsorcjum firm: Przedsiębiorstwo Wywozu Nieczystości Stałych "ALMAX" Sp. z o.o. z siedzibą w Radomiu Lider oraz Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowo Handlowe RADKOM Sp. z o.o. z siedzibą w Radomiu. Odbiór odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady (sklepy, firmy, szkoły itp.) prowadzony jest na zasadzie umów indywidualnych zawieranych pomiędzy właścicielem nieruchomości, a firmami wywozowymi wpisanymi do rejestru działalności regulowanej. 3.2. WALORY PRZYRODNICZE Gmina Chynów jest w niewielkim stopniu atrakcyjna pod względem obszarów o szczególnych walorach krajobrazowych czy unikalnej przyrodzie objętej różnymi formami ochrony prawnej. Na uwagę zasługują występujące w gminie pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej tj.: 170-letnie dęby szypułkowe (2 szt.) znajdujące się w zabytkowym parku w Budziszynie 220-letni dąb szypułkowy w miejscowości Edwardów oraz głaz narzutowy gnejs szary w Pieczyskach. W okolicy Watraszewa znajduje się oczko wodne wraz z roślinnością szuwarowo-torfowiskową usytuowane w zgłębieniu powstałym w wyniku topnienia stagnującego lądolodu. Obszar ten jest miejscem gnieżdżenia się i żerowania wielu gatunków ptaków wodno-błotnych. Teren wskazany jest do objęcia ochroną prawną jako użytek ekologiczny. Tereny cenne przyrodniczo w obrębie gminy Chynów budują system przyrodniczy mający znaczenie regionalne (ponadlokalne) i lokalne. Rangę ponadlokalną posiadają ciągi korytarzowe rzek: Czarnej przepływającej z południa na północ przez środkową część gminy i Kraski (dopływ rzeki Jeziorki) przepływającej kilkukilometrowym odcinkiem zachodniej granicy gminy. Korytarze te łączą poza granicami gminy Chynów elementy systemu o znaczeniu międzynarodowym: obszar węzłowy Puszczy Pilickiej (system rzeki Pilicy), na południu z obszarem węzłowym Doliny Środkowej Wisły (m. in. zdelimitowany obszar wodno-błotny) poprzez Obszar Krajobrazu Chronionego Dolina rzeki Jeziorki, Chojnowski Park Krajobrazowy i Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu. Korytarz rzeki Czarnej wykazuje wyraźną asymetrię związaną z podchodzeniem kompleksów sadow od wschodu - prawie do koryta rzeki. Zawężenie to wzmocnione jest zabudową miejscowości gminnej. Czynniki te powodują zmniejszenie drożności korytarza i ograniczenie jego funkcji klimatyczno-sanitarnej. Ponadto, na długim odcinku korytarzem biegnie droga tranzytowa. Wysokie natężenie ruchu związane z udziałem dużych samochodów ciężarowych w ponad 50% powoduje silne zanieczyszczenie spalinami - sąsiedztwa trasy, w tym wspomnianego korytarza ekologicznego. Lokalne znaczenie posiadają obszary węzłowe położone w zachodniej części gminy (rozległe obniżenia powytopiskowe wciągnięte we współczesną sieć rzeczną z ekosystemami łąkowopastwiskowymi, drobne powierzchnie leśne, sporadycznie pagórki kemowe) i wschodniej (znaczne zróżnicowanie geomorfologiczne i krajobrazowe: wydmy, wzniesienia kemowe, zagłębienia różnego pochodzenia, ekosystemy leśne, łąkowo-pastwiskowe Strona 21

3.3. GLEBY Na obszarze gminy Chynów dominują gleby z rzędu brunatnoziemnych - brunatne kwaśne i wyługowane, charakteryzujące się korzystnymi stosunkami wodno-powietrznymi, a tym samym wysokimi walorami produkcyjnymi, występujące na terenach wysoczyznowych (część południowa), a także gleby bielicowe, występujące głównie na obszarach zalesionych (północno wschodnia i północno- zachodnia część) Ponadto na terenie gminy, głównie w obrębie dolin rzecznych, występują hydrogeniczne gleby bagienne, gleby z rzędu pobagiennych - murszowe oraz napływowe - piaszczyste i pyłowe mady. W strukturze użytkowania przeważają grunty orne, które zajmują 54% powierzchni użytków rolnych gminy. Blisko 19% stanowią sady. Gleby o wysokiej produktywności, występują przede wszystkim w centralnej i południowej części gminy, gleby o znacznie gorszych właściwościach fizycznych i stosunkach wodnych zajmują powierzchnie pod lasami oraz na obszarach przyleśnych. Trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmują 17,2 % powierzchni. Łąki i pastwiska zajmują głównie tereny w sąsiedztwie dolin rzecznych i licznych obniżeń terenu. Użytki zielone, reprezentujące głównie III i IV klasę zaliczają się do kompleksu średniego i słabego. powierzchni gminy. Wg klasyfikacji bonitacyjnej w przewadze występują tu gleby orne średniej jakości, zaliczane do klas IV - IVa i IVb o średniej żyzności. Grunty orne, w granicach gminy, zaliczają się w większości do żytnich kompleksów przydatności rolniczej 4 i 6, tj.: żytniego bardzo dobrego i żytniego słabego (blisko 50 %), występują w rejonie wsi Drwalew, Chynów, Jakubowice, Budziszyn. Znacznie rozproszone powierzchnie zajmują również gleby 7- żytniego bardzo słabego- około 17 % oraz 5 żytniego dobrego nieco ponad 12 %. Uwagę zwraca stosunkowo wysoki procent gleb o najniższej produktywności, należących do kompleksu 9 - zbożowo-pastewnego słabego (około 10%) oraz 8 kompleksu przydatności rolniczej - zbożowo-pastewnego mocnego (blisko 6%). Gleby te, charakteryzujące się nadmiernym uwilgoceniem i słabym przewietrzaniem, występują jako rozproszone płaty na terenie całej gminy. Ponad 70 % gleb na terenie gminy charakteryzuje niski i b. niski odczyn (ph<5,5), co stwarza niekorzystne warunki dla upraw rolniczych i sprawia, iż gleby w większości wymagają wapnowania. Gleby te cechują się też niską zawartością azotu i potasu a także przyswajalnych mikroelementów, takich jak bor, czy mangan, przy wysokich jednak zawartościach magnezu i fosforu. Znaczne zakwaszenie gleb stwarza dobre warunki do akumulacji metali i innych zanieczyszczeń. Zanotowano występowanie podwyższonych zawartości metali ciężkich - przede wszystkim cynku, kadmu, miedzi, niklu i ołowiu, których obecność w glebie należy wiązać z preparatami stosowanymi w celu ochrony roślin, głównie plantacji drzew owocowych. 3.4. ZASOBY NATURALNE Na terenie gminy Chynów nie ma udokumentowanych złóż surowców mineralnych. Z uwagi na to Program nie określa celu oraz zadań dla tego elementu środowiska. Strona 22