KARNIOWICE MODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z s. w Karniowicach ASF chroń swoje stado Karniowice 2017
Opracowanie: Ewelina Stajnder Dział Technologii Produkcji Rolniczej i Doświadczalnictwa MODR Karniowice 2
Co to jest afrykański pomór świń? Afrykański pomór świń (ASF) to szybko szerząca się choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe oraz dziki. Chorobę wywołuje wirus DNA wirus afrykańskiego pomoru świń (ASFV) Asfivirus, należący do rodziny Asfarviridae. Zewnętrzną częścią jest otoczka. Wirus afrykańskiego pomoru świń jest odporny na wysoką temperaturę, procesy gnilne, wędzenie, krótkotrwałe gotowanie, wysychanie, potrafi przetrwać do 6 miesięcy w mrożonym mięsie. Źródło zakażenia stanowią chore świnie domowe oraz dziki. Nosicielem pośrednim wirusa może być też człowiek. Rezerwuarem choroby są dzikie świnie, u których choroba ma przebieg utajony. Przyczyny ognisk ASF w Polsce w roku 2016 nielegalny handel chorymi świniami, wprowadzenie do gospodarstwa tkanek (tusz) dzików lub świń zanieczyszczonych wirusem ASF (masarze właścicielami chlewni), bezpośredni kontakt między ludźmi i sprzętem z gospodarstw zanieczyszczonych wirusem, a gospodarstwami wolnymi od tej choroby, zanieczyszczona ASFV słoma, bezpośredni kontakt świń z dzikami lub ich odchodami. Podstawowe zasady bioasekuracji zabezpiecz swoje gospodarstwo przed przedostaniem się dzików, zabezpiecz paszę przed dostępem zwierząt wolno żyjących, nie skarmiaj zwierząt odpadkami żywności, nie wprowadzaj do gospodarstwa zwierząt niewiadomego pochodzenia - bez świadectwa zdrowia lub wykazujących podejrzane objawy; zakupione świnie powinny przez okres 2 tygodni przebywać w budynku kwarantanny, wdrażaj program monitorowania i zwalczania gryzoni, przeprowadzaj okresowe zabiegi dezynsekcji (od kwietnia do listopada każdego roku), ogranicz dostęp osobom postronnym do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta, dezynfekuj chlewnie - solidne mycie chlewni, najlepiej wodą zawierającą detergenty przy użyciu urządzeń wytwarzających ciśnienie, od górnych ścian w kierunku podłogi, oczyszczaj i odkażaj na bieżąco narzędzia oraz sprzęt wykorzystywany do obsługi świń, 3
wyłóż maty dezynfekcyjne na wjazdach i wyjazdach do gospodarstwa i przed wejściem do budynków inwentarskich, sporządzaj spis posiadanych świń, z podziałem na prosięta, warchlaki, tuczniki, lochy, loszki, knury i knurki, oraz bieżące aktualizowanie tego spisu. Rolniku chroń swoje stado! ASF jest zagrożeniem zarówno dla dużych, jak i małych gospodarstw. Jeśli podejrzewasz wystąpienie afrykańskiego pomoru świń zgłoś podejrzenie choroby. Zgłoszenie należy przekazać do powiatowego lekarza weterynarii bezpośrednio, albo za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem lub właściwego miejscowo organu samorządu terytorialnego (wójta, burmistrza). Niepokojące objawy występujące u świń przy ASF: wysoka gorączka, z tym że gorączkujące świnie mają początkowo zachowany apetyt i zachowują się normalnie; liczne padnięcia świń w każdym wieku; sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała, drobne, lecz liczne wybroczyny; duszność, pienisty lub krwisty wypływ z nosa; biegunka, często z domieszką krwi. Choroba dotyczy wszystkich grup wiekowych i obu płci świń i dzików w równym stopniu i w większości przypadków prowadzi do padnięć zwierząt w okresie 7-10 dni po zakażeniu. Główny Lekarz Weterynarii informuje, że: afrykański pomór świń (ASF) stwierdzono: w Rosji, Białorusi, Ukrainie, Litwie, Łotwie, Estonii; w Polsce - województwie warmińsko-mazurskim, podlaskim, mazowieckim, lubelskim; choroba stanowi zagrożenie dla milionów świń i dzików oraz powoduje olbrzymie straty ekonomiczne; afrykański pomór świń, który nie jest groźny dla ludzi, może być przenoszony przez żywność. Wyrzucaj resztki jedzenia wyłącznie do zamykanych pojemników na śmieci! 4
Wyznaczono 4 strefy objęte restrykcjami związanymi z zagrożeniem chorobą ASF. 1. Strefa niebieska zagrożenia. W obrębie strefy niebieskiej możliwe jest przemieszczanie świń między gospodarstwami i do ubojni bez przeprowadzania badań laboratoryjnych, wymagane są natomiast świadectwa zdrowia oraz badanie kliniczne świń przeprowadzone nie wcześniej niż 24 godziny przed planowanym transportem. Przemieszczenie świń pomiędzy dwoma powiatami w obrębie strefy niebieskiej odbywa się za zgodą obu terenowo właściwych Powiatowych Lekarzy Weterynarii (PLW). Przemieszczanie świń poza obszar strefy niebieskiej możliwe jest tylko do rzeźni dodatkowo wyznaczonej przez terenowo właściwego PLW na wniosek właściciela zatwierdzonej do tego celu rzeźni. W tym celu świnie muszą zostać poddane następującym procedurom: należy przeprowadzić badanie laboratoryjne stada w ciągu 15 dni przed planowanym przemieszczeniem, badanie kliniczne 24 godziny przed ubojem, wystawienie świadectwa zdrowia przez lek. wet. Transport żywych świń (wyłącznie do uboju) ze strefy niebieskiej do innych stref odbywać się może wyłącznie wcześniej ustalonymi trasami, bez możliwości ich zmiany. 2. Strefa czerwona obszar objęty ograniczeniami. Przemieszczanie świń w obrębie strefy czerwonej możliwe jest między gospodarstwami i do ubojni bez przeprowadzania badań laboratoryjnych. Świnie mogą zostać ubite w rzeźni znajdującej się w strefie czerwonej, a mięso po uboju znakowane jest znakiem w kształcie koła, i jego dystrybucja musi być ograniczona wyłącznie do obszaru RP. Przemieszczanie świń poza obszar strefy czerwonej możliwe jest do rzeźni położonej poza obszarami objętymi ograniczeniami, wyłącznie po spełnieniu następujących wymagań: świnie wywożone do rzeźni muszą przebywać na terenie danego gospodarstwa nieprzerwanie minimum 30 dni, żadne inne świnie nie mogą być wprowadzane do tego stada w ciągu ostatnich 30 dni, 5
należy przeprowadzić badanie laboratoryjne stada w ciągu 15 dni przed planowanym przemieszczeniem, badanie kliniczne nie wcześniej niż 24 godziny przed ubojem. 3. Strefa żółta obszar ochronny. Przemieszczanie świń w obrębie strefy żółtej i poza nią do innych obszarów na terytorium Polski możliwe jest między gospodarstwami i do zakładów uboju. Nie ma wymogu przeprowadzania badań laboratoryjnych. Świnie przemieszczane w obrębie strefy jak i poza nią muszą posiadać świadectwo zdrowia i badanie kliniczne nie wcześniej niż 24 godziny przed przemieszczeniem do uboju. 4. Strefa różowa w paski obszar zapowietrzony Strefa obejmuje obszar zapowietrzony (3 km) plus obszar zagrożony (7 km). Z obszaru zapowietrzonego obowiązuje zakaz wywozu z gospodarstwa przez 40 dni od ostatniego ogniska. Po 40 dniach, PLW może z pojedynczego ogniska wysłać świnie do rzeźni najlepiej zlokalizowanej w obszarze zapowietrzonym lub zagrożonym, lub żywe świnie do dowolnego zakładu utylizacyjnego celem ich zabicia i utylizacji, lub do innego zlokalizowanego w strefie zapowietrzonej obiektu (gospodarstwo, chlewnia). Podobnie jak w przypadku poprzednich stref należy przeprowadzić: badanie laboratoryjne stada przed planowanym przemieszczeniem, badanie kliniczne 24 godziny przed ubojem, wystawienie świadectwa zdrowia przez lek. wet, kontrolę księgi rejestracji świń znajdującej się w gospodarstwie. Jakie ograniczenia stosowane są w obszarze zapowietrzonym (min. 3 km) i zagrożonym (min. 7 km) obowiązujących wokół gospodarstwa, w którym wystąpiła choroba? Restrykcje dotyczą głównie przemieszczania świń z i do gospodarstw znajdujących się w tych obszarach. Jeżeli gospodarstwo utrzymujące świnie położone jest w obszarze zapowietrzonym lub zagrożonym, wyznaczonym w związku z wystąpieniem ogniska ASF (obszary wymienione w rozporządzeniach powiatowego lekarza weterynarii lub Wojewody), obowiązuje bezwzględny zakaz wyprowadzania świń z tego gospodarstwa przez okres: - 40 dni - w obszarze zapowietrzonym, - 30 dni - w obszarze zagrożonym. 6
Po odpowiednio 40 i 30 dniach należy zgłosić się do powiatowego lekarza weterynarii w celu uzyskania pozwolenia na przemieszczenie zwierząt z gospodarstwa. Szczegółowe informacje o możliwości przemieszczenia świń z gospodarstw położonych na obszarze zapowietrzonym i zagrożonym można uzyskać u powiatowego lekarza weterynarii organ ten jest uprawniony do skrócenia powyższych okresów odpowiednio do 30 dni dla obszaru zapowietrzonego i 20 dni dla obszaru zagrożonego. Pamiętaj! Na obszarach: ochronnym i objętym ograniczeniami w związku z wystąpieniem ASF u dzików, obowiązuje zakaz wnoszenia i wwożenia na teren gospodarstwa, gdzie są utrzymywane świnie: zwłok dzików, tusz dzików, części tusz dzików i produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, pochodzących od dzików oraz materiałów i przedmiotów, które mogły zostać skażone wirusem afrykańskiego pomoru świń. HODOWCO, MYŚLIWY, LEŚNIKU PAMIĘTAJ!!! Za świnie zabite, poddane ubojowi oraz padłe w wyniku zastosowanych zabiegów nakazanych przez Inspektorat Weterynarii przy zwalczaniu ASF przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa. Kraj, w którym wystąpi ASF narażony jest na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli, powodowane wstrzymaniem obrotu i eksportu świń, mięsa wieprzowego oraz produktów pozyskiwanych od świń, a także padnięciami świń i kosztami likwidacji ognisk choroby. Myśliwi powinni przestrzegać zasad higieny po polowaniach (nie pozostawiać patrochów w lesie po zakończeniu polowania; dezynfekować sprzęt łowiecki) oraz unikać wchodzenia do chlewni min. przez 72 godziny od zakończenia polowania. Na ASF nie ma leków i szczepień. Do 30 marca 2017 roku potwierdzono wystąpienie 248 przypadków ASF w Polsce. Źródła: http://www.wiw.krakow.pl/ http://www.wetgiw.gov.pl/ http://www.gmina-wlodawa.pl/sites/default/files/asf.pdf www.topagrar.pl 7
Wydawca: Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z s. w Karniowicach 32-082 Bolechowice, Karniowice os. XXXV-lecia PRL 9; tel. 12-285-21-13/14, fax 12-285-11-07; www.modr.pl Skład komputerowy: Dział Metodyki Doradztwa i Szkoleń - Zespół Wydawnictw - Halina Knap ISBN - 978-83-64594-68-7