Rehabilitacja/fizjoterapia pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi Mgr Zbigniew Kur
Choroby przewlekłe: - najczęstsza przyczyną zgonów na całym świecie - jak podaje WHO, co roku przyczyniają się do śmierci ponad 36 (z 57) milionów osób na świecie, co oznacza, że odpowiadają za około 63 proc. zgonów rocznie - prawie 80 proc. (29 mln) zgonów spowodowanych przez choroby przewlekłe odnotowuje się w krajach słabo- i średnio rozwiniętych - przez długi czas rozwijają się niezauważone, co sprawia, że zwykle zostają rozpoznane w zaawansowanym stadium rozwoju, kiedy praktycznie nie ma szans na ich wyleczenie - w równym stopniu dotykają kobiet i mężczyzn - ryzyko ich wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem
Definicja WHO Światowa Organizacja Zdrowia definiuje chorobę przewlekłą jako "wszelkie zaburzenia lub odchylenia od normy, które mają jedną lub więcej z następujących cech charakterystycznych: - są trwałe, - pozostawiają po sobie inwalidztwo, - spowodowane są nieodwracalnymi zmianami patologicznymi, - wymagają specjalnego postępowania rehabilitacyjnego albo - według wszelkich oczekiwań wymagać będą długiego okresu nadzoru, obserwacji lub opieki
Wpływ chorób przewlekłych na pacjenta: - efekt procesu chorobowego: -1- zmiany fizjologiczne -2- zmiany w funkcjonowaniu fizycznym -3- zmiany w funkcjonowaniu psychicznym -4- refleksja nad stanem zdrowia -5- pełnienie ról społecznych
Rys.Model Schippera
Rehabilitacja w chorobach przewlekłych zakłada następujące cele: - Wczesność zapoczątkowania, czyli rehabilitacja rozpoczyna się w momencie zdiagnozowania choroby. - Powszechność. Rehabilitacja jest dostępna wszystkim, którzy jej potrzebują i obejmuje wszystkie specjalności w lecznictwie szpitalnym, ambulatoryjnym i sanatoryjnym. - Ciągłość. Rehabilitacja medyczna jest ściśle powiązana z rehabilitacją zawodową i społeczną. Z chwilą zapoczątkowania rehabilitacja prowadzona jest aż do uzyskania pełnej sprawności, a u osób nie rokujących pełnego powrotu do zdrowia, do czasu uzyskania optymalnych mechanizmów kompensacyjnych, utrwalających wyniki usprawnienia lub utrzymania uzyskanej kondycji. - Kompleksowość. Uwzględnia się od początku wszystkie aspekty (etapy) rehabilitacji, tj. leczniczy, społeczny i psychologiczny.
Fizjoterapia jest pojęciem nierozerwalnie związanym z "rehabilitacją medyczną". Przez fizjoterapię rozumie się zespół metod leczniczych wykorzystujących zjawisko reaktywności organizmu na bodźce -Fizykoterapia -Kinezyterapia -Masaż leczniczy
Fizykoterapia: -termoterapia -światłolecznictwo -elektroterapia -ultradźwięki -wodolecznictwo -pole elektromagnetyczne -balneoterapia -terapia skojarzona
Kinezyterapia: -kinezyterapia ogólna -kinezyterapia miejscowa -metody kinezyterapeutyczne
Masaż leczniczy: -klasyczny -segmentarny -podwodny -wibracyjny -synkardialny -mechaniczny
Fizjoterapia w chorobach narządu ruchu - choroba zwyrodnieniowa - RZS, ZZSK - osteoporoza
Fizjoterapia w chorobach kardiologicznych: - niewydolność serca - nadciśnienie tętnicze
Fizjoterapia w chorobach neurologicznych - ch. Parkinsona - dystrofie mięśniowe np. DMD-Duchenne,a
Fizjoterapia w chorobach pulmunologicznych - astma oskrzelowa - POChP (4 m.wśród przyczyn zgonów)
Systematyka ćwiczeń leczniczych: - ćwiczenia indywidualne - ćwiczenia grupowe - metody fizjoterapeutyczne
W chorobach przewlekłych wykorzystywane są głównie ćwiczenia indywidualne w których skład wchodzą: - ćwiczenia czynne -ćwiczenia bierne -ćwiczenia czynno - bierne -ćwiczenia relaksacyjne -ćwiczenia synergistyczne -ćwiczenia czynności samoobsługi -pionizacja i nauka chodzenia
Rodzaje fizjoterapii w ramach praktyki lekarza rodzinnego: Zabiegi ambulatoryjne w ośrodkach rehabilitacyjnych - nie więcej niż 5 rodzajów zabiegów - max 10 zabiegów w jednym cyklu leczniczym na jedna okolicę ciała - w przypadku chorób przewlekłych lekarz może przedłużyć cykl do 20 zab
Rehabilitacja w oddziałach dziennych - jeśli pacjent wymaga dłuższej i bardziej intensywnej rehabilitacji - jest w stanie dotrzeć do ośrodka rehabilitacji - czas trwania 3 do 6 tyg - zajęcia 5 razy w tygodniu - w tym czasie co najmniej 5 zabiegów fizjoterapeutycznych - czas pobytu w ośrodku śr 4 godz dziennie
Zabiegi w domu pacjenta rehabilitacja domowa : - zabiegi w miejscu zamieszkania/przebywania chorego - dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - dla osób nie mogących dotrzeć do ośrodka rehabilitacji - czas trwania 4 tygodnie w cyklu - możliwość powtórzenia raz na kwartał
Leczenie sanatoryjne: - czas trwania 28 dni - zabiegi 6 dni w tygodniu - co najmniej 96 zabiegów fizjoterapeutycznych w turnusie - średnio 4 zabiegi dziennie (w tym jeden zasadniczy zabieg bodźcowy wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych) - możliwość powtórzenia raz na 18 miesięcy
Lekarze rodzinni mają szerokie spektrum wykorzystania fizjoterapii/rehabilitacji w chorobach przewlekłych niezależnie od zaawansowania choroby i sprawności pacjenta czy to w sferze fizycznej psychicznej czy też socjalno/społecznej. Warto pamiętać,że jest taki dział w naukach medycznych.
Dziękuje za uwagę