SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 26.6.2013 COM(2013) 456 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY dotyczące art. 8a dyrektywy 98/70/WE odnoszącej się do jakości benzyny i olejów napędowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/12/EWG PL PL

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY dotyczące art. 8a dyrektywy 98/70/WE odnoszącej się do jakości benzyny i olejów napędowych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 93/12/EWG 1. WPROWADZENIE W art. 8a dyrektywy 98/70/WE ( dyrektywa ) nałożono na Komisję obowiązek przedstawiania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosków w zakresie opracowania metodologii oceny zagrożeń, jakie wykorzystanie dodatków metalicznych w paliwach przedstawia dla zdrowia i środowiska. Dodatki metaliczne w paliwach to substancje, które celowo dodaje się do paliwa (benzyny, oleju napędowego i biodiesla) w celu poprawy jego działania 1. Dodatki te są ostatecznie uwalniane do środowiska, ponieważ ich część metaliczna nie ulega degradacji na żadnym etapie ich produkcji lub stosowania. W związku z tym mogą one stać się źródłem narażenia ludzi lub fauny i flory w całym ich cyklu życia. Może to wywierać wpływ na zdrowie ludzi i środowisko 2, 3. Ten potencjalny wpływ uzasadnia regulowanie dodatków poprzez przyjęcie wartości dopuszczalnych, w oparciu o zasadę ostrożności. W dyrektywie przewidziano aktualną wartość dopuszczalną dla trikarbonylku (metylocyklopentadieno) manganowego (MMT) wynoszącą 6 mg manganu na litr. Od dnia 1 stycznia 2014 r. wartość ta ma wynosić 2 mg manganu na litr. Ta wartość może ulec zmianie, w drodze procedury komitetowej, na podstawie oceny przeprowadzonej zgodnie z metodologią badania, o której mowa w niniejszym sprawozdaniu. 2. OCENA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ DLA ZDROWIA I ŚRODOWISKA POWODOWANYCH PRZEZ DODATKI METALICZNE Stosowanie dodatków metalicznych w paliwach może wywierać wpływ na zdrowie ludzi i na środowisko. Wpływ ten zależy od szeregu czynników: rodzaju dodatków, stężenia, poziomu i czasu narażenia oraz drogi narażenia. Składniki metaliczne mogą stanowić zagrożenie dla ludzi i środowiska ze względu na ich reaktywność, toksyczność i zdolność kumulowania się w organizmach żywych. Jeżeli substancja jest uważana za niebezpieczną dla zdrowia ludzi i środowiska, musi ona przed wprowadzeniem do obrotu zostać poddana ocenie i oznakowana zgodnie z wymogami rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin ( rozporządzenie CLP ). Możliwe źródła emisji związanych z dodatkami metalicznymi Emisje dodatków metalicznych mogą zostać uwolnione do środowiska na każdym etapie ich cyklu życia, od momentu produkcji po unieszkodliwienie. Emisje te mogą prowadzić do bezpośredniego lub pośredniego narażenia ludzi oraz fauny i flory na dodatki metaliczne, związane emitowane związki lub produkty transformacji, a co za 1 2 3 Jest to uzależnione od wielu innych czynników, takich jak kompresja silnika, inne składniki paliw itd. HEI Special Committee on Emerging Technologies (2011) The Future of Vehicle Fuels and Technologies: Anticipating Health Benefits and Challenges (Przyszłość paliw i technologii w pojazdach: prognoza dotycząca korzyści dla zdrowia i wyzwań). Communication 16 Health effect institute. Boston, Massachusetts. s.26. International Council on Clean Transportation (2008) Strategic Plan 2009-2011 (plan strategiczny Międzynarodowej Rady ds. Czystego Transportu). PL 2 PL

tym idzie, przyczyniać się do wzrostu ewentualnego zagrożenia, jakie substancje te mogą powodować dla zdrowia ludzi i środowiska. W celu oceny potencjalnego wpływu dodatków metalicznych na związki wytwarzane w trakcie spalania paliw w pojeździe lub pozostające w spalinach należy porównać emisje powstałe przy użyciu dodatków metalicznych i bez nich. W tym kontekście Wspólne Centrum Badawcze Komisji opracowało protokół badania 4 w celu monitorowania i obliczania danych dotyczących emisji w odniesieniu do dodatków metalicznych, skupiający się na etapie eksploatacji. Zgodnie z protokołem pomiary dokonywane są w rurze wydechowej, a emisje są porównywane dla paliw zawierających dodatki metaliczne i niezawierających takich dodatków. Protokół badania obejmuje flotę samochodową reprezentatywną dla UE i nie przewiduje określonych kryteriów zaliczenia lub niezaliczenia. Protokół ma na celu: ocenę krótkoterminowego wpływu dodatków metalicznych na regulowane emisje zanieczyszczeń (HC, CO, NO x, PM, PN i CO 2 ); pomiar masy emisji metalicznych wytworzonych w wyniku spalania paliw zawierających dodatki metaliczne 5 i określenie specjacji produktów spalania oraz rozkładu wielkości cząsteczek metali postaci związanej; oraz ocenę wpływu dodatków metalicznych na długoterminową emisyjność silnika pojazdu i układ kontroli emisji. Protokół badania stanowi integralną część metodologii, a jego stosowanie jest obowiązkową częścią ogólnej oceny zagrożeń powodowanych przez dodatki metaliczne dla środowiska i zdrowia. Możliwe drogi narażenia Główne drogi możliwego narażenia w całym cyklu życia dodatków metalicznych: na etapie badań i rozwoju, produkcji i składowania; podczas wprowadzania do obrotu, dystrybucji i transportu; w momencie wykorzystania; oraz ze środowiska w ogóle. Uważa się, że narażenie zawodowe może pojawić się głównie na dwóch pierwszych etapach cyklu życia, a narażenie ogółu społeczeństwa będzie w dużym stopniu ograniczone do końcowego etapu. Narażenie odbywałoby się poprzez drogi oddechowe lub przez skórę; przy czym dla ludzi główną drogą narażenia byłoby wdychanie. Wyniki i skutki 4 5 Wspólne Centrum Badawcze (2011) Protocol for the evaluation of effects of Metallic Fuel Additives on the emissions performance of vehicles (Protokół dotyczący oceny skutków wywieranych przez dodatki metaliczne w paliwie na emisyjność pojazdów). Pomiary emisji powinny być przeprowadzane według europejskiej procedury homologacji typu: Gazy spalinowe są rozrzedzane i pobierana jest ich proporcjonalna próbka w jednym lub większej ilości worków. Gazy spalinowe zawarte w workach są analizowane jak najszybciej po zakończeniu cyklu badania. Procedurę opisano w regulaminie EKG ONZ nr 83, rewizja 4, z 26 kwietnia 2011 r.: Uniform provisions concerning the approval of vehicles with regard to the emissions of pollutants according to engine fuel requirements (Jednolite przepisy dotyczące homologacji pojazdów w zakresie emisji zanieczyszczeń w zależności od paliwa zasilającego silnik). PL 3 PL

W przeszłości zagrożenia dla zdrowia związane z dodatkami metalicznymi (np. ołowiem) doprowadziły do ich wycofania. Dodatki metaliczne zawierają składniki metaliczne, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska ze względu na ich reaktywność, toksyczność i zdolność kumulowania się w organizmach żywych. Opracowywane są nowe substancje, w przypadku których dostępne dane dotyczące zdrowia i środowiska są ograniczone i niewiele wiadomo na temat ich ekotoksyczności i toksyczności. Określenie ich toksyczności 6 i ekotoksyczności jest warunkiem koniecznym dla dokonania oceny ich faktycznego wpływu na środowisko i zdrowie. W związku z tym istnieje potrzeba opracowania metodologii badania. 3. METODOLOGIA BADANIA Celem metodologii jest ocena zagrożeń dla zdrowia i środowiska wynikających ze stosowania dodatków metalicznych. Ma ona być na tyle ogólna, aby miała zastosowanie do wszystkich dodatków metalicznych. Przed dokonaniem oceny niezbędne może być przyjęcie całościowego podejścia do oceny wpływu różnych chemikaliów, produktów i technologii na środowisko w celu określenia najważniejszych działań i dostarczenia informacji pozwalających na podejmowanie lepszych decyzji. Poniżej przedstawiono taki rodzaj ogólnej oceny: 6 Jeżeli substancja lub mieszanina spełnia kryteria dotyczące zagrożeń fizycznych, zagrożeń dla zdrowia lub środowiska, należy sklasyfikować ją przed wprowadzeniem do obrotu (art. 3 rozporządzenia CLP). Dokonując klasyfikacji, producenci muszą wykorzystać wszystkie dostępne informacje, w tym informacje dotyczące powiązanych substancji, które mogą być wykorzystywane. Ponadto dostawcy substancji niebezpiecznych zapewniają, że substancja lub mieszanina jest oznakowana i opakowana zgodnie rozporządzeniem CLP (art. 4). Wreszcie, niezależnie od ich ilości, substancje lub mieszaniny sklasyfikowane jako niebezpieczne są zgłaszane przez dostawców w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów (art. 39-42 rozporządzenia CLP) PL 4 PL

WARUNKI ŚRODOWISKOWE fizyczne chemiczne biologiczn e społeczne Ludzie Cykl życia produktu Pozyskanie Unieszko surowców dliwienie B&R - przetwarzanie materiałów wsadowych - produkcja - składowanie/dystrybucja- stosowanie - unieszkodliwienie/recykling Transport/przekształcenielos Substancje pierwotne i wtórne Narażenie/dawka Flora i fauna Zasoby abiotyczne Cechy terenu, struktury, powierzchnie malowane, itd. ELEMENTY ŚRODOWISKA powietrze osad woda gleba Źródło: Zdrowotn na podstawie e U.S. EPA, 2011 (www.epa.gov/nanoscience /files/ceaprecis.pdf) Skutki Środowisko we Inne estetyczne, klimatyczne, energetyczne, Etyczne/prawne/społeczne, skutki dla zasobów, zrównoważonego rozwoju, itd. Przykład całościowego podejścia do oceny ryzyka w odniesieniu do chemikaliów na podstawie oceny amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (2011 r.) Przy opracowaniu metodologii uwzględniono istniejące metody i procesy, np. rozporządzenie REACH i CLP. W rozporządzeniu REACH zaproponowano już wytyczne w zakresie oceny zagrożenia stwarzanego przez substancje chemiczne, więc opracowywana metodologia powinna być zgodna z już istniejącym podejściem. Jednakże niezbędna jest ocena konkretnych zagrożeń dla zdrowia i środowiska wynikających ze stosowania dodatków metalicznych. W związku z tym przedstawiona poniżej metodologia powstała wskutek dostosowania ogólnych ram do specyfiki dodatków metalicznych. PL 5 PL

CHARAKTERYSTYK A EMISJI W CYKLU ŻYCIA PROTOKÓŁ JRC DLA ETAPU UŻYTKOWANIA OCENA ZAGROŻENIA X OPRACOWANIE SCENARIUSZY NARAŻENIA OCENA NARAŻENIA ZARZĄDZANIE RYZYKIEM OKREŚLENIE ZAKRESU CHARAKTERYSTYKA RYZYKA Szczegółowe informacje : Charakterystyka emisji w cyklu życia Emisje mogą być wytwarzane w całym cyklu życia dodatków metalicznych. Celem niniejszego etapu jest przedstawienie wskazówek dotyczących szacunkowych emisji do środowiska (tj. do wody, gleby i powietrza), w tym ze spalanych związków i produktów transformacji w fazie użytkowania. Protokół badania Wspólnego Centrum Badawczego Komisji jest niezbędny na etapie użytkowania pojazdu. Szczegółowe informacje dotyczące protokołu badania można znaleźć na stronie internetowej Komisji: http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/fuel/docs/fuel_metallic_additive_protocol_en.pdf Ocena zagrożeń Celem tego etapu jest zebranie jakościowych i ilościowych informacji na temat możliwych zagrożeń dla ludzi i środowiska wynikających ze stosowania dodatków metalicznych, emitowanych związków i produktów transformacji. Ocena narażenia Ocena narażenia to proces pomiaru lub oszacowania dawki lub stężenia substancji, na jakie ludzie i środowisko są lub mogą być narażeni w zależności od zastosowania tej substancji. Ocena narażenia byłaby prowadzona w dwóch etapach: opracowanie scenariuszy narażenia i oszacowane narażenia ludzi i środowiska. Charakterystyka ryzyka Charakterystykę ryzyka należy przeprowadzić poprzez porównanie spodziewanych poziomów narażenia z przewidywanymi w ocenie zagrożenia poziomami niepowodującymi żadnych skutków dla ludzi i środowiska. Określenie stosunku między poziomem narażenia a poziomami niepowodującymi żadnych skutków PL 6 PL

pozwoli na szacunkowe określenie ryzyka i wskazanie, czy a) konieczna jest dokładniejsza ocena ryzyka lub b) stosowne są działania mające na celu zmniejszenie ryzyka lub zarządzanie nim. Zarządzanie ryzykiem W przypadku dodatków metalicznych zarządzanie ryzykiem polega zazwyczaj na znalezieniu równowagi pomiędzy korzyściami i zagrożeniami związanymi z tymi substancjami. Biorąc pod uwagę, że metodologia wymaga przeprowadzenia analizy porównawczej paliw zawierających dany dodatek metaliczny i niezawierających go, informacje dla osób odpowiedzialnych za zarządzanie ryzykiem powinny umożliwić lepszą ocenę kompromisów związanych ze stosunkiem ryzyka do korzyści, wynikających ze stosowania dodatków metalicznych w kategoriach względnych, ponieważ zarządzanie ryzykiem polega z natury na wyborze pomiędzy różnymi wariantami. Szczegółowe informacje dotyczące metodologii 7 można znaleźć na stronie internetowej Komisji: http://ec.europa.eu/clima/policies/transport/fuel/docs/bio_report_en.pdf Stosowanie metodologii Jak zauważa Komisja, w metodologii przewidziano, że każda zainteresowana strona stosująca tę metodologię ustanawia radę konsultacyjną, w skład której wchodzą członkowie uznani za bezstronne i obiektywne autorytety w różnych dyscyplinach technicznych, takich jak technologie dotyczące samochodów i paliw, analiza narażenia, skutki zdrowotne i środowiskowe oraz ocena ryzyka/zarządzanie ryzykiem, którzy pomagają i doradzają podczas przygotowania i przeprowadzania oceny. Komisja nie ma podstaw prawnych, aby wymagać ustanowienia takich rad konsultacyjnych lub regulować je, jednak uważa, że takie rady mogą pomóc w zagwarantowaniu, że wyniki oceny pozytywnie przejdą ocenę naukową i będą wiarygodne, odtwarzalne i przejrzyste. W związku z tym Komisja wyraża gotowość do udzielania porad na temat składu rad konsultacyjnych, jeśli zostanie o to poproszona. 4. PODSUMOWANIE Oczywiste jest, że stosowanie dodatków metalicznych może wywierać wpływ na zdrowie ludzi i na środowisko. Aby ocenić ten wpływ opracowano metodologię, która może być stosowana przez każdą stronę zainteresowaną opracowaniem lub zmianą dopuszczalnych wartości w odniesieniu do dodatków metalicznych, o których mowa w dyrektywie. Komisja będzie monitorować stosowanie tej metodologii i podejmie wszelkie stosowne inicjatywy. 7 Sprawozdanie przygotowane przez Bio Intelligence Service dla Komisji Europejskiej: Development of a risk assessment for health and the environment from the use of metallic additives and a test methodology for that purpose (Opracowanie oceny ryzyka dla zdrowia ludzi i środowiska związanego ze stosowaniem dodatków metalicznych oraz powiązanej metodologii badania). PL 7 PL