Rozkład materiału w klasie IV OSSP do podręcznika Lustra świata (cz. 1 i cz. 2)

Rozkład materiału w klasie IV OSSP do podręcznika Lustra świata (cz. 1 i cz. 2) Materiał z cyklu Lustra świata na IV etapie nauczania obejmuje 600 godz. języka polskiego, w tym 360 godz. do zakresu podstawowego (minimum programowe) oraz 240 godz. do zakresu rozszerzonego (R). W klasie IV OSSP przewidziano ok. 200 godzin zajęć. CZĘŚĆ PIERWSZA Starożytność (ok. 58 godzin) Pierwsze spojrzenie: 1. Twoja cywilizacja ma wiele korzeni (wierzenia starożytnych Greków, typologia mitów) (2) Dzieła i arcydzieła zwierciadła rzeczywistości 2. Gilgamesz fr. (3 + 1R) Człowiek zbuntowany wobec własnego losu Wędrowanie oswajaniem przestrzeni świata (Sztandar z Ur fr.; Homer, Iliada fr.; Mircea Eliade, Chaos i kosmos fr.) Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito (sztuka interpretacji liryka) Mit jako narracja znacząca (J. Campbell, Potęga mitu; Z. Herbert, Labirynt nad morzem fr.) 3. Owidiusz, Metamorfozy fr. (1 + 1 R) Od Narcyza do narcyzmu (Bolesław Leśmian, Dziewczyna przed zwierciadłem) Ćwiczenia w opisywaniu dzieła sztuki: Michelangelo Merisi da Caravaggio, Narcyz Późniejsze (re)interpretacje archetypu Narcyza (Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Narcyz; Salvador Dali, Metamorfoza Narcyza) 4. Mitologiczna funkcja mediów tabloidowych. Czytanie ze zrozumieniem (2) 5. Platon, Państwo fr. (3 + 2 R) Plotyn, Enneady fr. Klasyczny ideał piękna i odniesienia do niego w kulturze współczesnej (Mieczysław Jastrun, Mit śródziemnomorski. Eros fr.) 6. Wergiliusz, Georgiki fr. (2 + 2 R) Miłość i śmierć dwa odwieczne tematy sztuki (Jacek Malczewski, Orfeusz i Eurydyka) Samotność artysty Współczesne nawiązania do losów Orfeusza i Eurydyki (Safona, [Gdy spoczniesz kiedyś w grobie ]; Jacek Trznadel, Spojrzeć na Eurydykę fr.); Rainer Maria Rilke, Sonety do Orfeusza; Jonasz Kofta, Wołanie Eurydyki) 1

7. Sofokles, Antygona (przypomnienie), Król Edyp (6 + 2 R) Mit jako tłumaczenie sensu znaczeń Konflikt tragedia. Sytuacja bez wyjścia? Mediacja Kobiety. My przecie słabe Aktualizacja starożytnego wzorca Czesław Miłosz, Antygona fr. Narodziny teatru i dramatu Początki sztuki aktorskiej Edyp jako archetyp człowieka Przeklęty i ze złych rodziców zrodzony. Wolność czy przeznaczenie? Król Edyp jako tragedia poznania Hybris według starożytnych Greków Od starożytnych misteriów do współczesnych reality show dramy uczniów 8*. Horacy, Ody (2 R) Poezja Horacego wyrazem stoickich i epikurejskich fascynacji autora (Oda II 3; Oda I 9; Oda III 30) Motyw nieprzemijalności sławy poetyckiej Dialog artystów ze stoicyzmem i epikureizmem (Jan Kochanowski, Pieśń XX; Kazimierz Wierzyński, Szumi w mej głowie; Édouard Manet, Śniadanie na trawie; Zbigniew Herbert, Do Marka Aurelego) 9. Powtórzenie wiadomości o antyku (1 + 1 R) 10. Związki frazeologiczne i ich typy (1) 11. Księga Psalmów fr. (2 + 1 R) Biblia księga ksiąg Psalmy: liryczna potrzeba rozmowy z Bogiem (Psalm 69; Psalm 130; Psalm 148) Biblijny wzorzec i późniejsze nawiązania (Hendrick ter Brugghen, Dawid grający na harfie; Tadeusz Nowak, Psalm zabandażowany) 12. Pieśń nad Pieśniami fr. (2 + 1 R) Hebrajski wzór pieśni erotycznej Na czym polega poetyckość Biblii? (Zbigniew Kubiak, Poezja Biblii fr.) *Współczesne inspiracje tekstem Pieśni nad Pieśniami (Wiliam Russel-Flint, Pieśń nad Pieśniami) 13. Księga Hioba fr. (2 + 1 R) Trudna nauka potrzeby pokory dawniej i dzisiaj (Gaspare Traversi, Hiob wyszydzany przez żonę) Filozoficzne rozważania o granicy dobra i zła ( Tadeusz Różewicz, Widziałem Go; Northrop Frye, Wielki Kod. Biblia i literatura fr.; Leszek Kołakowski, Job, albo Antynomie cnoty fr.) 14. Księga Koheleta (2) Motywy wanitatywne nie tylko w Biblii Edward Munch, Łoże śmierci (Gorączka) 2

Prawdziwa mądrość nie przemija, czyli o biblijnych refleksjach na temat życia (Czesław Miłosz, Piosenka; Anna Kamieńska, Twarze Księgi. Kohelet, czyli prorok Wątpienia fr.) 15. Apokalipsa św. Jana (2 + 1 R) Kiedyś nadejdzie koniec świata, czyli człowiek wobec Sądu Ostatecznego *Idea sprawiedliwości Bożej w różnych religiach (Koran) Współczesne obrazy nieba jako miejsca wiecznego kontaktu z Najwyższym (Jan Lebenstein, Jeźdźcy Apokalipsy; Marta Deskur, Nowe Jeruzalem; Zbigniew Herbert, Sprawozdanie z raju; Anna Świderkówna, Biblia a człowiek współczesny fr.) 16. Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata (4 + 3 R) Mistrzów trzech, czy tylko jeden? Moskwa miasto z piekła rodem Nie ma Małgorzaty, jest gospodyni balu u Szatana W poszukiwaniu gatunkowych źródeł; między apokryfem a groteską Motyw szatana w Mistrzu i Małgorzacie oraz innych tekstach kultury (Johann Wolfgang Goethe, Faust fr.; Hieronim Bosch, Kuszenie św. Antoniego) Co jest źródłem zła w świecie? (Tadeusz Różewicz, Unde malum?; Czesław Miłosz, Unde malum?) 17. Funkcje języka i teoria aktów mowy (1) 18. Podsumowanie wiadomości z Biblii (1 + 1 R) 19. Praca klasowa z omówieniem (3) Nie tylko do matury (1 + 1 R) 20. Głosy o epoce (Mieczysław Jastrun, Mit śródziemnomorski fr.; Grecy smutni i piękni. Rozmowa z Zygmuntem Kubiakiem, autorem Mitologii Greków i Rzymian fr.) 21. Mój projekt (np. Pokolenie internetu wobec dziedzictwa starożytności) Średniowiecze (ok. 37 godzin) Pierwsze spojrzenie: 1. W cieniu gotyckich katedr. Niepokoje średniowiecza (2) Dzieła i arcydzieła zwierciadła rzeczywistości 2. Dante Alighieri, Boska Komedia fr. (4 R) Wędrówka jako droga do doskonalenia i poznania. Symboliczny sens wędrówki Dantego po zaświatach Boska komedia a nauka św. Tomasza z Akwinu (Summa teologiczna fr.) Motyw piekła w średniowiecznej literaturze i sztuce Piekło współczesności (Zbigniew Herbert, Co myśli Pan Cogito o piekle; U. Eco, Imię róży fr.) *Animowany film Piekło Dantego (2010) projekcja i omówienie 3

3. Dzieje Tristana i Izoldy (3 + 1 R) Prawa miłości według współczesnych nastolatków, św. Augustyna i średniowiecznej legendy. św. Augustyn, Wyznania fr.) Rola kobiety w wiekach średnich wobec realiów epoki Sposób wyrażania miłości w sztuce średniowiecznej i współczesnej (R. Magritte, Kochankowie) Etos rycerski Gra z tradycją rycerską w literaturze postmodernistycznej (Italo Calvino, Rycerz nieistniejący) 4. Obyczajowość średniowieczna w kontekście Odległego zwierciadła Barbary W. Tuchman (1) 5. Święty Franciszek, Pochwała stworzenia (2 R) Dylemat być czy mieć dawniej i współcześnie. Franciszkanizm. Natura kontra cywilizacja. Pieśń słoneczna wobec idei teocentryzmu; Leopold Staff, Biedaczyno asyski!; Brat Słońce, siostra Księżyc, reż. Franco Zeffirelli) Życie św. Franciszka na freskach Giotta di Bondone (Giotto di Bondone, Wypędzenie demonów z Arezzo) 6. Jak kształtował się język polski? Archaizmy (2) 7. Bogurodzica (2) Rola Bogurodzicy jako carmen patrium w początkach polskiego piśmiennictwa. Deesis w pieśni religijnej i ikonografii Średniowieczna i XX-wieczna poetycka modlitwa do Bogarodzicy (Krzysztof Kamil Baczyński, Modlitwa do Bogarodzicy) 8. Posłuchajcie, bracia miła (2 + 1 R) Matka Boża w sztuce średniowiecza Gotyckie katedry a kult maryjny Inspiracje apokryficzne w sztuce współczesnej (Max Ernst, Madonna karcąca Dzieciątko ; Stanisław Grochowiak, Bellini. Pieta) Sztuka interpretacji malarstwo 9. Legenda o świętym Aleksym fr. (2 R) Średniowieczna asceza w legendzie, biografiach świętych i w utworach współczesnych (Święty Aleksy, Człowiek Boży; Kazimiera Iłłakowiczówna, Opowieść małżonki świętego Aleksego fr.; Stefan Chwin, Złoty Pelikan fr.) Parenetyczny charakter literatury średniowiecznej Vanitas, czyli ziemskie marności 10. Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią (2 R) Dydaktyzm i satyra w Rozmowie mistrza Polikarpa ze Śmiercią Alegoria w literaturze, malarstwie i teatrze średniowiecza Fascynacja śmiercią w średniowieczu, zmagania ze śmiercią we współczesnej poezji, malarstwie i filmie (Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, XVI; Siódma pieczęć, reż. Ingmar Bergman) 4

11. Albert Camus, Dżuma (5 + 1 R) Sprawdzenie znajomości lektury Szczęście w czasach zarazy Dżuma jako metafora. Powieść wobec średniowiecznych przypowieści Filozofia Camusa humanizm heroiczny Bakcyl dżumy nie umiera nigdy zagrożenia współczesności Triumf śmierci w sztuce (P. Bruegel, Tryumf śmierci; Ernest Bryl, *** [Albertowi Camus]) 12. Powtórzenie wiadomości o średniowieczu (1 + 1 R) 13. Praca klasowa z omówieniem (3) Nie tylko do matury (1 + 1 R) 14. Głosy o epoce (Henryk Samsonowicz, Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość fr.; Norman Davies, Medium. Wieki średnie fr.) 15. Mój projekt (np. przygotowanie inscenizacji misterium Mikołaja z Wilkowiecka, Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim). Wprowadzenie do epoki: 1. Przebudzenie wiary w człowieka (2) CZĘŚĆ DRUGA Renesans (ok. 44 godziny) 2. Recepcja renesansu w epoce współczesnej (1) Dzieła i arcydzieła zwierciadła rzeczywistości 3. Giovanni Pico della Mirandola, O godności człowieka fr. (1) Michał Anioł Buonarroti, Stworzenie Adama Koncepcja godności człowieka ( Paul Oskar Kristeller, Renesansowa koncepcja godności fr.) 4. Francesco Petrarka, Sonety do Laury (4 R) Sztuka renesansu malarstwo i rzeźba Sztuka renesansu architektura Kobieta w sztuce renesansu Erotyk, czyli dlaczego poezja jest nieśmiertelna (np. Julian Przyboś, Daleka, co noc bliższa; Rafał Wojaczek [Dla ciebie piszę miłość ]) 5. Giovanni Boccaccio, Sokół fr. (3 R) Łukasz Górnicki, Dworzanin polski fr. Janusz Pelc, Literatura popularna i elitarna w czasach renesansu fr. Dekameron w adaptacjach filmowych 5

6. William Szekspir, Makbet (5 + 2 R) Teatr elżbietański i dramat szekspirowski Tajemnica zła tkwiącego w człowieku Lady Makbet odbiciem prawdziwej męskości Scena świata? Świat sceną? Motyw theatrum mundi Symbolika w Makbecie lustro ukrytych znaczeń John Singer Sargent, Ellen Terry jako Lady Makbet Tron we krwi japoński Makbet Makbet w lustrze kultury współczesnej (najnowsze inscenizacje teatralne: fragmenty spektakli, recenzje i komentarze) 7. Praca klasowa z omówieniem: uniwersalność dramaturgii Szekspira (na przykładzie utworów znanych z gimnazjum i szkoły średniej) (3) 8. Jan Kochanowski, Pieśni (3) Renesansowy obraz Boga Stwórcy oraz człowieka (Jan Kochanowski, Pieśń XXV) Horacy, Pieśń I naśladowanie antycznych wzorów w epoce renesansu Współczesne widzenie Boga Bolesław Leśmian, Boże pełen w niebie chwały; Jan Twardowski, Świat; Bóg jest matematyką. Rozmowa z profesorem Michałem Hellerem, księdzem, kosmologiem i matematykiem Światopogląd renesansowy w kontekście Pieśni IX Jana Kochanowskiego i Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja fr. Wizja życia w oczach artysty Herbert nieznany. Rozmowy fr. Dydaktyzm literatury renesansowej Pieśń V Jana Kochanowskiego XX-wieczna liryka patriotyczna (Władysław Broniewski, Bagnet na broń) Patriotyzm w sztuce współczesnej 9. Język lustrem kultury: retoryczność Kazań sejmowych P. Skargi; redakcja tekstu (2) 10. Jan Kochanowski, Treny (4 + 2 R) Człowiek i artysta w obliczu nieszczęścia, czyli poetyckie świadectwa dramatu i kunsztu (Jan Kochanowski, Tren IX; Tren X; Tren XI; Tren XIX albo Sen fr.; Tadeusz Gadacz, O umiejętności życia) Cnota w filozofii i sztuce Motyw snu w sztuce renesansu Toposy figury myśli i wyobrażeń Motyw zaświatów we współczesnych tekstach kultury (Czesław Miłosz, Jasności promieniste; Jan Twardowski, W niebie; Bolesław Miciński, Podróże do piekieł fr.) Ludzkie przygody ludzkie noś cykl poetycki figurą kondycji ludzkiej 11. Jan Kochanowski, Psałterz Dawidów fr. (2) Skarga, błaganie, dziękczynienie. Uniwersalny wymiar biblijnej liryki (Psalm 91; Psalm 115 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego; Zygmunt Krasiński, Psalmy przyszłości fr.) Cechy poezji hebrajskiej (Anna Świderkówna, Poetyckość Księgi Psalmów fr.) Przekłady i parafrazy Psalmu I 6

12. Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonety (2) Życie jako walka i zmaganie ( Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego; Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziem z szatanem, światem i ciałem; Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego) Życie ludzkie jako żeglowanie Obraz natury ludzkiej Czesław Miłosz, Do mojej natury 13. Ryszard Kapuściński, Cesarz (5 R) Etiopski cesarz, jego dwór i społeczeństwo (Ryszard Kapuściński, Cesarz; Wojciech Jagielski, Igrzyska w krainie makabry) Obraz władzy we fragmencie Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego i we fragmencie Księcia Niccolo Machiavellego Wobec legendy artysty Artur Domosławski, Kapuściński non-fiction fr. 14. Typy błędów językowych (1) 15. Powtórzenie wiadomości z renesansu (1 + 1 R) Nie tylko do matury (1R) 16. Mój projekt (np. znaczenie kompozycji w malarstwie renesansowym; architektura renesansowa; antyk w kostiumie chrześcijańskim) Pierwsze spojrzenie: 1. Kultura epoki kontrastów (2) 2. Recepcja baroku głosy o epoce (1) Barok (ok. 38 godzin) Dzieła i arcydzieła zwierciadła rzeczywistości 3. Jan Andrzej Morsztyn, wybór poezji (3 R) Konceptyzm. Literackie zaloty w konwencji XVII-wiecznego dworu (Jan Andrzej Morsztyn, Niestatek; Niestatek II; O swej pannie; Desperacyja; Do panny; Do jednej) Poezja światowych rozkoszy Anna Nikliborcowa Literatura Francji feudalnej fr. Zawiłości natury człowieka (Jan Twardowski, Poczekaj) Konwencja żartu (Zygmunt Waliszewski, Wyspa miłości) 4. Daniel Naborowski, wybór poezji (3 R) Zachwianie wiary w ład i harmonię świata w poezji i filozofii (Daniel Naborowski, Krótkość żywota; Do Anny; Marność; Blaise Pascal, Myśli fr.; Zbigniew Morsztyn, Emblema 47) Obraz świętego (Michelangelo Merisi da Caravaggio, Św. Hieronim) Taniec śmierci jako popularny motyw sztuki baroku Poezja współczesna wobec przemijania (Jarosław Marek Rymkiewicz, Wiersze Daniela Naborowskiego sławnego czasu swego poety fr.) 7

5. Samuel Twardowski, Nadobna Paskwalina fr. (4 R) Między mistycyzmem a zmysłowością. Obraz kobiety w literaturze baroku Kobieta w malarstwie Rubensa (Peter Paul Rubens, Toaleta Wenus; Batszeba przy fontannie; Wenus z lustrem) Wobec względności norm piękna (Wisława Szymborska, Kobiety Rubensa) Sztuka interpretacji rzeźba barokowa 6. Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki fr. (3) Literackie i malarskie portrety Sarmatów. Obyczajowość szlachecka (Jan III Sobieski, Listy do Marysieńki fr.; Franciszek Dionizy Kniaźnin, Do wąsów) Literatura wobec stereotypów narodowych (Witold Gombrowicz, Trans-Atlantyk fr.; Jacek Kaczmarski, Dobre rady pana ojca) 7. Wacław Potocki, wybór poezji (4R) Obraz Polaków w kontekście wierszy Potockiego (Wacław Potocki, Kto mocniejszy ten lepszy fr.; Zbytki polskie fr.; Niech śpi pijany) Polacy w karykaturze (instalacje grupy twożywo, Strzały na mieście; rysunek satyryczny Henryka Sawki) Postawy wobec innych (Ernest Bryll, *** [Śpi świat pijany ]; Dorota Masłowska, Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną fr.) 8. Kultura języka etykieta językowa w dobie baroku i we współczesnym języku polskim; etykieta; problem własności intelektualnej (3) 9. Miguel de Cervantes Saavedra, Przemyślny szlachcic Don Kichot z Manczy fr. (5) Idealizm i donkiszoteria. Fikcja, parodia i groteska Kultura baroku w Hiszpanii (El Greco, Pogrzeb hrabiego Orgaza) Don Kichot w sztuce (Honoré Daumier, Don Kichot; Lorenzo Coullaut Valera, Don Kichot i Sancho Pansa) Racjonalizm w filozofii Kartezjusza, powieści Cervantesa i rozważaniach Pana Cogito (Kartezjusz, Rozprawa o metodzie; Zbigniew Herbert, O dwu nogach Pana Cogito) 10*. Włodzimierz Odojewski, Oksana (4 R) Reinterpretacja mitu o Admecie i Alceste w Oksanie Relatywizm wartości Kobieta ofiara w patriarchalnej wyobraźni kulturowej Miłość jako droga przezwyciężania fatalizmu dziejów Tradycja barokowa w powieści człowiek wobec przemijania (Marc Chagall, Kuglarz) 11. Podsumowanie wiadomości z baroku (1+ 1R) 9. Praca klasowa z omówieniem (3) Nie tylko do matury (1R) 15. Mój projekt (W jaki sposób odnaleźć ducha epoki w barokowym kościele?; współczesność wobec baroku; barok wobec poprzednich epok) 8

Oświecenie (ok. 28 godzin) Pierwsze spojrzenie: 1. Wiek rozumu (2) Dzieła i arcydzieła zwierciadła rzeczywistości 2*. Wolter, Kandyd, czyli Optymizm fr. (3 R) Od naiwnego do krytycznego pojmowania rzeczywistości (filozofia oświecenia; Immanuel Kant, Co to jest Oświecenie? fr.; Wisława Szymborska, Głos w sprawie pornografii) 3. Ignacy Krasicki, Świat zepsuty (3) Król jako mecenas sztuki Oceny rzeczywistości oświecenia dokonane przez autorów XVIII w. (Adam Naruszewicz, Balon; Stanisław Staszic, Przestrogi dla Polski fr.) Sztuka interpretacji malarstwo (William Hogarth, Uwiedzenie: Przed; Uwiedzenie: Po) Poetycki sposób komentowania rzeczywistości (Czesław Miłosz, Zaklęcie) 4. Obraz Polski i Polaków doby oświecenie we współczesnych tekstach historycznoliterackich (1) 5. Ignacy Krasicki, Monachomachia fr.(2 + 1 R) Dydaktyczne walory śmiechu (Ignacy Krasicki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki fr.) Parodia jako krytyczna ocena pierwowzoru (Torquatto Tasso, Jerozolima wyzwolona fr.; W. Gombrowicz, Ferdydurke fr.) Komedia slapstickowa 6. Rola komunikatu językowego we współczesnych tekstach kultury (1) 7*. Franciszek Karpiński, Sielanki (3 R) Wzór poetyki sentymentalnej na przykładzie sielanki (Laura i Filon fr.; Do Justyny. Tęskność na wiosnę) Puławy centrum sentymentalizmu polskiego Sztuka rokoka Nicolas Lancret, Huśtawka Krytycznie o sentymentalnym sposobie pisania (Konstanty Ildefons Gałczyński, Teatrzyk Zielona Gęś ma zaszczyt przedstawić Filona i Laurę i dobrze poinformowanego faceta) 8. Stanisław Lem, Solaris (4) Człowiek wobec teorii poznania (Jerzy Jarzębski, Wszechświat Lema fr.; Andrzej Stoff, Powieści fantastycznonaukowe Stanisława Lema fr.) Dlaczego kochamy Innego? (Istvan Csicsery-Ronay Jr., Obcy u Lema fr.; Piotr Krywak, Problematyka miłosna w twórczości Stanisława Lema fr.) Gatunki literatury fantastycznej 9

Teatr robotyczny O potrzebie poznania Innego w sobie (Marcin Świetlicki, Korespondencja pośmiertna) 9. Funkcje języka w kontekście mówionej i pisanej odmiany polszczyzny; style funkcjonalne polszczyzny (2) 10. Podsumowanie wiadomości z oświecenia (1 + 1 R) 11. Praca klasowa z omówieniem (3) 12. Praca z tekstem współczesnym: Jarosław Marek Rymkiewicz, Pospólstwo fr. (1) Nie tylko do matury (1R) 12. Mój projekt (Tabula rasa zdobywanie wiadomości na temat określonych zagadnień: muzyka Mozarta; kościół w Dukli; Sofiówka; Izabela Czartoryska; pałac w Natolinie; encyklopedyści; Sejm Wielki; obiady czwartkowe) 10