Erasmus w Polsce w roku akademickim 2008/09

Erasmus w Polsce w roku akademickim 2008/09 2008 09 Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2010

Erasmus w Polsce w roku akademickim 2008/09 Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Warszawa 2010

Druk sfinansowano przy wsparciu Komisji Europejskiej ze środków programu Uczenie się przez całe życie. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2010 Fundacja ponosi całkowitą odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji. Teksty: Małgorzata Członkowska-Naumiuk, Beata Skibińska, Renata Smolarczyk Redakcja: Małgorzata Członkowska-Naumiuk Korekta: Agnieszka Pawłowiec, Weronika Walasek Opracowanie graficzne i skład: Eliza Goszczyńska Druk: Neco Media Agencja Reklamowa Dorota Dmuch, Warszawa; P. W. Print-Pap s.c., Krynica Zdrój ISSN: 1734-9427 ISBN: 978-83-62634-18-7 Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa tel.: 0 22 46 31 321 faks: 0 22 46 31 021 www.frse.org.pl www.llp.org.pl www.erasmus.org.pl

Spis treści Wstęp 5 Informacje ogólne i terminologia 7 Erasmus 2008/09 w pigułce 9 Budżet programu w roku 2008/09 10 Działania typu mobilność w Polsce w roku 2008/09 12 Wymiana studentów w Europie 13 Wymiana studentów w Polsce 27 Wyjazdy 27 Wyjazdy na studia 31 Wyjazdy na praktyki 41 Przyjazdy studentów zagranicznych uczelni 48 Przyjazdy na studia 51 Przyjazdy na praktyki 55 Wymiana pracowników uczelni w Europie 57 Wymiana pracowników uczelni w Polsce 67 Wyjazdy 67 Wyjazdy w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych 69 Wyjazdy szkoleniowe 73 Przyjazdy pracowników zagranicznych uczelni 77 Intensywne kursy językowe (EILC) 81 Kursy intensywne (IP) 90 Information in English: Erasmus in Poland in 2008/09 some statistics 98 3

Wstęp Wydawana co roku publikacja Erasmus w Polsce prezentuje wyniki realizacji programu Erasmus przez polskie uczelnie w danym roku akademickim. Zawiera również przegląd najważniejszych danych pochodzących ze wszystkich krajów uczestniczących w programie. Informacje przedstawione w publikacji dotyczącej roku 2008/09 zostały zaczerpnięte ze sprawozdań końcowych z realizacji działań zdecentralizowanych Erasmusa, składanych przez uczelnie do Narodowej Agencji programu Uczenie się przez całe życie, oraz ze statystyk Komisji Europejskiej powstających na podstawie raportów składanych przez poszczególne kraje uczestniczące w programie. Niniejsze opracowanie zawiera ogólne dane statystyczne, natomiast szczegółowe zestawienia pokazujące udział poszczególnych polskich uczelni w Erasmusie znajdują się w materiałach dostępnych na stronie internetowej www.erasmus.org.pl. Tekst urozmaicają krótkie wypowiedzi i opinie studentów stypendystów Erasmusa. Zespół programów Erasmus, Erasmus Mundus, Tempus, Eksperci Bolońscy Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji 5

Informacje ogólne i terminologia Erasmus w programie Uczenie się przez całe życie Erasmus program Unii Europejskiej adresowany do sektora szkolnictwa wyższego wspiera międzynarodową współpracę szkół wyższych, umożliwia wyjazdy studentów za granicę na część studiów i praktykę, ułatwia mobilność pracowników uczelni, stwarza uczelniom liczne możliwości udziału w międzynarodowych projektach wraz z partnerami zagranicznymi. Studenci pozostają jego największą grupą docelową. Przez 22 lata (1987/88-2008/09) z oferowanych w programie wyjazdów skorzystało 2 065 193 studentów. Od roku akademickiego 2007/08 Erasmus jest częścią programu Uczenie się przez całe życie (LLP the Lifelong Learning Programme), którego celem jest podnoszenie jakości i atrakcyjności kształcenia oraz ułatwianie międzynarodowej współpracy i wymiany w dziedzinie edukacji. W Erasmusie nastąpiło kilka zmian w stosunku do poprzedniej fazy, z których najważniejsze to rozszerzenie mobilności studentów i pracowników uczelni. Studenci, oprócz wyjazdów na studia, uzyskali możliwość wyjazdów na praktykę, a pracownicy uczelni możliwość wyjazdów szkoleniowych. Kraje uczestniczące w programie Erasmus w roku 2008/09: 27 krajów członkowskich UE: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Litwa, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy; 3 kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego: Islandia, Lichtenstein, Norwegia; kraj kandydujący: Turcja. Możliwości dla poszczególnych grup odbiorców Uczelnie Warunkiem udziału szkoły wyższej w programie jest przyznanie jej przez Komisję Europejską Karty Uczelni Erasmusa (Erasmus University Charter), która uprawnia do ubiegania się o fundusze na dofinansowanie konkretnych działań przewidzianych w programie. Uczelnie mogą prowadzić wymianę studentów i pracowników, a także koordynować kursy intensywne Erasmusa (Intensive Programmes) lub brać w nich udział jako partnerzy. Mogą też koordynować lub uczestniczyć w projektach wielostronnych Erasmusa, administrowanych przez Agencję Wykonawczą ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego w imieniu Komisji Europejskiej. Projekty tego typu mogą dotyczyć opracowywania nowych programów nauczania, modernizowania uczelni, współpracy z przemysłem itp. Ponadto uczelnie mają możliwość udziału w sieciach akademickich Erasmusa oraz w tzw. działaniach horyzontalnych. Studenci Warunkiem ubiegania się studenta o wyjazd w programie Erasmus jest udział jego macierzystej uczelni w tym programie. W ramach Erasmusa studenci mogą wyjechać na uczelnię w innym kraju uczestniczącym w programie na część studiów (na okres od 3 miesięcy do jednego roku akademickiego) lub do zagranicznego przedsiębiorstwa na praktykę (3-12 miesięcy). Obowiązuje zasada jednokrotnego wyjazdu student może wyjechać jeden raz w celu studiowania i jeden raz w celu odbycia praktyki, niezależnie od tego, na ilu kierunkach studiuje. Studenci mają też inne okazje skorzystania z wymiany i współpracy międzynarodowej. Mogą wziąć udział w kursie intensywnym Erasmusa jeżeli w projekcie tego typu uczestniczy ich wydział, a kurs dotyczy ich dziedziny studiów. Mogą także uczęszczać na wykłady lub innego rodzaju zajęcia prowadzone przez zagranicznych wykładowców lub specjalistów przyjeżdżających na ich uczelnię w ramach Erasmusa. 7

Kurs intensywny Kurs intensywny programu Erasmus to projekt realizowany przez grupę uczelni z różnych krajów, polegający na opracowaniu i przeprowadzeniu intensywnego cyklu zajęć dotyczących specjalistycznego zagadnienia w danej dziedzinie albo tematyki interdyscyplinarnej. Wyjątkowy, międzynarodowy charakter kursu wynika stąd, że zarówno prowadzący go nauczyciele akademiccy, jak i studenci uczestnicy kursu pochodzą z różnych krajów. Pracownicy uczelni Nauczyciele akademiccy mogą wyjeżdżać do partnerskich uczelni za granicą w celu prowadzenia tam zajęć dydaktycznych. Natomiast wszyscy pracownicy uczelni mogą się ubiegać o wyjazdy szkoleniowe do zagranicznych uczelni lub instytucji. Inne możliwości udziału pracowników w Erasmusie to m.in. uczestnictwo w projektach typu kursy intensywne oraz w projektach wielostronnych i sieciach tematycznych, w które są zaangażowane macierzyste jednostki pracowników. Terminologia związana z programem Erasmus Mobilność w programach europejskich: wyjazdy do innych krajów (pobyt czasowy) w celu studiowania, podjęcia pracy, odbycia praktyki, udziału w szkoleniach, prowadzenia zajęć dla studentów itp.; często synonim wymiany lub wyjazdów zagranicznych. Mobilność, jaką oferuje studentom program Erasmus, odbywana w ramach tego samego roku studiów, jest coraz częściej nazywana mobilnością poziomą (horizontal mobility). Działania zdecentralizowane programu Erasmus to działania programu Erasmus, za których koordynację są odpowiedzialne narodowe agencje programu w poszczególnych krajach, a nie centralnie Komisja Europejska. Działania zdecentralizowane Erasmusa obejmują: wymianę studentów (Student mobility), wymianę pracowników uczelni (Staff mobility), realizację projektów typu kursy intensywne Erasmusa (Intensive Programmes, IP), organizację kursów językowych Erasmusa (Erasmus Intensive Language Courses, EILC). Działania (zdecentralizowane) typu mobilność : wyjazdy studentów na część studiów, wyjazdy studentów na praktykę, wyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych w zagranicznych uczelniach (oraz przyjazdy specjalistów z zagranicznych przedsiębiorstw/instytucji w celu prowadzenia zajęć dla studentów, finansowane z tej samej pozycji budżetowej), wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia. Działania scentralizowane podlegają bezpośredniemu nadzorowi Komisji Europejskiej; obsługę techniczną tych działań zapewnia powołana przez Komisję Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (the Education, Audiovisual and Culture Executive Agency EACEA). Działania scentralizowane obejmują: Projekty wielostronne (Multilateral Projects) dotyczące następujących zagadnień: rozwój współpracy między szkołami wyższymi i środowiskiem pozaakademickim - przedsiębiorstwami, organizacjami, stowarzyszeniami zawodowymi, izbami handlowymi i przemysłowymi, partnerami społecznymi, partnerami lokalnymi, regionalnymi itp., zwiększanie dostępu do szkolnictwa wyższego, szczególnie w przypadku grup defaworyzowanych, rozwój mobilności, likwidowanie barier ograniczających mobilność, modernizacja programów kształcenia i rozwiązań instytucjonalnych w szkołach wyższych, rozwój potencjału dydaktycznego i badawczego uczelni, zwiększanie innowacyjności i podnoszenie jakości kształcenia, zacieśnianie związków między kształceniem i badaniami; Sieci akademickie, Działania towarzyszące (Accompanying Measures). 8 8

Erasmus 2008/09 w pigułce Wszystkie kraje uczestniczące Ponad 3000 uczelni z Kartą Uczelni Erasmusa 198 568 wyjazdów studentów, w tym 168 193 wyjazdy na część studiów 30 375 wyjazdów na praktykę 36 389 wyjazdów pracowników uczelni, w tym 28 615 wyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć 7774 wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia 326 intensywnych kursów językowych Erasmusa (EILC) 319 projektów typu kursy intensywne programu Erasmus (IP) Polska 270 uczelni z przyznaną Kartą Uczelni Erasmusa 229 uczelni realizujących konkretne działania przewidziane w programie Erasmus w ramach umowy finansowej podpisanej z Narodową Agencją 13 402 wyjazdy studentów, w tym 11 784 wyjazdy na część studiów 1618 wyjazdów na praktykę 4928 przyjazdów zagranicznych studentów, w tym 4528 przyjazdów na część studiów 400 przyjazdów na praktykę 3079 wyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć w zagranicznych uczelniach 1262 wyjazdy pracowników uczelni na szkolenia 1676 przyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć w polskich uczelniach 221 przyjazdów pracowników zagranicznych uczelni na szkolenia w Polsce Ogółem w latach 1998-2009: 79 786 wyjazdów polskich studentów w ramach Erasmusa 23 004 przyjazdy zagranicznych studentów 14 977 wyjazdów nauczycieli akademickich 9445 przyjazdów nauczycieli akademickich z zagranicznych uczelni (w latach 2000-2009) 9

Budżet programu w roku 2008/09 Rok akademicki 2008/09 był drugim rokiem realizacji Erasmusa jako jednego z programów sektorowych programu Uczenie się przez całe życie. Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady na finansowanie programu Uczenie się przez całe życie w okresie 2007-2013 przeznaczono 6,97 miliarda euro, a programu Erasmus mniej więcej 40% tej kwoty. W budżecie Erasmusa na rok akademicki 2008/09 ogółem w Europie przeznaczono na działania zdecentralizowane (tj. zarządzane przez narodowe agencje programu w poszczególnych krajach) ponad 414 milionów euro. Poniższa tabela przedstawia podział budżetu przyznanego poszczególnym krajom na realizację działań zdecentralizowanych programu Erasmus (wyjazdy studentów i pracowników, organizacja wymiany, projekty typu kursy intensywne oraz kursy językowe EILC). Fundusze z budżetu programu Erasmus przyznane na działania zdecentralizowane poszczególnym krajom w roku akademickim 2008/09. Erasmus funds for decentralised actions allocated to the participating countries in 2008/09. Fundusze przyznane, w euro Allocated funds (EUR) 1 Hiszpania ES 50 291 029 2 Niemcy DE 48 787 006 3 Francja FR 48 245 739 4 Włochy IT 37 884 209 5 Polska PL 35 413 000 6 Wielka Brytania UK 34 240 000 7 Turcja TR 24 789 000 8 Rumunia RO 11 133 000 9 Portugalia PT 10 961 471 10 Holandia NL 10 798 000 11 Grecja GR 10 193 000 12 Belgia BE 9 963 877 13 Czechy CZ 9 612 730 14 Węgry HU 8 219 000 15 Szwecja SE 8 176 000 16 Finlandia FI 7 495 000 17 Austria AT 6 712 771 18 Bułgaria BG 5 407 000 19 Litwa LT 5 045 000 20 Irlandia IRL 4 820 756 21 Dania DK 4 762 000 22 Norwegia NO 4 718 000 23 Słowacja SK 4 266 000 24 Łotwa LV 3 429 000 10

Fundusze przyznane, w euro Allocated funds (EUR) 25 Słowenia SI 3 154 000 26 Estonia EE 2 635 000 27 Cypr CY 1 235 000 28 Islandia IS 752 000 29 Malta MT 666 000 30 Luksemburg LU 576 000 31 Liechtenstein LI 137 000 Ogółem (Total) 414 517 589 Pod względem wysokości przyznanych środków Polska plasowała się na piątej pozycji wśród państw uczestniczących w programie. Wysokość funduszy dla naszego kraju jest wypadkową czynników branych pod uwagę w algorytmie służącym do obliczania środków finansowych. Algorytm uwzględnia liczbę studentów, liczbę nauczycieli akademickich w przeliczeniu na pełne etaty, lokalizację kraju (średnio-ważona kwota ponoszona na sfinansowanie podróży), liczbę studentów i pracowników, którzy byli beneficjantami programu Erasmus w ostatnim okresie sprawozdawczym, liczbę projektów typu kurs intensywny koordynowanych przez uczelnie z danego kraju oraz liczbę kursów EILC zorganizowanych w ostatnim okresie sprawozdawczym i liczbę uczestniczących w nich studentów. Z ogólnej kwoty 35 413 000 euro przyznanej Polsce na działania zdecentralizowane w roku 2008/09 wykorzystano ogółem 35 258 416 euro, tj. 99,56%. Poniższa tabela prezentuje rozkład środków, które nie zostały wykorzystane przez polskie uczelnie lub podlegały zwrotowi w roku 2008/09; środki te stanowiły niecałe 0,5% przyznanych funduszy. Wysokość środków niewykorzystanych w ramach poszczególnych działań programu Erasmus w roku 2008/09. Erasmus funds not used by the beneficiaries in Poland in 2008/09. Rodzaj działania Symbol działania Kwota zadeklarowana w sprawozdaniu końcowym jako niewykorzystana lub należna do zwrotu w wyniku przeprowadzonej kontroli (w euro) Wyjazdy studentów na studia SMS 13 744 Wyjazdy studentów na praktyki SMP 29 908 Wyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych STA 42 719 Wyjazdy pracowników w celach szkoleniowych STT 21 227 Organizacja wymiany (zwrot był wymagany, jeżeli liczba zrealizowanych wyjazdów była mniejsza niż liczba wyjazdów, na jaką przyznano dofinansowanie OM) OM 17 400 Projekty typu kurs intensywny IP 28 694 Kursy językowe EILC EILC 0 Ogółem (Total) 154 584 Opracowanie: Beata Skibińska 11

Działania typu mobilność w Polsce w roku 2008/09 Do Narodowej Agencji trafiło 230 formalnie uprawionych wniosków o dofinansowanie działań związanych z mobilnością. Wnioski złożyło 110 uczelni publicznych oraz 120 niepublicznych. We wniosku składanym do Narodowej Agencji uczelnie mogły planować realizację jednego, kilku lub wszystkich wymienionych poniżej działań:!! wyjazdy studentów na studia,!! wyjazdy studentów na praktyki,!! wyjazdy nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych,!! wyjazdy pracowników uczelni w celach szkoleniowych. Jedna uczelnia niepubliczna zrezygnowała z realizacji działań jeszcze przed podpisaniem umowy. W ramach podpisanych 229 umów:!! 217 uczelni planowało organizację wyjazdów studentów na studia,!! 146 uczelni planowało organizację wyjazdów studentów na praktyki,!! 214 uczelni planowało organizację wyjazdów nauczycieli akademickich w celu prowadzenia zajęć dydaktycznych,!! 177 uczelni planowało organizację wyjazdów pracowników w celach szkoleniowych. Dane te dotyczą osobno każdej kategorii wyjazdów, ale wiele uczelni prowadziło zarówno wymianę studentów, jak i pracowników. Wyjazdy studentów na praktyki mogły organizować jedynie uczelnie, które uzyskały tzw. rozszerzoną Kartę Uczelni Erasmusa, uprawniającą nie tylko do prowadzenia standardowej wymiany studentów, lecz także do organizacji wyjazdów na praktyki. Wyjazdy studentów na praktyki mogły być realizowane także za pośrednictwem konsorcjów. W roku akademickim 2008/09 trzy konsorcja organizowały wyjazdy na praktyki w zagranicznych przedsiębiorstwach. Więcej informacji na ten temat znajduje się w rozdziale poświęconym wyjazdom polskich studentów. Stopień realizacji planowanych działań Erasmusa typu mobilność przez polskie uczelnie zestawienie ogólne. Implementation of planned mobility type activities by Polish universities in 2008/09, an overview. Liczba uczelni ubiegających się o dofinansowanie na realizację mobilności. Number of HEIs which planned mobility activities. Liczba uczelni, które podpisały umowę finansową na realizację mobilności. Number of HEIs which signed the Financial Agreement with the NA. Liczba uczelni, które zorganizowały co najmniej jeden wyjazd. Number of HEIs which organised at least one mobility flow. Ogółem Total number of HEIs Publiczne Public HEIs Niepubliczne Non-public HEIs 230 110 120 229 110 119 218 110 108 Opracowanie: Beata Skibińska 12

Wymiana studentów w Europie SM Student mobility Coraz więcej młodych Europejczyków korzysta z możliwości nauki za granicą w trakcie studiów. Pokolenie Erasmusa potwierdza, że to doświadczenie pomaga w rozwoju naukowym i osobistym, a także ułatwia znalezienie pracy po studiach. W ramach nowej inicjatywy Mobilna Młodzież ( Youth on the Move ) chcemy rozszerzyć ten udany europejski projekt, aby każdy młody człowiek miał szansę wziąć w nim udział. Androulla Vassiliou, Komisarz ds. Edukacji, Kultury, Wielojęzyczności i Młodzieży W roku akademickim 2008/2009 na studia i praktyki za granicą dotowane przez UE w ramach programu Erasmus wyjechało więcej studentów niż kiedykolwiek wcześniej. Stypendia na studia lub praktykę otrzymało prawie 200 000 studentów szkół wyższych. W stosunku do poprzedniego roku akademickiego oznacza to ogólny wzrost o 8,7%. Od rozpoczęcia programu w 1987 r. stypendium Erasmusa otrzymało w sumie ponad dwa miliony młodych Europejczyków. Najbardziej o ponad 50 % w stosunku do ubiegłego roku wzrosła liczba studentów odbywających praktyki w przedsiębiorstwach. Rekordowa liczba stypendystów Erasmusa odzwierciedla zwiększenie budżetu 2008/2009 na studia, praktyki i inne działania wspierające mobilność o 12%. Dzięki temu zwiększyła się także wysokość średniego miesięcznego stypendium, jakie otrzymywali studenci ze środków UE: w roku 2008/2009 wynosiło ono 272 euro (rok wcześniej 255 euro). Tylko dwa kraje Islandia i Liechtenstein wysłały w ramach programu mniej studentów niż w poprzednich latach. Jeśli nie pojawią się dodatkowe źródła finansowania, w kolejnych latach utrzymanie podobnego tempa wzrostu programu będzie trudne ze względu na mniejszy przyrost środków budżetowych 1. 1 Materiały prasowe Komisji Europejskiej z dnia 21 czerwca 2010 r., Highest number of Erasmus students, http://europa.eu. 13

Liczba wyjazdów studentów w ramach programu Erasmus w latach 1987/88-2008/09. Erasmus student mobility 1987/88-2008/09. 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 3244 9914 Liczba wyjazdów studentów w ramach Erasmusa (Number of Erasmus students) 19 456 27 906 36 314 51 694 62 362 73 407 84 642 79 874 85 999 0 1987/88 1988/89 1989/90 1990/91 1991/92 1992/93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/2000 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 97 601 107 666 111 092 115 432 123 957 135 586 144 037 154 421 159 324 182 697 198 568 Jak pokazuje powyższy wykres, liczba studentów korzystających z wyjazdów Erasmusa systematycznie wzrasta od początku istnienia programu, przy czym w dwóch ostatnich latach wzrost ten utrzymuje się na wysokim poziomie przede wszystkim dzięki wprowadzeniu wyjazdów na praktyki, które cieszą się dużą popularnością wśród studentów. Łącznie na praktyki w zagranicznych przedsiębiorstwach wyjechało 15% stypendystów Erasmusa. Wyjazdy studentów w programie Erasmus w roku 2007/08 i 2008/09 wzrost lub spadek liczby wyjazdów. Outgoing Erasmus students in Europe in 2007/08 and in 2008/09 increased or decreased mobility. Kraj Country 2007/2008 2008/2009 Wzrost lub spadek w stosunku do roku 2007/08 Rate of increase as compared with 2007/08 Austria AT 4608 4939 7,2% Belgia BE 5386 5945 10,4% Bułgaria BG 1140 1420 24,6% Cypr CY 152 157 3,3% Czechy CZ 5587 6045 8,2% Dania DK 1996 2126 6,5% 14

Estonia EE 717 761 6,1% Finlandia FI 3952 4411 11,6% Francja FR 25 945 28 283 9,0% Grecja GR 2468 3029 22,7% Hiszpania ES 24 984 27 405 9,7% Holandia NL 5986 7005 17,0% Irlandia IE 1817 1838 1,2% Islandia IS 216 198-8,3% Lichtenstein LI 45 22-51,1% Litwa LT 2653 3000 13,1% Luksemburg LU 372 426 14,5% Łotwa LV 1187 1474 24,2% Malta MT 117 151 29,1% Niemcy DE 26 286 27 894 6,1% Norwegia NO 1154 1414 22,5% Polska PL 12 854 13 402 4,3% Portugalia PT 4753 5396 13,5% Rumunia RO 3379 3744 10,8% Słowacja SK 1697 2020 19,0% Słowenia SI 1192 1310 9,9% Szwecja SE 2541 2684 5,6% Turcja TR 7119 7810 9,7% Węgry HU 3752 4057 8,1% Wielka Brytania UK 10 278 10 826 5,3% Włochy IT 18 364 19 376 5,5% Ogółem (Total) 182 697 198 568 8,7% W porównaniu do roku 2007/08 liczba wyjazdów studentów wzrosła najbardziej o ponad 20% na Malcie, w Bułgarii, na Łotwie, w Grecji i Norwegii. Bardzo nieznaczny wzrost liczby wyjeżdżających odnotowany został na Cyprze i w Irlandii; również w Polsce wzrost był niewielki (4,3%). Najbardziej mobilni okazali się studenci z Francji (28 283 osoby), Niemiec (27 894), Hiszpanii (27 405), Włoch (19 376) i Polski (13 402). Najpopularniejsze były zaś wyjazdy do Hiszpanii (33 178 studentów), Francji (24 615) i Niemiec (21 939). We wszystkich krajach nastąpił wzrost liczby przyjazdów. 15

Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów na studia i na praktyki w roku 2008/09. Student mobility for studies and placements in 2008/09 outgoing students per country. Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających na studia Number of outgoing students studies Liczba studentów wyjeżdżających na praktyki Number of outgoing students placements Łączna liczba studentów wjeżdżających na studia i na praktyki Number of outgoing students studies and placements Austria AT 4053 886 4939 Belgia BE 5041 904 5945 Bułgaria BG 1283 137 1420 Cypr CY 144 13 157 Czechy CZ 5440 605 6045 Dania DK 1648 478 2126 Estonia EE 551 210 761 Finlandia FI 3436 975 4411 Francja FR 23 560 4723 28 283 Grecja GR 2737 292 3029 Hiszpania ES 24 399 3006 27 405 Holandia NL 4902 2103 7005 Irlandia IE 1421 417 1838 Islandia IS 186 12 198 Lichtenstein LI 20 2 22 Litwa LT 2425 575 3000 Luksemburg LU 426 0 426 Łotwa LV 1104 370 1474 Malta MT 142 9 151 Niemcy DE 23 407 4487 27 894 Norwegia NO 1317 97 1414 Polska PL 11 784 1618 13 402 Portugalia PT 4834 562 5396 Rumunia RO 3064 680 3744 Słowacja SK 1703 317 2020 Słowenia SI 1132 178 1310 Szwecja SE 2413 271 2684 Turcja TR 6920 890 7810 Węgry HU 3518 539 4057 Wielka Brytania UK 7429 3397 10 826 Włochy IT 17 754 1622 19 376 Ogółem (Total) 168 193 30 375 198 568 16

Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów na studia i na praktyki w roku 2008/09. Student mobility for studies and placements in 2008/09 outgoing students per country. 30 000 25 000 20 000 Liczba studentów wyjeżdżających na praktyki (Number of outgoing students placements) Liczba studentów wyjeżdżających na studia (Number of outgoing students studies) 15 000 10 000 5000 0 FR DE ES IT PL UK TR NL CZ BE PT AT FI HU RO GR LT SE DK SK IE LV BG NO SI EE LU IS CY MT LI Dane pochodzące ze wszystkich krajów biorących udział w programie wskazują, że studenci wyjeżdżający w ramach Erasmusa do zagranicznych szkół wyższych lub przedsiębiorstw stanowili średnio 0,92% populacji studentów. Poza dwoma małymi krajami Luksemburgiem i Lichtensteinem najlepiej pod względem odsetka studentów Erasmusa wypadły Austria (1,9%), Republika Czeska (1,7 %), Hiszpania (1,54%) i Malta (1,54%). W Polsce studenci Erasmusa stanowili 0,62% populacji studentów, co plasuje nasz kraj poniżej średniej europejskiej. Studenci wyjeżdżający w ramach Erasmusa w roku 2008/09 jako procent populacji studentów w danym kraju. Outgoing Erasmus students in 2008/09 as a share of student population by country. 6,00% 5,00% 15,50% Średnia w roku (average in) 2008/09 (0,92%) 4,00% 2,00% 1,00% 0,00% LU LI 1,67% 1,54% 1,54% 1,51% 1,50% 1,47% 1,43% 1,30% 1,89% AT CZ ES MT BE LT PT 1,25% 1,22% 1,19% 1,14% 1,13% 1,11% 0,97% FI FR IS DE NL LV SI EE IE IT HU 0,95% 0,94% 0,93% 0,92% SK DK CY NO SE 0,71% 0,66% 0,65% 0,62% 0,53% PL BG GR 0,50% 0,46% 0,40% UK RO TR 0,32% 3,00% 3,01% 17

Wśród danych opublikowanych przez Komisję Europejską na podstawie sprawozdań ze wszystkich uczelni biorących udział w programie Erasmus znalazły się m.in. zestawienia rankingowe uczelni wysyłających najwięcej studentów na studia i praktyki. W wykazie obejmującym 500 uczelni o najlepszych wynikach na pierwszych miejscach figurują, co zrozumiałe, duże uniwersytety uczelnie o profilu ogólnym oraz politechniki lub uniwersytety techniczne. Wysokie czwarte miejsce zajmuje Uniwersytet Warszawski; także inne nasze uniwersytety znalazły się na bardzo dobrych pozycjach: Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu na 12. miejscu, Uniwersytet Jagielloński na 17. miejscu i Uniwersytet Wrocławski na 21. miejscu. Pierwsza dziesiątka uczelni, które wysłały najwięcej studentów na studia i praktyki Erasmusa w roku 2008/09 wygląda następująco: Uczelnia Kraj Liczba stypendystów Erasmusa w roku 2008/09 (wyjazdy na studia i na praktyki) Universidad Complutense de Madrid Hiszpania 1554 Università di Bologna Włochy 1469 Universidad de Granada Hiszpania 1455 Uniwersytet Warszawski Polska 1171 Universidad Politécnica de Valencia Hiszpania 1152 Univerzita Karlova v Praze Czechy 1110 Università degli Studi di Roma La Sapienza Włochy 1108 Universidad de Sevilla Hiszpania 1037 Universitat de Valencia (Estudi General) Uveg Hiszpania 1021 Universitaet Wien Austria 955 Wyjazdy na studia SMS Student mobility for studies Stypendia programu Erasmus na wyjazd na studia za granicą otrzymało 168 200 studentów, czyli o 3,4% więcej niż w poprzednim roku (162 695). W kraju docelowym spędzili oni średnio sześć miesięcy, a średnie stypendium wynosiło 253 euro na miesiąc. W 21 krajach nastąpił wzrost liczby wyjeżdżających studentów w porównaniu do poprzedniego roku, w dwóch krajach (Niemcy i Polska) liczba studentów Erasmusa pozostała na zbliżonym poziomie, a osiem państw odnotowało spadek (Austria, Cypr, Dania, Estonia, Islandia, Irlandia, Liechtenstein i Wielka Brytania). Prawdopodobnie miały na to wpływ takie czynniki, jak większa liczba wyjazdów na praktyki, konkurencja krajów przyjmujących spoza Europy, rozpoczęcie się kryzysu gospodarczego i niskie stypendia 2. 2 Materiały prasowe Komisji Europejskiej z dnia 21 czerwca 2010 r., Highest number of Erasmus students, http://europa.eu. 18

Wyjazdy z poszczególnych krajów i przyjazdy do poszczególnych krajów na studia w roku 2008/09. Student mobility for studies in 2008/09 outgoing and incoming students by country. Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających Number of incoming students Różnica między liczbą wyjazdów a liczbą przyjazdów Difference Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających (%) Incoming/outgoing students ratio (%) Austria AT 4053 4039 14 99,7% Belgia BE 5041 5283-242 104,8% Bułgaria BG 1283 393 890 30,6% Cypr CY 144 234-90 162,5% Czechy CZ 5440 3764 1 676 69,2% Dania DK 1648 5273-3625 320,0% Estonia EE 551 591-40 107,3% Finlandia FI 3436 6115-2679 178,0% Francja FR 23 560 20 955 2605 88,9% Grecja GR 2737 1946 791 71,1% Hiszpania ES 24 399 28 175-3776 115,5% Holandia NL 4902 6894-1992 140,6% Irlandia IRL 1421 4061-2640 285,8% Islandia IS 186 353-167 189,8% Lichtenstein LI 20 34-14 170,0% Litwa LT 2425 1117 1308 46,1% Luksemburg LU 426 53 373 12,4% Łotwa LV 1104 401 703 36,3% Malta MT 142 355-213 250,0% Niemcy DE 23 407 17 722 5685 75,7% Norwegia NO 1317 3041-1724 230,9% Polska PL 11 784 4528 7256 38,4% Portugalia PT 4834 4834-898 118,6% Rumunia RO 3064 990 2074 32,3% Słowacja SK 1703 787 916 46,2% 19

Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających Number of incoming students Różnica między liczbą wyjazdów a liczbą przyjazdów Difference Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających (%) Incoming/outgoing students ratio (%) Słowenia SI 1132 991 141 87,5% Szwecja SE 2413 8206-5793 340,1% Turcja TR 6920 2360 4560 34,1% Węgry HU 3518 2205 1313 62,7% W. Brytania UK 7429 16 065-8636 216,2% Włochy IT 17 754 15 530 2224 87,5% Ogółem (Total) 168 193 168 193 W Estonii, Belgii, Austrii i Francji wystąpiła największa równowaga między liczbą wyjazdów i przyjazdów studentów. Największa przewaga przyjazdów miała miejsce w Szwecji, Danii, Irlandii, na Malcie, w Norwegii i Wielkiej Brytanii, a najbardziej znacząca przewaga wyjazdów w Polsce, na Łotwie, w Turcji, Rumunii, Bułgarii i Luksemburgu. Najkorzystniejsza jest oczywiście równowaga wymiany studentów, jednak jak widać w wielu krajach, w tym w Polsce, stan ten jest trudny do osiągnięcia, m.in. z uwagi na zbyt ograniczoną ofertę studiów w językach obcych. Poniższe wykresy prezentują wyjazdy oraz przyjazdy studentów do poszczególnych krajów na studia w ramach programu Erasmus. Wyjazdy z poszczególnych krajów na studia w ramach Erasmusa w roku 2008/09. Student mobility for studies in 2008/09 outgoing students, by country. 30 000 25 000 24 399 23 560 23 407 20 000 17 754 15 000 11 784 10 000 5000 0 ES FR DE IT PL 7429 6920 5440 5041 4902 UK TR CZ BE NL 4053 3518 3436 3064 2737 4834 PT AT HU FI RO GR 2425 LT 2413 1703 1648 1421 1317 1283 1132 SE SK DK IE NO BG SI 1104 LV EE 551 426 186 144 LU IS CY 142 20 MT LI 20

Przyjazdy do poszczególnych krajów na studia w ramach Erasmusa w roku 2008/09. Student mobility for studies in 2008/09 incoming students, by country. 30 000 28 175 25 000 20 000 15 000 20 955 17 722 16 065 15 530 10 000 8206 5000 0 ES FR DE UK IT SE NL 6115 5732 5283 5273 4528 6894 FI PT BE DK PL 4061 4039 3764 3041 2360 2205 1946 IE AT CZ NO TR HU GR LT 1117 991 SI RO 990 787 SK EE 591 401 LV BG 393 355 MT 353 234 IS CY 53 34 LU LI Poniżej zamieszczona została pierwsza dziesiątka uczelni, które wysłały najwięcej studentów na studia w ramach programu Erasmus w roku 2008/09, a następnie dziesięć uczelni, które przyjęły najwięcej zagranicznych studentów Erasmusa. Uczelnia Kraj Liczba studentów wysłanych na studia w ramach Erasmusa w roku 2008/09 Universidad Complutense de Madrid Hiszpania 1473 Universidad de Granada Hiszpania 1408 Università di Bologna Włochy 1365 Uniwersytet Warszawski Polska 1097 Università degli Studi di Roma La Sapienza Włochy 1090 Univerzita Karlova v Praze Czechy 1088 Universidad Politécnica de Valencia Hiszpania 1082 Universitat de Valencia (Estudi General) Uveg Hiszpania 1021 Universidad de Sevilla Hiszpania 978 Universitaet Wien Austria 917 Uczelnia Kraj Liczba przyjętych stypendystów Erasmusa z zagranicy w roku 2008/09 Universidad de Granada Hiszpania 1858 Universitat de Valencia (Estudi General) Uveg Hiszpania 1667 Universidad Complutense de Madrid Hiszpania 1626 21

Uczelnia Kraj Liczba przyjętych stypendystów Erasmusa z zagranicy w roku 2008/09 Universidad Politécnica de Valencia Hiszpania 1547 Università di Bologna Włochy 1526 Universidad de Sevilla Hiszpania 1392 Universidad de Salamanca Hiszpania 1174 Università degli Studi di Firenze Włochy 1138 Universitat Autonoma de Barcelona Hiszpania 1082 Università degli Studi di Roma La Sapienza Włochy 1060 Jak łatwo zauważyć, większość z wymienionych wyżej uczelni należy do czołówki zarówno pod względem liczby wysłanych, jak i przyjętych studentów. Jeśli chodzi o instytucje przyjmujące, to pierwszych dziesięć miejsc zajęły uczelnie z Hiszpanii i Włoch. Na dobrych pozycjach wśród uczelni przyjmujących zabrakło niestety uczelni polskich. Uniwersytet Warszawski, nasz lider jeśli chodzi o liczbę studentów wyjeżdżających, znalazł się dopiero na 76. miejscu rankingu pod względem liczby przyjętych studentów z zagranicy (413 osób). Pobyt na Erasmusie to ciekawe doświadczenie. Przede wszystkim ciągła możliwość poznawania nowych ludzi, szkolenia umiejętności językowych, sprawdzenia się w różnych sytuacjach, usamodzielnienia się i podróżowania. Mnie wyjazd naładował pozytywną energią, dzięki której teraz bardziej wierzę w siebie i swoje możliwości. Stał się również inspiracją do poszukiwania nowych miejsc jeszcze bardziej wzrósł apetyt na podróże i poznawanie innych ludzi. Klaudia, Uniwersytet Warszawski (PL WARSZAW01) instytucja przyjmująca: Universiteit Antwerpen (B ANTWERP01), Belgia 2009/10 22

Wyjazdy na praktyki SMP Student mobility for placements Od 2007 r. program daje studentom możliwość wyjazdu na praktykę do firm i innych organizacji za granicą. W porównaniu do poprzedniego roku odnotowano ponad pięćdziesięcioprocentowy wzrost liczby wyjazdów: w roku 2007/2008 na praktykę wyjechało 20 002 studentów, a w roku 2008/2009 już 30 400 studentów. Według badania Eurobarometru z 2009 r. główną przyczyną rosnącej popularności studenckich praktyk w zagranicznych firmach w ramach Erasmusa jest chęć zwiększenia szans na rynku pracy dzięki odbyciu praktyki 3. Przypomnijmy, że praktyka Erasmusa może trwać od 3 do 12 miesięcy, musi być ściśle związana z dziedziną studiów i zostać zaliczona przez macierzystą uczelnię studenta jako praktyka obowiązkowa lub nieobowiązkowa, co powinno być potwierdzone jej wpisaniem do suplementu do dyplomu. Średnie miesięczne stypendium wypłacane studentom w roku 2008/09, obliczone na podstawie danych ze wszystkich krajów biorących udział w programie Erasmus, wyniosło 433 euro, czyli więcej niż w roku 2007/08 (409 euro). Najliczniejsza grupa studentów wyjechała na praktyki Erasmusa z Francji (4723 osoby), Niemiec (4487), Wielkiej Brytanii (3397) i Hiszpanii (3006). Polska zajęła siódmą pozycję (1618 osób). Najbardziej popularnymi krajami docelowymi były, jak w poprzednim roku: Hiszpania (5003 przyjazdy na praktyki), Wielka Brytania (4786), Niemcy (4217), Francja (3660) i Włochy (1966). Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów i przyjazdy do poszczególnych krajów na praktyki w roku 2008/09. Erasmus outgoing and incoming students per country student mobility for placements. Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających na praktyki Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających na praktyki Number of incoming students Różnica między liczbą wyjazdów a liczbą przyjazdów Difference Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających (%) Incoming/outgoing students ratio (%) Austria AT 886 689 197 77,8% Belgia BE 904 1563-659 172,9% Bułgaria BG 137 121 16 88,3% Cypr CY 13 160-147 1230,8% 3 Materiały prasowe Komisji Europejskiej z dnia 21 czerwca 2010 r., Highest number of Erasmus students, http://europa.eu. 23

Kraj Country Liczba studentów wyjeżdżających na praktyki Number of outgoing students Liczba studentów przyjeżdżających na praktyki Number of incoming students Różnica między liczbą wyjazdów a liczbą przyjazdów Difference Stosunek liczby przyjeżdżających do wyjeżdżających (%) Incoming/outgoing students ratio (%) Czechy CZ 605 407 198 67,3% Dania DK 478 365 113 76,4% Estonia EE 210 118 92 56,2% Finlandia FI 975 491 484 50,4% Francja FR 4723 3660 1063 77,5% Grecja GR 292 905-613 309,9% Hiszpania ES 3006 5003-1997 166,4% Holandia NL 2103 1188 915 56,5% Irlandia IRL 417 1090-673 261,4% Islandia IS 12 61-49 508,3% Lichtenstein LI 2 13-11 650,0% Litwa LT 575 107 468 18,6% Luksemburg LU 0 224-224 - Łotwa LV 370 79 291 21,4% Malta MT 9 261-252 2900,0% Niemcy DE 4487 4217 270 94,0% Norwegia NO 97 362-265 373,2% Polska PL 1618 400 1218 24,7% Portugalia PT 562 502 60 89,3% Rumunia RO 680 216 464 31,8% Słowacja SK 317 126 191 39,7% Słowenia SI 178 87 91 48,9% Szwecja SE 271 634-363 233,9% Turcja TR 890 301 589 33,8% Węgry HU 539 273 266 50,6% Wielka Brytania UK 3397 4786-1389 140,9% Włochy IT 1622 1966-344 121,2% Ogółem (Total) 30 375 30 375 24

Wyjazdy studentów z poszczególnych krajów na praktyki Erasmusa w roku 2008/09. Student mobility for placements in 2008/09 outgoing students, by country. 5000 4500 4723 4487 4000 3500 3000 3397 3006 2500 2000 1500 1000 2103 1622 1618 975 904 890 886 500 0 FR DE UK ES NL IT PL FI BE TR AT RO 680 605 CZ LT PT HU 575 562 539 478 417 370 317 292 271 210 178 137 DK IE LV SK GR SE EE SI BG 97 13 12 9 NO CY 2 0 IS MT LI LU Przyjazdy do poszczególnych krajów na praktyki Erasmusa w roku 2008/09. Student mobility for placements in 2008/09 incoming students, by country. 6000 5000 5003 4786 4217 4000 3660 3000 2000 1000 0 ES UK DE FR 1966 1563 IT BE NL 1188 1090 IE GR 905 AT 689 634 SE 502 491 407 400 365 362 301 273 261 224 PT FI CZ PL DK NO TR HU MT LU RO 216 160 CY SK 126 121 BG EE 118 107 LT 87 79 61 13 SI LV IS LI Podobnie jak w przypadku wyjazdów na studia tylko w nielicznych krajach wymiana studentów odbywających praktyki osiągnęła względną równowagę (Niemcy, Portugalia, Bułgaria). Jednak 25

zdecydowana większość krajów odnotowała przewagę wyjazdów albo przyjazdów na praktyki. Oprócz Luksemburga, który nie wysłał żadnego studenta na praktyki, ale przyjął aż 224 studentów z zagranicy, największą przewagę przyjazdów odnotowano na Malcie, na Cyprze, w Liechtensteinie, Islandii, Norwegii i Grecji. Natomiast jeśli chodzi o kraje, w których wystąpiła największa przewaga wyjazdów na praktyki na niekorzyść przyjazdów, były to Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia i Turcja. Ciekawie przedstawia się czołówka uczelni, które w roku 2008/09 wysłały na praktyki Erasmusa najwięcej studentów. W pierwszej dziesiątce znalazło się sześć uczelni brytyjskich, dwie uczelnie holenderskie, jedna polska i jedna niemiecka, przy czym są to zupełnie inne uczelnie niż te, które wysyłają najwięcej studentów na studia w ramach Erasmusa. Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu uplasowała się na wysokim drugim miejscu w skali Europy; także inne polskie szkoły wyższe zajęły dość dobre pozycje: na 19. miejscu był Uniwersytet Wrocławski, a na 33. miejscu Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Uczelnia Kraj Liczba studentów wysłanych na praktyki Erasmusa w roku 2008/09 The University of Nottingham Wielka Brytania 215 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu Polska 208 University of Bristol Wielka Brytania 204 The University of Manchester Wielka Brytania 178 University of Bath Wielka Brytania 175 Hogeschool Zuyd Holandia 158 University of Leeds Wielka Brytania 152 Hanzehogeschool Groningen Holandia 151 Technische Universität Dresden Niemcy 141 The Queen s University of Belfast Wielka Brytania 133 Opracowanie: Małgorzata Członkowska-Naumiuk 26

Wymiana studentów w Polsce SM Student mobility, Poland Wyjazdy Outgoing students Środki przeznaczone na wyjazdy studentów stanowiły 81% całkowitej kwoty przyznanej Polsce z budżetu programu Erasmus w roku 2008/09 na działania zdecentralizowane (koordynowane przez Narodową Agencję). Na wsparcie mobilności studentów nasze uczelnie wykorzystały 28 696 486 euro z funduszy programu Erasmus, tj. prawie 100% kwoty przyznanej na ten cel (99,8%). Dofinansowanie ze środków własnych uczelni i z innych źródeł wyniosło około 1 656 323 euro (kwota szacunkowa, na podstawie sprawozdań końcowych uczelni). Liczba polskich studentów wyjeżdżających w ramach programu Erasmus w kolejnych latach. Polish outgoing Erasmus students, by year. 16 000 14 000 12 000 9974 11 219 12 854 13 402 10 000 8388 8000 6000 4000 2813 3691 4322 5419 6278 2000 1426 0 1998/99 1999/2000 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 W roku 2008/09 na studia i praktyki Erasmusa wyjechało łącznie 13 402 polskich studentów. W stosunku do roku 2007/08 nastąpił około czteroprocentowy wzrost liczby wyjazdów, przy czym był on wynikiem jedynie znacznego zwiększenia się liczby wyjazdów na praktyki (aż o 66%), ponieważ liczba wyjazdów na studia nieznacznie zmalała (o niecały 1%). Wśród stypendystów Erasmusa było 11 907 studentów uczelni publicznych (89%) i 1495 studentów uczelni niepublicznych (11%). Najwięcej naszych studentów przyjęły Niemcy, Hiszpania, Francja i Włochy. 27

Wyjazdy studentów polskich uczelni do poszczególnych krajów od 2000 do 2009 r. i łącznie w okresie 1998/99-2008/09. Polish outgoing students from 2000 to 2009, and in the period 1998/99-2008/09, by country of destination. 2000 /01 2001 /02 2002 /03 2003 /04 2004 /05 2005 /06 2006 /07 2007 /08 2008 /09 Ogółem w latach 1998-2009 Austria AT 61 73 131 159 229 293 286 324 313 1937 Belgia BE 218 230 294 358 436 475 520 561 486 3864 Bułgaria BG 18 49 66 93 110 336 Cypr CY 0 7 38 30 50 125 Czechy CZ 84 247 353 423 483 1590 Dania DK 159 197 241 362 480 541 629 710 696 4255 Estonia EE 14 20 38 53 55 180 Finlandia FI 174 188 280 310 376 423 459 482 412 3283 Francja FR 529 624 745 857 1086 1116 1188 1210 1183 9040 Grecja GR 77 96 106 122 167 182 184 393 424 1812 Hiszpania ES 245 319 442 546 764 968 1171 1521 1779 7983 Holandia NL 207 243 292 294 405 440 453 476 468 3635 Irlandia IRL 35 50 51 74 98 136 167 161 111 908 Islandia IS 0 0 0 0 2 7 14 22 19 64 Liechtenstein LI 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 Litwa LT 42 84 120 137 152 535 Luksemburg LU 1 0 0 0 1 0 0 3 3 8 Łotwa LV 11 36 42 52 63 204 Malta MT 3 4 9 11 17 44 Niemcy DE 1190 1392 1682 1870 2235 2329 2384 2466 2237 19 257 Norwegia NO 0 0 0 73 100 154 153 226 706 Portugalia PT 119 152 192 222 298 371 478 619 787 3321 Rumunia RO 2 22 24 34 55 137 Słowacja SK 41 109 160 182 239 731 Słowenia SI 28 76 101 115 152 472 Szwecja SE 143 192 246 286 336 375 373 362 395 2837 Turcja TR 21 103 191 332 409 1056 Węgry HU 35 70 109 155 185 554 Wielka Brytania UK 281 262 314 337 475 567 627 727 742 4710 Włochy IT 252 304 403 481 628 824 881 1047 1149 6200 Ogółem 3691 4322 5419 6278 8388 9974 11 219 12 854 13 402 79 786 Dane od roku 2007/08 obejmują wyjazdy na studia i na praktyki łącznie. 28

Wyjazdy studentów polskich uczelni do poszczególnych krajów na studia i na praktyki Erasmusa w roku 2008/09. Student mobility for studies and placements in 2008/09 Polish outgoing students, by country. 2500 2250 2000 Wyjazdy na praktyki Wyjazdy na studia 1750 1500 1250 1000 750 500 250 0 DE ES FR IT PT UK DK BE CZ NL GR FI TR SE AT SK NO HU LT SI IE BG LV EE RO CY IS MT LU LI Erasmus to przygoda związana z nowym krajem, nową kulturą i nowymi ludźmi. Dzięki programowi poznajemy także nową uczelnię o własnej strukturze, nowe sposoby nauczania, nową formę studiów. Szlifujemy język poznając nieznane zwroty, idiomy, żargon lub język specjalistyczny na uczelni. Z racji licznych zniżek i większej ilości wolnego czasu dla Erasmusów można pozwolić sobie na dalsze podróże i zwiedzanie. Wyjazd daje również sporo wolności, a zarazem samodzielności z ulgą można wyrwać się z dużego, zatłoczonego miasta lub w niektórych przypadkach spod skrzydeł rodziców. Wyjazd to także zmiana czyli nowe środowisko, inna kultura, międzynarodowi przyjaciele. Może być dobrym doświadczeniem na przyszłość pracodawcy cenią kandydatów z wymian zagranicznych. Bartek, Akademia Obrony Narodowej, PL WARSZAW68 instytucja przyjmująca: Tartu Lennukolledž (EE TARTU03), Estonia, 2009/10 29

Osoby, które w roku 2008/09 wyjechały na stypendium Erasmusa na studia lub na praktyki stanowiły 0,62% populacji studentów w Polsce; jest to wskaźnik nieco niższy od średniej ogólnoeuropejskiej, wynoszącej 0,92%. Interesujące są także dane obrazujące sytuację w poszczególnych uczelniach. Najwyższy odsetek stypendystów Erasmusa miały przede wszystkim niezbyt duże uczelnie prowadzące intensywną wymianę studentów. Bardzo dobrze wypadły w rankingu uczelnie artystyczne: w grupie szesnastu uczelni, w których stypendyści Erasmusa stanowili ponad 2% ogółu studentów, znalazło się aż osiem uczelni o profilu artystycznym, w tym pięć akademii sztuk pięknych. Uczelnie o najwyższym odsetku stypendystów Erasmusa w roku 2008/09 w stosunku do łącznej liczby studentów na uczelni (pow. 2%). Universities with the highest Erasmus students percent in 2008/09. Nazwa Uczelni University Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie Kod Erasmusa Liczba studentów, którzy wyjechali w ramach Erasmusa w roku 2008/09 (na studia i praktyki) Number of outgoing Erasmus students in 2008/09 Liczba wszystkich studentów (na podstawie ostatniego wniosku do NA) Total number of students registered at the university in 2008/09 Procent studentów, którzy wyjechali w ramach Erasmusa w stosunku do liczby studentów na uczelni Erasmus students ratio PL POZNAN10 233 2023 11,52% PL KRAKOW20 55 1171 4,70% Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie PL WARSZAW10 61 1346 4,53% Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie PL KRAKOW10 51 1178 4,33% Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku PL GDANSK05 29 770 3,77% Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta PL WROCLAW07 40 1091 3,67% we Wrocławiu Akademia Muzyczna w Krakowie PL KRAKOW09 20 641 3,12% Collegium Civitas PL WARSZAW35 44 1495 2,94% Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu (dawniej Akademia Sztuk Pięknych ) PL POZNAN12 40 1406 2,84% Szkoła Główna Handlowa w Warszawie PL WARSZAW03 312 11 268 2,77% Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie PL WARSZAW09 23 875 2,63% Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej PL SUCHA-B01 20 821 2,44% Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej w Szczecinie PL SZCZECI08 5 238 2,10% Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu PL POZNAN03 240 11 725 2,05% Uniwersytet Wrocławski PL WROCLAW01 749 37 018 2,02% Uniwersytet Warszawski PL WARSZAW01 1171 57 946 2,02% 30

Wyjazdy na studia SMS Student mobility for studies, Poland Z wyjazdów na uczelnie zagraniczne na semestr lub rok studiów skorzystało 11 784 studentów polskich szkół wyższych. Statystyczny stypendysta Erasmusa przebywał za granicą średnio nieco ponad 6 miesięcy i otrzymał średnie stypendium wynoszące 354 euro na miesiąc. Uczelnie wykorzystały 25 681 001 euro z budżetu programu, tj. 99,95% przyznanej kwoty. Ponadto 106 uczelni zapewniło dofinansowanie wyjazdów z własnych środków lub ze źródeł zewnętrznych, które w przeliczeniu na euro wyniosło łącznie ok. 1 519 027 euro czyli równowartość ok. 6% wykorzystanych funduszy z programu Erasmus. Liczba wyjazdów na studia nieznacznie spadła w stosunku do roku 2007/08 (o 0,8%); Polska znalazła się więc w grupie krajów, w których obserwuje się pewną stagnację pod tym względem (Niemcy spadek o 0,6%, Wielka Brytania o 1,2%, Dania o 1,6%). Najliczniejszą grupę stypendystów stanowili studenci studiów II stopnia lub wyższych lat jednolitych studiów magisterskich (58,5%), a jeśli chodzi o płeć osób wyjeżdżających na studia w ramach Erasmusa, to dominowały kobiety (69%). Szczegółowe dane dotyczące klasyfikacji stypendystów Erasmusa wg poziomu studiów i płci prezentuje poniższa tabela. Studenci studiów I, II i III stopnia wyjeżdżający na część studiów w roku 2008/09, w podziale na kobiety i mężczyzn. Erasmus student mobility for studies in Poland (2008/09) number of students, by cycle of study and gender. Kobiety Women Kobiety procent % of women Mężczyźni Men Mężczyźni procent % of men Łączna liczba wyjazdów Total Procent łącznej liczby wyjazdów % of the total number of outgoing students Studia I stopnia lub niższe lata studiów jednolitych First cycle students or students of the first 3 years of one-tier degrees Studia II stopnia Second cycle students or students of the last years of one-tier degrees Doktoranci Doctoral candidates 3323 69,8% 1441 30,2% 4764 40,4% 4754 69,0% 2135 31,0% 6889 58,5% 90 68,7% 41 31,3% 131 1,1% Ogółem (Total): 8167 69,3% 3617 30,7% 11 784 100% 31

Jedno z najpiękniejszych doświadczeń życiowych. Szkoła życia. Możliwość poznania nie tylko wspaniałych ludzi, ale również poznania samego siebie. To naprawdę cudowne spędzić pół roku w kraju, o którym uczyłam się czysto teoretycznie na zajęciach w przeciągu dwóch lat. Ola, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (PL POZNAN01) instytucja przyjmująca: Plovdivski Universitet Paisii Hilendarski (BG PLOVDIV04), Bułgaria, 2009/10 Najwięcej studentów wysłały na studia w ramach Erasmusa duże uniwersytety, politechniki i uczelnie ekonomiczne, przy czym w czołówce są co zrozumiałe uczelnie prowadzące intensywną współpracę i wymianę międzynarodową. Uczelnie, które wysłały ponad 200 studentów do zagranicznych szkół wyższych w roku 2008/09. Polish universities with the highest number of outgoing Erasmus students (studies) in 2008/09. Uczelnia Liczba wyjazdów studentów na studia Uniwersytet Warszawski PL WARSZAW01 1097 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu PL POZNAN01 816 Uniwersytet Jagielloński PL KRAKOW01 774 Uniwersytet Wrocławski PL WROCLAW01 638 Uniwersytet Łódzki PL LODZ01 449 Politechnika Warszawska PL WARSZAW02 347 Uniwersytet Mikołaja Kopernika PL TORUN01 341 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie PL WARSZAW03 298 Uniwersytet Śląski w Katowicach PL KATOWIC01 275 32

Politechnika Łódzka PL LODZ02 258 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie PL KRAKOW04 247 Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu PL POZNAN03 234 Uniwersytet Gdański PL GDANSK01 230 Politechnika Wrocławska PL WROCLAW02 211 Liczba wyjazdów studentów z poszczególnych województw jest uzależniona przede wszystkim od liczby i wielkości uczelni w danym województwie. Prezentowane dane odnoszą się do osób studiujących w danym województwie, co nie zawsze oznacza, że osoby te w tym samym województwie zamieszkują. Najwięcej studentów wyjechało na studia w ramach Erasmusa z uczelni województwa mazowieckiego (2701), małopolskiego (1722), wielkopolskiego (1523) i dolnośląskiego (1390). Wyjazdy studentów na studia w roku 2008/09 w podziale na województwa. Student mobility for studies in 2008/09, by province. Województwo Province Liczba uczelni realizujących wyjazdy studentów No. of higher education institutions Łączna liczba wyjazdów na studia Total number of students SMS dolnośląskie 21 1390 kujawsko-pomorskie 7 445 lubelskie 9 398 lubuskie 3 71 łódzkie 8 805 małopolskie 21 1722 mazowieckie 32 2701 opolskie 3 210 podkarpackie 5 247 podlaskie 7 309 pomorskie 15 602 śląskie 20 863 świętokrzyskie 5 63 warmińsko-mazurskie 5 150 wielkopolskie 22 1523 zachodniopomorskie 8 285 33