Procedury postępowania w sytuacjach interwencyjnych w Szkole Podstawowej Rozdział 1 Używanie alkoholu, narkotyków, dopalaczy przez nieletnich 1. 1. W przypadku uzyskania przez nauczyciela informacji, że uczeń który, nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji, nauczyciel i wychowawca powinni podjąć następujące kroki: 1) Nauczyciel przekazuje uzyskaną informację wychowawcy klasy; 2) wychowawca informuje o fakcie pedagoga lub psychologa szkolnego i dyrektora szkoły; 3) wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację; 4) przeprowadza rozmowę z uczniem w obecności rodziców; 2. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. 3. W toku interwencji może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym. 4. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się na wezwanie do szkoły, a z wiarygodnych źródeł nadal napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. nieletnich). 5. W sytuacji gdy, szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów-dyrektor szkoły powiadamia sąd rodzinny lub policję; dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji. 6. W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, (zgodnie z art.304 2 kodeksu postępowania karnego), dyrektor szkoły jako przedstawiciel instytucji jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję. 1
7. Jeżeli zachowania świadczące o demoralizacji przejawia uczeń, który ukończył 18 lat, a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy popełnienie przestępstwa, to postępowanie nauczyciela powinno być określone przez wewnętrzny regulamin szkoły. 2. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu narkotyków, dopalaczy powinien podjąć następujące kroki: 1) powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy; 2) odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; 3) stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie; 4) wzywa karetkę pogotowia w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, udzielenia pomocy medycznej; 5) zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców (prawnych opiekunów), których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły; 6) gdy rodzice (prawni opiekunowie) odmówią odebrania dziecka, o pozostaniu ucznia w szkole czy przewiezieniu do placówki służby zdrowia, albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji - decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem szkoły; 7) dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu odmawiają przyjścia do szkoły, a uczeń jest agresywny bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób; 8) w przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych - na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie 24 godziny); o fakcie umieszczenia ucznia (który nie ukończył 18 lat) w izbie wytrzeźwień lub w pomieszczeniu dla osób zatrzymanych, policja zawiadamia rodziców (prawnych opiekunów) oraz sąd rodzinny; 9) jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu lub środków odurzających na terenie szkoły, dyrektor szkoły ma obowiązek powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich ) lub sądu rodzinnego; 10) w przypadku gdy uczeń, który ukończył 17 lat spożywa alkohol na terenie szkoły nauczyciel powinien powiadomić o tym fakcie policję (spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat stanowi wykroczenie z art. 431 ust. 1 Ustawy z dnia 26 2
października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi); dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji. 3. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję odurzającą, powinien podjąć następujące kroki: 1) nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor itp.) ma prawo zażądać, aby uczeń dobrowolnie przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni odzieży (nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia - jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji); 2) o swoich spostrzeżeniach nauczyciel powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa; 3) w przypadku, gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości teczki, dyrektor szkoły wzywa policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy; 4) jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel jest obowiązany zabezpieczyć ją przed dostępem innych osób; dyrektor szkoły powiadamia policję, której substancja zostaje bezzwłocznie przekazana; 5) nauczyciel próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo uczeń nabył substancję; 6) całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając notatkę służbową. 4. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki: 1) zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem; 2) próbuje (o ile to jest możliwe) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy; 3) nauczyciel powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły, który wzywa policję; 4) po przyjeździe policji nauczyciel niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję oraz przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia. Rozdział 2 Sytuacja podejrzenia lub ujawnienia nadużywania mediów elektronicznych lub zjawiska cyberprzemocy 3
4 5. 1. W przypadku, gdy w szkole zostanie zauważony lub zgłoszony przypadek nadużywania mediów elektronicznych lub cyberprzemocy należy podjąć następujące kroki: 1) Ustalić okoliczności zdarzenia: a) nauczyciel, który posiada wiedzę o zajściu, powinien przekazać informację wychowawcy klasy, który informuje o fakcie pedagoga, psychologa szkolnego i dyrektora, b) pedagog lub psycholog szkolny i dyrektor wspólnie z wychowawcą dokonują analizy zdarzenia i planują dalsze postępowanie, c) do zadań szkoły należy ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków, d) na etapie zabezpieczania dowodów i ustalania tożsamości sprawcy cyberprzemocy w procedurze interwencyjnej może brać udział nauczyciel informatyki; 2) Zabezpieczyć dowody: a) wszelkie dowody nadużywania mediów elektronicznych lub cyberprzemocy powinny zostać zabezpieczone i zarejestrowane, b) zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony www, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil, c) sprawdzić, czy ofiara cyberprzemocy potrafi wskazać sprawcę bądź przynajmniej ma przypuszczenie, kto może nim być, d) w przypadku, gdy zostało złamane prawo, a tożsamości sprawcy nie udało się, ustalić należy bezwzględnie skontaktować się z policją; 3) podjąć działania wobec osoby nadużywającej mediów elektronicznych lub sprawcy cyberprzemocy; gdy sprawca cyberprzemocy jest znany i jest on uczniem szkoły, pedagog lub psycholog szkolny powinien: a) przeprowadzić rozmowę z uczniem o jego zachowaniu oraz poinformować go o konsekwencjach, które zostaną wobec niego wyciągnięte, b) powiadomić rodziców i omówić z nimi zachowania dziecka oraz poinformować o zastosowanych wobec niego środkach dyscyplinarnych, c) objąć opieką psychologiczno-pedagogiczną zmierzającą do zrozumienia przez ucznia swojego zachowania, d) w uzasadnionym przypadku można w toku interwencji zaproponować uczniowi (za zgodą rodziców) skierowanie do specjalistycznej placówki i udział w programie terapeutycznym; 4) podjąć działania wobec ofiary cyberprzemocy: a) umożliwić wsparcie psychiczne,
b) uczeń będący ofiarą cyberprzemocy powinien otrzymać poradę, jak ma się zachować, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i nie doprowadzić do eskalacji prześladowania, c) po zakończeniu interwencji należy monitorować sytuację ucznia sprawdzając, czy nie są wobec niego podejmowane dalsze działania przemocowe, bądź odwetowe ze strony sprawcy, d) rodzice dziecka będącego ofiarą cyberprzemocy powinni być poinformowani o problemie i otrzymać wsparcie i pomoc ze strony szkoły. W rozmowie z nimi pedagog lub wychowawca przedstawiają kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi, a także, jeśli to wskazane, zaproponować rodzicom i dziecku pomoc specjalisty (psychologa, pedagoga); 5) sporządzić dokumentację z zajścia: a) pedagog szkolny zobowiązany jest do sporządzenia notatki służbowej z rozmów ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia, b) dokument powinien zawierać datę i miejsce rozmowy, personalia osób biorących w niej udział i opis ustalonego przebiegu wydarzeń, c) jeśli rozmowa przebiegała w obecności świadka (np. wychowawcy), powinien on podpisać notatkę po jej sporządzeniu, d) jeśli zostały zabezpieczone dowody cyberprzemocy, należy je również włączyć do dokumentacji pedagogicznej (wydruki, opis itp.); 2. Dyrektor szkoły pisemnie powiadamia policję/sąd rodzinny o sprawie w sytuacji, gdy: 1) rodzice sprawcy cyberprzemocy odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał dotychczasowego postępowania lub gdy do szkoły napływają informacje o innych przejawach demoralizacji dziecka; 2) szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki wychowawcze (rozmowa z rodzicami, konsekwencje regulaminowe wobec ucznia, spotkania z pedagogiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi pożądanych rezultatów. Rozdział 3 Postępowanie w przypadku wystąpienia w szkole zdarzeń o charakterze terrorystycznym 6. 1. Nauczyciel lub pracownik niepedagogiczny, który przyjął zgłoszenie o podłożeniu ładunku wybuchowego lub ujawnił przedmiot niewiadomego pochodzenia wobec którego istnieje 5
podejrzenie, że może on stanowić zagrożenie dla osób i mienia zgłasza ten fakt dyrektorowi szkoły, który dokonuje analizy otrzymanej informacji. 2. Dyrektor szkoły powiadamia policję (wskazane jest uzyskanie od policji potwierdzenia przyjętego zgłoszenia), podejmuje decyzję o przerwaniu pracy szkoły, w tym prowadzeniu lekcji itp. oraz o przeprowadzeniu ewakuacji pracowników i uczniów z obiektu zagrożonego w trybie alarmowym. 3. Przedmiotów, wobec których zachodzi podejrzenie, że mogą być to ładunki wybuchowe, nie wolno przenosić ani dotykać. 4. Miejsce, w którym się znajdują należy odizolować przed dostępem innych. 5. Zawiadamiając Policję należy podać następujące informacje: 1) rodzaj zagrożenia i źródła informacji o zagrożeniu /informacja telefoniczna, ujawniony podejrzany przedmiot/; 2) treść rozmowy z osobą informującą o podłożeniu ładunku wybuchowego; 3) nr telefonu, na który przekazano informację o zagrożeniu oraz dokładny czas jej przyjęcia; 4) adres, numer telefonu i nazwisko osoby zgłaszającej; 5) opis miejsca(lokalizację) i wygląd ujawnionego przedmiotu. 7. Postępowanie w czasie zagrożenia bombowego: 1) do czasu przybycia Policji akcją ewakuacyjną kieruje dyrektor szkoły lub wyznaczona przez niego osoba; 2) na miejsce zagrożenia incydentem bombowym należy wezwać służby pomocnicze /pogotowie ratunkowe - 999, straż pożarną - 998, pogotowie energetyczne - 991, pogotowie wodnokanalizacyjne/; 3) po przybyciu policji na miejsce incydentu bombowego, przejmuje ona dalsze kierowanie akcją; 4) należy bezwzględnie wykonywać polecenia policjantów; 5) po ogłoszeniu ewakuacji należy zachować spokój i opanowanie, pozwoli to sprawnie opuścić zagrożony rejon; 6) ewakuacja przebiega zgodnie z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego obowiązującą w szkole. 8. 1. W przypadku wtargnięcia do szkoły uzbrojonego napastnika, jeżeli jest to możliwe dyrektor szkoły lub osoba upoważniona ostrzega innych ustalonym sygnałem alarmowym. 2. Dyrektor szkoły lub osoba, która zauważyła napastnika powiadamia Policję. 3. Przekazana informacja (o ile to możliwe) powinna zawierać: 6
1) miejsce zdarzenia; 2) rodzaj zdarzenia; 3) informacje o zagrożeniu życia i zdrowia ludzkiego; 4) liczbę napastników; 5) opis wyglądu napastników; 6) ilość i rodzaj broni; 7) liczbę ofiar i gdzie je widziano; 8) imię i nazwisko zgłaszającego; 9) najszybszą/najbezpieczniejszą drogę dojazdu do miejsca zdarzenia. 4. Jeżeli jest to możliwe - społeczność szkolna opuszcza budynek szkoły i spotyka się w bezpiecznym miejscu. 5. Jeżeli ucieczka z budynku jest niemożliwa, należy: 1) zamknąć drzwi do pomieszczenia, w którym znajduje się klasa/osoba; 2) zabarykadować wejście; 3) zejść ze światła drzwi i okien; 4) ukryć się za dużymi meblami (np. szafa, biurko); 5) wyciszyć telefony komórkowe; 6) zachować ciszę. 6. Czekać na policję (należy pamiętać, że negocjacje mogą być skomplikowane i czasochłonne, a sytuacja może się przeciągać). 7. Nie należy podejmować próby ucieczki (może to narazić bezpieczeństwo pozostałych osób lub nieść ryzyko zabicia przez nerwowego napastnika). 8. Fakt przymusowej bezczynności należy wykorzystać do zapamiętania wszystkiego, co się stało. 9. Szczegóły dotyczące porywaczy i otoczenia w przypadku uwolnienia, mogą pomóc władzom w uwolnieniu pozostałych zakładników albo aresztowaniu porywaczy. 9. W sytuacji szturmu należy: 1) pozostać na miejscu, gdzie zastał nas szturm (nie uciekać); 2) położyć się na podłodze oraz osłonić głowę rękoma (tak, aby uniknąć rażenia ogniem w sytuacji gdyby nastąpiła wymiana ognia pomiędzy przestępcą, a policjantami); 3) przypadku użycia gazu łzawiącego- należy zabezpieczyć drogi oddechowe chustką lub koszulą i nie trzeć oczu; 7
4) nie wolno wykonywać gwałtownych ani niespodziewanych ruchów, podnosić się bez wyraźnego polecenia komandosów; nie wolno dotykać porzuconej przez terrorystów broni; 5) należy wykonywać polecenia policjantów, nawet gdy wydają się w danej sytuacji nieracjonalne np. zakładanie kajdanek (jest to standardowa procedura oswobodzenie następuje po zweryfikowaniu tożsamości). 10. [Sytuacja zakładnicza]1. W przypadku bycia zakładnikiem należy starać się wypełniać polecenia sprawców (nie prowokować ich swoim zachowaniem, unikać dyskusji). Trzeba mieć świadomość, że to sprawca kontroluje sytuację. 2. Należy unikać zamieniania się na ubranie z porywaczami, co może nieść ryzyko podczas akcji ratunkowej. 3. Jeśli to możliwe, należy zachować przy sobie swoje rzeczy osobiste oraz dokumenty. 4. W rozmowie z innymi zakładnikami należy używać imion i nazwisk. 5. Rozmawiając z uzbrojonymi sprawcami, jeśli to możliwe - stawać z nimi twarzą w twarz. 6. Nie powinno się odmawiać jedzenia nawet jeśli nie wygląda apetycznie lub nie jesteśmy głodni (nie wiadomo czy i kiedy będzie następny posiłek). 7. Należy rozwinąć w sobie wolę przetrwania znaleźć cel na zewnątrz. 8. Fakt przymusowej bezczynności należy wykorzystać do robienia notatek w pamięci na temat tego, co się stało. 9. Jeżeli istnieje możliwość ucieczki decyzję należy podjąć samodzielnie, jednak należy pamiętać, że jej konsekwencje mogą być różne. 8