Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej. Zaistnienie pożaru, czyli niekontrolowanego spalania materiałów powoduje szczególny rodzaj zagrożenia, związany z bezpieczeństwem ludzi, mogący spowodować zagrożenie dla życia i zdrowia człowieka, duże straty materialne, a także zagrożenie niestabilności obiektu. Zagrożenia pożarowe wynikają z obecności wysokiej temperatury, przez co można doznać poparzeń, a spaleniu mogą ulec cenne materiały, wyposażenie wnętrz i inne elementy konstrukcyjne. Szczególnie niebezpieczny jest powstający podczas spalania materiałów dym, który jest bardzo toksyczny dla życia i zdrowia ludzkiego! Przyczyny powstawania pożaru środki produkcji, materiały i ciecze łatwopalne, pomieszczenia magazynowe, gospodarcze, materiały i sprzęt biurowy, urządzenia elektryczne, drogi komunikacyjne (meble, wykładziny podłogowe, podwieszone sufity, boazerie), instalacje elektryczne, wentylacyjne, grzewcze. Czynnik ludzki palenie tytoniu poza miejscami wydzielonymi, prace remontowokonserwacyjne, nieprawidłowa eksploatacja urządzeń, nieostrożność przy używaniu otwartego ognia, pozostawienie niedopałków papierosów. Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem. Art.3 ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Właściciel, zarządca lub użytkownik jest bezpośrednio odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych! Właściciel, zarządca lub użytkownik powinien wyznaczyć osobę o odpowiednich kwalifikacjach odpowiedzialną za realizacje obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, są to m.in.: przestrzeganie przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, wyposażanie budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice, zapewnienie konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie, zapewnienie osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji, przygotowanie budynku, obiektu budowlanego lub terenu do prowadzenia akcji ratowniczej, zapoznanie pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Zabezpieczenie środowiska, budynku, obiektu lub terenu będzie polegało na podjęciu odpowiednich działań organizacyjnych i technicznych, zapewniających bezpieczeństwo przed zagrożeniem pożarowym, klęskami żywiołowymi lub innym miejscowym zagrożeniem. Nie wszystkie sposoby zabezpieczenia zawarte są w przepisach. Mogą one też wynikać z istniejących metod i sposobów postępowania (np. z materiałami łatwopalnymi), zwyczajów, zdrowego rozsądku itp. Damian Pankowski Page 1
Przez urządzenia przeciwpożarowe należy rozumieć stałe urządzenia gaśnicze wodne i gazowe, elementy systemu sygnalizacji pożarowej, dźwiękowy system ostrzegawczy, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty wewnętrzne i zewnętrzne, zawory hydrantowe, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające, kurtyny dymowe, przeciwpożarowe drzwi, bramy i wyłączniki prądu, urządzenia zabezpieczające przed powstaniem wybuchu. Przez podręczny sprzęt gaśniczy należy rozumieć: gaśnice przenośne i przewoźne, koce gaśnicze, hydronetki wodne, tłumice. Gaśnice: Są to urządzenia zawierające środek gaśniczy, który na skutek ciśnienia wewnętrznego może być wyrzucony i skierowany na pożar. Należą one do podręcznego sprzętu gaśniczego uruchamianego ręcznie. Używa ich się do zwalczania pożarów w początkowej fazie pożaru (w zarodku). Gaśnice w obiektach powinny być usytuowane w miejscach widocznych i łatwo dostępnych. Powinny być szczególnie umieszczane przy wejściach do budynku, na klatkach schodowych, korytarzach. W budynku wielokondygnacyjnym powinny znajdować się w tym samym miejscu na każdym poziomie. Odległość każdego miejsca do najbliższej gaśnicy nie powinna przekraczać 30m, a dostęp do niej powinien być zapewniony o szerokości co najmniej 1m. Rodzaje gaśnic Środek gaśniczy Oznacze -nie Proszkowa Proszek GP Śniegowa Dwutlenek węgla GS Wodno-pianowe Piana GPW Zastosowanie Najbardziej popularny typ gaśnic, zazwyczaj do gaszenia grup pożarów A,B,C. UWAGA! Urządzenia pod napięciem gasimy, gdy jest stosowna informacja! Używana do gaszenia przede wszystkim elektroniki i maszyn precyzyjnych, jak również urządzeń elektrycznych. Stosowane do gaszenia pożarów grup A,B. Można nimi gasić urządzenia pod napięciem, gdy jest odpowiednia informacja. Oznaczenie gaśnic: Przykładowe oznaczenie: GP-6x 21A 113B C G gaśnica P rodzaj środka gaśniczego (proszek) 6 ilość proszku [kg] x sposób magazynowania czynnika roboczego (pod stałym ciśnieniem) ABC grupy pożarów, do których gaśnica może być użyta! 21A 113B C cyfra oznacza skuteczność gaśnicza przy danej grupie pożarów (im większa cyfra, tym większa skuteczność) Damian Pankowski Page 2
Sposoby magazynowania czynnika roboczego: x pod stałym ciśnieniem ( gaśnica z manometrem), z oddzielny dodatkowy zbiornik z gazem nośnym (gaśnica bez manometru). Wielkości gaśnic: Proszkowe - 1, 2, 4, 6, 12 kg Śniegowe - 2, 5 kg Pianowe - 6, 9 dm 3 Wymagany czas działania: do 3 [kg/dm 3 ] 6 [s] 3-6 9 6-10 12 pow. 10 15 Gaśnice wymagane są również w samochodach. Jej wielkość należy dostosować do rodzaju i wielkości auta. Typowe gaśnice na wyposażeniu w samochodach osobowych to gaśnice proszkowe 1kg z nabojem CO 2. Przeglądy i czynności konserwacyjne urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic powinny być wykonywane zgodnie z zaleceniami producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Oznaczenia grup pożarów: A- ciała stałe pochodzenia organicznego, np. pożary drewna, papieru, węgla, tkanin itp. B- ciecze palne i materiały stałe topiące się, np. nafty, benzyny, alkohole, parafiny itp. C- gazy, np. pożary gazu miejskiego, metanu, propanu, wodoru, acetylenu itp. D- metale, np. pożary sodu, glinu, litu, potasu, rubidu itp. F- tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych, np. pożary tłuszczów, olejów. Damian Pankowski Page 3
Koc gaśniczy Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny całkowicie niepalnej (włókna szklanego) o powierzchni około 2 x 2m. Przechowuje się go w specjalnym futerale. Służy do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu. Hydronetka Hydronetka wodna 20l ze zbiornikiem z tworzywa sztucznego jest przeznaczona do gaszenia pożarów w początkowej fazie. Damian Pankowski Page 4
Oznakowanie urządzeń przeciwpożarowych i znaków ewakuacyjnych Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektu są zobowiązani oznaczyć zgodnie z polskimi normami drogi ewakuacyjne, usytuowanie urządzeń przeciwpożarowych i podręcznego sprzętu gaśniczego oraz pomieszczeń z materiałami niebezpiecznymi pożarowo. Urządzenia sygnalizacji pożarowej i sterowania ręcznego Uruchamianie ręczne Stosowany do wskazania ręcznego przycisku pożarowego (ROP). Służy on do wzbudzenia systemu pożarowego i zaalarmowania o pożarze. Może również służyć do uruchomienia urządzeń gaśniczych. Telefon do użycia w stanie zagrożenia Znak wskazujący usytuowanie dostępnego telefonu przeznaczonego dla ostrzeżenia w przypadku zagrożenia pożarowego. Sprzęt pożarniczy Zestaw sprzętu pożarniczego Znak ten jest stosowany dla uniknięcia podawania zestawu indywidualnych znaków określających sprzęt pożarniczy. Gaśnica Znak ten stosowany jest bezpośrednio przy wiszącej gaśnicy lub przy szafce z gaśnicą. Hydrant wewnętrzny Znak ten jest stosowany na drzwiach szafki hydrantowej. Techniczne środki przeciwpożarowe Przeciwpożarowy wyłącznik prądu W obiektach do oznaczenia wyłącznika odcinającego dopływ prądu do wszystkich obwodów z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. Damian Pankowski Page 5
np. Suchy pion W obiektach do oznaczenia umiejscowienia i podłączenia suchego pionu. Hydrant zewnętrzny Do oznaczenia miejsca hydrantu zewnętrznego, wodnego, pianowego, podziemnego lub nadziemnego; wielkości charakterystyczne hydrantu należy umieszczać na znaku dodatkowym. Drzwi przeciwpożarowe Do oznaczenia drzwi znajdujących się w ścianach oddzielenia przeciwpożarowego Dźwig przeciwpożarowy W obiektach do oznaczenia dźwigów przystosowanych do potrzeb ekip ratunkowych. Drabina ewakuacyjna Do oznaczenia miejsc umieszczenia drabin ewakuacyjnych Miejsce zbiórki do ewakuacji Do oznaczenia miejsca zgrupowania ludzi podczas ewakuacji. Rękaw ratowniczy Do oznaczenia lokalizacji wejścia do rękawa ratowniczego. Klucz do wyjścia ewakuacyjnego Do oznaczania lokalizacji klucza przy drzwiach ewakuacyjnych zamykanych na klucz; znak dodatkowy należy uzupełnić konkretną lokalizacją klucza. Damian Pankowski Page 6
Obszary i materiały szczególnego zagrożenia pożarowego Niebezpieczeństwo pożaru Materiały łatwo zapalne Do wskazania obecności materiałów łatwo zapalnych. Niebezpieczeństwo pożaru Materiały utleniające Do wskazania obecności materiałów utleniających Niebezpieczeństwo wybuchu Materiały wybuchowe Stosowany do wskazania możliwości występowania atmosfery wybuchowej, gazów palnych lub materiałów wybuchowych. Zakaz gaszenia wodą Do stosowania we wszystkich przypadkach, kiedy użycie wody do gaszenia pożaru jest zabronione. Palenie tytoniu zabronione Do stosowania w miejscach, gdzie palenie tytoniu może być przyczyną zagrożenia pożarowego. Zakaz używania otwartego ognia Palenie tytoniu zabronione Do stosowania w miejscach, gdzie palenie tytoniu lub otwarty ogień mogą być przyczyną zagrożenia pożarem lub wybuchem. Znaki ewakuacyjne Kierunek drogi ewakuacyjnej Znak wskazuje kierunek do wyjścia, które może być wykorzystane w przypadku zagrożenia. Strzałki krótkie do stosowania z innymi znakami. Strzałka długa do samodzielnego stosowania. Wyjście ewakuacyjne Drzwi ewakuacyjne Przesunąć w celu otwarcia Znak informujący o wyjściu do innej bezpiecznej strefy lub na zewnątrz obiektu. Znak stosowany nad drzwiami skrzydłowymi, które są wyjściami ewakuacyjnymi (drzwi lewe lub prawe). Strzałka powinna wskazywać kierunek otwierania drzwi przesuwnych. Znak stosowany łącznie ze znakiem powyżej na przesuwnych drzwiach wyjścia ewakuacyjnego, jeśli są one dozwolone. Damian Pankowski Page 7
Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej Znak wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej do wyjścia; (może kierować w lewo lub w prawo). Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej (schodami w dół) Stłuc, aby uzyskać dostęp Znak wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej schodami w dół (na lewo) Znak ten może być stosowany: a) w miejscu, gdzie jest niezbędne stłuczenie szyby dla uzyskania dostępu do klucza lub systemu otwarcia, b) gdy jest niezbędne rozbicie przegrody dla uzyskania wyjścia. Zasady użytkowania obiektu pod względem ochrony ppoż. Zabronione jest składowanie materiałów palnych na drogach ewakuacyjnych lub umieszczanie innych przedmiotów powodujących zmniejszenie ich szerokości, Zabrania się ograniczania dostępu do gaśnic, urządzeń przeciwpożarowych i źródeł wody do celów przeciwpożarowych, Zabrania się używania sprzętu i urządzeń ppoż. do celów nie związanych z ich przeznaczeniem, Należy stosować się do instrukcji urządzeń,! Nie pozostawiać bez dozoru urządzeń nieprzystosowanych do ciągłej pracy Zabrania się ustawiania urządzeń grzewczych na materiałach palnych, Należy informować osobę odpowiedzialną za ochronę przeciwpożarową o podejrzeniu nieprawidłowego działania urządzeń, sprzętu przeciwpożarowego, technicznego i innych okolicznościach mogących być przyczyną pożaru lub innego zagrożenia. Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego likwidacji: zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia, wezwać straż pożarną. Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: Po wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 (lub112) i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podaje się: Damian Pankowski Page 8
o swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu, o adres i nazwę obiektu, o co się pali, na którym piętrze, o czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego. o po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Przyjmujący może zażądać: potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie, dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać. Przystąpić niezwłocznie do gaszenia pożaru przy użyciu miejscowych środków gaśniczych, Nieść pomoc osobom zagrożonym, w przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji ludzi i mienia. Należy czynności te wykonać w taki sposób aby nie doszło do powstania paniki, jaka może ogarnąć ludzi będących w zagrożeniu, które wywołuje u ludzi ogień i dym. Panika może być przyczyną niepotrzebnych i tragicznych w skutkach wypadków w trakcie prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych. Dlatego prowadząc jakiekolwiek działania w przypadku powstania pożaru należy kierować się rozwagą w podejmowaniu decyzji. Do czasu przybycia straży pożarnej kierowanie akcją obejmuje kierownik zakładu pracy (właściciel) obiektu lub osoba najbardziej energiczna i opanowana. Osoby mające uczestniczyć bezpośrednio w akcji i wykonywać polecenia kierującego wskazujemy imiennie (dosłownie palcem). WSKAZÓWKI w pierwszej kolejności ratujemy życie ludzkie, należy wyłączyć dopływ prądu do pomieszczeń objętych pożarem, nie wolno gasić wodą urządzeń ani przewodów elektrycznych, należy usunąć z zasięgu ognia materiały palne, oraz cenne dokumenty, komputery z bazą danych itp. nie otwieramy bez konieczności drzwi i okien do pomieszczeń gdzie powstał pożar, szybkie i prawidłowe użycie sprzętu gaśniczego umożliwia ugaszenie pożaru w zarodku. Damian Pankowski Page 9
Jak gasić pożar Zbliżyć się do pożaru zgodnie z kierunkiem wiatru (wiatr w plecy). Uruchomić gaśnicę (zgodnie z instrukcją) i skierować strumień gaśniczy na źródło ognia. Należy zawsze odpowiednio dobrać wielkość gaśnicy i w razie możliwości poprosić o pomoc inne osoby. Przed jej użyciem należy poprawnie ocenić sytuację oraz ryzyko. W przypadku konieczności gaszenia większą ilością gaśnic, należy zabezpieczyć je wcześniej. W ten sposób zyskuje się na czasie i zwiększa skuteczność gaszenia. Zawsze należy dobrać odpowiedni rodzaj gaśnicy do typu pożaru. Gaśnica typu BC nie poradzi sobie z pożarami materiałów z grupy A (ciała stałe). Zmniejszając jednocześnie szanse na ugaszenie pożaru w jego początkowej fazie. Po ugaszeniu dopilnować, aby nie doszło do wtórnego zapłonu. Po każdym wykorzystaniu niezwłocznie powinno się oddać gaśnicę do serwisu, gdyż tylko sprawna gaśnica pomoże przy następnym pożarze. Pożary pod napięciem gasimy gaśnicami oznaczonymi stosowną informacją, pozwalającą gasić urządzenia pod napięciem elektrycznym. Zazwyczaj jest to informacja typu: Nadaje się do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem nie większym niż 1 000V w odległości 1m. Człowieka gasimy kocami z włókna szklanego, a jeśli nie posiadamy, to innym kawałkiem płachty, zwykłego koca tłumimy płomienie na osobie. Nie gasimy płomieni na ludziach za pomocą gaśnicy! Jak ewakuować ludzi i mienie: Celem ewakuacji ludzi jest zapewnienie osobom szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Do celów ewakuacji ludzi służą korytarze - poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe - pionowe drogi ewakuacyjne, z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz lub do innej bezpiecznej strefy pożarowej. Drogi i wyjścia ewakuacyjne oznakowane muszą być pożarniczymi tablicami informacyjnymi zgodnie z PN - 92/N - 01256/02 "Znaki Bezpieczeństwa - Ewakuacja. Ewakuacją ludzi z części lub z całego obiektu zarządza kierujący akcją ratowniczo - gaśniczą. W przypadku zaistnienia pożaru lub innego zagrożenia budynku lub jego części, osoby niebiorące udziału w akcji ratowniczej powinny opuścić strefę zagrożenia. Osoby opuszczające strefę zagrożenia kierują się do najbliższego wyjścia służącego celom ewakuacji zgodnie z oznakowaniem. W czasie prowadzenia ewakuacji zabronione jest: dokonywanie jakichkolwiek czynności mogących wywołać panikę, przechodzenie w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji, zatrzymywanie się lub tamowanie ruchu w inny sposób. Osoby ewakuowane muszą podporządkować się poleceniom ratowników to jest osobom prowadzącym ewakuację: strażakom, pracownikom służby zabezpieczenia obiektu. Damian Pankowski Page 10
Poza ewakuacją ludzi niejednokrotnie zachodzi konieczność ewakuacji mienia. Celem ewakuacji mienia jest zabezpieczenie cennych przedmiotów oraz ważnych dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w przypadku pożaru lub innego zagrożenia. Ewakuowane przedmioty i dokumenty należy umieszczać, aby nie były narażone na zniszczenie lub uszkodzenie. Działania ewakuacyjne muszą być prowadzone w sposób skoordynowany, niepowodujący utrudnień w innych działaniach. Kierujący działaniami powinien wstępnie określić pomieszczenia, z których należy wynieść mienie. Pracodawca ma obowiązek zabezpieczenia pogorzeliska. Damian Pankowski Page 11