Sprawy z zakresu ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich a mediacja SSO Ewa Ważny GDAŃSK, 10 grudnia 2015
USTAWA z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich
Cel postępowania ustalenie czy istnieją okoliczności świadczące o demoralizacji nieletniego lub czy nieletni popełnił czyn karalny ustalenie czy zachodzi potrzeba zastosowania wobec nieletniego środków przewidzianych w ustawie. zasada nadrzędna : dążenie do pozytywnych zmian w osobowości i zachowaniu nieletniego(dobro nieletniego )
Pojęcie demoralizacji naruszanie zasad współżycia społecznego popełnienie czynu zabronionego systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych
Czyn karalny popełnienie przestępstwa lub niektórych wykroczeń pomiędzy 13 a 18 rokiem życia najczęstsze czyny karalne na terenie szkoły : naruszenie nietykalności cielesnej, udział w bójce lub pobiciu, uszkodzenie ciała, znieważenie, kradzież, przywłaszczenie mienia, uszkodzenie rzeczy, udzielanie lub nakłanianie do użycia albo posiadanie środków odurzających itp.
Zbieranie materiału w trakcie postępowania Wywiad kuratora sądowego zlecany przez sąd w każdej sprawie : w celu ustalenia danych dotyczących nieletniego i jego środowiska warunków wychowawczych nieletniego sytuacji bytowej rodziny przebiegu nauki nieletniego i sposobu spędzania czasu wolnego, jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców albo opiekuna podejmowanych oddziaływań wychowawczych stanu zdrowia i znanych w środowisku uzależnień nieletniego
Dowody jakie mogą być przeprowadzane w toku postępowania dowód z zeznań świadków dowód z opinii RODK dowód z opinii biegłych dowód z opinii o stanie zdrowia psychicznego
Kierowanie spraw do mediacji Art. 3a 1 u.p.n. -w każdym stadium postępowania sąd rodzinny może skierować sprawę do postępowania mediacyjnego - warunek konieczny : inicjatywa lub zgoda pokrzywdzonego i nieletniego - tylko w sprawach w których pokrzywdzonym jest osoba fizyczna
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2001 roku w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich (Dz. U. z dnia 6 czerwca 2001r.)
Co to jest mediacja? próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale mediatora (osoby neutralnej wobec stron i ich konfliktu), który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi napięcia i pomaga nie narzucając stronom żadnego rozwiązania w wypracowaniu porozumienia
Czas trwania mediacji 6 tygodni od daty doręczenia postanowienia o skierowaniu do mediacji możliwość przedłużenia o dalsze 14 dni jeśli jest szansa zawarcia ugody konieczność uzyskania danych uczestników mediacji w celu szybszego kontaktu mediatora z uczestnikami mediacji ( telefon,e-meil )
Zalety mediacji wobec nieletniego możliwość uświadomienia nieletniemu i zrozumienia przez niego wagi popełnionego czynu, czy wyrządzonej krzywdy możliwość nakłonienia nieletniego do zmiany swojego postępowania i unikania podobnego, nagannego zachowania w przyszłości; możliwość zadośćuczynienia przez nieletniego pokrzywdzonemu wyrządzonej krzywdy, poprzez np. przeproszenie, wyrażenie skruchy, naprawienie szkody, wykonanie określonych świadczeń; możliwość łagodniejszego potraktowania nieletniego przez Sąd rodzinny w przypadku wykonania przez niego płynących z ugody zobowiązań.
Zalety mediacji wobec pokrzywdzonego uzyskanie informacji dlaczego stał się ofiarą poznanie motywów jakimi kierował się nieletni możliwość przedstawienia swoich oczekiwań i relacji z nieletnim w przyszłości
Kiedy sprawy nie można skierować do mediacji? jeżeli zachodzą przesłanki umieszczenia nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym zakładzie leczniczym (art. 12 u.p.n.) gdy pokrzywdzony jest ubezwłasnowolniony lub chory psychicznie w sytuacji czynów popełnionych z użyciem przemocy oraz molestowania seksualnego małoletnich jeżeli sprawa jest wątpliwa dowodowo
Kto może być mediatorem? osoba wpisana do wykazu mediatorów w sądzie okręgowym ukończone 26 lat pełnia praw cywilnych i publicznych wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa doświadczenie w zakresie wychowania i resocjalizacji młodzieży odbyte szkolenie dla mediatorów
Postępowanie mediacyjne uczestnicy : nieletni,pokrzywdzony oraz rodzice lub opiekun nieletniego lub małoletniego pokrzywdzonego musi być zgoda wszystkich uczestników zgoda może być cofnięta na każdym etapie charakter poufny odbywa się poza sądem i miejscem zamieszkania uczestników możliwe mediacje pośrednie
Zakończenie postępowania mediacyjnego mediator składa sądowi pisemne sprawozdanie mediator nie może ujawniać przebiegu spotkań ani ocen zachowania uczestników w trakcie w przypadku zawarcia ugody ugoda stanowi załącznik sprawozdania dołączonego do akt sprawy
Skutki prawne ugody mediacyjnej ugoda mediacyjna nie może stanowić tytułu egzekucyjnego w rozumieniu k.p.c ugoda mediacyjna ma zadowalać pokrzywdzonego a nie nieletniego nieletni powinien spełnić warunki ugody przed wydaniem orzeczenia przez sąd, dopiero po wykonaniu może liczyć na łagodniejsze orzeczenie w sprawie ( przeproszenie pokrzywdzonego,naprawienie szkody itp.)
Wpływ ugody mediacyjnej na orzeczenie sądu pozytywny wynik postępowania mediacyjnego a zwłaszcza wykonanie przez nieletniego zobowiązań wynikających z ugody mediacyjnej może przemawiać za wyborem łagodniejszego trybu postępowania przez sąd łagodniejszy środek wychowawczy dla nieletniego pokrzywdzony wyzbywa się lęku przed niespodziewanym spotkaniem z nieletnim
Środki wychowawcze stosowane przez sąd rodzinny -łagodne udzielenie upomnienia zobowiązanie do określonego postępowania ( udział w zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym itp.) nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna; nadzór kuratora
Środki wychowawcze i poprawcze skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub rodzinie zastępczej zawodowej umieszczenie w zakładzie poprawczym
Zobowiązania wobec innych osób sąd rodzinny może: zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologicznopedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym; zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego;
Mediacja pomiędzy rodzicami lub opiekunem nieletniego a pokrzywdzonym ma charakter towarzyszący mediacji z nieletnim nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy nieletniego sąd rodzinny uwzględnia ją tylko w zakresie orzekania o zobowiązaniu do naprawienia szkody daje to pokrzywdzonemu możliwość szybszego uzyskania oczekiwanej rekompensaty
Mediacja rówieśnicza metodą rozwiązywania konfliktów wśród dzieci i młodzieży na terenie szkoły, placówki opiekuńczo-wychowawczej lub resocjalizacyjnej, w obecności mediatora rówieśnika
Typy zachowań nadających się do mediacji rówieśniczej przezywanie rówieśników ze względu na ich wygląd, ubranie, pochodzenie czy zachowanie, obrażanie członków rodziny rówieśników wyśmiewanie wyglądu dziewcząt i tego jak się rozwijają, obraźliwe napisy na tablicy czy ścianach, filmowanie i rozpowszechnianie filmów w internecie, kradzieże i chowanie cudzych przedmiotów, wyśmiewanie się np. za błędy popełnione na lekcjach niszczenie mienia odrzucanie tj. nie dopuszczanie do zabawy w grupie, bójki, kłótnie i inne nieporozumienia między rówieśnikami.
Możliwość przekazania sprawy Art. 32j 1 u.p.n. szkole Sąd rodzinny może przekazać sprawę nieletniego, za jego zgodą, szkole, do której nieletni uczęszcza, albo organizacji młodzieżowej, sportowej, kulturalnooświatowej lub innej organizacji społecznej, do której nieletni należy, jeżeli uzna, że środki oddziaływania wychowawczego, jakimi dana szkoła lub organizacja dysponuje, są wystarczające. Sąd rodzinny wskazuje, w miarę potrzeby, kierunki oddziaływania wychowawczego.
Obowiązki szkoły w świetle art. 32 j u.p.n informowanie sądu rodzinnego o podjętych działaniach wychowawczych i osiągniętych efektach, nie rzadziej niż co 6 miesięcy niezwłocznie zaś o ich nieskuteczności ( celem zmiany przez sąd rodzinny tego środka na inny środek wychowawczy )
Warunki przekazania sprawy szkole w ramach mediacji rówieśniczej niski stopień demoralizacji nieletniego zgoda nieletniego szkoła dysponuje środkami oddziaływania wychowawczego np. poprzez sprawny system mediacji szkolnej i rówieśniczej pokrzywdzony jest uczniem tej samej szkoły
Zalety mediacji rówieśniczej szkolny program profilaktyki w zakresie walki z przemocą i agresją w szkole w ramach szkoleń młodych mediatorów wychowujemy nowe społeczeństwo nastawione na polubowne rozwiązywanie sporów we wszystkich sferach życia młodzi mediatorzy jako eksperci w zakresie problemów rówieśniczych stają się w środowisku rówieśniczym osobami godnymi zaufania mediacje rozwijają empatię,zachęcają uczniów do dyskusji a nie walki
Warunek konieczny rozwoju mediacji rówieśniczej przychylność dyrekcji szkoły i grona nauczycielskiego oraz rodziców w zakresie realizacji programu i edukacji współpraca szkoły z sądem i kuratorami sądowymi
Dziękuję za uwagę