Kraków, dn.16.06.2014 Sprawozdanie z wizyty w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) w Krakowie W dniu 13.06.2014r. studenci Fizyki Medycznej Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH odbyli wizytę w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) w Krakowie mieszczącym się przy ulicy Kosiarzy 3. Wyjazd studyjny został zrealizowany w ramach kursu z Ochrony Środowiska Naturalnego i Rozwiązań Proekologicznych realizowanego w ramach projektu Fizyka Twój wybór, Twoja przyszłość. Wycieczka rozpoczęła się o godzinie 10:00 od spotkania z Kierownikiem oczyszczalni, który był jednocześnie naszym przewodnikiem po tym kompleksie. Na początku dowiedzieliśmy się kilku historycznych informacji dotyczących Zakładu Oczyszczania Ścieków Płaszów. Mianowicie, pierwotnie było to miejsce ograniczające się jedynie do mechanicznego oczyszczania ścieków po oddaniu do eksploatacji w 1974 roku. Wraz z mijającym czasem zwiększano jego przepustowość, która już w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia osiągnęła poziom 164 tys. m 3 ścieków na dobę, co stanowiło w tym czasie około 87% całkowitej ilości ścieków odprowadzanych przez kolektor dolotowy do oczyszczalni. Wydawać by się mogło, że poziom 100% nigdy nie zostanie osiągnięty, a jednak w roku 2010 był on krytyczny i niewiele brakowało do przelania się ścieków płynących korytem doprowadzającym do oczyszczalni. W latach 2003 2007 w ramach projektu Oczyszczalnia Ścieków Płaszów II w Krakowie zakład przeszedł modernizację i rozbudowę. Jak podaje oficjalna strona Wodociągów Krakowskich zmiany te obejmowały: zwiększenie przepustowości istniejącej mechanicznej oczyszczalni ścieków w Płaszowie ze 132 tys. m³/d do 657 tys. m³/d (potrzebnej w porze deszczowej), poprzez budowę: kanału doprowadzającego ścieki, pompowni ścieków, krat, piaskowników, budynku separacji piasku oraz osadnika wstępnego, budowę biologicznej oczyszczalni ścieków o przepustowości 328 tys. m³/d, składającą się z 5 reaktorów biologicznych i 10 osadników wtórnych i stacji dmuchaw, budowę nowej nitki przeróbki osadów ściekowych, obejmującą ich zagęszczanie, fermentację metanową, końcowe odwadnianie, oraz produkcję ciepła z biogazu, budowę Stacji Termicznej Utylizacji Osadów o przepustowości średnio 64 ton suchej masy na dobę, spełniającej wymogi najlepszych dostępnych technik (ang. BAT). Jak powiedział kierownik zakładu: Stacja wyposażona jest w wysoce efektywne urządzenia do oczyszczania i monitoringu spalin.
Obecnie jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z pełną termiczną utylizacją osadów pościekowych, spełniająca aktualnie obowiązujące normy w zakresie oczyszczania ścieków. Jej lokalizacja obejmuje dzielnicę Krakowa Płaszowa, czyli Podgórze, na północ od Stacji Kraków Prokocim i na południe od terenów przemysłowych położonych wzdłuż ul. Rybitwy. Obsługuje ona układ centralny kanalizacji miasta Krakowa i oczyszcza ścieki komunalno-bytowe od 780 tys. mieszkańców. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Wisła za pośrednictwem rzeki Drwiny. Ogromnym dla nas zaskoczeniem był fakt, iż oczyszczone ścieki, jak się okazało, mają parametry na tyle dobre, że przyczyniają się one do poprawy jakości wody w rzece Drwinie. Dowodem na to jest pojawienie się w tej rzece bobrów. Jednocześnie przy ujściu kolektora odprowadzającego gromadzi się duża ilość ryb, znacznie większa niż w Wiśle. Plan naszej wycieczki obejmował kolejno oglądane części zakładu: kanał doprowadzający ścieki o wysokości 5,5 m i szerokości 4,4 m, budynek krat rzadkich (kraty o prześwicie 60 mm), pompownię I stopnia (6 pomp o wydajności 1,2m 3 /s każda), piaskowniki poziome (6 komór), osadniki wstępne (4 zbiorniki), pompownię II stopnia (4 pompy), reaktory biologiczne (5 reaktorów o wymiarach 39m x 99m każdy i pojemności 27 tys. m 3 ), budynek stacji dmuchaw, osadniki wtórne (10 osadników wyposażonych w lewary), odbiornik ścieków oczyszczonych, zagęszczacze osadów. Po niespełna 1,5 godzinnej wędrówce zakończyliśmy naszą wizytę w oczyszczalni ścieków. Mimo niebanalnego miejsca wizyty była to owocna podróż, uświadamiająca ważną istotę tworzenia takich instytucji jak MPWiK w Krakowie Płaszowie. Poniżej przedstawione zostały ciekawostki, o których powiedział nam kierownik oczyszczalni. Gromadzone na kratach rzadkich zanieczyszczenia są zgarniane, dezynfekowane i wywożone do neutralizacji. Pompy zabezpieczone tymi kratami podnoszą ścieki na wysokość 10 m. Ścieki płynące w komorach piaskowników płyną z prędkością około 0,3 m/s co sprzyja opadaniu piasku na dno piaskownika. Dodatkowo piaskownik ten jest napowietrzany w celu ułatwienia wytrącenia tłuszczy ze ścieków. W ten łatwy sposób usuwane są zawiesina mineralna i tłuszcze. W każdym z reaktorów biologicznych znajdują się bakterie, które oczyszczają ścieki poprzez usuwanie zanieczyszczeń rozpuszczonych. Oczywiście każdy reaktor wyposażony jest
w szereg urządzeń mechanicznych i pomiarowych zapewniających bakteriom odpowiednie warunki do wzrostu. Cała ta biomasa bakterii nos nazwę osadu czynnego. W osadnikach wtórnych następuje zakończenie procesu oczyszczania biologicznego, w którym wykorzystywane są całkowicie naturalne, ekologiczne, tanie procesy, w których nie używa się (a można) żadnych chemikaliów. W potężnych zbiornikach gromadzących osad wstępny oraz nadmierny osad wtórny w wyniku fermentacji metanowej powstaje biogaz. Służy on oczyszczalni jako paliwo do kogeneratorów odpowiedzialnych za produkcję energii elektrycznej. Produkcja utrzymuje się na poziomie 12 tys. m 3 biogazu na dobę.