LATEX I Grzegorz Stefanek Jan Kochanowski University Grzegorz Stefanek 1
LATEX LATEX wstęp - System Komputerowego Składu Tekstów Drukarskich - oparty na systemie składu formuł matematycznych TEX (twórca Donald Knuth) Dlaczego używać LATEX: - skład tworzony przez LATEX odpowiada bardzo wysokiemu standardowi, coraz więcej książek składanych jest z użyciem LATEXa - LATEX bardzo dobrze nadaje się do składania tekstów matematycznych - pozwala na uzyskanie niestandardowych efektów składu -może wykonywać wiele uciążliwych prac związanych z przygotowaniem tekstów - korzystanie z LATEXa jest całkiem przyjemne Grzegorz Stefanek 2
LATEX wstęp Co potrafi LATEX? - nie jest to procesor tekstu klasy WISIWYG -składać formuły matematyczne - ponumerować formuły w tekście i automatycznie je przenumerowywać -odwoływać się do formuł - ponumerować twierdzenia, definicje, lematy, stwierdzenia itd., itp. -przygotować automatycznie spis treści -przygotować automatycznie spis tabel i spis rysunków - numerować automatycznie rozdziały i części - ponumerować przypisy do literatury - automatycznie uaktualnić wszystkie wymienione numerowania i spisy z zachowaniem ich ciągłości - w uproszczony sposób tworzyć skorowidz Grzegorz Stefanek 3
LATEX podstawy składu Praca z LATEX - wymaga pliku ASCII (plik.tex) przygotowanego w jednym z edytorów - pozostawienie jednego lub więcej pustych wierszy powoduje rozpoczęcie nowego akapitu, pojedynczy znak końca wiersza jest równoważny spacji, tzn. sposób podziału tekstu w pliku źródłowym nie pokrywa się z podziałem tekstu w końcowym dokumencie - przetworzenie pliku źródłowego przez LATEX > latex plik.tex - trzy pliki wynikowe plik.aux plik pomocniczy z odsyłaczami plik.log (plik.lis, plik.list, plik.textlog) plik diagnostyczny, zawiera to co pojawiło się przy pracy LATEX plik.dvi plik wynikowy (niezależny od urządzenia) - plik wynikowy DVI może być: * przeglądany specjalną przeglądarką (DVI Viewer) * konwertowany do formatu PS (dvips, dvi2ps, dvitops) * konwertowany do formatu PDF (dvi2pdf) Grzegorz Stefanek 4
LATEX podstawy składu Praca z LATEX - ZNAKI SPECJALNE: % - oznacza, że to co występuje po nim aż do końca wiersza jest komentarzem; wszystko pomiędzy % i końcem wiersza jest ignorowane przez LATEX {, } - znaki służące do grupowania, powinny występować parami \ -znak sterujący od którego rozpoczynają się nazwy poleceń $ - znak służący do tworzenia formuł matematycznych, występują parami ^{ } - znak służy do tworzenia indeksów górnych _{ } - znak służy do tworzenia indeksów dolnych & - znak służy do rozdzielania kolumn tabeli ~ - znak tworzy odstęp między wyrazami - polecenia LATEXa (ciągi sterujące) zaczynają się znakiem sterującym, po którym następuje jedna lub więcej liter albo pojedynczy znak niealfanumeryczny - znak sterujący + litery = słowa sterujące, np. \noindent, \textit - znak sterujący + znak niealfanumeryczny = symbol sterujący, np. \ / Grzegorz Stefanek 5
LATEX podstawy składu Praca z LATEX -OTOCZENIA: \begin{otoczenie} treść-otoczenia \end{otoczenie} niektóre otoczenia mogą być użyte tylko raz w dokumencie, np. \begin{document} \end{document} wiele otoczeń może być używane wielokrotnie i być zanurzane w innych otoczeniach np. \begin{quotation} \end{quotation} nazwy otoczeń mogą zawierać litery i gwiazdkę niektóre polecenia można stosować tylko w pewnych otoczeniach, inne mają różne znaczenie w różnych otoczeniach dodatkowe otoczenia można wprowadzić przez polecenia \newenvironment, \newtheorem najczęściej stosowane otoczenia: abtract, array, document, eqation, figure, list, picture, quotation, table, thebibliografy Grzegorz Stefanek 6
Praca z LATEX LATEX podstawy składu - DEKLARACJE: Deklaracja jest w LATEXu poleceniem, które nie generuje żadnego tekstu w dokumencie, ale wpływa na jego wygląd. zakres deklaracji lokalnej rozpoczyna się samą deklaracja, a kończy się nawiasem zamykającym } lub zamknięciem otoczenia \end w niektórych otoczeniach (np. array, tabular) zakres jest dodatkowo ograniczony znakiem $ lub \\ zakres deklaracji globalnych ( addtocounter, hypnenation, newcounter, newlength, newsavebox, newtheorem, pagenumbering, setcounter, thispagestyle) nie podlega tym ograniczeniom Grzegorz Stefanek 7
Praca z LATEX LATEX podstawy składu - STRUKTURA PLIKU ŹRÓDŁOWEGO: prolog \documentclass [lista-opcji] {klasa-dokumentu} [data] preambuła \begin{document} treść-dokumentu \end{document} prolog jest pusty lub zawiera nieliczne polecenia deklaracja klasy (documentclass) ma wpływ na wiele aspektów wyglądu dokumentu, standardowe klasy dokumentu to : article, report, book, letter i slides, np. \documentclass[11pt,twocolumn]{article} opcja np. [11pt] określa wielkość czcionki artykułu, a opcjonalna [data] ma format rok/miesiąc/dzień (2010/01/04) Grzegorz Stefanek 8
Praca z LATEX LATEX podstawy składu - STRUKTURA PLIKU ŹRÓDŁOWEGO: zwykle argumenty, które muszą wystąpić w poleceniu LATEXa, umieszcza się w nawiasach klamrowych, zaś argumenty opcjonalne w nawiasach kwadratowych opcja np. [11pt] określa wielkość czcionki artykułu, a opcjonalna [data] ma format rok/miesiąc/dzień (2010/01/04) po określeniu klasy dokumentu w preambule umieszcza się ciąg deklaracji, czasem zerowej długości, mających wpływ na jego ostateczny wygląd, np. \usepackage{ } \title{ } \author{ } Grzegorz Stefanek 9
Praca z LATEX - TRYBY: LATEX podstawy składu tryb akapitowy tryb składania zwykłego tekstu. Rozpoczęcie nowego akapitu z pomocą jednego lub więcej pustych wierszy w pliku lub polecenia \par. Początki akapitów są wcinane zgodnie z parametrem \parindent, odstępy między wierszami są ustawiane parametrem \parskip. tryb matematyczny tryb składania formuł matematycznych. Dla utworzenia formuły należy ją zawrzeć między symbolami $, np. $x y > 3$. Wyróżnienie formuły z tekstu uzyskuje się przez \[ \] lub \begin{displaymath} \end{displaymath}. Wewnątz tych poleceń tekst jest w trybie matematycznym. Można też użyć otoczeń \equation lub \eqnarray. Tryb matematyczny ma inne reguły tworzenia odstępów. tryb wierszowy jest zasadniczo sposobem na umieszczanie tekstu w jednym wierszu. Dzieleniu nazw można zapobiec, zamykając nazwę w tzw. ramce, \mbox{ }, \mbox{$x-y>3$}. Wewnątrz \mbox{ } tekst jest w trybie wierszowym. Grzegorz Stefanek 10
Praca z LATEX - DEFINIOWANIE POLECEŃ: LATEX podstawy składu tworzenie własnych poleceń, zwanych makrami, jest podyktowane oszczędnością pisania zwłaszcza przy częstym powtarzaniu jakiejś frazy, np. \newcommand{\agev}{\mbox{$a$~gev}} \newcommand{\gevc}{\mbox{gev$/c$}} \newcommand{\gevcc}{\mbox{gev$/c^2$}} \newcommand{\mevc}{\mbox{mev$/c$}} \newcommand{\mevcc}{\mbox{mev$/c^2$}} Każde wystąpienie np. \gevc w pliku źródłowym tworzy tekst GeV/c. polecenia \newcommand można umieszczac w dowolnym miejscu choć zwykle występuje na początku pliku przy systematycznym używaniu poleceń warto stworzyć własny pakiet (np. pakiet.sty) i wczytywać go jako /usepackage{pakiet} Grzegorz Stefanek 11
LATEX podstawy składu matematycznego -SKŁAD MATEMATYCZNY: TEX powstał na zlecenie Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego (AMS) i ma zdolność poprawnego składania formuł matematycznych przykładowe utworzenie wydzielonej formuły \[\frac{d}{dx}\sinh^{-1}u=\frac{1}{\sqrt{u^2+1}}\frac{du}{dx},\] co daje wyrażenie i zawiera polecenia \frac{wyrażenie1}{wyrażenie2} tworzy ułamek o liczniku wyrażenie1 i mianowniku wyrażenie2 \sinh tworzy symbol jednoargumentowej funkcji sinh ^ tworzy indeks górny \sqrt{wyrażenie} umieszcza wyrażenie pod znakiem pierwiastka Grzegorz Stefanek 12
LATEX podstawy składu matematycznego znaki diakrytyczne $x $ - symbol primowany $x $ - symbol podwójnie primowany \bar{b} symbol b z daszkiem \dot{b} symbol b z kropką \tilde{\bmath} symbol b z tyldą \vec{\bmath} wektor b dodatkowe efekty \overline{b} symbol b z górną kreską \underline{b} symbol b podkreślony \overrightarrow{b}, \overleftarrow{b} symbol z górną strzałką indeksy i style ^ - tworzy indeks górny; _ - tworzy indeks dolny ($x_i^3$ = x 3 i ), wyrównanie w kolumnach $mathit{x_i^3}$ podobnie tworzone są granice przy sumie lub całce osiem stylów składu matematycznego, np. \displaystyle, \textstyle, \scriptstyle, \scriptscriptstyle Grzegorz Stefanek 13
LATEX podstawy składu matematycznego ograniczniki, nawiasy $(x, y)$ - nawiasy zwykłe (x,y) $\lbrace x, y\rbrace$ - nawiasy klamrowe {x,y} $\lbrack x, y\rbrack$ nawiasy kwadratowe [x,y] $\langle x, y\rangle$ nawiasy kątowe <x,y> $\lceil x, y\rceil$ nawiasy sufitu $\lfloor x, y\rfloor$ nawiasy podłogi tworzenie tablic, otoczenie \array Otoczenie array można użyć tylko w trybie matematycznym. Ogólny format otoczenia \begin{array}[pozycja]{preambuła} lista-wierszy \end{array} np. $\begin{array}[c]{lll} 10 & 11 & 12 \\ 13 & 14 & 15 \\ 16 & 17 &18 \end{array}$ preambuła określa sposób formatowania kolumn tabeli lista-wierszy zawiera wiersze rozdzielone symbolem \\ do tworzenia prostych tabel można używać otoczenia \tabular Grzegorz Stefanek 14
LATEX podstawy składu matematycznego formuły, zespoły formuł Do utworzenia formuły służy otoczenie \begin{equation} \end{equation} dla formuły wielo-liniowej lub zespołu formuł \begin{eqnarray} \end{eqnarray} Numeracja formuł jest automatyczna chyba że użyjemy polecenia \nonumber, zaś etykietę możemy przypisać formule poprzez polecenia \label{etykieta} Grzegorz Stefanek 15
LATEX podstawy składu matematycznego Formuły \begin{eqnarray} & X_{2}&= \sum_{i=1}^{n}p^{i}_{\rb{t}} [cos(2\phi^{i}_{\rb{lab}})-\langle cos(2\philab)\rangle], \nonumber \\ & Y_{2}&= \sum_{i=1}^{n}p^{i}_{\rb{t}} [sin(2\phi^{i}_{\rb{lab}})-\langle sin(2\philab)\rangle], \\ & \phiep&= tan^{-1}\left(\frac{y_{\rb{2}}}{x_{\rb{2}}}\right)/2. \nonumber \end{eqnarray} Grzegorz Stefanek 16
LATEX rysunki Ilustracje, otoczenia \figure i \table: Przez ilustrację rozumiemy ramkę, której położenie względem tekstu źródłowego nie musi być bezwarunkowo zachowane po przetworzeniu otoczenie \figure prezentacja rysunków \begin{figure}[poz] tekst \end{figure} może zawierać polecenie \caption[wpis]{podpis} daje podpis Figure Podpis, wpis może zawierać etykietę \label{etykieta} rysunku na którą można się powołać w tekście parametr poz (pozycja) może przyjmować wartości: b ilustracja w dolnej części tekstu h ilustracja w tym samym miejscu gdzie jest wstawiona p ilustracja na stronie przeznaczonej na ilustracje t ilustracja w górnej części tekstu! ilustracja jak najbliżej miejsca wystąpienia w pliku źródłowym, ale biorąc pod uwagę poz Grzegorz Stefanek 17
LATEX rysunki \begin{figure*} \begin{center} \includegraphics[width=14cm]{setup_final_v2n_1.eps} \end{center} \caption{\label{setup}the experimental set-up of the NA49 experiment with different beam definitions and target arrangements.} \end{figure*} Grzegorz Stefanek 18
otoczenie \table prezentacja tabel LATEX tabele \begin{table}[poz] tekst \end{table} może zawierać polecenie \caption[wpis]{podpis} daje podpis Table Podpis, wpis może zawierać etykietę \label{etykieta} rysunku na którą można się powołać w tekście parametr poz (pozycja) może przyjmować wartości jak w \figure w opcji przetwarzania dwukolumnowego \documentclass{twocolumn} \figure, \table tworzą ilustracje o szerokości jednej kolumny, \figure*, \table* tworzą ilustracje o szerokości dwóch kolumn przełączanie wersji jedno-, dwu-kolumnowej poprzez deklaracje \onecolumn, twocolumn Grzegorz Stefanek 19
LATEX tabele \begin{table} \caption{\label{no_ev}the number of events and the fraction of the total inelastic cross section selected by the on-line trigger for data sets used in this analysis.} \begin{ruledtabular} \begin{tabular}{lcr} Data Set & No of events & $\sigma/\sigma^{inel}$ \\ \hline p+p & 319000 & 0.9\\ C+C & 51000 & 0.153\\ Si+Si & 59000 & 0.122\\ Pb+Pb & 65000 & 0.84\\ \end{tabular} \end{ruledtabular} \end{table} Grzegorz Stefanek 20
LATEX bibliografia Bibliografia, otoczenie \thebibliography: otoczenie \the bibliography prezentacja bibliografi lub spisu literatury \begin{thebibliography}{tekst} lista-pozycji \end{thebibliography} - kolejne pozycje spisu literatury rozpoczynają się poleceniem \bibitem[odsyłacz]{klucz}; argument klucz może zawierać litery, cyfry i znaki przestankowe oprócz przecinka; opcjonalny odsyłacz pojawia się w tekście po odwołaniu do pozycji bibliograficznej - argument {tekst} nie pojawia się w tekście, ale określa wygląd tworzonego spisu - odwołanie do pozycji bibliograficznej realizujemy przez polecenie \cite[tekst]{lista-kluczy}, gdzie lista-kluczy jest ciągiem jednego lub więcej kluczy opisu bibliograficznego rozdzielonych przecinkiem, tekst to dowolna adnotacja Grzegorz Stefanek 21
\begin{thebibliography}{99} LATEX bibliografia \bibitem{collins} J.~C.~Collins and M.~J.~Perry, Phys.~Rev.~Lett. {\bf 34} 1353 (1975) \bibitem{shuryak} E.~V.~Shuryak, Phys.~Rept. {\bf 61} 71 (1980) \bibitem{gazdzicki} M.~Ga\'zdzicki M {\it et al.} (NA49 Collaboration), J.~Phys. G {\bf 30} S701 (2004) \bibitem{heiselberg} H.~Heiselberg, Phys.~Rept. {\bf 351} 161 (2001) \bibitem{wa98} M.~M.~Aggarwal {\it et al.} (WA98 Collaboration), Phys.~Rev. C {\bf 65} 054912 (2002) %\cite{afanasev:2000fu} \bibitem{afanasev:2000fu} S.~V.~Afanasev {\it et al.} (NA49 Collaboration), Phys.~Rev.~Lett. {\bf 86} 1965 (2001) %\cite{roland:2004pu} \bibitem{roland:2004pu} C.~Roland {\it et al.} (NA49 Collaboration), J.~Phys. G {\bf 30} S1381 (2004)... \end{thebibliography} Grzegorz Stefanek 22
LATEX bibliografia Grzegorz Stefanek 23
LATEX listy, wyliczenia Listy, wyliczenia: otoczenie \list tworzy mechanizm formatowania sekwencyjnego, umożliwiający etykietowanie każdej porcji informacji na jeden z wielu sposobów \begin{list}{tekst1}{deklaracje} tekst2 \end{list} -argument tekst1 określa postać znacznika generowaną przez polecenie \item wydane bez opcjonalnego parametru -argument tekst2 zawiera właściwy tekst do sformatowanie (wyliczenia), elementy listy są tworzone poleceniami \item -argument deklaracje to ciąg przypisań pewnych parametrów długości, wpływających na wygląd tworzonej listy - uproszczonym otoczeniem do tworzenia list jest \itemize \begin{itemize} \item \item \end{itemize} Grzegorz Stefanek 24
Listy, wyliczenia: LATEX listy, wyliczenia \begin{itemize} \item geometrical acceptance, \item reconstruction efficiency, \item particle decays, \item feed down contamination; meaning the contribution of secondary particles.particles which are decay of other particles, accidentally reconstructed as primary ones. \end{itemize} Grzegorz Stefanek 25
LATEX na skróty!! Grzegorz Stefanek 26