Załącznik do uchwały Rady Miejskiej w Łodzi z dnia Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na rok 2011
2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp. str. 3 2. Cele Programu. str. 4 3. Cel I. Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy. str. 4 4. Cel II. Zmniejszanie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie. str. 5 5. Cel III. Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie. str. 6 6. Cel IV. Poprawa skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy oraz monitorowanie występowania przemocy w rodzinie, jej rozmiarów i skutków społecznych oraz efektywności podejmowanych działań. str. 7 7. Tabela nr 1. Środki planowane w budżecie miasta str.9 8. Tabela nr 2. Środki planowane w budżecie miasta środki własne z podziałem na realizatorów. 9. Tabela nr 3. Środki do pozyskania z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. str.11 str.12 10. Załącznik do Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. str.13
3 Dane statystyczne WSTĘP Jak wynika z danych liczbowych Komendy Miejskiej Policji w Łodzi, w 2009 roku na terenie Miasta Łodzi przeprowadzono ogółem 15.426 interwencji domowych. W porównaniu z rokiem 2008 liczba interwencji domowych zwiększyła się o 3.688 (z 11.738 do 15.426). Z wszystkich interwencji domowych, 814 miało znamiona przemocy w rodzinie. W porównaniu z rokiem 2008 liczba tych interwencji zmniejszyła się o 314 (2008 r.-1.128, 2007 r.- 1.654 ). Ogółem 901 osób było ofiarami przemocy, z czego kobiet 766, mężczyzn 53, małoletnich do ukończenia 13 r.ż.-57 oraz 25 małoletnich od 13 do 18 r.ż. Sprawcami przemocy byli głównie mężczyźni 769, jednak znalazły się wśród sprawców również kobiety 50 i 1 nieletni. Pod wpływem alkoholu znajdowało się 538 sprawców, z czego 298 zostało izolowanych do wytrzeźwienia. Liczba postępowań przygotowawczych w ramach procedury Niebieska Karta jest zdominowana przez sprawców odpowiadających z art. 207 KK, art. 190 KK oraz art. 209 KK. W 2009 r. wszczęto 51 nowych spraw. Także pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej są uprawnieni do realizacji procedury Niebieskiej Karty. W 2009 roku pracownicy socjalni założyli 76 Kart rodzinom, w których ma miejsce przemoc domowa. Według danych Prokuratury Okręgowej w Łodzi, w podległych jej prokuraturach rejonowych przeprowadzono w 2009 roku 901 postępowań przygotowawczych w sprawach dotyczących przemocy w rodzinie. 421 spraw zostało umorzonych przy różnej podstawie prawnej a 171 spraw zakończono wyrokiem Sądu. Z informacji Biura Kuratora Okręgowego Sądu Okręgowego w Łodzi wynika, że w związku z występowaniem przemocy w rodzinie kuratorzy zawodowi w roku 2009 wykonali 120 postanowień sądu dotyczących odebrania osoby podległej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką na podstawie art.598 kpc. Jednak jak wynika z doświadczenia osób i organizacji zajmujących się przemocą domową, ww. statystyki nie oddają powagi problemu. Zwłaszcza gdy ofiarami przemocy w rodzinie są dzieci, które z reguły nie potrafią same poprosić o pomoc. Znowelizowana 10 czerwca 2010 r. ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w 6 ust. 2 pkt 1 nakłada na gminę obowiązek opracowywania i realizacji gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. W Łodzi pierwszy Program powstał w 2007 r. jako dokument opisujący gminny system przeciwdziałania przemocy w rodzinie w oparciu art. 6 ust. 2 pkt 1) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Do budżetu miasta zostały wprowadzone środki finansowe na realizację zadań gminy wskazanych w Programie. Ustawa określała także zadania administracji rządowej realizowane przez powiat. Łódź, jako miasto na prawach powiatu, realizuje również zadania rządowe przy zapewnieniu finansowania przez budżet państwa. Przedstawiony poniżej Program zawiera zadania wynikające z ustawy, wskazuje realizatorów tych zadań, określa szczegółowe działania oraz wskaźniki wykonania.
4 CELE PROGRAMU Cel I. Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy. Adresaci: dzieci, młodzież, dorośli, rodziny, społeczność lokalna. Zadanie 1. Wspieranie rozwoju i zwiększanie dostępności do nieagresywnych sposobów rozwiązywania konfliktów społecznych i rodzinnych, w tym również w środowisku osoby niepełnosprawnej; promowanie i prowadzenie mediacji, w tym mediacji rodzinnych, promowanie konferencji sprawiedliwości naprawczej, warsztaty wychowawcze dotyczące nieagresywnego rozwiązywania konfliktów; - Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi, - Wydział Edukacji Urzędu Miasta Łodzi - szkoły i placówki edukacyjne, - organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, - mediatorzy indywidualni. Zadanie 2. Promowanie Systemu, w tym możliwości otrzymania pomocy przez ofiary i sprawców przemocy; wydanie informatora w języku polskim, wydanie ulotek informujących o możliwościach uzyskania pomocy; Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi. Zadanie 3. Promowanie nieagresywnych zachowań w społeczeństwie (prasa, telewizja, radio, internet); współpraca z mediami, udział w lokalnych edycjach ogólnopolskich kampanii informacyjnych, promowanie zadań realizowanych w ramach Systemu,
5 - koordynator i wszyscy realizatorzy Programu, - media. Wskaźniki osiągnięcia celu: liczba przeprowadzonych mediacji, liczba przeprowadzonych konferencji sprawiedliwości naprawczej, liczba rodzin objętych mediacjami, liczba osób biorących udział w konferencji sprawiedliwości naprawczej, liczba dzieci i młodzieży uczestniczącej w warsztatach dotyczących nieagresywnego rozwiązywania konfliktów, analiza danych pozwalająca na ocenę zmian świadomości społecznej. Cel II. Zmniejszanie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie. Adresaci: osoby dotknięte przemocą, w szczególności ofiary i świadkowie przemocy. Zadanie 1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą ; poradnictwo medyczne, psychologiczne, pedagogiczne, rodzinne, prawne, socjalne, obdukcja lekarska, praca socjalna, interwencja kryzysowa, grupy wsparcia, telefon zaufania dla osób dotkniętych przemocą, promocja i realizacja systemu Niebieskiej karty i Niebieskiej linii ; - Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi. - Wydział Edukacji Urzędu Miasta Łodzi. - organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe.
6 Zadanie 2. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom lub rodzinom dotkniętym przemocą, zmuszonym do opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania bądź pobytu; udzielanie bezpiecznego schronienia osobom dorosłym lub rodzinom dotkniętym przemocą, udzielanie bezpiecznego schronienia dzieciom ofiarom przemocy (rodziny zastępcze pełniące zadania pogotowia rodzinnego, placówki opiekuńczo-wychowawcze typu interwencyjnego, miejsca hostelowe), pomoc socjalna osobom dotkniętym przemocą; - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Łodzi, - organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, - Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Łodzi. Wskaźniki osiągnięcia celu: liczba porad udzielonych osobom dotkniętym przemocą, liczba osób objętych poradnictwem oraz pomocą i wsparciem, liczba interwencji kryzysowych, liczba osób dorosłych lub rodzin, którym udzielono bezpiecznego schronienia, liczba dzieci, którym udzielono bezpiecznego schronienia, liczba spraw o występowaniu przemocy w rodzinie przekazana przez MKRPA do prokuratury lub zgłoszonych Policji. Cel III. Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie. Adresaci: sprawcy przemocy. Zadanie 1. korekcyjno - edukacyjne, w tym placówka całodobowego pobytu dla dorosłych sprawców przemocy; poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne, rodzinne, socjalne, zajęcia korekcyjno - edukacyjne w zakresie radzenia sobie ze stresem, agresją, konfliktem indywidualne i grupowe,
7 placówka korekcyjno - edukacyjna z miejscami całodobowego pobytu dla sprawców przemocy, zgodnie z art. 14 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; - Wydział Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi. Zadanie 2. korekcyjno - edukacyjne dla nieletnich sprawców przemocy; poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne, rodzinne, socjalne, zajęcia korekcyjno - edukacyjne w zakresie radzenia sobie ze stresem, agresją, konfliktem indywidualne i grupowe; - Wydział Edukacji Urzędu Miasta Łodzi (wobec nieletnich), - organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe. Wskaźniki osiągnięcia celu: liczba dorosłych sprawców objętych działaniami: - przebywających w hsotelu dla sprawców przemocy, - uczestniczących w zajęciach korekcyjno edukacyjnych, liczba nieletnich sprawców przemocy biorących udział w zajęciach korekcyjno- edukacyjnych w zakresie radzenia sobie ze stresem, agresją i konfliktem. Cel IV. Poprawa skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy oraz monitorowanie występowania przemocy w rodzinie, jej rozmiarów i skutków społecznych oraz efektywności podejmowanych działań. Adresaci: wszystkie instytucje, organizacje, służby i środowiska tworzące system. Zadanie 1. Oddziaływania na osoby zajmujące się zawodowo lub społecznie, pośrednio lub bezpośrednio, przemocą w rodzinie, w tym organizacje pozarządowe. szkolenia z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
8 funkcjonowanie interdyscyplinarnych zespołów przeciwdziałania przemocy w rodzinie: - dzielnicowych - w każdej filii MOPS (spotkania nie rzadziej niż raz na miesiąc), - gminnego współpraca z instytucjami i organizacjami działającymi w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie (spotkania nie rzadziej niż raz na kwartał); - przedstawiciele podmiotów tworzących System. Zadanie 2. Oddziaływanie na społeczności lokalne w celu włączenia jej w system monitorowania zjawisk związanych z występowaniem przemocy; wywiady środowiskowe w społecznościach szczególnie zagrożonych przemocą, kolportowanie ulotek informacyjno-edukacyjnych przez niżej wymienione podmioty; - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Łodzi, - społeczność lokalna z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury (parafie, apteki, kluby, domy kultury, organizacje pozarządowe, jednostki pomocnicze Miasta etc.). Zadanie 3. Zbieranie i analiza informacji dotyczących zjawiska sprzyjających występowaniu przemocy w rodzinie; opracowywanie rocznego sprawozdania na temat występowania zjawiska przemocy w rodzinie oraz podejmowanych działań podstawy do ewaluacji systemu działań; - Wydział Zdrowia Publicznego.
9 Tabela nr 1. Środki planowane w budżecie miasta Nr Nazwa celu / zadania Środki własne na zadania z Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Cel I Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy. 1. Wspieranie rozwoju i zwiększanie dostępności do nieagresywnych sposobów rozwiązywania konfliktów społecznych i rodzinnych, w tym również w środowisku osoby niepełnosprawnej. 2. Promowanie Systemu, w tym możliwości otrzymania pomocy przez ofiary i sprawców przemocy. 3. Promowanie nieagresywnych zachowań w mediach (prasa, telewizja, radio, internet). Cel II Zmniejszanie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie. Dotacje celowe z budżetu państwa na zadania administracji rządowej realizowane przez powiat Środki w budżecie miasta na zadania bieżące ogółem 1 2 (1+2) 90.800 90.800 4.000 4.000 1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą. 213.200 213.200 2. Ochrona przed dalszym krzywdzeniem przez sprawcę. - - - 3. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom lub rodzinom dotkniętym przemocą, zmuszonym do opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania bądź 310.000 310.000
10 pobytu.- specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie Cel III Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie. 1. Funkcjonowanie placówki całodobowego pobytu dla sprawców przemocy 353.800-353.800 2. Zajęcia korekcyjno-edukacyjne dla dorosłych sprawców przemocy 72.000 72.000 3. Zajęcia korekcyjno-edukacyjne dla nieletnich sprawców przemocy 50.000-50.000 Cel IV Poprawa skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy oraz monitorowanie występowania przemocy w rodzinie, jej rozmiarów i skutków społecznych oraz efektywności podejmowanych działań. 1. Oddziaływanie na społeczności lokalne w celu włączenia jej w system monitorowania zjawisk związanych z występowaniem przemocy kolportowanie materiałów informacyjno - edukacyjnych. - - - 2. Szkolenie członków zespołów interdyscyplinarnych 25.000-25.000 3. Koordynowanie działań zespołów interdyscyplinarnych, wydatki na korespondencję i artykuły biurowe 20.000 20.000 Razem 756.800 382.000 1.138.800
11 Tabela nr 2. Środki planowane w budżecie miasta środki własne z podziałem na Realizatorów Nr Nazwa celu / zadania Wydział Zdrowia Publicznego Cel I Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy. 1. Wspieranie rozwoju i zwiększanie dostępności do nieagresywnych sposobów rozwiązywania konfliktów społecznych i rodzinnych, w tym również w środowisku osoby niepełnosprawnej. 2. Promowanie Systemu, w tym możliwości otrzymania pomocy przez ofiary i sprawców przemocy. 3. Promowanie nieagresywnych zachowań w mediach (prasa, telewizja, radio, internet). Cel II Zmniejszanie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie. Wydział Edukacji Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 1 2 3 35.000 55.800-4.000 - - - - - 1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą. 162.000 51.200-2. Ochrona przed dalszym krzywdzeniem przez sprawcę. - - - 3. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom lub rodzinom dotkniętym przemocą, zmuszonym do opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania bądź pobytu.- specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie Cel III Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie. - - - 1. Funkcjonowanie placówki całodobowego pobytu dla sprawców przemocy 353.800 - - 2. Zajęcia korekcyjno-edukacyjne dla dorosłych sprawców przemocy - - - 3. Zajęcia korekcyjno-edukacyjne dla nieletnich sprawców przemocy - 50.000 -
Cel IV 12 Poprawa skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy oraz monitorowanie występowania przemocy w rodzinie, jej rozmiarów i skutków społecznych oraz efektywności podejmowanych działań. 1. Oddziaływanie na społeczności lokalne w celu włączenia jej w system monitorowania zjawisk związanych z występowaniem przemocy. - - - 2. Szkolenie członków zespołów interdyscyplinarnych - - 25.000 3. Koordynowanie działań zespołów, wydatki na koresponedncję 20.000 Razem 554.800 157.000 45.000 Tabela nr 3. Środki do pozyskania z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Nr Nazwa celu/ zadania Wydział Zdrowia Publicznego Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Cel II Zmniejszanie negatywnych następstw dla ofiar i świadków występowania przemocy w rodzinie. 1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom lub rodzinom dotkniętym przemocą, zmuszonym do opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania bądź pobytu: działalność specjalistycznego ośrodka wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. Cel III Zapobieganie stosowaniu przemocy w rodzinie. 1. Zajęcia korekcyjno - edukacyjne dla sprawców przemocy w zakresie radzenia sobie ze stresem, agresją konfliktem indywidualne i grupowe. 72.000 310.000 Razem 72.000 310.000
13 Załącznik do Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie WNIOSEK O PODJĘCIE INTERWENCJI W SPRAWIE PRZEMOCY W RODZINIE (celem wniosku jest zawiadomienie Policji o fakcie przemocy w rodzinie oraz poinformowanie o pomocy otrzymanej przez osobę doświadczającą przemocy od osoby uprawnionej; jeżeli brakuje odpowiedzi na któryś z punktów niniejszego wniosku, należy go opuścić i wypełniać dalej) 1. Imię i nazwisko, telefony kontaktowe OSOBY UPRAWNIONEJ 1, adres organizacji:... 2. Imię i nazwisko, telefony kontaktowe, adres zameldowania i pobytu (jeden, jeśli są takie same) OSOBY ZGŁASZAJĄCEJ fakt przemocy osobie uprawnionej:... 3. Czy OSOBA ZGŁASZAJĄCA jest jednocześnie OSOBĄ DOŚWIADCZAJĄCĄ PRZEMOCY w sprawie? (właściwe zakreślić; jeśli TAK nie wypełniać już punktu 4): TAK NIE 4. Imię i nazwisko, telefony kontaktowe, adres zameldowania i pobytu (jeden, jeśli są takie same) OSOBY DOŚWIADCZAJĄCEJ PRZEMOCY:... 5. Imię i nazwisko, telefony kontaktowe, adres zameldowania i pobytu (jeden, jeśli są takie same) wszystkich ŚWIADKÓW I UCZESTNIKÓW PRZEMOCY:...... 1 Osobą uprawnioną jest wyłącznie: pracownik pomocy społecznej (jeśli nie ma możliwości wydania Niebieskiej karty pomocy społecznej ), pedagog szkolny i pielęgniarka szkolna (za wiedzą dyrektora szkoły), pracownik instytucji edukacyjnej (za wiedzą dyrektora placówki), kurator sądowy, przedstawiciel organizacji pozarządowej prowadzącej działania w ramach Systemu, pracownik Straży Miejskiej (za zgodą koordynatora Systemu w SM), służby medyczne, osoby wykonujące czynności w ramach prac Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
14 6. Imię i nazwisko, telefony kontaktowe, adres zameldowania i pobytu (jeden, jeśli są takie same) OSOBY STOSUJĄCEJ PRZEMOC:... 7. Opis zdarzenia / zdarzeń (streszczenie, wymieniać nie więcej niż dwa przypadki):........................... 8. Opis sytuacji zgodnie z informacją uzyskaną od OSOBY ZGŁASZAJĄCEJ: POKRZYWDZONY OSOBA DOŚWIADCZAJĄCA PRZEMOCY: POKRZYWDZONY/A NIE POKRZYWDZONY/A TAK NIE DOZNAŁ/A UST 2 DOZNAŁ/A Przemoc fizyczna Przemoc psychiczna Popychanie Izolacja Uderzanie, bicie Wyzwiska Wykręcanie rąk Ośmieszanie Duszenie Pogróżki Kopanie Kontrolowanie Spoliczkowanie Ograniczanie kontaktów Rzucanie przedmiotami Ciągłe niepokojenie Uszkodzenia ciała Krytykowanie Zasinienia Poniżanie Zadrapania Demoralizacja Krwawienie Szantażowanie Oparzenia Ograniczanie snu Zmuszanie do obcowania płciowego lub innych czynności seksualnych Zniszczenie / uszkodzenie mienia Zabór / przywłaszczenie mienia Groźba karalna / znieważenie Zaniedbanie (brak zaspokajania podstawowych potrzeb) Przemoc ekonomiczna (odmawianie schronienia, jedzenia, pieniędzy) Działalność sekt TAK NIE NIE UST 2 NIE UST nie ustalono
15 Dodatkowe uwagi dotyczące uczestników ww. przypadków (poprzednie incydenty, zgłoszenia do instytucji/organizacji, interwencje Policji, Niebieska Karta, karalność, inne):........................ 9. Dzieci w rodzinie dotkniętej przemocą (zaznaczyć krzyżykiem, jeśli dziecko jest ofiarą poszczególnych rodzajów przemocy): Imię i nazwisko Ilość lat Pokrewieństwo ze sprawcą Przemoc fizyczna Przemoc psychiczna Przemoc seksualna Zaniedbanie Dodatkowe uwagi dotyczące dzieci (adres pobytu poza domem; opiekunowie prawni, inne):............ 10. podjęte przez OSOBĘ UPRAWNIONĄ (pomoc medyczna, psychologiczna, materialna, inna):..............................
16 11. Wykaz dokumentów dołączonych do wniosku (np. kopie orzeczeń sądu, informacje z własnych ustaleń, wywiad środowiskowy, dokumentacja medyczna, inne): 1.... 2.... 3.... 4.... 5.... 6.... Serdecznie proszę o przekazanie informacji zwrotnej w temacie podjętych czynności.... data i podpis OSOBY UPRAWNIONEJ Wyrażam zgodę na udostępnienie moich danych osobowych oraz informacji dotyczących wyżej opisanej sytuacji instytucjom publicznym i organizacjom pozarządowym uczestniczącym w Gminnym systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Łodzi....... data i czytelny podpis data i czytelny podpis OSOBY DOŚWIADCZAJĄCEJ PRZEMOC OSOBY ZGŁASZAJĄCEJ Formularz należy niezwłocznie dostarczyć osobiście lub przesłać listem poleconym priorytetowym do odpowiedniego terytorialnie komisariatu Policji: 1. Komisariat I KMP w Łodzi, 90-418, al. Kościuszki 19, 2. Komisariat II KMP w Łodzi, 91-308, ul. Ciesielska 27, 3. Komisariat III KMP w Łodzi, 94-046, ul. Armii Krajowej 33, 4. Komisariat IV KMP w Łodzi, 90-545, ul. Kopernika 29/31, 5. Komisariat V KMP w Łodzi, 91-811, ul. Organizacji WiN 60, 6. Komisariat VI KMP w Łodzi, 90-037, ul. Wysoka 45, 7. Komisariat VII KMP w Łodzi, 93-408, ul. 3-go Maja 43, 8. Komisariat VIII KMP w Łodzi, 93-170, ul. Wólczańska 250. KOMENDA MIEJSKA POLICJI w ŁODZI 90-114 Łódź, ul. Sienkiewicza 26/28. Przygotowała: Elżbieta Rosochacka