Autorzy: inż. Anna Jabłońska mgr inż. Maria Juszczak mgr inż. Marian Popławski mgr inż. Urszula Przystalska. Recenzenci:

Autorzy: inż. Anna Jabłońska mgr inż. Maria Juszczak mgr inż. Marian Popławski mgr inż. Urszula Przystalska Recenzenci: dr inż. Stanisław Miklaszewski mgr inż. Maria Rozkwitalska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Zdzisław Kot 2

Spis treści Wprowadzenie 6 I. Założenia programowo organizacyjne kształcenia w zawodzie 8 II. 1. Opis pracy w zawodzie 8 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno wychowawczego 10 Plany nauczania 21 III. Moduły kształcenia w zawodzie 24 1. Podstawy procesów technologicznych 24 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 28 Korzystanie z przepisów Kodeksu pracy 31 Rozpoznawanie metali i ich stopów 33 Rozpoznawanie, składowanie i zabezpieczanie drewna 35 Wykonywanie, odczytywanie i interpretowanie szkiców, schematów i rysunków 38 Rozróżnianie typowych części i zespołów maszyn 41 Wykorzystywanie metrologii technicznej 44 Wykorzystywanie techniki komputerowej i dokumentacji techniczno-technologicznej 47 Promowanie i sprzedaż wyrobów drzewnych 49 2. Technologia przerobu drewna 51 Dostawa i odbiór drewna okrągłego 54 Obróbka drewna tartacznego 56 Sortowanie materiałów tartych 59 Suszenie drewna 61 Technologia tworzyw drzewnych 64 Chemiczny przerób drewna 66 3. Technologia wytwarzania elementów 69 Kształtowanie elementów narzędziami ręcznymi i zmechanizowanymi 73 3

Maszynowe pozyskiwanie elementów surowych 76 Technologia strugania wyrównującego i grubościowego oraz szlifowania powierzchni 79 Maszynowe wykonywanie złączy i profili 82 Technologia toczenia i obtaczania 86 Parzenie i gięcie drewna 89 Szlifowanie drewna 92 Wykorzystywanie komputeryzacji i automatyzacji w procesach obróbki drewna 95 4. Technologia prac pomocniczych 99 Klejenie drewna i tworzyw drzewnych 102 Wykończanie powierzchni wyrobów stolarskich 105 Wykonywanie naprawy oraz renowacji wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych 108 5. Technologia tapicerstwa 110 Rozpoznawanie surowców, materiałów i półfabrykatów tapicerskich 112 Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich 115 Wykonywanie wyrobów tapicerowanych 118 6. Technologia montażu i magazynowania 121 Rozpoznawanie okuć, akcesoriów i łączników 123 Dobieranie maszyn i urządzeń do prac montażowych 125 Wykonywanie prac montażowych, pakowanie i magazynowanie wyrobów 127 7. Technologia projektowania wyrobów z drewna 130 Klasyfikowanie wyrobów z drewna 133 Wykonywanie połączeń elementów w konstrukcjach z drewna 135 Wykonywanie dokumentacji konstrukcji wielkowymiarowych z drewna 137 Projektowanie mebli 140 Projektowanie wyrobów stolarki budowlanej 143 Określanie trwałości i wytrzymałości konstrukcji z drewna litego i tworzyw drzewnych 146 Wykonywanie dokumentacji technicznotechnologicznej wyrobu 148 4

8. Praktyka zawodowa 150 Organizowanie i nadzorowanie procesu produkcji w zakładzie pracy 152 Przygotowywanie surowców i materiałów do produkcji 154 Obsługiwanie wybranych stanowisk produkcyjnych 156 9. Specjalizacja Technologia meblarstwa 159 Określanie struktury organizacyjnej zakładu meblarskiego 162 Wykonywanie dokumentacji techniczno technologicznej 165 Wytwarzanie mebla według opracowanej dokumentacji 168 5

Wprowadzenie Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działającego pracownika w warunkach gospodarki rynkowej. Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować się kreatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego kształcenia i doskonalenia się oraz umiejętnością poruszania się na rynku pracy. Współczesna szkoła zawodowa powinna zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie umiejętności korzystania z komputera i stosowania jego oprogramowania w procesie rozwiązywania różnych problemów, przygotowanie absolwenta do myślenia i działania przedsiębiorczego oraz kształtowania umiejętności wytwarzania pomysłów i rozwiązywania problemów. Wprowadzenie do systemu szkolnego modułowych programów nauczania, w których cele i materiał wynikają z zadań zawodowych, umożliwi przede wszystkim: przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu, głównie poprzez realizację zadań zbliżonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy oraz korelację i integrację treści kształcenia z różnych dyscyplin wiedzy i opanowanie umiejętności zawodowych. Kształcenie modułowe w odróżnieniu od kształcenia przedmiotowego, charakteryzuje się tym, że: programy kształcenia są elastyczne, poszczególne jednostki można wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu uzyskiwanych kwalifikacji, wymagań i potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy, proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, rozwiązania organizacyjno-programowe dają możliwość uzyskania kwalifikacji zawodowych różnymi drogami, każdy moduł zaliczany oddzielnie daje kwalifikacje do wykonywania pracy zawodowej, przejście do kolejnej jednostki modułowej następuje po ocenie i zaliczeniu przez ucznia jednostki poprzedniej, kształcenie odbywa się na zasadach transferu przyswojonych wiadomości i umiejętności. Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie. Modułowy program nauczania składa się z zestawu modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie ustalonych kryteriów. 6

Program jednostki modułowej stanowi element modułu kształcenia w zawodzie, obejmujący logiczny i możliwy do wykonania wycinek pracy o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. W strukturze programu wyróżnia się: założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literaturę. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki modułowej, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek modułowych, zawierający elementy: symbol cyfrowy zawodu, zgodnie z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykładowy zapis kodowania modułu: 311[32].O1 311[32] symbol cyfrowy zawodu: technik technologii drewna O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: podstawy procesów technologicznych Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 311[32].O1.01 311[32] symbol cyfrowy zawodu: technik technologii drewna O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: podstawy procesów technologicznych 01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 7

I. Założenia programowo organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Typowe stanowiska pracy Szerokoprofilowe kształcenie w zawodzie technik technologii drewna daje możliwość zatrudnienia w zakładach przemysłu drzewnego: meblarskiego, tartacznego, stolarki budowlanej, produkcji tworzyw drzewnych, opakowań, galanterii drzewnej i innych oraz w ośrodkach projektowania i marketingu wyrobów z drewna. Absolwent technikum lub szkoły policealnej może być zatrudniony w działach technicznoprodukcyjnych i nieprodukcyjnych, w laboratoriach zakładowych oraz branżowych na stanowiskach: kierownik zakładu, działu produkcyjnego, magazynu, mistrz działu produkcyjnego, technik kontroli jakości, technik laborant, technolog, technik konstruktor, projektant, operator obrabiarek, urządzeń, linii obróbczych i produkcyjnych, konsultant w placówkach obrotu drewnem, płytami i wyrobami. Zadania zawodowe Zadania zawodowe technologa drewna obejmują: organizowanie i nadzorowanie procesów produkcyjnych w zakładach przemysłu drzewnego, projektowanie i wykonywanie wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych, ocenianie jakości materiałów i wyrobów, sporządzanie dokumentacji projektowej, konstrukcyjnej i technologicznej, programowanie, nadzorowanie i obsługę obrabiarek, urządzeń, linii obróbczych i produkcyjnych, określanie stanu technicznego i zdolności produkcyjnych maszyn i urządzeń. Umiejętności zawodowe: W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: rozpoznawać rodzaje, badać oraz oceniać jakość drewna, tworzyw drzewnych i innych materiałów stosowanych w procesie wytwórczym, dobierać materiały podstawowe i pomocnicze do produkowanych wyrobów, 8

stosować podstawy mechaniki technicznej, elektroniki, automatyki i informatyki w procesie produkcyjnym, zabezpieczać drewno i wyroby z drewna przed działaniem czynników zewnętrznych, sterować procesem suszenia materiałów drzewnych i kontrolować jego przebieg, nadzorować przygotowanie do pracy, ustawienie i obsługę obrabiarek, maszyn i urządzeń, linii obróbczych i produkcyjnych, projektować oprzyrządowanie i pomoce warsztatowe, obsługiwać i konserwować obrabiarki i urządzenia w procesie produkcyjnym, organizować stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, wykonywać badania laboratoryjne, interpretować i wdrażać ich wyniki, organizować i kontrolować procesy technologiczne, posługiwać się programami komputerowego wspomagania, przygotowania i prowadzenia procesów produkcyjnych, odczytywać, interpretować, wykonywać szkice i rysunki techniczne, projektować wyroby z drewna i tworzyw drzewnych, opracowywać dokumentację rysunkową i technologiczną, kontrolować i oceniać jakość elementów, podzespołów i wyrobów, stosować energooszczędne technologie procesów produkcji, ustalać warunki magazynowania, pakowania, transportu materiałów i wyrobów, przygotowywać oferty handlowe, prowadzić reklamę i marketing, wykonywać naprawy i renowacje wyrobów z drewna, stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, prawa pracy i zasady ochrony środowiska, korzystać z literatury technicznej, norm oraz innych źródeł informacji, prowadzić racjonalną gospodarkę materiałową, oceniać jakość i poprawność wykonanej pracy, komunikować się i współpracować z zespołem, prezentować i doskonalić umiejętności zawodowe, udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu: zainteresowania i uzdolnienia techniczne, wyobraźnia przestrzenna, koncentracja i podzielność uwagi, szybkość orientacji, cierpliwość, wytrwałość i systematyczność, spostrzegawczość i opanowanie, zdyscyplinowanie, poczucie odpowiedzialności, łatwość nawiązywania kontaktów społecznych, umiejętność współpracy w zespole, zdolności organizacyjne, 9

zdolność do analizowania sytuacji i podejmowania decyzji. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno - wychowawczego Modułowy program nauczania dla zawodu technik technologii drewna może być realizowany w 4-letnim technikum oraz w szkole policealnej dla młodzieży i dla dorosłych. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia orientację w zawodzie i ułatwia ewentualną zmianę zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe są zawarte w dziewięciu modułach: jeden ogólnozawodowy, siedem zawodowych i jeden specjalizacyjny (do wyboru). Moduły są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści programowe stanowiące określoną całość, a ich realizacja umożliwia opanowanie umiejętności, niezbędnych do wykonania określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych. Program modułu 311[32].O1 - Podstawy procesów technologicznych, składający się z dziewięciu jednostek modułowych, zawiera ogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące budowy drewna, sposobów jego składowania i zabezpieczania, metrologii technicznej, przepisów bhp oraz prawa pracy, wykorzystania dokumentacji techniczno-technologicznej, programów komputerowych oraz innych źródeł informacji w przemyśle drzewnym. Powinien on być realizowany w pierwszej kolejności. Program modułu 311[32].Z1 - Technologia przerobu drewnaskładający się z sześciu jednostek modułowych, zawiera zawodowe treści kształcenia dotyczące zasad racjonalnego przerobu drewna. Program modułu 311[32].Z2 - Technologia wytwarzania elementów - składający się z ośmiu jednostek modułowych, zawiera zawodowe treści kształcenia umożliwiające opanowanie umiejętności związanych z podstawowymi rodzajami obróbki drewna, organizacją stanowisk pracy, z uwzględnieniem zasad ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy, obsługą maszyn i urządzeń. 10

Program modułu 311[32].Z3 - Technologia prac pomocniczych - składa się z pięciu jednostek modułowych, zawiera zawodowe treści kształcenia dotyczące procesu klejenia, wykończania powierzchni oraz naprawy i renowacji wyrobów z drewna. Program modułu 311[32].Z4 - Technologia tapicerstwa składający się z trzech jednostek modułowych, obejmuje treści kształcenia dotyczące rozróżniania i dobierania surowców, materiałów i narzędzi oraz wykonywania wyrobów tapicerowanych. Program modułu 311[32].Z5 - Technologia montażu i magazynowania składający się z trzech jednostek modułowych, zawiera zawodowe treści kształcenia, umożliwiające nabycie umiejętności montażu, pakowania i magazynowania wyrobów. Program modułu 311[32].Z6 - Projektowanie wyrobów z drewna - składający się z siedmiu jednostek modułowych, zawiera zawodowe treści kształcenia, umożliwiające ukształtowanie umiejętności związanych z konstruowaniem wyrobów z drewna oraz wykonywaniem dokumentacji techniczno-technologicznej. Program modułu 311[32].Z7 - Praktyka zawodowa składa się z czterech jednostek modułowych, które są realizowane w zakładzie produkcyjnym i dotyczą treści związanych ze sposobami organizacji i nadzorowania procesu produkcyjnego oraz przygotowaniem materiałów do produkcji i obsługą wybranych stanowisk pracy. Program modułu 311[32].S - Specjalizacja - składający się z trzech jednostek modułowych, zawiera zawodowe treści kształcenia. W wyniku realizacji programu uczeń (w zależności od specjalizacji jaką wybierze) zapoznaje się ze strukturą organizacyjno-techniczną zakładu oraz projektuje i wykonuje wyrób wraz z pełną dokumentacją technicznotechnologiczną. W trakcie realizacji programu należy zwrócić uwagę na tematykę dotyczącą: oszczędnego gospodarowania surowcem drzewnym, wymagań stawianych wyrobom z drewna, dokumentacji techniczno-technologicznej wykorzystywanej w przemyśle drzewnym, wykorzystania programów komputerowych, korzystania z różnych źródeł informacji, 11

planowania i organizowania stanowiska pracy, prezentowania efektów własnej pracy. W trakcie realizacji programów modułów zawodowych należy wykorzystywać wiedzę i umiejętności z programu modułu ogólnozawodowego. Ma to na celu utrwalenie wiedzy i umiejętności, określonych w programach jednostek modułowych modułu 311[32].O1 - Podstawy procesów technologicznych. W realizacji programu należy również uwzględnić korelację między jednostkami modułowymi umożliwiającą: skrócenie czasu nauki poprzez wyeliminowanie z cyklu kształcenia wcześniej zrealizowanych wspólnych treści dla jednostek modułowych, wykorzystanie tego samego wyposażenia techniczno-dydaktycznego na różnych etapach kształcenia zawodowego. W trakcie realizacji modułu 311[32].S uczeń wybiera specjalizację zgodnie z zainteresowaniami lub zapotrzebowaniem lokalnego rynku pracy. Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. 12

Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Zestawienie modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 311[32].O1 Podstawy procesów technologicznych 468 311[32].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 70 311[32].O1.02 Korzystanie z przepisów kodeksu pracy 23 311[32].O1.03 Rozpoznawanie metali i ich stopów 30 311[32].O1.04 Rozpoznawanie, składowanie i zabezpieczanie drewna 80 311[32].O1.05 Wykonywanie, odczytywanie i interpretowanie szkiców, schematów i rysunków 65 311[32].O1.06 Rozróżnianie typowych części i zespołów maszyn 55 311[32].O1.07 Wykorzystywanie metrologii technicznej 60 311[32].O1.08 Wykorzystywanie techniki komputerowej i dokumentacji techniczno - technologicznej 50 311[32].O1.09 Promowanie i sprzedaż wyrobów drzewnych 35 Moduł 311[32].Z1 Technologia przerobu drewna 252 311[32].Z1.01 Dostawa i odbiór drewna okrągłego 12 311[32].Z1.02 Obróbka drewna tartacznego 80 311[32].Z1.03 Sortowanie materiałów tartych 15 311[32].Z1.04 Suszenie drewna 40 311[32].Z1.05 Technologia tworzyw drzewnych 60 311[32].Z1.06 Chemiczny przerób drewna 45 Moduł 311[32].Z2 Technologia wytwarzania elementów 360 311[32].Z2.01 Kształtowanie elementów narzędziami ręcznymi i zmechanizowanymi 70 311[32].Z2.02 Maszynowe pozyskiwanie elementów surowych 50 311[32].Z2.03 Technologia strugania wyrównującego i grubościowego oraz szlifowania powierzchni 50 311[32].Z2.04 Maszynowe wykonywanie złączy i profili 84 311[32].Z2.05 Technologia toczenia i obtaczania 36 311[32].Z2.06 Parzenie i gięcie drewna 23 311[32].Z2.07 Szlifowanie drewna 15 13

311[32].Z2.08 Wykorzystywanie komputeryzacji i automatyzacji w procesach obróbki drewna 32 Moduł 311[32].Z3 Technologia prac pomocniczych 108 311[32].Z3.01 Klejenie drewna i tworzyw drzewnych 25 311[32].Z3.02 Wykończanie powierzchni wyrobów stolarskich 55 311[32].Z3.03 Wykonywanie naprawy oraz renowacji wyrobów z drewna i tworzyw drzewnych 28 Moduł 311[32].Z4 Technologia tapicerstwa 72 311[32].Z4.01 Rozpoznawanie surowców, materiałów 311[32].Z4.02 i półfabrykatów tapicerskich 18 Dobieranie narzędzi, maszyn i urządzeń do prac tapicerskich 18 311[32].Z4.03 Wykonywanie wyrobów tapicerowanych 36 Moduł 311[32].Z5 Technologia montażu i magazynowania 72 311[32].Z5.01 Rozpoznawanie okuć, akcesoriów i łączników 16 311[32].Z5.02 Dobieranie maszyn i urządzeń do prac montażowych 20 311[32].Z5.03 Wykonywanie prac montażowych, pakowanie i magazynowanie wyrobów 36 Moduł 311[32].Z6 Technologia projektowania wyrobów z drewna 192 311[32].Z6.01 Klasyfikowanie wyrobów z drewna 10 311[32].Z6.02 Wykonywanie połączeń elementów w konstrukcjach z drewna 15 311[32].Z6.03 Wykonywanie dokumentacji konstrukcji wielkowymiarowych z drewna 20 311[32].Z6.04 Projektowanie mebli 52 311[32].Z6.05 Projektowanie wyrobów stolarki budowlanej 40 311[32].Z6.06 Określanie trwałości i wytrzymałości konstrukcji z drewna litego i tworzyw drzewnych 311[32].Z6.07 311[32].Z7.01 311[32].Z7.02 311[32].Z7.03 20 Wykonywanie dokumentacji technicznotechnologicznej wyrobu 35 Moduł 311[32].Z7 Praktyka zawodowa 140 Organizowanie i nadzorowanie procesu produkcji w zakładzie pracy 35 Przygotowywanie surowców i materiałów do produkcji 35 Obsługiwanie wybranych stanowisk produkcyjnych 70 14

Moduł 311[32].S Specjalizacja Technologia meblarstwa 96 311[32].S.01 Określanie struktury organizacyjnej zakładu meblarskiego 15 311[32].S.02 Wykonywanie dokumentacji techniczno technologicznej 31 311[32].S.03 Wytwarzanie mebla według opracowanej dokumentacji 50 Razem: 1760 Proponowana liczba godzin na realizację programu odnosi się do planu nauczania w czteroletnim technikum dla młodzieży. Na podstawie wykazu opracowano dydaktyczną mapę programu nauczania dla zawodu, na którą składają się schematy układów jednostek modułowych w modułach. 15

Dydaktyczna mapa programu 311[32].O1 Podstawy procesów technologicznych 311[32].O1.01 311[32].O1.02 311[32].O1.03 311[32].O1.04 311[32].O1.05 311[32].O1.06 311[32].O1.07 311[32].O1.08 311[32].O1.09 311[32].Z1 Technologia przerobu drewna 311[32].Z1.01 311[32].Z1.02 311[32].Z1.03 311[32].Z1.04 311[32].Z1.05 311[32].Z1.06 311[32].Z3 Technologia prac pomocniczych 311[32].Z2 Technologia wytwarzania elementów 311[32].Z4 Technologia tapicerstwa 311[32].Z3.01 311[32].Z3.02 311[32].Z2.01 311[32].Z2.02 311[32].Z4.01 311[32].Z4.02 311[32].Z3.03 311[32].Z4.03 311[32].Z2.03 311[32].Z2.04 311[32].Z2.05 311[32].Z2.06 311[32].Z2.07 311[32].Z2.08 311[32].Z5 Technologia montażu i magazynowania 311[32].Z7 Praktyka zawodowa 311[32].Z6 Technologia projektowania 311[32].Z5.01 311[32].Z5.02 311[32]Z6.01 311[32]Z6.02 311[32].Z5.03 311[32]Z7.01 311[32]Z7.02 311[32]Z2.03 311[32].S Specjalizacja 311[32]Z6.03 311[32]Z6.04 311[32]Z6.05 311[32]Z6.06 311[32].S.01 311[32].S.02 311[32].S.03 311[32]Z6.07 16

Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Nauczyciel powinien z niej korzystać przy planowaniu zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu nauczania oraz treści jednostek modułowych. Moduł O1 powinien być realizowany w pierwszej kolejności. Występują w nim treści wykorzystywane w innych modułach. Nauczyciele realizujący program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciel kierujący procesem nabywania umiejętności powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem kształtowania umiejętności zawodowych, z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów. Ponadto, powinien rozwijać zainteresowania zawodem, wskazywać na możliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Powinien także kształtować umiejętności kluczowe, a wśród nich szczególnie: pracę w grupie, komunikację interpersonalną, wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji. Powinien również kształtować właściwe dla zawodu postawy uczniów,takie jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, porządek na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne stosowanie materiałów. W uzasadnionych przypadkach nauczyciel może ustalić indywidualny tok kształcenia (dotyczy to uczniów posiadających skierowanie z poradni psychologiczno-pedagogicznej). Nauczyciel powinien uczestniczyć w organizacji bazy technicznodydaktycznej oraz ewaluacji programu nauczania, szczególnie w okresie dynamicznych zmian w technice. Wskazane jest opracowywanie przez nauczycieli pakietów edukacyjnych, stanowiących dydaktyczną obudowę programów jednostek modułowych. Pakiety powinny być opracowane zgodnie z metodologią kształcenia modułowego. Modułowy program nauczania należy realizować aktywizującymi metodami nauczania: metodą przypadków, sytuacyjną, metodą dyskusji, samokształcenia kierowanego oraz praktycznymi: tekstu przewodniego, projektów, ćwiczeń praktycznych. Dominującą metodą nauczania są ćwiczenia praktyczne. Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do zakładów, na targi i wystawy branżowe. Podczas realizacji procesu dydaktycznego należy zwrócić uwagę na samokształcenie, z wykorzystywaniem takich 17

materiałów, jak: podręczniki, czasopisma, foldery, normy, instrukcje, poradniki, Internet i pozatekstowe źródła informacji. W realizacji treści programowych, w tym ćwiczeń, należy uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów, jak: tekst przewodni, instrukcje do metody projektów, karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, instrukcje do wykonania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć uczniów. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny poziomu wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące powinny być realizowane w trakcie zajęć. Mają na celu dostarczanie bieżących informacji o efektywności procesu nauczania. Informacje uzyskiwane w wyniku badań pozwalają na dokonywanie korekt w procesie nauczania-uczenia się. Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. W procesie oceniania należy określać poziom osiągnięć uczniów w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno być realizowane za pomocą pomiaru dydaktycznego. Sprawdzanie osiągnięć ucznia wymaga określenia kryteriów i norm oceny, opracowania testów osiągnięć, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów. Środki dydaktyczne, niezbędne w organizacji i realizacji modułowego procesu kształcenia, powinny obejmować: pomoce i materiały dydaktyczne, techniczne środki kształcenia oraz dydaktyczne środki pracy. Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne, określone w programach jednostek modułowych. Orientacyjna liczba godzin na realizację programu, zamieszczona w tabelach wykazu jednostek modułowych w poszczególnych modułach, może ulegać zmianie w zależności od stosowanych metod nauczania i środków dydaktycznych. Programy modułów i jednostek modułowych mogą być realizowane w różnych formach organizacyjnych, zależnie od tematyki: w systemie klasowo - lekcyjnym, w pracowniach z podziałem uczniów na grupy, indywidualnie, na stanowiskach ćwiczeniowych i w zakładach pracy. 18

W procesie kształcenia modułowego realizowane są zintegrowane teoretyczno - praktyczne treści programowe. Organizacyjne formy pracy uczniów powinny być dostosowywane do treści i metod kształcenia. Wskazane jest, żeby zajęcia były prowadzone w grupach 12-16 osobowych. Inne formy organizacyjne, to praca w zespołach 2-4 osobowych i praca indywidualna. Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowego programu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposażenie techniczne i dydaktyczne. Pracownie ćwiczeń praktycznych (laboratoria), w których realizowany jest proces dydaktyczny, powinny posiadać: stanowiska ćwiczeń praktycznych, wyposażone w niezbędne narzędzia, sprzęt i urządzenia, stanowiska pracy uczniów, dostosowane do różnych form organizacyjnych (praca grupowa, praca indywidualna), stanowisko pracy nauczyciela, wyposażone w sprzęt audiowizualny i multimedialny, bibliotekę podręczną, odpowiadającą potrzebom samodzielnego i grupowego uczenia się, stanowiska komputerowe wraz z oprogramowaniem do wykonywania dokumentacji rysunkowej. Na podstawie analizy zadań i umiejętności, określonych dla zawodu, można wytypować następujące pracownie ćwiczeniowe: pracownia projektowania wyrobów z drewna, pracownia technologiczna, pracownia mechanicznej obróbki drewna, pracownia tapicerstwa, pracownia badań laboratoryjnych. Część zajęć może być realizowana w zakładach pracy - dotyczy to zwłaszcza modułów, których realizacja wymaga specjalistycznego sprzętu (tartacznictwo, montaż, suszenie). Stosowanie metody tekstu przewodniego i metody projektów wymaga wyposażenia pracowni ćwiczeń praktycznych w sprzęt i urządzenia techniczne, umożliwiające organizację pracy w grupach 2-4 osobowych lub w zespołach wieloosobowych. Wskazane jest, żeby uczniowie mogli zapoznać się z rzeczywistymi warunkami pracy, z organizacją stanowisk pracy i procesem pracy, warunkami magazynowania materiałów, sprzętu oraz zabezpieczeniem pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony ppoż. Konieczne są systematyczne działania szkoły, jak: organizowanie zaplecza technicznego, umożliwiającego opracowanie obudowy dydaktycznej, 19

współpraca z zakładami pracy, związanymi z kierunkiem kształcenia zawodowego, celem aktualizacji treści programowych, odpowiadających wymaganiom współczesnej techniki, technologii oraz rynku pracy, doskonalenie nauczycieli w zakresie metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych. 20

II. Plany nauczania Czteroletnie technikum Zawód: technik technologii drewna 311[32] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Klasy I-IV Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I-VIII Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Forma zaoczna 1. Podstawy procesów technologicznych 13 9 164 2. Technologia przerobu drewna 7 5 88 3. Technologia wytwarzania elementów 10 7 126 4. Technologia prac pomocniczych 3 2 38 5. Technologia tapicerstwa 2 1 25 6. Technologia montażu i magazynowania 3 2 38 7. Technologia projektowania wyrobów z drewna 8 6 101 8. Specjalizacja 4 3 50 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 21

Plan nauczania Szkoła policealna Zawód: technik technologii drewna 311[32] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Semestry I - IV Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I - IV Forma zaoczna 1. Podstawy procesów technologicznych 13 10 177 2. Technologia przerobu drewna 7 5 96 3. Technologia wytwarzania elementów 10 8 136 4. Technologia prac pomocniczych 3 2 41 5. Technologia tapicerstwa 2 1 27 6. Technologia montażu i magazynowania 3 2 41 7. Technologia projektowania wyrobów z drewna 8 6 109 8. Specjalizacja 4 3 55 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 22

Plan nauczania Szkoła policealna Zawód: technik technologii drewna 311[32] Podbudowa programowa: liceum profilowane, profil leśnictwo i technologia drewna Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Semestry I -II Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Form stacjonarna Semestry I - II Liczba godzin w rocznym okresie nauczania Forma zaoczna 1. Technologia przerobu drewna 6 5 82 2. Technologia wytwarzania elementów 9 7 122 3. Technologia prac pomocniczych 3 2 40 4. Technologia tapicerstwa 1 1 14 5. Technologia montażu i magazynowania 3 2 40 6. Technologia projektowania wyrobów z drewna 7 5 94 7. Specjalizacja 3 2 40 Razem 32 24 432 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 23

III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 311[32].O1 Podstawy procesów technologicznych 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: posługiwać się podstawową terminologią stosowaną w przemyśle drzewnym, określać znaczenie drewna jako surowca, rozpoznawać rodzaje, określać właściwości i przeznaczenie drewna, charakteryzować zasady składowania i zabezpieczania drewna przed działaniem czynników zewnętrznych, sporządzać rysunki techniczne i szkice, posługiwać się dokumentacją techniczno-technologiczną, rozpoznawać typowe części i zespoły maszyn oraz narzędzia, odczytywać, wyszukiwać i analizować wyniki pomiarów, posługiwać się programami komputerowymi wykorzystywanymi w przemyśle drzewnym, przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom, analizować potrzeby rynku konsumentów, przygotowywać ofertę handlową, korzystać z literatury i innych źródeł informacji technicznej, gromadzić i przetwarzać dane, posługiwać się kodeksem pracy, przestrzegać praw i obowiązków pracownika, stosować zasady ochrony środowiska naturalnego. 24

2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 311[32].O1.01 Nazwa jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację 70 311[32].O1.02 Korzystanie z przepisów kodeksu pracy 23 311[32].O1.03 Rozpoznawanie metali i ich stopów 30 311[32].O1.04 Rozpoznawanie, składowanie i zabezpieczanie drewna 80 311[32].O1.05 Wykonywanie, odczytywanie i interpretowanie szkiców, schematów i rysunków 65 311[32].O1.06 Rozróżnianie typowych części i zespołów maszyn 55 311[32].O1.07 Wykorzystywanie metrologii technicznej 60 311[32].O1.08 Wykorzystywanie techniki komputerowej i dokumentacji techniczno - technologicznej 50 311[32].O1.09 Promowanie i sprzedaż wyrobów drzewnych 35 Razem 468 25

3. Schemat układu jednostek modułowych 311[32]O1 Podstawy procesów technologicznych 311[32].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 311[32].O1.02 Korzystanie z przepisów kodeksu pracy 311[32].O1.03 Rozpoznawanie metali i ich stopów 311[32].O1.04 Rozpoznawanie, składowanie i zabezpieczanie drewna 311[32].O1.05 Wykonywanie, odczytywanie i interpretowanie szkiców schematów i rysunków 311[32].O1.06 Rozróżnianie typowych części i zespołów maszyn 311[32].O1.07 Wykorzystywanie metrologii technicznej 311[32].O1.08 Wykorzystywanie techniki komputerowej i dokumentacji techniczno-technologicznej 311[32].O1.09 Promowanie i sprzedaż wyrobów drzewnych 26

4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Bajkowski J.: Maszyny i urządzenia do obróbki drewna. Część1. WSiP, Warszawa 1995 Bieniek S.: Maszyny i urządzenia do obróbki drewna. Część 2. WSiP, Warszawa 1995 Buksiński T. Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996 Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa, 1996 Giełdowski L.: Konstrukcje mebli. Część 1. Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1995 Gromadzki J., Poskrobko W.: Technologia drewna. Część I. PWRiL, Warszawa 1982 Kokociński W.: Anatomia drewna. Prodruk, Poznań 2002 Kosiński Cz.: Rysunek zawodowy w meblarstwie. Część I i II. WSiP, Warszawa 1986 Krzysik F.: Nauka o drewnie. PWN, Warszawa 1978 Olszewski J.: Maszynoznawstwo dla techników przemysłu drzewnego. PWRiL, Warszawa 1977 Orlik Z., Surowiak W.: Części maszyn. Część I i II. WSiP, Warszawa 1974 Ordon J.: Podstawy normalizacji. Wydawnictwa normalizacyjne, Warszawa 1981 Szczuka J., Żurowski J.: Materiałoznawstwo przemysłu drzewnego. WSiP, Warszawa 1995 Technologia drewna - podręcznik do nauki zawodu. Praca zbiorowa. Rea, Warszawa 2002 Żurawski J.: Pracownia techniczno-doświadczalna w meblarstwie. PWSzZ, Warszawa 1973 Zbiór aktów normatywnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Katalogi maszyn i urządzeń do obróbki i przerobu drewna. Normy branżowe. Przemysł drzewny - Miesięcznik Stowarzyszenie SITLiD. Kodeks pracy. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 27

Jednostka modułowa 311[32].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: zastosować obowiązujące przepisy prawne w zakresie bezpieczeństwa, higieny i prawa pracy, zinterpretować uprawnienia nadzoru państwowego dotyczące warunków pracy, dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą i zareagować zgodnie z obowiązującą instrukcją, udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, ocenić wpływ czynników fizycznych, biologicznych i chemicznych na człowieka w środowisku pracy, zastosować metody zapobiegania i likwidacji wpływu czynników szkodliwych, określić źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego spowodowane przez zakład pracy, zorganizować stanowiska pracy z uwzględnieniem wymagań ergonomii, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,ochrony przeciwpożarowej. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Elementy ergonomii, fizjologii i higieny pracy. Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy. Postępowanie w sytuacjach zagrożeń, awarii i wypadków. Zasady ochrony środowiska. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony indywidualnej, stosownie do rodzaju pracy. Rozpoznawanie zagrożeń w środowisku pracy. Projektowanie bezpiecznego i ergonomicznego stanowiska pracy. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia pożaru. Udzielanie pierwszej pomocy. Określanie przyczyn degradacji środowiska. Poznawanie metod eliminowania zagrożeń ekologicznych. 28

4. Środki dydaktyczne Foliogramy i fazogramy. Przezrocza i filmy dydaktyczne. Teksty przewodnie. Filmy dydaktyczne. Typowy sprzęt gaśniczy, gaśnice. Odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej. Ilustracje i fotografie zagrożenia na stanowiskach pracy. Instrukcje, regulaminy, zestaw norm. Czasopisma fachowe. Kodeks pracy. Środki medyczne do udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programowe jednostki modułowej obejmują zagadnienia dotyczące podstawowych pojęć z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad kształtowania bezpiecznych warunków pracy, ochrony środowiska i wymagań ergonomii. Program jednostki powinien być realizowany aktywizującymi metodami nauczania, takimi jak: metoda przewodniego tekstu, metoda projektów, dyskusja, gry dydaktyczne, metoda przypadków, metoda sytuacyjna i inscenizacji. Wskazane jest prowadzenie ćwiczeń w grupach 3-4 osobowych. Podczas ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności rozpoznawania i stosowania sprzętu oraz wykonywania czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy oraz ochroną środowiska. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji. Należy wykorzystywać internet do pozyskiwania informacji zamieszczanych przez firmy produkujące środki ochrony osobistej, sprzęt gaśniczy, środki medyczne oraz urządzenia zabezpieczające. Konieczne jest uświadomienia uczniom, że ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów przedstawionych uczniom na początku zajęć. Sprawdzanie wiadomości ucznia niezbędnych do realizacji ćwiczeń praktycznych może być prowadzone metodą: sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas ćwiczeń. 29

Obserwując czynności ucznia podczas wykonywanych ćwiczeń i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę na umiejętności: wykonywanie zadań zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych. Ocenę wykonania ćwiczeń należy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Ćwiczenia wykonane nieprawidłowo należy powtarzać aż do uzyskania wyniku pozytywnego. 30

Jednostka modułowa 311[32].O1.02 Korzystanie z przepisów Kodeksu pracy 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: wskazać zasady prawa pracy, sporządzić umowę o pracę, rozwiązać umowę o pracę, określić prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy, ustalić wymiar urlopu, wskazać co składa się na system ochrony pracy w Polsce, ustalić tok postępowania w razie wypadku przy pracy, wskazać rodzaje chorób zawodowych w przemyśle drzewnym, określić obowiązki organów sprawujących nadzór nad warunkami pracy, ustalić sposób postępowania w sprawach o roszczenia wynikające ze stosunku pracy. 2. Materiał nauczania Podstawowe zasady prawa pracy. Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę. Prawa i obowiązki pracodawców i pracowników. Wynagrodzenie za pracę. Czas pracy. Urlopy wypoczynkowe. Ochrona pracy. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Organy sprawujące nadzór nad warunkami pracy. Odpowiedzialność za naruszenie prawa pracy. Regulaminy zakładowe. 3. Ćwiczenia Sporządzanie umów o pracę. Przygotowanie rozwiązania umowy o pracę. Ustalanie składników i obliczanie wynagrodzenia za pracę. Pisanie podań o urlopy. Określanie obowiązków pracodawców i innych podmiotów w zakresie ochrony pracy, Określanie obowiązków pracownika. Sporządzanie dokumentacji powypadkowej. Przygotowywanie dokumentacji do sądu pracy i organów nadzorujących. 31

4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Obowiązujące akty prawne. Druki. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programowe jednostki modułowej są niezbędne do funkcjonowania ucznia na rynku pracy w roli pracobiorcy lub pracodawcy. Realizacja programu jednostki modułowej powinna odbywać się z zastosowaniem aktywizujących metod nauczania oraz ćwiczeń. Ćwiczenia powinny być wykonywane samodzielnie. Przy wykonywaniu poszczególnych zadań należy zwrócić uwagę na umiejętność posługiwania się Kodeksem pracy i aktami normatywnymi oraz właściwe interpretowanie przepisów i staranne wypełnianie druków. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się w trakcie i na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej. W ocenie osiągnięć ucznia należy uwzględnić poziom wykonania ćwiczeń. Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy oceniać ucznia w zakresie wyobrębnionych celów kształcenia na podstawie: sprawdzianów pisemnych i ustnych, poziomu wykonywanych ćwiczeń. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywanych ćwiczeń należy zwrócić uwagę na: umiejętność posługiwania się aktami prawnymi, świadomość odpowiedzialności za naruszanie prawa pracy przez pracowników i pracodawcę. Ocenę wykonania ćwiczeń należy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Ocenianie osiągnięć ucznia powinno być dokonane zgodnie z obowiązującą skalą ocen. 32

Jednostka modułowa 311[32].O1.03 Rozpoznawanie metali i ich stopów 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: rozpoznać metale i stopy, określić zastosowanie metali i ich stopów, określić właściwości metali i ich stopów, określić rodzaje obciążeń, odkształceń i naprężeń, wykonać podstawowe obliczenia wytrzymałości materiałów. 2. Materiał nauczania Ogólna charakterystyka metali i ich stopów. Właściwości metali i ich stopów. Żelazo i jego stopy. Żeliwo i staliwo. Wpływ składu chemicznego stali na ich właściwości mechaniczne. Metale nieżelazne (kolorowe) i ich właściwości, stopy metali nieżelaznych. Spieki metaliczne. Prawo Hooke'a. Obliczenia wytrzymałościowe materiałów na rozciąganie, ściskanie, ścinanie, zginanie i skręcanie. Obróbka erozyjna. Obróbka ręczna metali. 3. Ćwiczenia Rozpoznawanie metali żelaznych, nieżelaznych oraz ich stopów. Wskazywanie zastosowania metali i ich stopów. Obliczanie wytrzymałości elementów na podstawowe rodzaje obciążeń. Określanie sposobów ochrony antykorozyjnej. 4. Środki dydaktyczne Próbki metali i ich stopów. Plansze, rysunki, foliogramy, filmy dydaktyczne o metalach i ich stopach, katalogi i materiały reklamowe. Programy komputerowe wspomagające obliczanie wytrzymałości. 33

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program nauczania jednostki modułowej powinien być realizowany z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania. Realizacja programu jednostki modułowej powinna odbywać się w formie zajęć teoretycznych oraz praktycznych, w pracowni wyposażonej w pomoce naukowe i sprzęt do prezentacji multimedialnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na samodzielność i dokładność wykonania ćwiczeń oraz współpracę w zespole. Realizacja programu jednostki powinna pozwalać na opanowanie umiejętności komunikowania się, współpracy z zespołem, prezentowanie wyników. Wskazane jest uzupełnianie wiadomości i umiejętności ucznia poprzez wyświetlanie filmów dydaktycznych, uczestnictwo w wycieczkach dydaktycznych oraz poszukiwanie informacji w internecie. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Celem realizacji programu nauczania jednostki modułowej jest wdrażanie ucznia do samodzielnej pracy, logicznego myślenia, analizowania i wnioskowania. W miarę możliwości na zajęciach należy prowadzić nauczanie wielopoziomowe, stawiać trudniejsze zadania uczniom zdolniejszym. Proponuje się, aby osiągnięcia ucznia były badane za pomocą: testów osiągnięć szkolnych, sprawdzianów ustnych i i pisemnych, obserwacji uczniów podczas wykonywania zadań i przygotowania do zajęć. Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno obejmować wszystkie umiejętności dotyczące metali i ich stopów, a także sposobów obróbki. Stanowi to podstawę uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny. 34

Jednostka modułowa 311[32].O1.04 Rozpoznawanie, składowanie i zabezpieczanie drewna 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: wskazać znaczenie drewna jako surowca, scharakteryzować budowę morfologiczną i anatomiczną roślin drzewiastych, rozpoznać ważniejsze rodzaje drzew, rozpoznać elementy budowy makroskopowej i mikroskopowej drewna, wykryć podobieństwa i różnice w budowie makroskopowej drewna drzew iglastych i liściastych, wskazać właściwości techniczno-użytkowe poszczególnych rodzajów drewna, rozpoznać i zdefiniować wady drewna zgodnie z obowiązującą normą, wskazać wpływ wad na właściwości techniczno-użytkowe zastosowania drewna, określić zasady doboru drewna do celów produkcyjnych, określić miąższość drewna okrągłego i tarcicy, rozróżnić sortymenty drewna okrągłego i materiałów tartych, zaplanować sposób składowania drewna w zależności od sortymentu, określić cele i znaczenie konserwacji drewna, dobrać środki chemiczne i metody konserwacji drewna okrągłego i tarcicy, w zależności od zastosowania drewna. 2. Materiał nauczania Kształt i morfologiczna budowa drzewa. Makroskopowa i mikroskopowa budowa drewna. Cechy rozpoznawcze drewna iglastego i liściastego. Wady drewna okrągłego i tarcicy. Właściwości fizyczne drewna. Trwałość drewna. Skład chemiczny drewna. Właściwości mechaniczne drewna. Właściwości techniczno-użytkowe drewna. Zastosowanie drewna. Składowanie drewna okrągłego i materiałów tartych. Czynniki niszczące drewno. Szkodniki drewna. 35

Zabezpieczanie drewna środkami chemicznymi. 3. Ćwiczenia Rozpoznawanie drzew iglastych i liściastych. Rozpoznawanie gatunków drewna na podstawie cech mikroskopowej i makroskopowej budowy. Rozpoznawanie i charakterystyka wad drewna. Oznaczanie właściwości technologicznych drewna. Mierzenie drewna okrągłego i materiałów tartych. Obliczanie miąższości drewna okrągłego i materiałów tartych. Dobieranie środków chemicznych i metod konserwacji drewna okrągłego i tarcicy w zależności od przeznaczenia. 4. Środki dydaktyczne Próbki ważniejszych gatunków drewna w trzech przekrojach. Przekroje poprzeczne drewna okrągłego. Próbki wad drewna. Tablice szkodników drewna. Średnicomierz, taśma miernicza, suwmiarka, lupa. Tablice miąższości. Klucze do oznaczania drzew. Zestaw norm. Filmy dydaktyczne, foliogramy. Modele urządzeń do konserwacji drewna. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treść programu jednostki modułowej zawiera podstawowe wiadomości z zakresu budowy i właściwości drewna. Szczególnie ważne jest opanowanie przez ucznia umiejętności rozpoznawania gatunków drewna oraz określania właściwości techniczno-użytkowych. Osiągnięcie przez ucznia celów kształcenia ujętych w programie jednostki jest niezbędne do realizacji programów kolejnych modułów. Warunkiem osiągnięcia założonych celów jest zastosowanie pokazu, ćwiczeń praktycznych oraz metody przewodniego tekstu. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technologicznej, w grupie do 15 osób, ćwiczenia powinny być prowadzone w zespołach 2-3 osobowych. Część zajęć powinna odbywać się w zakładach przemysłowych (konserwacja, składowanie, pomiar i klasyfikacja tarcicy) oraz w lesie (rozpoznawanie drzew, składowanie, pomiar i klasyfikacja drewna okrągłego). Realizacja ćwiczeń powinna zapewniać warunki samodzielnej i efektywnej pracy ucznia. 36

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie określonych kryteriów. Wiedza niezbędna do realizacji zadań praktycznych może być sprawdzana za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Zadania w teście powinny dotyczyć budowy drewna, właściwości i sposobów konserwacji. Sprawdzanie umiejętności praktycznych powinno być realizowane przez obserwację pracy ucznia podczas ćwiczeń. W trakcie obserwacji pracy ucznia należy zwrócić uwagę na organizację stanowiska pracy i dokładność wykonywania ćwiczeń. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, należy uwzględnić wyniki sprawdzianów pisemnych i ustnych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 37

Jednostka modułowa 311[32].O1.05 Wykonywanie, odczytywanie i interpretowanie szkiców, schematów i rysunków 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeń/słuchacz powinien umieć: zastosować normy w rysunku technicznym, posłużyć się materiałami i sprzętem kreślarskim, wykonać rysunek szkicowy, wykonać rysunki w rzutach prostokątnych, zastosować kłady i obroty w rysunkach, zwymiarować rysunek, odczytać schematy kinematyczne maszyn i urządzeń, złożyć rysunki techniczne, zinterpretować rysunek techniczny maszynowy i budowlany. 2. Materiał nauczania Normalizacja w rysunku technicznym. Materiały i przybory rysunkowe. Technika kreślenia. Przekroje. Rzutowanie. Ogólne zasady wymiarowania. Tolerancje. Pasowania. Rysunek odręczny. Rodzaje rysunku technicznego. Oznaczenia dodatkowe na rysunkach. Uproszczenia rysunkowe. Sporządzanie i odczytywanie schematów kinematycznych. Numerowanie rysunków. Składanie i przechowywanie rysunków i kopii rysunków. 3. Ćwiczenia Przygotowywanie arkusza do kreśleń. Wykonywanie pisma technicznego. Kreślenie oraz odręczne rysowanie przedmiotów z zastosowaniem różnego rodzaju linii i podziałek. Rysowanie elementów w przekrojach. Wykonywanie rysunku przedmiotu z zastosowaniem widoków pomocniczych, widoków i przekrojów cząstkowych. 38

Czytanie rysunków przedmiotów. Wymiarowanie przedmiotów rysowanych. Czytanie rysunków zawierających tolerancje wymiarów i pasowania. Wykonywanie rysunków prostych części maszyn. Czytanie rysunków złożeniowych. Czytanie schematów kinematycznych maszyn i urządzeń. Wykonywanie rysunku wykonawczego elementu. Wykonywanie rysunku podzespołu. Składanie rysunków technicznych i kopii do formatu A 4. 4. Środki dydaktyczne Przezrocza z zestawem wzorów rysunkowych. Wzorce rysunków technicznych. Komplet tablic poglądowych. Modele figur i brył geometrycznych. Typowe części maszyn jako modele do rysunku pojedynczego przedmiotu. Dokumentacja rysunkowa budowlana. Modele wyrobów drzewnych w różnych przekrojach wraz z planszami poglądowymi. Modele mebli tapicerowanych z planszami poglądowymi. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje wiadomości i umiejętności niezbędne w realizacji programów innych modułów. Zajęcia należy prowadzić w pracowni wyposażonej w stoły kreślarskie, a także w pełny zestaw środków dydaktycznych. Należy zwrócić uwagę na sprawdzanie umiejętności ucznia w zakresie przygotowania przyborów kreślarskich i sposobów posługiwania się nimi. Osiągnięcie zaplanowanych celów umożliwi zastosowanie aktywizujących metod nauczania oraz metody projektów i indywidualnych ćwiczeń. Ćwiczenia powinny być formułowane w sposób problemowy i o różnym stopniu trudności. Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy zwrócić uwagę ucznia na sposób rzutowania i podkreślić konieczność przestrzegania zasady zgodności rzutów. Należy wyjaśnić i wyraźnie zróżnicować pojęcia rysunku złożeniowego i rysunku zestawieniowego wyrobu. Wskazane jest wyjaśnianie sposobu rysowania schematów kinematycznych na przykładach znanych obrabiarek do drewna i urządzeń produkcyjnych. 39