Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Tarnobrzegu STAN ŚRODOWISKA W POWIECIE KOLBUSZOWSKIM W 2011 ROKU Czerwiec 2012
System PMŚ składa się z trzech bloków: presje na środowisko (informacje o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do środowiska, a w szczególności informacje o emisjach, pozyskiwane z systemu administracyjnego, statystyki publicznej oraz wytwarzane przez Inspekcję Ochrony Środowiska), stan środowiska (działania związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, analizowaniem i upowszechnianiem informacji o poziomach substancji i innych wskaźników charakteryzujących stan poszczególnych elementów przyrodniczych, oceny i prognozy (zintegrowane oceny i prognozy stanu środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe wiążące istniejący stan środowiska z czynnikami kształtującymi ten stan, mającymi swoje źródło w społeczno-gospodarczej działalności człowieka).
informacja o środowisku Blok oceny i prognozy Dane dot. czynników sprawczych np. działalności społ.-gosp., warunków meteorologicznych, hydrologicznych, napływów transgranicznych, dane o emisjach wytwarzane poza systemem PMŚ Blok presje Blok Stan Podsystemy 1. Monitoring jakości powietrza 2. Monitoring jakości wód 3. Monitoring jakości gleby i ziemi 4. Monitoring przyrody 5. Monitoring hałasu 6. Monitoring pól elektromagnetycznych Podstawowym blokiem w systemie PMŚ jest blok-stan. W oparciu o dane, zgromadzone w ramach tego bloku, wykonywane będą oceny dla poszczególnych komponentów środowiska. Blok ten składa się z siedmiu podsystemów. 7. Monitoring promieniowania jonizującego Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska (źródło: GIOŚ)
Monitoring stanu wód powierzchniowych płynących Zasady polityki wodnej w państwach Unii Europejskiej określa dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zwana Ramową Dyrektywą Wodną (RDW). Postanowienia Ramowej Dyrektywy Wodnej wdrożone zostały do polskiego prawa, przede wszystkim poprzez ustawę Prawo wodne. Ustawa ta stanowi podstawę prawną i merytoryczną do realizacji PMŚ w zakresie monitoringu wód. Od 2007 roku monitoring wód powierzchniowych prowadzony jest w wyznaczonych jednolitych częściach wód powierzchniowych (jcw). Jednolita część wód powierzchniowych oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Każda jednolitych częściach wód powierzchniowych przypisana została do jednego z 26 typów wód, które charakteryzują warunki środowiskowe cieku i wynikają z jego położenia geograficznego, wysokości bezwzględnej, cech geologicznych i morfologicznych terenu. Dla każdego typu wód ustalane są warunki referencyjne (stan naturalny, niezakłócony działalnością człowieka) i granice klas stanu ekologicznego.
Jednolite części wód powierzchniowych w obszarze województwa podkarpackiego
Monitoring stanu wód powierzchniowych płynących Dla jednolitych części wód, stanowiących podstawową jednostkę gospodarowania wodami, określa się stan ekologiczny/potencjał ekologiczny oraz stan chemiczny. Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadza nowe pojęcia w ocenie stanu wód: klasyfikację stanu ekologicznego jednolitych części wód w ciekach naturalnych, jeziorach, wodach przejściowych oraz wodach przybrzeżnych, klasyfikację potencjału ekologicznego sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych, klasyfikację stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych.
Monitoring stanu wód powierzchniowych płynących Stan wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki monitoringu z kryteriami wyrażonymi jako wartości graniczne wskaźników jakości wód. Na stan ogólny wód składają się stan ekologiczny/potencjał (w którym pod uwagę brane są elementy biologiczne, a także jako wskaźniki wspierające elementy fizykochemiczne i hydromorfologiczne tj.: reżim hydrologiczny wód, ciągłość rzeki, charakter podłoża) oraz stan chemiczny (oceniany na podstawie wskaźników chemicznych, charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym tzw. substancji priorytetowych). Podstawowe znaczenie w klasyfikacji zyskały elementy biologiczne, charakteryzujące występowanie w wodach różnych zespołów organizmów.
Monitoring stanu wód powierzchniowych płynących Obowiązek badania i oceny stanu wód powierzchniowych w ramach PMŚ wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne, przy czym zgodnie z ust. 3 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych należą do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. W programie monitoringu środowiska na rok 2011, w sieci monitoringowej rzek województwa podkarpackiego znalazła się jedna rzeka (Przyrwa) z terenu powiatu kolbuszowskiego, badana w przekroju pomiarowokontrolnym (ppk): Przyrwa - Nowa Wieś.
Ocena stanu wód w ppk i jcw, badanych w roku 2011 na terenie województwa podkarpackiego, jest w trakcie opracowywania. W lipcu br. ocena ta zostanie zamieszczona na stronie internetowej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, pod adresem: http://www.wios.rzeszow.pl/pl/14,54/2/informacje_o_srodowisku.html Szczegółowa analiza stanu wód, wraz z objaśnieniem metodyki oceny, będzie przedstawiona w corocznej publikacji WIOŚ Rzeszów: Raport o stanie środowiska w województwie podkarpackim w 2011 roku. Rzeka Przyrwa w m. Nowa Wieś (fot.: archiwum WIOŚ)
Monitoring powietrza atmosferycznego Wojewódzki inspektor ochrony środowiska, na podstawie art. 89 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska, jest zobowiązany do prowadzenia badań jakości powietrza atmosferycznego i wykonywania rocznych ocen. Celem funkcjonowania monitoringu jakości powietrza jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wykonywanie analiz i ocen w zakresie przestrzegania standardów jakości powietrza. Oceny jakości powietrza wykonuje się zgodnie z rozporządzeniem z dnia 17 grudnia 2008 roku w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu.
System monitoringu powietrza w województwie podkarpackim oparty jest na pomiarach stężeń zanieczyszczeń w powietrzu (tzw. imisji) na stacjach pracujących w ramach wojewódzkiej sieci pomiarowej. Ocena jakości powietrza prowadzona jest w strefach. Województwo podkarpackie podzielone jest na 2 strefy ze względu na NO 2, SO 2, CO, benzen, ozon, PM10, PM2.5, metale (ołów, arsen, kadm, nikiel) i benzo(a)piren zawarte w pyle PM10. Strefę stanowią miasto Rzeszów o liczbie mieszkańców przekraczającej 100 tys. oraz pozostała część województwa jako strefa podkarpacka. Lokalizacja stacji i stanowisk pomiarowych w województwie podkarpackim uwzględnionych w ocenie jakości powietrza za rok 2011
Na obszarze miasta Kolbuszowa, oraz w powiecie kolbuszowskim, nie ma stacji monitoringu jakości powietrza. Wpływ zakładów zlokalizowanych w powiecie kolbuszowskim, na jakość powietrza w strefie, monitorowany jest na stacjach zlokalizowanych w Rzeszowie, Nisku oraz Mielcu, gdzie dokonywane są pomiary stężeń zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu i metali ciężkich w pyle zawieszonym.
Dwutlenek siarki Z wyników pomiarów dwutlenku siarki, przeprowadzonych w roku 2011, w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza, wynika, że stężenia SO 2 na obszarze województwa podkarpackiego utrzymywały się na niskim poziomie. W strefie: miasto Rzeszów - stężenie średnioroczne dwutlenki siarki wyniosło 10,4 μg/m 3. W strefie podkarpackiej stężenia średnioroczne SO 2 kształtowały się na poziomie: w Nisku 4,8 μg/m3, w Jaśle 7,2 μg/m 3. W oparciu o wyniki pomiarów SO 2 ze stacji monitoringu powietrza, dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki, w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zakwalifikowane zostały do klasy A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 2011 r. zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń ustalonych dla dwutlenku siarki w powietrzu.
Dwutlenek azotu W 2011 r. średnioroczne stężenie dwutlenku azotu w Jaśle, zmierzone na stacji przy ul. Floriańskiej wyniosło 18 μg/m 3 i stanowiło 45% dopuszczalnej normy. W pozostałych punktach pomiarowych w Rzeszowie, Nisku i Przemyślu z uwagi na braki w seriach pomiarowych nie obliczono stężenia średniorocznego. Przy ocenie brano pod uwagę przebieg stężeń jednogodzinnych w ciągu roku. W oparciu o dostępne wyniki pomiarów dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego dwutlenkiem azotu w kryterium ochrony zdrowia za rok 2011. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm na żadnej stacji monitoringu powietrza, zlokalizowanej na obszarze województwa, co dało podstawę do zakwalifikowania stref miasto Rzeszów i podkarpackiej do klasy A.
Pył zawieszony PM10 Od kilku lat obserwowane jest ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza pyłem PM10 w województwie podkarpackim. Podobnie jak w latach ubiegłych, w roku 2011 na wszystkich stanowiskach pomiarowych zanotowane zostały przekroczenia standardów imisyjnych, ustalonych dla tego zanieczyszczenia. W 2011 r. monitorowanie poziomu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 w strefie podkarpackiej prowadzone było w sześciu punktach pomiarowych, zlokalizowanych w Przemyślu, Jaśle, Nisku, Mielcu i Krośnie. Na podstawie serii pomiarowych pyłu PM10 stwierdzono przekroczenie normy średniorocznej pyłu PM10 w Jaśle, Krośnie, Mielcu i Przemyślu. Na stanowisku pomiarowym w Nisku stężenie średnioroczne pyłu PM10 nie przekroczyło wartości 40 μg/m 3. Zauważyć jednak należy, że w 2011 r., z uwagi na awarię sprzętu pomiarowego, na stacji w Nisku nie wykonano pomiarów pyłu w miesiącu listopadzie, co spowodowało obniżenie wartości stężenia średniorocznego PM10.
Pył zawieszony PM10 Na podstawie wyników badań dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego pyłem PM10 w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zaliczone zostały do klasy C (przekroczenie standardów imisyjnych określonych dla pyłu PM10). Klasyfikacja stref w zakresie pyłu PM10 za rok 2011- cel ochrona zdrowia
Pył zawieszony PM2.5 Wyniki pomiarów pyłu PM2.5 przeprowadzone w roku 2011 wykazują wysokie zanieczyszczenie powietrza pyłem o wielkości ziaren poniżej 2,5 μm. Na podstawie wyników badań dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego pyłem PM2.5 w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zaliczone zostały do klasy C (przekroczenie standardów imisyjnych określonych dla pyłu PM2.5). Klasyfikacja stref w zakresie pyłu PM2.5 za rok 2011- cel ochrona zdrowia
Benzen Stężenia średnioroczne benzenu w wyznaczonych punktach pomiarowych nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy rocznej. Najwyższe stężenie średnioroczne benzenu na poziomie 2,6 μg/m 3 (52% normy) zanotowano w Nisku. Na podstawie wyników badań dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego benzenem w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zaliczono do klasy A (dotrzymany roczny standard imisyjny dla benzenu).
Zanieczyszczenia w pyle PM10 W 2011 r. WIOŚ w Rzeszowie prowadził badania zawartości arsenu, kadmu, niklu, ołowiu w pyle PM10 na 4 stanowiskach pomiarowych a benzo(a)pirenu w pyle PM10 na 6 stanowiskach pomiarowych. Stężenia arsenu, niklu oraz kadmu utrzymywały się na niskim poziomie, a strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zaliczono do klasy A. Badania benzo(a)pirenu prowadzone w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza w 2011 r. wykazały przekroczenie wartości docelowej we wszystkich punktach pomiarowych. Najwyższe średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu wynoszące 7,5 ng/m 3 (750% poziomu odniesienia) odnotowano w Przemyślu. W pozostałych punktach pomiarowych średnioroczne stężenia benzo(a)pirenu zawierały się w przedziale 4,1-5,5 ng/m 3 (410-550% wartości docelowej).
Zanieczyszczenia w pyle PM10 Po przeanalizowaniu wyników pomiarów ze stacji monitoringu powietrza, dokonano klasyfikacji stref w województwie podkarpackim ze względu na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego benzo(a)pirenem, w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zakwalifikowane zostały do klasy C co oznacza, że na terenie województwa wystąpiło przekroczenie wartości docelowej, ustalonej dla B(a)P w powietrzu. Klasyfikacja stref w zakresie benzo(a)pirenu za rok 2011 - cel ochrona zdrowia
Monitoring pól elektromagnetycznych W 2011 roku, na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, do badań na obszarze województwa podkarpackiego wytypowano 45 obszarów, na których w miejscach dostępnych dla ludności zlokalizowano po jednym punkcie pomiarowym. Na terenie powiatu kolbuszowskiego pomiary przeprowadzono w Kolbuszowej - rejon ulicy Obrońców Pokoju. Uzyskano wynik 0,2 V/m. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych na wyznaczonych obszarach województwa. Najwyższą wartość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego zarejestrowano w mieście Rzeszowie na osiedlu Śródmieście i wyniosła ona 0,65 V/m przy wartości dopuszczalnej 7V/m. Średnie wartości składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w poszczególnych kategoriach obszarów województwa w 2011 roku wyniosły odpowiednio: dla centralnych dzielnic lub osiedli miast o liczbie mieszkańców większej od 50 tys. 0,313 V/m, dla pozostałych miast 0,259 V/m, dla obszarów wiejskich poniżej progu czułości sondy.
Monitoring hałasu komunikacyjnego W 2011 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie nie prowadził pomiarów hałasu komunikacyjnego w powiecie kolbuszowskim. Pomiary takie wykonano ostatnio w 2009 roku na terenie miasta Kolbuszowa. Na terenie miejscowości Kolbuszowa w 2009 roku pomiary hałasu komunikacyjnego prowadzono w bezpośrednim sąsiedztwie odcinków ciągów komunikacyjnych: drogi krajowej nr 9, dróg wojewódzkich: 875, 987 oraz trasy europejskiej E371. Pomiary prowadzono w 4 punktach przy ulicy: Rzeszowskiej, Piłsudskiego, Sokołowskiej oraz Narutowicza.
Monitoring hałasu komunikacyjnego We wszystkich punktach pomiarowo-kontrolnych odnotowano przekroczenie standardów akustycznych. Zarejestrowane przekroczenia związane są prawdopodobnie ze wzmożonym ruchem pojazdów na wchodzącej w skład głównej trasy tranzytowej miasta drogi krajowej nr 9, stanowiącej część trasy europejskiej E371. Przy tej ulicy zarejestrowano także największe natężenie ruchu pojazdów ogółem we wszystkich okresach pomiarowych. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego Kolbuszowa rok 2009
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ