edycja 2007 Hubert Ludwiczak 1

PhD in Germany +++ Studia doktoranckie w Niemczech +++ PhD in Germany with focus on Life Sciences / w naukach biomedycznych edycja 2007 Hubert Ludwiczak 1 Ponisza broszura opisuje studia doktoranckie w Niemczech ze szczególnym naciskiem na nauki biomedyczne. Jest ona skierowana do polskich studentów oraz absolwentów studiów medycznych i przyrodniczych, którzy studiuj lub studiowali w Polsce i/lub przez jaki czas w Niemczech i myl o doktoracie poza granicami kraju. Praca pokazuje, i doktorat w Niemczech moe by ciekaw alternatyw dla studiów w Polsce ze wzgldu na silnie rozwinity tamtejszy sektor nauk biomedycznych. Praca ukazuje równie, jak wybra odpowiedni dla siebie ofert studiów doktoranckich, jakie dokumenty wysła oraz jak przygotowa si do rozmowy kwalifikacyjnej 2. Jest to ju druga edycja broszury, tym razem przeznaczona głównie dla tych, którzy chc si ubiega o doktorat w roku 2007 i roku akademickim 2007/2008 i podane s w niej najblisze terminy składania poda. SPIS TRECI: 1. Ogólne zasady przyj na studia doktoranckie i studiów doktoranckich w Niemczech....02 1.1. Co to s studia doktoranckie...02 1.2. Punkt wyjcia do podjcia studiów doktoranckich...02 1.3. System studiów doktoranckich w Niemczech - wiele instytucji, róne drogi....02 2. Gdzie szuka doktoratu w naukach biomedycznych?...05 2.1. Dlaczego studia doktoranckie w Niemczech w naukach biomedycznych...05 2.2. Jakie warunki powinien spełnia zagraniczny kandydat na studia doktoranckie w Niemczech w naukach biomedycznych?...06 2.3. Czy studia doktoranckie w Niemczech s finansowane?...07 2.4. Kiedy najlepiej ubiega si o studia doktoranckie?...19 2.5. Gdzie szuka ofert doktoratów w naukach biomedycznych?...19 2.5.1. Wyspecjalizowane portale internetowe....19 2.5.2. Instytuty naukowo-badawcze....26 2.5.3. Uniwersytety....27 2.5.4. Szkoły doktorantów...29 2.5.5. Firmy farmaceutyczne i biotechnologiczne...55 3. Jak ubiega si o miejsce na studiach doktoranckich w Niemczech?...56 3.1. Czy wysyła dokumenty przez internet, czy te klasyczn poczt?...56 3.2. Jakie dokumenty wysła ubiegajc si o miejsce na studiach doktoranckich?...56 3.2.1. Wysyłanie dokumentów mailem....56 3.2.2. Wysyłanie dokumentów listownie...57 3.3. W jakim jzyku wysła dokumenty?...57 3.4. Powiadczenie dyplomów, certyfikatów, zawiadcze....57 4. Jakie tytuły doktora s przyznawane w Niemczech w naukach biomedycznych?...57 5. Jak przygotowa si na rozmow kwalifikacyjn?...58 6. Polecane linki...59 6.1. Poratle zwizane z nauk i badaniami naukowymi w Niemczech....59 6.2. Portale dla młodych naukowców...59 Załcznik A - przykładowy list motywacyjny po niemiecku...61 Załcznik B - Przykładowy list motywacyjny po angielsku....62 Załcznik C - Przykładowe CV po angielsku w wersji kompaktowej....63 Załcznik D - Przykładowe CV po niemiecku w wersji kompaktowej...64 1 Kontakt z autorem: Hubert Ludwiczak, Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg, Klinikum der Medizinischen Fakultät, Institut für Medizinische Immunologie, Magdeburger Str. 2, 06097 Halle, E-Mail: hlbiotech@wp.pl 2 UWAGA!: poruszanie si po stronach internetowych, do których linki przedstawiane s w pracy, wymaga przede wszystkim znajomoci jzyka niemieckiego. - 1 -

1 OGÓLNE ZASADY PRZYJ NA STUDIA DOKTORANCKIE I STUDIÓW DOKTORANCKICH W NIEMCZECH 1.1 Co to s studia doktoranckie? Studia doktoranckie s pierwszym po ukoczeniu studiów wyszych potwierdzeniem kwalifikacji naukowych i pierwszym krokiem do dalszej, nie tylko naukowej kariery. Zasadniczym elementem tych studiów jest praca doktorska w postaci pisemnej rozprawy naukowej. Jest ona odzwierciedleniem teoretycznych i praktycznych umiejtnoci doktoranta, jak równie przedstawia jego samodzielny wkład dla nauki (niejednokrotnie potwierdzony publikacj w czasopimie naukowym). Bardzo wany jest wybór miejsca, gdzie realizowane bd studia doktoranckie - renomowany orodek gwarantuje doskonałe warunki pracy i na pewno pomaga w dalszej karierze, ale ju w procesie aplikacyjnym naley spodziewa si duej konkurencji i duego odsiewu kandydatów. 1.2 Punkt wyjcia do podjcia studiów doktoranckich Przy podejmowaniu decyzji dotyczcej tego, czy robi doktorat, czy te nie, naley zada sobie pytanie, czy jest si w stanie całkowicie powici pracy w laboratorium przez najblisze trzy lub cztery lata (bo tyle trwaj przecitnie studia doktoranckie w Niemczech) po rednio 8-10, czasem nawet 12 godzin dziennie. Naley równie uwiadomi sobie, dlaczego chce si robi doktorat: czy ma by to przyczynek do dalszej wyłcznie naukowej kariery i pozostania na uczelni lub w jakim instytucie naukowo-badawczym, czy te moe chce si w przyszłoci znale zatrudnienie w prywatnych firmach biotechnologicznych i biofarmaceutycznych, a moe te mie lepszy punkt wyjcia i załoy własn firm, np. biotechnologiczn, w Polsce lub gdzie za granic. Bardzo wane jest to, na co niemieccy profesorowie i doktorzy zwracaj szczególna uwag przy selekcji kandydatów na studia doktoranckie, a mianowicie: samodzielno, pomysłowo i jednoczenie umiejtno pracy w zespole kandydata, jak równie cierpliwo, umiejtno znajdowania i pokonywania problemów, które mog si pojawi we własnej pracy. Oczywicie nie trzeba dodawa, i naley posiada solidnie ugruntowan wiedz teoretyczn i praktyczn. W renomowanych orodkach wybierani s czsto kandydaci, którzy posiadaj ju jakie osignicia naukowe, najlepiej poparte publikacjami. 1.3 System studiów doktoranckich w Niemczech - wiele instytucji, róne drogi. Niemiecki system studiów doktoranckich róni si zasadniczo od systemów anglosaskich, gdzie doktorat najczciej jest wpleciony w trzystopniowy system studiów (najpierw po trzech latach licencjat, Bachelor of Science - B.Sc., nastpnie po dwóch latach magister, Master of Science - M.Sc., a po rozprawie doktorskiej tytuł doktora, Philosphy Doctor - Ph.D. lub Medical Doctor - MD). Natomiast system ten jest praktycznie taki sam jak w przypadku Polski i innych krajów europejskich - najpierw koczy si studia wysze, a nastpnie osobno aplikuje si na studia doktoranckie do wybranej uczelni lub instytutu. - 2 -

DOKTORAT W SKRÓCIE Doktor (z łac. docere - uczy, naucza; doctus - uczony) oznacza w Niemczech najwyszy stopie akademicki. Uzyskuje si go poprzez studia doktoranckie na uniwersytecie (Universität), politechnice (Technische Universität), w Gesamthochschule lub wyszej szkole pedagogicznej (Pädagogische Hochschule). Studia doktoranckie (uwaga: dotyczy absolwentów uczelni niemieckich) mona rozpocz majc tytuł magistra (Magister, Diplom, Master lub Bachelor), lub ukoczone studia w Fachhochschule z wynikiem 5.0. Prawnicy, lekarze i nauczyciele mog rozpocz studia doktoranckie ju po pierwszym egzaminie pastwowym (Staatsexamen), w niektórych przypadkach z odpowiedni ocen kocow. W celu uzyskania tytułu doktora, naley napisa prac (rozpraw doktorsk), która zawiera nowe osignicia naukowe. W czasie studiów opiek nad doktorantem sprawuje promotor (Doktorvater lub Doktormutter), którym jest najczciej profesor (Professor) lub doktor habilitowany (Privatdozent), bdcy samodzielnym pracownikiem naukowym. W zalenoci od przepisów doktorat moe by robiony na uniwersytecie (intern) lub poza nim (extern) w jednostce majcej status uniwersytecki. Egzamin doktorski odbywa si przed gremium złoonym z przedstawicieli wydziału i składa si z ustnej obrony rozprawy doktorskiej (Disputation) oraz z pyta dotyczcych wiedzy z okrelonych przedmiotów lub zakresu materiału odnoszcego si do tematyki doktoratu (Rigorosum). Rozprawa doktorska musi by zasadniczo opublikowana w czasopimie naukowym, przy czym dopuszcza si równie moliwo publikacji on-line. Dopiero wówczas procedura przyznawania tytułu jest zakoczona, a absolwent uzyskuje dyplom potwierdzajcy tytuł doktora i moe si nim oficjalnie posługiwa. Niektóre uczelnie dopuszczaj równie moliwo posługiwania si tytułem doktora ju w okresie midzy obron a publikacj wyników pracy. W Niemczech tytuł doktora nadawany jest wyłcznie przez uniwersytety lub instytuty majce status uniwersytecki ("wissenschaftliche Hochschule"). Tytułów tych nie nadaj uczelnie o charakterze wyszej szkoły zawodowej, czyli Fachhochschule. TYTUŁY DOKTORSKIE W NIEMCZECH Dr. agr. (agriculturae): Doktor Rolnictwa Dr. disc. pol. (disciplinarum politicarum): Doktor Nauk Społecznych lub Politycznych Dr.-Ing. (Doktor-Ingenieur): Doktor-Inynier. (wprowadzony w 1899 roku na niemieckich politechnikach). Dr. iur. (iuris): Doktor Nauk Prawnych Dr. iur. utr. (iuris utriusque): Doktor Obydwu Praw (wieckich i kocielnych) Dr. iur. can. (iuris canonici): Doktor Prawa Kanonicznego Dr. med. (medicinae): Doktor Medycyny Dr. med. dent. (medicinae dentariae): Doktor Stomatologii Dr. med. vet. (medicinae veterinariae): Doktor Weterynarii Dr. nat. techn. (naturalium technicarum): Doktor Gleboznawstwa Dr. oec. (oeconomiae): Doktor Ekonomii Dr. oec. publ. (oeconomiae publicae): Doktor Gospodarki Narodowej Dr. oec. troph. (oecotrophologiae): Doktor Nauk o ywnoci Dr. paed. (paedogogiae): Doktor Owiaty Dr. phil. (philosophiae): Doktor Filozofii (obejmuje wydziały filozofii, ale równie filologi, histori, psychologi, pedagogik, a take matematyk) Dr. phil. nat. (philosophiae naturalis): Doktor Nauk Przyrodniczych (z naciskiem na aspekty społeczne, dotyczy dziedzin, w których nie s przeprowadzane eksperymenty naukowe na organizmach ywych lecz jedynie prac teoretycznych, np. z matematyki) Dr. PH (public health): Doktor Nauk o Zdrowiu Dr. rer. agr. (rerum agriculturarum): Doktor Nauk Rolniczych Dr. rer. biol. vet. (rerum biologiae veterinariae): Doktor Nauk o Zwierztach Dr. rer. biol. hum. (rerum biologiae humanae habilitatus): Doktor Nauk o Ludziach Dr. rer. comm. (rerum commercialium lub mercantilium): Doktor Nauk o Handlu Dr. rer. cult. (rerum culturarum): Doktor Nauk o Kulturze Dr. rer. cur. (rerum curae): Doktor Nauk o Pielgniarstwie - 3 -

Dr. rer. forest. (rerum forestalium): Doktor Nauk Lenych Dr. rer. hort. (rerum horticulturarum) Doktor Nauk Ogrodniczych Dr. rer. medic. (rerum medicarum): Doktor Nauk Medycznych Dr. rer. mont. (rerum montanarum): Doktor Nauk Górniczych Dr. rer. nat. (rerum naturalium): Doktor Nauk Przyrodniczych Dr. rer. oec. (rerum oeconomicarum): Doktor Nauk Ekonomicznych Dr. rer. pol. (rerum politicarum): Doktor Nauk Politycznych Dr. rer. physiol. (rerum physiologicarum): Doktor Biologii Człowieka Dr. rer. publ. (rerum publicarum): Doktor Nauk Administracyjnych Dr. rer. sec. (rerum securitatem): Doktor Nauk o Bezpieczestwie Dr. rer. silv. (rerum silvestrium): Doktor Nauk Lenych (w byłym DDR) Dr. rer. soc. (rerum sociologiae): Doktor Nauk o Socjologii Dr. sc. hum. (scientiarum humanarum): Doktor Nauk o Człowieku Dr. sc. pol. (scientiae socialis): Doktor Nauk Społecznych Dr. sc. agr. (scientiae agriculturae): Doktor Nauk o Rolnictwie Dr. Sportwiss.: Doktor Nauk o Sporcie Dr. theol. (theologiae): Doktor Teologii Dr. troph. (throphologiae): Doktor Nauk o ywieniu Wykaz tytułów mona znale na stronie: www.hochschulkompass.de Aby dosta si na doktorat, naley przede wszystkim znale promotora, który wyrazi zgod na opiek, czyli bdzie dla doktoranta "Doktorvater" lub, jeli to kobieta, "Doktormutter". Najprostszym sposobem jest zapoznanie si np. w internecie z ofert uniwersytetów niemieckich i wybranie interesujcej nas dziedziny bada, a nastpnie napisanie maila lub listu do profesora (dokładny opis tego, jakie dokumenty naley przesła, mona znale w nastpnym rozdziale). Oferty doktoratów wszelkich instytucji publicznych (uniwersytetów, instytutów naukowo-badawczych) niezalenie od dziedziny s powszechnie ogłaszane i mona je znale w gazetach, czasopismach lub na odpowiednich stronach internetowych. Doktorat mona robi: w specjalnych szkołach doktorantów (GRAKOs = Graduiertenkollegs, ang. graduate colleges), które działaj albo wyłcznie w obrbie uniwersytetu, albo tworzone s wspólnie przez róne instytuty naukowo-badawcze uniwersyteckie i pozauniwersyteckie. Graduiertenkollegs finansowane i nadzorowane s przez Niemieck Wspólnot Badawcz (DFG = Deutsche Forschungsgemeinschaft - odpowiednika polskiego Komitetu Bada Naukowych); w ramach uniwersyteckich centrów badawczych (SFB = Sonderforschungsbereich, ang. coolaborative research centers); bdc zatrudnionym na wyszej uczelni (Universitäten, Technische Universitäten, Technische Hochschulen, ang. universities, technical universities) i prowadzc badania na wydziale - jest to wówczas praca na pół etatu, doktorant nie ma zaj ze studentami; bdc zatrudnionym w instytucie naukowo-badawczym pastwowym lub prywatnym (Forschungsinstitute, ang. non-university research institutes) - praca na pół etatu; wieczorowo, pracujc np. w dzie w firmie; Istnieje wic duo moliwoci podjcia studiów doktoranckich dostosowanych do sytuacji yciowej i materialnej kandydata. - 4 -

Studia doktoranckie w Niemczech s indywidualnymi badaniami naukowymi doktoranta nadzorowanymi przez promotora i nie wymagaj uczszczania na dodatkowe zajcia (z wyjtkiem Graduiertenkollegs i innych szkół doktorantów) ani tym bardziej zaj ze studentami 3. Obecnie w Niemczech kształci si około 100 tys. doktorantów. 2 GDZIE SZUKA DOKTORATU W NAUKACH BIOMEDYCZNYCH? 4 2.1 Dlaczego studia doktoranckie w Niemczech w naukach biomedycznych? Niemcy s krajem, który od wielu lat stawia na nauk i inwestuje w badania o charakterze innowacyjnym, głównie w informatyce i biotechnologii. Obowizek inwestowania w nowe technologie spoczywa nie tylko na pastwie, ale równie na sektorze prywatnym. Działania te wymagaj pracy wykształconych fachowców. Niemcy jako kraj ubogi w zasoby naturalne skazany jest na inwestowanie w kapitał ludzki, aby utrzyma konkurencyjno w gospodarce. Udział Niemiec w wiatowym handlu dobrami innowacyjnymi stale ronie, liczba patentów w zakresie nowych technologii znajduje si powyej redniej w porównaniu z innymi rozwinitymi krajami 5, 60% wszystkich niemieckich przedsibiorstw wypuciło na rynek w ostatnich miesicach innowacyjne produkty i usługi. Publikacje naukowców niemieckich stanowi 8,4% wszystkich publikacji w naukach przyrodniczych, medycznych i inynieryjnych, przy czym ich jako jest bardzo wysoka; 12% wszystkich patentów pochodzi z Niemiec. Wydatki Niemiec na badania stanowi 6% ogólnowiatowych wydatków na ten cel. Nakłady na badania naukowe i działalno naukow w Niemczech rosn z roku na rok przez co łatwiej pozyska rodki, zwłaszcza w obszarze nauk biomedycznych. Wydatki brutto na badania i rozwój (B+R) w 2004 wyniosły ponad 55 mld.. Wydatki na B+R stanowiły w 2004 roku 2,5% Produktu Krajowego Brutto (PKB) Niemiec 6. Około 66% tych nakładów pochodziło z firm (pastwowych i prywatnych). Wydatki Federalnego Ministerstwa Edukacji i Bada Naukowych (Bundesministerium für Bildung und Forschung - BMBF) na działalno B+R w 2005 roku to 9,9 mld. (wzrost o 37,5% w stosunku do roku 1998). Biotechnologia i nauki biomedyczne s okrelane przez rzd Niemiec za kluczowe dla rozwoju gospodarki i dobrobytu społecznego (rok 2001 był powicony włanie naukom biomedycznym), std ich szczodre finansowanie oraz liczne ułatwienia dla przedsibiorców zakładajcych firmy biotechnologiczne. W Niemczech znajduje si 30 bioregionów skupiajcych łcznie ponad 600 firm biotechnologicznych - absolutny rekord w Europie. Istnieje równie dosy pokany kapitał joint-venture i do tego wyspecjalizowany w finansowaniu firm biotechnologicznych. 3 Autor w czasie przegldania ofert doktoratów od pocztku 2005 roku na jednym z niemieckich portali natrafił jedynie na pojedyncze przypadki, w których doktorant na kierunkach biomedycznych musiał w trakcie studiów odby zajcia ze studentami lub w inny sposób uczestniczy w zajciach dydaktycznych. 4 Informacje dotyczce warunków ubiegania si o studia doktoranckie (w edycji 2007) s przedstawione zgodnie ze stanem wiedzy na wrzesie 2006 r. 5 278 patentów na 1 mln. pracujcych; rednia Unii Europejskiej - 182 patenty, a OECD - 152 patenty; ZA: Die technologische Leistungsfähigkeit Deutschlands 2006, Bundesministerium für Bildung und Forschung, 2006, http://www.technologische-leistungsfaehigkeit.de/de/6068.php 6 Dla porównania udział procentowy wydatków na B+R w PKB innych krajów w 2003 roku: Francja=2,2% Wielka Brytania=1,9% Szwecja=2,3%, Japonia=3,2%, USA=2,7%; ZA: Forschung und Innovation in Deutschland 2006, Bundesministerium für Bildung und Forschung, http://www.bmbf.de/pub/forschung_und_innovation_in_deutschland_2006.pdf - 5 -

Cho regulacje prawne dotyczce biotechnologii w Niemczech s dosy restrykcyjne w porównaniu np. do brytyjskich (Niemcy ogólnie lubuj si w produktach ekologicznych i upraw rolin GM jest niewiele, istnieje zakaz klonowania zarodków ludzkich i pozyskiwania z nich komórek macierzystych), to jednak o biotechnologii i całej dziedzinie life sciences sporo si mówi i zajmuj one duo miejsca w rodkach masowego przekazu. Przytłacza równie ogromna liczba portali i stron internetowych podejmujcych tematyk life sciences. Niemcy zajmuj w 2005 roku trzecie miejsce pod wzgldem iloci publikacji naukowych (za USA i Japoni) oraz pod wzgldem liczby cytowa w wysoko cenionych czasopismach naukowych (tutaj za Szwajcari i USA) 7. Niemcy s krajem, z którego wywodzi si a 82 laureatów Nagrody Nobla (w tym 16 za osignicia w medycynie i fizjologii). Stanowi oni łcznie 11% wszystkich dotychczasowych laureatów tej nagrody. Ostatnie wyrónienia Niemców miały miejsce w 2005 roku (z fizyki), a w naukach biomedycznych w 1999 roku (Günter Blobel za prace dotyczce białek) 8. Nazwiska wielu niemieckich naukowców s powszechnie znane (Robert Koch, Paul Ehrlich, Wilhelm Conrad Röntgen, Max Planck, Albert Einstein, Gustav Hertz, Werner Heisenberg, Max Born, Ernst Ruska, August Arrhenius, Wilhelm Ostwald, Walther Nernst, Otto Wieland, Otto Hahn, Max Delbrück, Justus Liebig,). Warto podj studia doktoranckie w Niemczech, poniewa s one finansowane (ze rodków uczelni lub pozauczelnianych - ze stypendium) i najczciej maj posta umowy o prac. Oczywicie nie s to kokosy, ale rodki pozwalaj na pewn niezaleno finansow, tak e studenci nie musz obawia si o swoj przyszło, ale mog powici si wyłcznie pracy naukowo-badawczej. Dla osób, które w miar płynnie (na poziomie CAE lub TOEFL) rozmawiaj po angielsku w przypadku jeli jest to ich jedyny jzyk obcy, a zwłaszcza dla tych, którzy mówi swobodnie po niemiecku i dodatkowo umiej angielski na poziomie wystarczajcym do publikowania, czytania i zrozumienia literatury naukowej, jak równie do podejmowania kontaktów z naukowcami zagranicznymi, nie ma adnych przeszkód, by robiły doktorat w Niemczech. Ci, którzy znaj jzyk niemiecki bardzo dobrze i mieli w przeszłoci okazj studiowa na niemieckiej uczelni (np. w ramach programu Sokrates/Erasmus) i zetknli si z niemieck kultur, bd si tu czu doskonale. 2.2 Jakie warunki powinien spełnia zagraniczny kandydat na studia doktoranckie w Niemczech w naukach biomedycznych? Aby zosta przyjtym na studia doktoranckie w Niemczech w naukach biomedycznych, naley ukoczy studia wysze (tytuł mgr, mgr in., lek. med., lek. wet., mgr farm.) w dziedzinie pokrewnej z dziedzin studiów doktoranckich. Najbardziej podani s absolwenci: biotechnologii, biologii (najlepiej ze specjalizacj biologia molekularna), medycyny, farmacji, weterynarii. 7 Müller Berndt, Gute Noten für deutsche Wissenschaftler, Fraunhofer-Institut für System- und Innovationsforschung, 04.05.2005, w: Informationsdienst Wissenschaft, http://idw-online.de/pages/de/news111051 8 Dla porównania polscy noblici w liczbie szeciu stanowi zaledwie 0,79% wszystkich 758 laureatów (włcznie z rokiem 2005) - przyp.aut. - 6 -

O doktorat ubiega si mog równie absolwenci innych kierunków medycznych lub przyrodniczych, ale ostatecznie o przyjciu (przede wszystkim o tym, czy dany tytuł naukowy + ukoczony kierunek uprawniaj do podjcia studiów doktoranckich) decyduj przepisy danej uczelni, tzw. porzdek studiów doktoranckich (Promotionsordnung) i przepisy o szkolnictwie wyszym w danym landzie (Hochschulrahmengesetz 9 ). Oczywistym jest, i np. mgr matematyki nie zostanie dopuszczony do doktoratu z chemii. Niekiedy w naukach biomedycznych doktorat mog robi absolwenci studiów licencjackich (ang. B.Sc.). Dzieje si tak najczciej w szkołach doktorantów, gdzie absolwenci z licencjatem najpierw przez półtora roku lub dwa lata uzupełniaj studia na dodatkowych kursach, aby nastpnie płynnie przej na studia doktoranckie. Z reguły jednak wymagany jest ukoczony pełny picioletni okres studiów. Kady kandydat na studia doktoranckie w Niemczech powinien posługiwa si biegle lub bardzo dobrze przynajmniej jednym z nastpujcych jzyków obcych: niemieckim - certyfikat DSH 10 ZMP 11 lub ZOP 12, a wic na poziomie pozwalajcym na swobodne komunikowanie si; mona równie zapyta si promotora, czy przyjmie nas na doktorat z niszym certyfikatem lub bez niego, ale w zamian za to zobowiemy si na uczestnictwo w kursie jzyka niemieckiego, który skoczy si egzaminem DSH po semestrze lub dwóch; angielskim - najlepiej certyfikat TOEFL 13, IELTS 14, CAE 15 lub CPA 16. Nie ma adnych problemów, gdy kandydat z Polski nie zna w ogóle jzyka niemieckiego, jednak powinien wykaza si doskonał znajomoci angielskiego i to ju w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- RADA: W kadym przypadku naley zapozna si z wymogami danej uczelni lub instytutu odnonie warunków przyjcia na studia doktoranckie. 2.3 Czy studia doktoranckie w Niemczech s finansowane? Tak. Najczciej przy ofercie doktoratu moemy znale tajemniczy skrót BAT IIa/2, który okrela włanie sposób wynagradzania doktorantów. BAT oznacza po prostu Bundesangestelltentarif (wicej na www.uni-leipzig.de/~prhsb/bat_o/bat.htm) 17, czyli wynagrodzenia urzdników 9 Tekst ustawy dostpny jest na stronie: www.bmbf.de/pub/hrg_20020815.pdf 10 Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang - egzamin dopuszczajcy do studiów na niemieckojzycznej uczelni. 11 Zentrale Mittelstufenprüfung - drugi stopniem trudnoci certyfikat powiadczajcy znajomo jzyka niemieckiego. 12 Zentrale Oberstufenprüfung - trzeci stopniem trudnoci certyfikat powiadczajcy znajomo jzyka niemieckiego (po ZD - Zertifikat Deutsch i ZMP - Zentrale Mittelstufenprüfung). 13 Test of English as Foreign Language - certyfikat powiadczajcy znajomo jzyka angielskiego, popularny dla kandydatów na amerykaskie uczelnie. 14 International English Language Testing System - certyfikat powiadczajcy znajomo jzyka angielskiego, popularny dla kandydatów na brytyjskie (ale nie tylko) uczelnie. 15 Certificate of Advanced English - trzeci stopniem trudnoci certyfikat powiadczajcy znajomo jzyka angielskiego. 16 Certificate of Proficiency in English - czwarty stopniem trudnoci certyfikat powiadczajcy znajomo jzyka angielskiego. 17 Z dniem 01.10.2005 roku weszła w ycie ustawa zastpujca dotychczasowe BAT o nazwie TVöD (Tarifvertrag für den Öffentlichen Dienst). Ustawa ta obejmuje coraz szersze krgi pracowników w zalenoci od wynegocjowanych porozumie zwizków zawodowych z Rzdem Federalnym. W wielu ogłoszeniach doktoratów zaczyna w zwizku z powyszym pojawia si skrót TVöD odnonie rodzaju wynagrodzenia, ale w - 7 -

pastwowych, a IIa/2 oznacza, e doktorant naley do grupy IIa pracowników umysłowych i otrzymuje połow tej stawki, gdy zatrudniony jest na pół etatu (19,75 godziny tygodniowo). Taki sposób zatrudnienia i wynagradzania jest bardzo atrakcyjny, poniewa doktorant jest urzdnikiem pastwowym - pracownikiem uniwersytetu, trzy lata spdzone na doktoracie wliczaj si do emerytury, doktorant ma prawo do 25-26 dni urlopu (tak jak zatrudnieni na pełen etat!) w roku (w zalenoci od wieku) i innych przywilejów zgodnie z ustaw o wynagradzaniu urzdników pastwowych, ale musi te rozlicza si z fiskusem (co oznacza take, e mona otrzyma zwrot nadpłaconego podatku). Czsto w ofercie doktoratu mona znale równie słowo aus Drittmitteln, czyli ze rodków pozauczelnianych, najczciej z DFG lub przemysłu - wtedy studia doktoranckie s stypendium i tutaj nie ma zastosowania ustawa o urzdnikach pastwowych. Niezalenie od tego, czy jest to BAT IIa/2, czy te aus Drittmitteln, doktorant otrzymuje zawsze mniej wicej tyle samo (950-1350 netto/m-c w zalenoci od landu; na pocztku doktoratu mniej, natomiast pod koniec studiów wicej) 18 i pracuje na pół etatu (cho w rzeczywistoci nierzadko na półtora etatu, ale takie s koszty powicenia si dla nauki). Naley równie zwróci uwag na to, i we wschodnich landach Niemiec otrzymuje si BAT IIa/2-O, czyli Ost, stawk nisz o kilkadziesit euro od BAT IIa/2-W, czyli West przewidzian dla "bogatszych" landów zachodnich. Jeli dostaniemy si do firmy prywatnej, wtedy wysoko wynagrodzenia zaley wyłcznie od polityki finansowej firmy (ale i tak najczciej jest to ekwiwalent BAT IIa/2 - równie w odniesieniu do godzin pracy). Studia doktoranckie moemy równie finansowa z "własnej kieszeni"- jeli nas na to sta. Wtedy wystarczy wybra odpowiedni uczelni, zapyta si, czy dany promotor zgodzi si przyj nas na doktorat (bo akurat prowadzone s tam interesujce nas badania i mamy odpowiednie kwalifikacje) i wtedy z odpowiednim zawiadczeniem o posiadanych rodkach na utrzymanie si mona otrzyma miejsce. Naley jednak wykluczy utrzymywanie si z ewentualnej dodatkowej pracy w Niemczech chociaby dlatego, i badania pochłaniaj bardzo duo czasu. Mona równie ubiega si o stypendium doktoranckie dla obcokrajowców w rónych instytucjach. Stypendia s róne: kilkumiesiczne, jednoroczne (z ewentualnym przedłueniem) lub na cały okres studiów doktoranckich w Niemczech; dla tych, którzy ju rozpoczli studia doktoranckie w Polsce i chc wyjecha do Niemiec na cz bada oraz dla tych, którzy od pocztku chc odby pełne studia doktoranckie w Niemczech. Stypendia mog dotyczy konkretnej dziedziny bada (tzw. Fachbezogene), mog by ogólne (tzw. allgemeine Promotionsstipendien) oraz mog by wyłcznie dla obcokrajowców (tzw. spezielle Auslandstipendien). Najbardziej popularnymi programami stypendialnymi s: przewaajcej wikszoci ogłosze nadal spotyka si BAT. Poza drobnymi przepisami i oczywicie pienidzmi obydwa systemy wynagrodze nie róni si. 18 Oczywicie górn granic wynagrodzenia rzadko si spotyka, raczej w programach stypendiów doktoranckich (dodatek np. na materiały i pomoce naukowe), a take gdy mamy rodzin (dodatek np. na dziecko). Przecitnie jest to jednak około 1000 netto. - 8 -

DAAD (Deutscher Akademischer Austausch Dienst = Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej, ang. German Academic Exchange Service) http://www.daad.de, http://www.daad.pl Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej to organizacja wspólna niemieckich szkół wyszych, której głównym zadaniem jest wspieranie współpracy z uczelniami zagranicznymi przede wszystkim poprzez wymian studentów i naukowców. Programy DAAD s skierowane do wszystkich krajów i obejmuj wszystkie dziedziny nauki, co jest korzystne w równym stopniu dla Niemców jak i obcokrajowców. Ponadto DAAD wspiera midzynarodow działalno szkół wyszych poprzez szereg usług, takich jak programy informacyjne, publikacje, marketing, konsultacje, opieka i doradztwo. DAAD jest finansowana ze rodków publicznych Republiki Federalnej Niemiec, głównie ze rodków federalnych rónych ministerstw, a przede wszystkim ze rodków Ministerstwa Spraw Zagranicznych. 19 Stypendia DAAD i Wspólnoty Naukowej im. Leibniza dla doktorantów i młodych naukowców Wspólnota Naukowa im. Gottfrieda Wilhelma Leibniza e.v. Wspólnota Naukowa im. Leibniza jest organizacj zrzeszajc 84 pozauniwersyteckie instytuty badawcze oraz organizacje działajce na rzecz bada naukowych. Instytuty Leibniza pracuj interdyscyplinarnie oraz łcz badania teoretyczne z praktyk na najwyszym poziomie naukowym. Informacje na temat zakresu bada kadego Instytutu Leibniza znajd Pastwo na stronie internetowej Wspólnoty Leibniza oraz na stronach poszczególnych Instytutów. Cel stypendium Stypendia umoliwiajce młodym naukowcom przeprowadzenie prac badawczych w jednym z Instytutów Leibniza. Stypendia finansowane s ze rodków Instytutów Leibniza, przyznawane za zgodnie z procedur kwalifikacyjn DAAD. Instytuty biorce udział w programie stypendialnym wraz z zakresem realizowanych na nich bada znajd Pastwo w załczeniu. Szczegółowe informacje dostpne s na stronach internetowych Wspólnoty Naukowej oraz na stronach poszczególnych Instytutów (http://www.wgl.de, http://www.leibnitz-gemeinschaft.de) Czas trwania stypendium Typ A: dla doktorantów realizujcych prace badawcze połczone z prac doktorsk w Typ B: Niemczech, czas trwania stypendium: maksymalnie 36 miesicy; dla doktorantów realizujcych prace badawcze połczone z prac doktorsk w Polsce, czas trwania stypendium: od 12 do 24 miesicy; Stypendia przyznawane s najpierw na okres do 12 miesicy. Decyzja o przedłueniu stypendium zostaje podjta w porozumieniu z Instytutem Leibniza na podstawie odpowiednich sprawozda z realizacji prac badawczych. Finansowanie Co najmniej 975 miesicznie, moliwe dodatkowe wiadczenia takie jak ryczałt na podró, ubezpieczenie społeczne, dodatki rodzinne. Warunki uzyskania stypendium 19 ródło: DAAD, http://www.daad.pl - 9 -

O stypendium mog ubiega si: wysoko wykwalifikowani absolwenci, którzy do momentu rozpoczcia stypendium ukocz studia z dyplomem lub uzyskaj tytuł magistra (Typ A i Typ B). Wanym kryterium kwalifikacyjnym s dotychczasowe osignicia w czasie studiów lub badawcze w dziedzinach oferowanych przez Instytuty Leibniza. Znajomo jzyka niemieckiego bdzie atutem przy kwalifikacji. Przyjmujcy Instytut Leibniza moe podj decyzj o przyznaniu stypendycie dodatkowo dwumiesicznego kursu jzyka niemieckiego. Udokumentowana dobra znajomo jzyka angielskiego bdzie akceptowana szczególnie w przypadku naukowców reprezentujcych kierunki przyrodnicze oraz techniczne (TOEFL: 550/217). Kandydaci, którzy zamierzaj uzyska tytuł doktora w Polsce (Typ B), powinny mie otwarty przewód doktorski na macierzystej uczelni. Kandydaci na stypendium Typu A nie mog mie przekroczonego 32 roku ycia w momencie składania wniosku, kandydaci na stypendium Typu B nie mog mie przekroczonego 36 roku ycia. O stypendia nie mog ubiega si osoby, które w momencie składania wniosku przebywaj w Niemczech dłuej ni dwa lata. Szczególne uwagi dla absolwentów medycyny: Adekwatnie do niemieckiej licencji wykonywania zawodu, absolwenci medycyny musz ukoczy 7-letnie studia oraz posiada pozwolenie na wykonywanie zawodu lekarza w Polsce. Najbliszy termin aplikacji: pocztek wrzenia 2006 do 15. grudnia 2006 na rok akademicki 2006/2007. Wysyłanie aplikacji: tylko kompletne aplikacje bd przyjmowane, wszelkie braki w dokumentach powoduj dyskwalifikacj ubiegajcego si. Aplikacji nie naley wysyła bezporednio do centrali DAAD, czyli do Bonn, ale naley składa w przedstawicielstwach dyplomatycznych Niemiec w Polsce lub w regionalnych przedstawicielstwach DAAD. Kontakt: Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej (DAAD) Przedstawicielstwo w Warszawie ul. Czeska 24/2 03-902 Warszawa Tel.: +48 22 6174847, 6161308 Fax: +48 22 6161296 E-mail: daad@daad.pl Internet: www.daad.pl/index.php?lang=pl&d=stypendia_pol Od poniedziałku do czwartku 9.00-13.00 i 14.00-16.00, pitek 9.00-13.00 Stypendia DAAD i Wspólnoty Naukowej Helmholtza (http://www.helmholtz.de) dla doktorantów i młodych naukowców. Stypendia przyznawane s przez Wspólnote Naukow Helmholtza za porednictwem DAAD. Doktorat realizowany jest w jednym z centrów naukowo-badawczych Helmholza. Cel stypendium - 10 -

Stypendium przeznaczone dla zagranicznych absolwentów, którzy chc odbyc studia doktoranckie w Niemczech w dziedzinach: Ziemia i ochrona rodowiska, zdrowie, biotechnologia, bioinformatyka, informatyka, strduktura materii, transport i kosmos. Czas trwania stypendium Typ A: dla doktorantów realizujcych prace badawcze połczone z prac doktorsk w Typ B: Niemczech, czas trwania stypendium: maksymalnie 36 miesicy; dla doktorantów realizujcych prace badawcze połczone z prac doktorsk w Polsce, czas trwania stypendium: od 12 do 24 miesicy; Stypendia przyznawane s najpierw na okres do 12 miesicy. Decyzja o przedłueniu stypendium zostaje podjta w porozumieniu z Instytutem Leibniza na podstawie odpowiednich sprawozda z realizacji prac badawczych. Finansowanie Co najmniej 975 miesicznie, moliwe dodatkowe wiadczenia takie jak ryczałt na podró, ubezpieczenie społeczne, dodatki rodzinne. Warunki uzyskania stypendium O stypendium mog ubiega si: wysoko wykwalifikowani absolwenci, którzy do momentu rozpoczcia stypendium ukocz studia z dyplomem lub uzyskaj tytuł magistra (Typ A i Typ B). Wanym kryterium kwalifikacyjnym s dotychczasowe osignicia studyjne lub badawcze w dziedzinach oferowanych przez Instytuty Leibniza (p. załcznik). Znajomo jzyka niemieckiego bdzie atutem przy kwalifikacji. Przyjmujcy Instytut Leibniza moe podj decyzj o przyznaniu stypendycie dodatkowo dwumiesicznego kursu jzyka niemieckiego. Udokumentowana dobra znajomo jzyka angielskiego bdzie akceptowana szczególnie w przypadku naukowców reprezentujcych kierunki przyrodnicze oraz techniczne (TOEFL: 550/217). Kandydaci, którzy zamierzaj uzyska tytuł doktora w Polsce (Typ B), powinny mie otwarty przewód doktorski na macierzystej uczelni. Kandydaci na stypendium Typu A nie mog mie przekroczonego 32 roku ycia w momencie składania wniosku, kandydaci na stypendium Typu B nie mog mie przekroczonego 36 roku ycia. O stypendia nie mog ubiega si osoby, które w momencie składania wniosku przebywaj w Niemczech dłuej ni dwa lata. Szczególne uwagi dla absolwentów medycyny: Adekwatnie do niemieckiej licencji wykonywania zawodu, absolwenci medycyny musz ukoczy 7-letnie studia oraz posiada pozwolenie na wykonywanie zawodu lekarza w Polsce. Najbliszy termin aplikacji: pocztek wrzenia 2006 do 15. grudnia 2006 na rok akademicki 2006/2007. Wysyłanie aplikacji: tylko kompletne aplikacje bd przyjmowane, wszelkie braki w dokumentach powoduj dyskwalifikacj ubiegajcego si. Aplikacji nie naley wysyła bezporednio do centrali DAAD, czyli do Bonn, ale naley składa w przedstawicielstwach dyplomatycznych Niemiec w Polsce lub w regionalnych przedstawicielstwach DAAD. Kontakt: Büro Berlin Deutscher Akademischer Austausch Dienst "Berliner Künstlerprogramm" Im Wissenschaftsforum am Gendarmenmarkt Markgrafenstraße 37, 10117 Berlin Tel.: +49 30 20 22 08-0 - 11 -

Fax: +49 30 20 41 267 E-Mail: BKP.Berlin@daad.de E-Mail: Info.Berlin@daad.de Internet: http://www.daad-berlin.de B.I.F. (Boehringer Ingelheim Fonds) http://www.bifonds.de/scholar/scholar.htm Stypendium koncernu Boehringer Ingelheim przyznawane 3 razy do roku po 15 miejsc w biomedycznych badaniach podstawowych (Grundlagenforschung). Wspierane s projekty podejmujce wane aspekty ycia ludzkiego, a take badania rolin i prokaryota, o ile maj one zastosowanie w biologii człowieka. Nie wspierane s projekty biotechnologiczne oraz podejmujce tematyk chorób człowieka. Granica wieku 27 lat, celujce ukoczenie studiów. Finansowanie: 1400-1900 miesicznie + 100 na pomoce naukowe i podróe + ubezpieczenie + ew. dodatek dla małestw (nie ma dodatku na dzieci). Stypendium przeznaczone jest dla kandydatów na studia doktoranckie oraz doktorantów, którzy prowadz badania (ale nie dłuej ni sze miesicy!). rednia liczba aplikacji - 350. Najbliszy termin aplikacji: do 01.10.2006 do 01.02.2007 do 01.06.2007 do 01.10.2007 Kontakt: Boehringer Ingelheim Fonds Schlossmühle, Grabenstrasse 46 55262 Heidesheim, Germany Tel.: +49 6132-89850 Fax: +49 6132-898511 E-Mail: secretariat@bifonds.de Internet: http://www.bifonds.de/scholar/scholar.htm Schering Stiftung http://www.scheringstiftung.de/html/stipendien.html Stypendium koncernu farmaceutycznego Schering AG przeznaczone dla absolwentów (nie dłuej ni dwa lata po ukoczeniu studiów) biologii, biotechnologii, medycyny i chemii i kierunków pokrewnych (np. biochemii, bioinformatyki) do 28 roku ycia, którzy jeszcze nie rozpoczli studiów doktoranckich, a ukoczenie uczelni miało miejsce nie dłuej ni dwa lata - 12 -

wczeniej. Wspierane s badania podstawowe (Grundlagenforschung), nie wspiera si projektów dotyczcych botaniki, stomatologii, ani bada klinicznych. Aplikacje (w jzyku angielskim) powinny zawiera: - podanie (http://www.scheringstiftung.de/html/res/application_form.pdf), - cel i opis zamierzonych bada na maksymalnie 10 stronach A4, - yciorys ze zdjciem, - kopie dokumentów z uczelni (np. dyplomu lub innego zawiadczenia o ukoczeniu studiów, znajomoci jzyka), - listy polecajce (np. od promotora pracy magisterskiej), - powiadczenie przyjcia przez promotora/opiekuna laboratorium/instytutu, gdzie przeprowadzana bdzie praca badawcza. Aplikacj składa si wyłcznie w formie pisemnej i wysyła (w dwóch egzemplarzach) na adres: Schering Stiftung Dr. Monika Lessl 13342 Berlin Zasady przyznawania stypendium: http://www.scheringstiftung.de/html/res/vergaberichtlinien_fuer_doktoranden_stipendien_de. pdf Finansowanie: 1200 miesicznie + 100 na pomoce naukowe + dodatek landu + pokrycie kosztów udziału w kongresie naukowym lub konferencji w czasie doktoratu + ew. dodatek rodzinny na dziecko wysokoci 150. Okres finansowania - 2 lata Najbliszy termin aplikacji: do 31.01.2007 do 31.07.2007 Kontakt: Schering Stiftung Dr. Monika Lessl 13342 Berlin Tel.: +49 30 2062-2962 E-Mail: info@scheringstiftung.de, monika.lessl@scheringstiftung.de Internet: http://www.scheringstiftung.de/html/stipendien.html Jahresstipendien-Programm des Freistaates Bayern, http://www-cgi.uni-regensburg.de/einrichtungen/bayhost/stipendien.shtml "Bawarskie Centrum Szkół Wyszych do Spraw Współpracy z Europ rodkow, Wschodni i Południowo-Wschodni (BAYHOST) jest organizacj skupiajc wszystkie uniwersytety, wysze szkoły techniczne i artystyczne na terenie Bawarii. Prowadzi doradztwo dotyczce - 13 -

współpracy badawczej, koordynuje kontakty akademickie z Europ Wschodni, wspiera wymian studentów i naukowców. Naszym celem jest wspieranie i intensyfikowanie współpracy badawczej i naukowej ze szkołami wyszymi Europy Wschodniej jak równie wzmacnianie istniejcych ju kontaktów oraz łczenie potencjalnych partnerów. Gospodarka i nauka mog z niego długoterminowo i odpowiednio korzysta jeli zmniejszy si odpływ naukowców za granic i wzmocni stałe europejskie partnerstwo. W realizowaniu tych celów wspiera nas wymienita midzynarodowa sie alumni 20." Stypendium Bawarskiego Ministerstwa ds. Nauki, Bada i Sztuki przeznaczone dla absolwentów studiów wyszych do 30. roku ycia z Polski, Chorwacji, Bułgarii, Rumunii, Słowacji, Czech i Wgier, którzy chc odby studia doktoranckie na jednej z bawarskich uczelni. Stypendium najpierw przyznawane jest na rok, z moliwoci dwukrotnego przedłuenia w wypadku, gdy doktorant robi postpy w swej pracy. Finansowanie: 8400 na rok (w 12 ratach po 700 ); doktoranci z małonkiem i co najmniej jednym dzieckiem, gdy współmałonek nie pracuje: 10320 na rok (860 miesicznie). Uwaga!: naley zna bardzo dobrze jzyk niemiecki. Najbliszy termin aplikacji: stypendia na rok akademicki 2006/2007 zostały ju przyznane, nastpne stypendia na rok akademicki 2007/2008 mog by składane do 15.02.2007. Kontakt: B A Y H O S T Bayerisches Hochschulzentrum für Mittel-, Ost- und Südosteuropa Universitätsstraße 31 D-93053 Regensburg Edeltraud Meyer Sekretariat Mo - Fr 13-16.30 Tel: +49 941 943-5046 E-Mail: sekretariat@bayhost.de Internet: http://www-cgi.uni-regensburg.de/einrichtungen/bayhost/stipendien.shtml Studienstiftung des Deutschen Volkes http://www.studienstiftung.de/ Stypendium Rzdu Niemiec dla absolwentów studiów wyszych do 30. roku ycia z ponadprzecitnymi wynikami w nauce, którzy uzyskali dopuszczenie do robienia doktoratu w Niemczech, a ukoczenie uczelni miało miejsce nie dłuej ni rok wczeniej. 20 ródło: BAYHOST, http://www-cgi.uni-regensburg.de/einrichtungen/bayhost/wirueberuns_pl.shtml - 14 -

Uwaga! Fundacja des Deutschen Volkes wspiera w zasadzie obywateli Niemiec, ale take obywateli Unii Europejskiej, którzy wiksz cz studiów odbywaj w Niemczech, którzy ukoczyli lub ukocz studia na jednej z niemieckich uczelni oraz ci studenci, których rodzice płac podatki w Niemczech. Finansowanie: 920 na miesic + 100 na pomoce naukowe + ew. dodatek na rodzin; finansowanie obejmuje najpierw 2 lata z przedłueniem o 6 miesicy (2 razy), czyli maksymalnie nie wicej i 3 lata. Najbliszy termin aplikacji:? Kontakt: Studienstiftung des deutschen Volkes Ahrstraße 41 53175 Bonn Germany Telefon +49 (0) 228 82096-0 Telefax +49 (0) 228 82096-103 E-Mail: info@studienstiftung.de Internet: http://www.studienstiftung.de/promotionsstipendien.html DBU (Deutsche Bundesstiftung Umwelt) http://www.dbu.de/stipendien DBU przyznaje rocznie 60 stypendiów dla absolwentów kierunków przyrodniczych, którzy planuj robi doktorat w ochronie rodowiska (równie dla biotechnologów). Stypendia przyznawane s dwa razy w roku, termin składania wniosków kadorazowo do 15. lutego lub 15. sierpnia. Ubiegajcy si o stypendium nie mog mie wicej jak 28 lat w momencie składania wniosku i nie mog mie rozpocztych studiów doktoranckich; powinni ponadto mie celujco ukoczone studia wysze i by aktywnymi działaczami na rzecz ochrony rodowiska, a take dobrze mówi po niemiecku. Główna tematyka doktoratów to bionika. Uwaga! Jeli stypendium zostało z jakich wzgldów odrzucone, to ponowne ubieganie si jest niemoliwe. Finansowanie: 850 na miesic + 150 dodatku ryczałtowego na podróe + ew. 255 na partnera (współmałonka, który w trakcie doktoratu nie ma własnego dochodu) + ew. dodatek rodzinny (na dziecko). Dodatkowe rodki mog by przyznane tylko w szczególnych przypadkach. Najbliszy termin aplikacji: do 15.02.2007 do 15.08.2007 Kontakt: - 15 -

Deutsche Bundesstiftung Umwelt Postfach 1705, 49007 Osnabrück An der Bornau 2, 49090 Osnabrück Tel.: +49 541 9633-0 Fax: +49 541 9633-190 E-Mail: info@dbu.de Internet: www.dbu.de/stipendien Heinrich-Böll-Stiftung http://www.boell.de Stypendia fundacji Heinricha Bölla w liczbie 80-100 rocznie 21 s przyznawane niemieckim i zagranicznym doktorantom według wytycznych Federalnego Ministerstwa Edukacji i Nauki i Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Ubiegajcy si o nie musz by dopuszczeni do studiów doktoranckich według przepisów niemieckich i mie ukoczon szkoł wysz w Niemczech lub za granic. Ubieganie si o doktorat nastpuje w trzech etapach: - w pierwszym jest to tzw. krótka aplikacja (Kurzbewerbung), - w drugim dostarczenie kompletnej aplikacji (ausführliche Bewerbung) wraz z exposé i owiadczeniem opiekuna pracy doktorskiej. - trzeci etap polega na uczestnictwie (Auswahlworkshop) w warsztatach i omawianie wybranych projektów pojedynczo i w grupach. Do kadego nastpnego etapu zakwalifikuje si tylko cz ubiegajcych si (ju do drugiego etapu przechodzi tylko 10-20% pierwotnych aplikacji). Uwaga! Dla Fundacji Heinricha Bölla bardzo istotne jest społeczne i polityczne zaangaowanie si ubiegajcych si o stypendium jako e jest to fundacja zwizana z polityczn Parti Zielonych. W zwizku z tym licz si przede wszystkim projekty zorientowane na ekologi i takie wartoci jak demokracja, czy solidarno. Fundacja wspiera projekty z całego wiata, a w szczególnoci z Europy Wschodniej i Południowej. Finansowanie: 975 na miesic + dodatek ryczałtowy na pomoce naukowe + ew. dodatek na dzieci + dodatek na ubezpieczenie zdrowotne Najbliszy termin aplikacji: dla Kurzbewerbung do 01.03.2007 lub 01.09.2007 (dokładne terminy mog si zmieni, ale na pewno jest pocztek wiosny i jesieni) dla wybranych do drugiego etapu (ausführliche Bewerbung) do 01.05.2007 lub 01.11.2007 dla wybranych do trzeciego etapu (Auswahlworkshop)do 01.06.2007 lub 01.02.2008 powiadomienie o wyborze: lipiec 2007 lub luty 2008 pocztek stypendium: 01.10.2007 lub 01.04.2008 Kontakt: Heinrich-Böll-Stiftung Studienwerk 21 Dotyczy stypendiów dla studentów i absolwentów łcznie. - 16 -

Rosenthaler Str. 40/41 10178 Berlin Bärbel Karger Tel.: +49 30 28534-400 E-Mail: karger@boell.de Internet: http://www.boell.de/de/12_studien/2294.html Godziny otwarcia: PN, WT, CZ i PT od 10:00 do 13:00 SDW (Stiftung der Deutschen Wirtschaft) http://www.sdw.org Stypendium doktoranckie Niemieckiego Przemysłu (Rzdu Niemiec) skierowane jest do niemieckich i midzynarodowych absolwentów wyszych uczelni. Celem stypendium jest wykształcenie wykwalifikowanych pracowników naukowych, którzy przyczyni si do gospodarczego i społecznego rozwoju Niemiec. Stypendium przyznawane jest dwa razy do roku, do 15. lutego i 15. sierpnia. Wspierani s absolwenci wszystkich narodowoci z rónych dziedzin, ale w szczególnoci nauk przyrodniczych i inynieryjnych. Uwaga!: midzy rozpoczciem doktoratu a ukoczeniem studiów wyszych nie mog upłyn wicej ni 3 lata; naley mie ju zagwarantowane wczeniej miejsce na doktoracie, a dopiero potem mona stara si o stypendium SDW. Ubiega mona si tylko jeden raz, a jeli wniosek został z jakich wzgldów odrzucony, to ponowne ubieganie si jest niemoliwe. Finansowanie: 920 miesicznie (zalenie od sytuacji finansowej ubiegajcego si) + 100 miesicznie na pomoce naukowe i podróe (stały dodatek) + ew. 155 dodatku rodzinnego; finansowanie obejmuje najpierw 2 lata z moliwym przedłueniem o 1 rok (w szczególnych przypadkach). Najbliszy termin aplikacji: do 15.02.2007 do 15.08.2007 Kontakt: SDW im Haus der Deutschen Wirtschaft Breite Straße 29 10178 Berlin Tel.: +49 30 / 20 33-15 40 Fax: +49 30 / 20 33-15 55 E-Mail: sdw@sdw.org Internet: http://www.sdw.org/ - 17 -

RADA: Praktycznie w kadym przypadku ubiegania si o stypendium naley najpierw znale sobie promotora, gdy w celu uzyskania stypendium naley przedłoy projekt przyszłych studiów doktoranckich, a ten mona zrobi tylko w porozumieniu z przyszłym promotorem, który taki projekt zaakceptuje, czyli wyrazi formaln, pisemn zgod. Stypendiów mona równie szuka na nastpujcych stronach www: http://www.eracareers-germany.de http://www.stiftungsindex.de http://www.stifterverband.org Alexander von Humboldt Stiftung http://www.avh.de Alfried Krupp von Bohlen und Halbach Stiftung http://www.krupp-stiftung.de Arbeitsgemeinschaft industrieller Forschungsgemeinschaften "Otto von Guericke" e.v. http://www.aif.de Bertelsmann Stiftung http://www.bertelsmann-stiftung.de Bundesverband Deutscher Stiftungen http://www.stiftungen.org Bund-Länder-Kommission http://www.blk-bonn.de Carl-Duisberg-Stiftung http://www.cdg.de Cusanuswerk - Bischöfliche Studienförderung http://www.cusanuswerk.de Deutsche Herzstiftung http://www.herzstiftung.de Deutsche Nationalstiftung http://www.nationalstiftung.de DFG Deutsche Forschunfsgemeinschaft http://www.dfg.de Dräger-Stiftung www.draeger-stiftung.de Forschung & Entwicklungsförderung der EU http://cordis.europa.eu/de/home.html Fritz-Thyssen-Stiftung http://www.fritz-thyssen-stiftung.de Gesellschaft für Biologische Forschung http://www.gbf.de Körber Stiftung http://www.stiftung-koerber.de Mildred-Scheel-Stiftung http://www.krebshilfe.de Stiftung Industrieforschung http://www.stiftung-industrieforschung.de Volkswagen Stiftung http://www.volkswagen-stiftung.de - 18 -

2.4 Kiedy najlepiej ubiega si o studia doktoranckie? Ubiega si mona w zasadzie przez cały rok. Dotyczy to zwłaszcza pojedynczych miejsc. Wyjtkiem s szkoły doktorantów Graduiertenkollegs (GRAKOs) i uniwersyteckie Sonderforschungsbereiche (SFB), które rozpoczynaj kształcenie danej grupy doktorantów od wrzenia lub padziernika wraz z kadym nowym rokiem akademickim i w zwizku z tym składanie aplikacji do nich moliwe jest tylko w okrelonym terminie. Na pojedyncze miejsca najlepiej aplikowa tu po obronie pracy dyplomowej, ale nie ma problemu, gdy zrobimy to krótko przed obron. Natomiast do szkół doktorantów najlepiej składa dokumenty bdc na pitym roku studiów (wane jest dotrzymanie terminów) - wtedy jeli si dostaniemy na doktorat, nie ma problemu z płynnym przejciem na kolejne studia i rozpoczcie ich z nowym rokiem akademickim. W takim wypadku do aplikacji wystarczy zawiadczenie z Dziekanatu uczelni (przetłumaczone przez tłumacza przysigłego na jzyk angielski lub niemiecki), i kandydat jest na pitym (lub ostatnim) roku studiów i planuje ukoczenie ich w terminie. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- RADA: Zawsze naley wzi pod uwag, i załatwienie wszelkich formalnoci ju po otrzymaniu miejsca na doktoracie trwa dosy długo (od wysłania aplikacji na pojedynczy doktorat poprzez zaproszenie na rozmow do rozpoczcia pracy moe upłyn nawet pół roku lub dłuej). 2.5 Gdzie szuka ofert doktoratów w naukach biomedycznych? 2.5.1 Wyspecjalizowane portale internetowe: Najlepszym miejscem, od którego warto zacz poszukiwania jest portal o nazwie SCIENCE- JOBS_DE Uniwersytetu Heidelberg. Znajdziemy go pod adresem internetowym http://www.jobs.uni-hd.de a wyglda tak: Nawigacja witryny dostpna jest po niemiecku i po angielsku. Po wejciu do archiwum (niem. - 19 -

Webarchiv der Stellenangebote lub ang. Web Archive of the Job Offerings/Vacancies) wybieramy "biologi" lub "medycyn". Znajdziemy tam oferty nie tylko doktoratów, ale równie post-doców, prac dyplomowych, praktyk, stanowisk dla techników laboratoryjnych nie tylko w Niemczech (stanowi one około 90-95% ofert), ale równie w innych pastwach (np. Austrii, Szwajcarii, USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Finlandii, Szwecji, Indiach). Oferty z reguły s po niemiecku, ale czasem trafiaj si po angielsku (w tym z niemieckich uniwersytetów i instytutów naukowobadawczych), np.: - 20 -