Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Wzór chemiczny: Inne nazwy: Producent: Dystrybutor: Kwas mlekowy CH3CH(OH)CO2H kwas α-hydroksypropionowy 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Substancja stwarzająca zagroŝenie: Symbol Zwroty Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr WE ostrzegawczy zagroŝenia (R)* kwas mlekowy 100 50-21-5 203-532-3 Xi 36/37/38 Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie 16 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Xi ZagroŜenie poŝarowe: Substancja stała lub ciecz w warunkach normalnych, palny. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięŝsze od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. ZagroŜenie Działa draŝniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę. Kwas mlekowy w toksykologiczne: ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC postaci pyłów i par działa draŝniąco. Kwas mlekowy nie wywiera szczególnie szkodliwego działania w środowisku naturalnym. Jest naturalnym produktem przemian materii w Ŝywych organizmach Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego pyłem lub parami kwasu mlekowego środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zasięgnąć porady u lekarza lub w ośrodku toksykologicznym. Następstwa wdychania: 1. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby, wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zaleca się inhalacje roztworem sody. 2. Zapewnić pomoc lekarską. SkaŜenie oczu: 1. Przemywać skaŝone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. 2. Zapewnić pomoc okulisty. Następstwa połknięcia: 1. W razie połknięcia przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Stosować łagodne środki neutralizujące: zawiesinę magnezji palonej, zawiesinę wodną węgla aktywnego, mocną herbatę niesłodzoną, filiŝankę czarnej kawy, białka jaja rozmieszane z wodą, wodę wapienną. Kwas naleŝy rozcieńczyć 100-krotnie. Nie wywoływać wymiotów. 2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, miejsce leŝące i ciepło.
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 SkaŜenie skóry: 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. 2. W przypadku gdy podraŝnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Szczególne zagroŝenia: Ciecz lub ciało stałe w temperaturze normalnej palne. Pyły i pary w sprzyjających warunkach z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Pojemniki z kwasem mlekowym naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Środki gaśnicze: gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda rozproszona. Zalecenia szczegółowe: Mały poŝar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duŝy poŝar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Powoduje to jej rozrzucanie, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk poŝaru. Zbiorniki naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę moŝliwości usunąć z zagroŝonego obszaru. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Środki ochrony osobistej: W przypadku wydostania się większej ilości kwasu mlekowego do środowiska, zanieczyszczony obszar naleŝy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skaŝenia środowiska. Unikać kontaktu z uwalniającą się substancją. Stosować ubrania ochronne kwasoodporne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyczuwalnego zapachu kwasu ochrony dróg oddechowych. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par oznaczony kolorem Ŝółtym i literą E). Zalecenia szczegółowe: Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary i pyły strącać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy - roztworu, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duŝe ilości cieczy odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, najlepiej pochodzenia roślinnego (siano, słoma, torf, trociny), zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Zabezpieczenie środowiska: Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Zapobieganie Podczas stosowania kwasu mlekowego nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 zatruciom: Zapobieganie poŝarom/wybuchom: Magazynowanie: kwasem, unikać wdychania pyłów, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów Ŝrących, palnych, poza zasięgiem dzieci. Wyeliminować źródła zapłonu, nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, chronić zbiorniki przed nagrzaniem. W oryginalnych, właściwie oznakowanych, zamkniętych opakowaniach, w magazynie substancji Ŝrących wyposaŝonym w instalację wentylacyjną na twardym podłoŝu (najlepiej ceramicznym) lub na półkach regałów. Opakowaniami są szczelnie zamknięte beczki ocynkowane piętrzone w stosy lub balony szklane (roztwory) zamykane korkami, butelki lub indywidualne opakowania plastikowe, umieszczane na ceramicznym podłoŝu lub półkach regałów. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków, uŝywania otwartego ognia. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Ogólne niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania kwasu mlekowego. Sprawna wentylacja. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Drogi oddechowe: Maski ochronne z pochłaniaczami par kwaśnych (oznaczonymi literą E i kolorem Ŝółtym i filtrami cząsteczkowymi P2). Ręce: Rękawice ochronne z tkanin powlekanych, odporne na działanie kwasów organicznych. Oczy: Okulary ochronne w szczelnej obudowie. Skóra i ciało: Ubrania ochronne powlekane, odporne na działanie kwasów organicznych. Ogólne środki ochrony: Higiena pracy: Przestrzegać ogólnych zasad higieny. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Po zakończeniu pracy umyć ręce. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z kwasem mlekowym. Natychmiast usuwać rozsypy substancji stałej oraz rozlewiska roztworów. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769). NDS nie ustanowiono Rosja (PDK) 10 mg/m³ 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: 90,11 g/mol Postać fizyczna, barwa, zapach: Kwas mlekowy naleŝy do karboksylowych hydroksykwasów alifatycznych. Występuje w dwóch odmianach enancjometrycznych kwasy D(-) i L(+)-. Mieszanina topi się w temp. Ok. 20ºC. Jako ciało stałe jest substancją krystaliczną, bezbarwną, rozpływającą się na powietrzu, a jako ciecz ma syropowaty wygląd. Temperatura topnienia: ok. 20ºC
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Temperatura wrzenia: ok. 119ºC/1,6 kpa Gęstość: 0,980 g/cm³ (20ºC) Gęstość par względem powietrza: 2,17 PręŜność par: 1,1 hpa (20ºC) Temperatura zapłonu: 66ºC Temperatura samozapłonu: 460ºC Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 2,1-7,8% obj. Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Kwas mlekowy nieograniczenie rozpuszcza się w wodzie, alkoholu, chloroformie, glicerolu. Wartość ph (10 g/l H2O/ 20ºC): ok. 3 Inne: Kwas mlekowy tworzy się w mięśniach z zapasowego cukru glikogenu. Powstaje podczas fermentacji masłowej. NajwaŜniejszym źródłem otrzymywania jest fermentacja mlekowa, której ulegają roztwory wielu cukrów. Kwas mlekowy występuje w kwaśnym mleku, tworzy się podczas kwaszenia kapusty. Stosowany w przemyśle spoŝywczym, w gospodarstwach domowych, w garbarstwie do odwapniania skór, w stomatologii do usuwania kamienia nazębnego. 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: Kwas mlekowy w warunkach prawidłowego przechowywania jest substancją stabilną chemicznie. Działa korodująco na większość metali, w tym na ołów. Reaguje z silnymi utleniaczami. Substancja Ŝrąca 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie, spoŝycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami. Drogi naraŝenia: Oczy tak SpoŜycie tak Skóra tak Wdychanie tak Informacja ogólna: Kwas mlekowy w organizmie człowieka ulega przemianie, jak wszystkie kwasy tłuszczowe. Badania dowiodły, Ŝe w wyniku działania kwasu mlekowego w organizmie człowieka nie stwierdzono wytwarzania się związków ketonowych. Zatrucia zdarzają się wśród robotników przemysłu chemicznego, na skutek wdychania par i pyłów kwasu. Kwas wywołuje podraŝnienie błon śluzowych i skóry. Wchłonięty do organizmu utleniony zostaje do ditlenku węgla. SpoŜycie wywołuje ból w ustach, gardle, przełyku i Ŝołądku. Działanie miejscowe: Wdychanie par i aerozoli: Wdychanie pyłów i par kwasu mlekowego wywołuje ból w ustach, gardle, przełyku i Ŝołądku. Występują natychmiastowe. Mogą być one połączone z biegunką i krwawym stolcem. Kwas mlekowy o wysokim stęŝeniu moŝe spowodować bezdech z pieniącą się śliną (objaw obrzęku płuc). MoŜe pojawić się zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc. Kontakt ze skórą: Wystąpią zaczerwienienia i podraŝnienia chemiczne. StęŜony kwas powoduje poparzenia chemiczne. Kontakt z oczami: Pojawią się zaczerwienienia, poparzenia i ból. MoŜe zaistnieć poparzenie chemiczne. Połknięcie: Kwas mlekowy rozcieńczony wywołuje uczucie palenia w ustach i nudności z wymiotami. Kwas stęŝony powoduje groźne wymioty z obecnością krwi. MoŜe dojść do perforacji (przedziurawienia) jelit. Zatrucia przewlekłe: Wdychanie par prowadzi do zapalenia płuc i oskrzeli, a nawet do ostrego obrzęku płuc. Do znamiennych objawów zatruć przewlekłych naleŝą stany zapalne śluzówek, nadŝerki i
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 próchnica zębów, zapalenie oskrzeli, zaburzenia Ŝołądkowo-jelitowe oraz objawy typowe dla anemii. Ciągły kontakt z parami kwasu mlekowego powoduje zapalenie spojówek. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Kwas mlekowy w środowisku szybko ulega procesowi biodegradacji. Stopień zagroŝenia wód: niewielki 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju 07 01 99 inne nie wymienione odpady Opakowania wg: rodzaju 15 01 02 opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju 15 01 07 opakowania ze szkła Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE A. Transport drogowy i kolejowy (ADR /RID) Nr UN: - Klasa: - Grupa pakowania: - Kod klasyfikacyjny: - Numer rozpoznawczy zagroŝenia: - Nalepka ostrzegawcza wg (ADR/RID): - B. Transport morski (IMDG) Nr UN: - Klasa: - Grupa pakowania: - EmS numer: - Zanieczyszczenie środowiska morskiego: nie Nalepka ostrzegawcza wg IMDG: - C. Transport lotniczy (IATA-DGR) Nr UN: - Klasa: - Grupa pakowania: - Nalepka ostrzegawcza wg IATA: - 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje:
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych R 36/37/38 S 2 S 26 S 36 Kartę wykonano zgodnie z: Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia Działa draŝniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę Xi Produkt draŝniący. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania Chronić przed dziećmi. Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. Nosić odpowiednią odzieŝ ochronną. Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769). Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE Chemiczne określenie produktu: Kwas mlekowy
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 Xi R 36/37/38 Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt draŝniący. Działa draŝniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę Normy na sprzęt ochronny: PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie; PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1; PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania; PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów; PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3); Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 karty charakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *