BORELIOZA, CZY TO JUŻ PANDEMIA?



Podobne dokumenty
Spis treści. Wstęp faktów o boreliozie, które powinieneś znać Najbardziej charakterystyczne objawów boreliozy... 8

ANKIETA dla osób chorych, leczących się na boreliozę oraz wyleczonych

jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz

Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

Dokument z posiedzenia B7-2011/0000 PROJEKT REZOLUCJI. złożony w odpowiedzi na pytanie wymagające odpowiedzi ustnej B7-0000/2011

WSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI

1 GRUDNIA 2015R. Światowy Dzień Walki z AIDS

Rosnąca wiedza Polaków na temat mukowiscydozy

Każda borelioza jest inna

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

DRUGA OPINIA MEDYCZNA INTER PARTNER ASSISTANCE

Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości

1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka

RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM

GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?

DOSTĘPNOŚĆ DIAGNOSTYKI I LECZENIA W OPINIACH CHORYCH NA BORELIOZĘ - DONIESIENIE Z BADAŃ WSTĘPNYCH

Dokument z posiedzenia PROJEKT REZOLUCJI. złożony w następstwie pytania wymagającego odpowiedzi ustnej B8-0417/2018

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

TEMAT: Pozytywny wynik testu diagnostycznego czy zawsze wyrok?

WZW A. wątroby typu A. Zaszczep się przeciwko WZW A

Agencja Oceny Technologii Medycznych

01.10 Międzynarodowy Dzień Walki z WZW typu C

Światowy Dzień Zdrowia 2016 Pokonaj cukrzycę

Prawda Fałsz 1. Osoby z chorobą Alzheimera są szczególnie podatne na depresję.

Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny

marketinginformacja Diagnostyka weterynaryjna Szybkie testy dla rolnictwa +++ dostępne w SalesPlusie +++

PROGRAM ZDROWOTNY. Badania profilaktyczne dla mieszkańców Gminy Miasta Jaworzna w kierunku rozpoznania boreliozy. Załącznik nr 4

ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA

Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych

Darmowe badania w kierunku HCV dla Pań w ciąży

Społeczne aspekty chorób rzadkich. Maria Libura Instytut Studiów Interdyscyplinarnych

HIV nie śpi. W dzisiejszych czasach o wirusie mówi się mniej niż kiedyś, lecz to wcale nie znaczy, że problem zniknął wręcz przeciwnie.

Wsparcie społeczne. Dorota Wojcik, Natalia Zasada

7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA

Boreliozowe Zapalenie Stawów

BORELIOZA. - wszystko, co powinieneś. o niej wiedzieć

CHOROBA Z LYME

ZOSTAŃ DAWCĄ SZPIKU KOSTNEGO! Wygraj dla kogoś ŻYCIE!

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Ty i Twoje dziecko Wirusowe zapalenie wątroby typub

Przedzabiegowa ankieta anestezjologiczna


SZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV

WZW co to jest? Wirusowe Zapalenie Wątroby (WZW) to bardzo groźna i jedna z najczęstszych chorób zakaźnych na świecie.

Borelioza- zagrożeniem dla pracowników leśnych Przygotowała: dr n. med. Edyta Gałęziowska

VOCALMED jest projektem realizowanym w ramach programu Leonardo da Vinci - transfer Innowacji.

NA ZAKAŻENIE HBV i HCV

Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice

W Polsce najczęściej spotykane są kleszcze pospolite (Ixodes ricinus). Występują na terenie całego kraju, szczególnie w środowiskach wilgotnych.

Światowy Dzień Pamięci o Zmarłych na AIDS

Zakaźne choroby zawodowe rolników i związane z nimi świadczenia wypłacane przez ZUS

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć?

Gorączka krwotoczna Ebola informacja dla podróżnych 21 października 2014 r. Wersja 3

Co powinien wiedzieć każdy pacjent publicznej opieki zdrowotnej? Kinga Wojtaszczyk

EliSpot 2 Borrelia. najnowszej generacji test EliSpot w diagnostyce boreliozy

Lek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą

Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku

PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B?

AIDS w systemie ochrony zdrowia raport NIK. Jerzy Gryglewicz Warszawa, 24 listopada 2015 r.

PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT

Depresja Analiza kosztów ekonomicznych i społecznych

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA

Ja Pacjent! Perspektywa Organizacji Pacjenckich na Stan Opieki Reumatologicznej w Polsce. Konferencja prasowa 01. kwietnia 2014

skrót HIV tłumaczymy jako ludzki wirus upośledzenia odpornościł jest to wirus uszkadzający układ odpornościowył AIDS to nabyty

POLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)

Pracownicy zakładów pracy województwa pomorskiego. Szanowni Państwo,

Dlaczego potrzebne było badanie?

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

Co robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG

OMEGA TEST BADANIE PROFILU KWASÓW TŁUSZCZOWYCH

Prawo a choroby zakaźne dr n. med. Marta Rorat

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Ostra niewydolność serca

Otwarty konkurs ofert

MASZ DAR UZDRAWIANIA DRUGIE ŻYCIE

Życie z Zespołem Miastenicznym Lamberta-Eatona

Finansowanie Zdrowia Publicznego i badań naukowych w UE. Doc. Adam Fronczak

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce

Leczenie POCHP z perspektywy pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta

Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV

Światowy Dzień Pamięci o Zmarłych na AIDS

Tego samego dnia rozpoczyna się też Europejski Tydzień Testowania na HIV.

Wiedzy jak na lekarstwo! Czyli Polacy o chorobach autoimmunologicznych.

Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska

RYZYKO ZAKAŻEŃ W GABINETACH ZAPOBIEGANIE I OCHRONA

Co to jest demencja (demens)?

AIDS AIDS jest nabytym zespołem upośledzenia odporności, którego skrót (AIDS) wywodzi się od pierwszych liter nazwy angielskiej: (A)cquired (I)mmune

ukąszenie komara używanie tych samych sztućców, co nosiciel wirusa

Plan szkoleń wewnętrznych na 2019r. Szpital Obserwacyjno-Zakaźny ul. Krasińskiego 4/4a

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?

Proponowany zapis nie zawiera wymogu sfinansowania zwiększonych kosztów udzielania świadczeń nakładanych przez ogłaszane obwieszczenie

Co leczy akupunktura?

PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne

Transkrypt:

BORELIOZA, CZY TO JUŻ PANDEMIA? BORELIOZA MOŻE DOTYCZYĆ KAŻDEGO Choć borelioza to groźna choroba, która potrafi zniszczyć życie, większość dotkniętych nią osób nawet nie wie o jej istnieniu. Cierpią, ponieważ występują u nich różnego rodzaju objawy choroby (różnorakie bóle, depresja, zmęczenie ), których ze względu na brak właściwej diagnozy nie udaje się wyleczyć. To nie są moje słowa: to słowa setek tysięcy pacjentów wspieranych przez lekarzy na całym świecie. CAŁY ŚWIAT SIĘ MOBILIZUJE A POLSKA POZOSTAJE W TYLE! Od kilku miesięcy tworzy się i zaczyna bić na alarm wielki międzynarodowy ruch inicjowany przez stowarzyszenia chorych i wspierany przez polityków (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie). W Polsce od lat w tej kwestii nic się nie zmienia, choć niemal cały obszar kraju jest rejonem endemicznym dla roznoszących boreliozę kleszczy. W Kanadzie powstał projekt ustawy C-422 z 21 czerwca 2012 r. Jego autorzy zakładają, że w 2020 r. już 80% populacji będzie narażone na boreliozę, i domagają się rozpoczęcia w trybie pilnym kampanii informacyjnej w społeczeństwie, kształcenia lekarzy, podjęcia badań i poprawienia diagnozowania. Projekt ten, wspierany różnymi petycjami w całym kraju, jest obecnie szeroko dyskutowany. Podjęcie podobnej inicjatywy w Polsce ma absolutnie zasadnicze znaczenie. Tymczasem tutaj mówi się po prostu o rzadkiej chorobie I nie bez przyczyny! Lekarze są niewystarczająco szkoleni w kierunku diagnozowania boreliozy. Służba zdrowia zdaje się nie dostrzegać problemu. Pacjenci odsyłani są od lekarza do lekarza, poddawani wielu nieskutecznym a kosztownym badaniom, często

również szkodliwym kuracjom, aby w końcu usłyszeć, że problem tkwi w głowie i powinni zacząć przyjmować leki antydepresyjne lub poddać się psychoterapii. OBJAWY, KTÓRE POWINNY NIEPOKOIĆ Być może problem dotyczy Państwa albo kogoś z bliskich. Może o tym świadczyć występowanie przynajmniej jednego spośród następujących objawów, których medycyna nie potrafi wyleczyć: ciągłe uczucie zmęczenia, problemy ze snem, fibromialgia: przewlekłe zmęczenie, bóle mięśni, ścięgien, ciągłe bóle głowy i uczucie otępienia, zaburzenia wzroku, uczucie pieczenia oczu, szumy uszne, skurcze i pocenie się w nocy, zaburzenia pracy serca (arytmia) zaburzenia oddychania (bezdech w czasie snu), porażenie nerwu twarzowego, bóle korzeniowe splotu barkowego lub lędźwiowo-krzyżowego, bóle stawów, zwłaszcza kolan, pleców i szyi, problemy z wysławianiem się, problemy z koncentracją lub pamięcią, ciągłe huśtawki nastrojów, chroniczna depresja, bóle żołądka i jelit, zaburzenia trawienia, naprzemienne biegunki i zaparcia, problemy skórne, zaburzenia neurologiczne i/lub psychiatryczne: autyzm, choroba Parkinsona, Alzheimera itd., a także, jak twierdzi wielu lekarzy, różne inne choroby autoimmunologiczne: reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, zapalenie tarczycy itd. Pacjenci z podobnymi objawami, gdy udadzą się do lekarza, dowiedzą się najprawdopodobniej, że nie mają boreliozy, nawet jeśli w rzeczywistości właśnie na nią cierpią. Wynika to z nieskuteczności badań krwi, które nie pozwalają na wykrycie

różnych szczepów bakterii powodującej chorobę, a także z faktu, że lekarze nie są kształceni w tym zakresie. UWAGA NA FAŁSZYWE WYNIKI BADAŃ I NA POZORNE KURACJE Problemem tym zajęto się w Stanach Zjednoczonych, w stanie Virginia, gdzie od 29 stycznia 2013 r. obowiązuje przepis nakazujący lekarzom informowanie pacjenta o niskiej wiarygodności badań serologicznych, czyli testów wykonywanych w ramach systemu opieki zdrowotnej. Jeśli lekarz zapomni o tym powiedzieć, pacjent będzie mógł złożyć na niego skargę. W Polsce choroba może zostać stwierdzona tylko wówczas, gdy pacjenta ugryzł kleszcz i gdy po ugryzieniu wokół miejsca ukąszenia pojawiło się zaczerwienienie. Istnieją jednak również inne możliwości zainfekowania, a zaczerwienienie (rumień wędrujący) pojawia się tylko w około 50% przypadków. W takiej sytuacji lekarz przepisuje zwykle krótką, trwającą 3 tygodnie kurację antybiotykową. Po jej zakończeniu zgodnie z obowiązującą w Polsce procedurą IDSA powinien uznać, że pacjent został wyleczony i że nic więcej nie można zrobić. A jeśli ten będzie skarżyć się na inne objawy (bóle, zaburzenia pracy serca i zaburzenia oddychania itp.), zapewne usłyszy od lekarza, że to problemy psychosomatyczne. Czyli, innymi słowy, że wszystko ma swoją przyczynę w głowie pacjenta! A to wielki błąd. Istnieje także chroniczna postać boreliozy, znacznie bardziej podstępna. Choroba tylko w niewielkiej części przypadków zaczyna się od rumienia na skórze. Może pozostawać przyczajona przez miesiące, lata, a nawet dziesiątki lat po ukąszeniu. I może dosłownie zupełnie zniszczyć życie. PRAWDZIWY MECHANIZM BORELIOZY Zakażenie na ogół odbywa się następująco: zwierzę na ogół kleszcz w momencie ukąszenia wprowadza do krwi płyn zawierający bakterię typu Borrelia. Bakteria ta może przeniknąć do wszystkich narządów i układów organizmu człowieka, choć początkowo chory nie zdaje sobie z tego sprawy. Najczęściej atakuje układ kostno-stawowy, nerwowy (nerwy obwodowe i mózg) oraz układ krążenia głównie serce, prowadząc do rozwoju chorób przewlekłych.

Pojawiają się poważne i zróżnicowane uszkodzenia, które powodują trudne do zniesienia bóle, paraliż, chroniczne zmęczenie, zaburzenia neurologiczne, psychiatryczne i kardiologiczne Z tego właśnie powodu niezdiagnozowaną boreliozę łatwo pomylić z przeróżnymi innymi chorobami, w tym z chorobami psychicznymi. To tłumaczy również, dlaczego tak wielu pacjentów jest uznawanych przez lekarzy za cierpiących na depresję lub inne zaburzenia psychiczne, albo też chorych na jeszcze inną chorobę. W konsekwencji są oni poddawani kuracji niedostosowanej do potrzeb, a nawet szkodliwej. EPIDEMIA, W KTÓREJ NIE ZWRACA SIĘ UWAGI NA OFIARY Taka chroniczna, neurologiczna forma boreliozy jest znacznie groźniejsza. Zaczyna przybierać obecnie rozmiary epidemii w całej Europie Środkowej, w tym w Polsce, a także w Niemczech, w Rosji i w Ameryce Północnej. W Niemczech w samym tylko 2010 roku chroniczną boreliozę rozpoznano u 900 000 osób, które objęto systemem opieki medycznej. W tym samym roku w Polsce rozpoznano zaledwie 9003 przypadki (w latach następnych podobnie), mimo że objawy chronicznej postaci boreliozy występują u setek tysięcy osób. W marcu 2012 r. profesor Luc Montagnier, który za odkrycie wirusa HIV otrzymał Nagrodę Nobla, nazwał sytuację z boreliozą mianem pandemii. Setki tysięcy osób są odsyłane od lekarza do lekarza, z jednego szpitala do kolejnego, nigdy nie otrzymując właściwej kuracji tylko dlatego, że lekarze nie potrafią stwierdzić tej choroby (gdyż albo o niej niewystarczająco dużo wiedzą, albo nie mają możliwości potwierdzenia jej wiarygodnymi badaniami, które nie są finansowane przez NFZ). TE ZANIEDBANIA ZBIERAJĄ ŻNIWO W POSTACI WIELU OFIAR Dramat polega na tym, że większość Polaków nawet nie wie o istnieniu boreliozy, a ci, którzy o niej słyszeli, kojarzą ją wyłącznie z rumieniem na skórze po ukąszeniu kleszcza. Do dnia dzisiejszego społeczeństwo polskie nie otrzymało na ten temat rzetelnych i pełnych informacji, chociaż w wielu krajach, na przykład w Ameryce Północnej, Niemczech, Szwajcarii, Szwecji czy Luksemburgu, temat traktowany jest

poważnie i od dawna powszechnie komunikowany. W Polsce chorzy całymi latami muszą cierpieć trudne do zniesienia bóle, a proponowane im metody leczenia często tylko te cierpienia zwiększają. Obecnie stan zagrożenia epidemią został już oficjalnie potwierdzony przez takie sławy lekarskie jak profesor Luc Montagnier we Francji, dr Richard Horowitz w Stanach Zjednoczonych, specjalista od boreliozy i członek-założyciel ILADS (International Lyme And Associated Diseases Society - międzynarodowego stowarzyszenia, które zajmuje się badaniami nad tą chorobą), a także wielu innych STOWARZYSZENIA ZWIERAJĄ SZYKI Powstają stowarzyszenia pacjentów i lekarzy. Ich celem jest doprowadzenie do tego, by lekarze uzyskali jasne wskazówki, jak diagnozować i leczyć boreliozę. Nasze stowarzyszenie Lyme Sans Frontières (Borelioza Bez Granic), pragnąc rozpowszechnić wiedzę o chorobie wśród lekarzy i pacjentów z całego świata, zorganizowało Międzynarodowe Dni Informacji o Chorobach Wektorowych, które odbyły się w Strasburgu w dniach 15 16 czerwca 2013 r. Wzięli w nich udział najwięksi światowi specjaliści od boreliozy: dr Horowitz (Stany Zjednoczone) czy dr Petra Hopf-Seidel (Niemcy). W Polsce aktywnie działa m.in. Stowarzyszenie Chorych na Boreliozę. Udało mu się w kwietniu doprowadzić do spotkania z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia poświęconego propozycjom zmian w sprawie standardów i strategii postępowania w diagnostyce i leczeniu chorób odkleszczowych w Polsce. Zmiany te są niezbędne, gdyż dziś skuteczne badania konieczne do zdiagnozowania i leczenia choroby nie są praktycznie dostępne dla chorych. Obawiamy się jednak, że problem ten trafi do głębokiej urzędniczej szuflady na kolejne lata. CZY GROZI NAM SKANDAL Z ZAKAŻONĄ KRWIĄ? Brak działań na rzecz poprawy świadomości lekarzy na temat boreliozy i dostępności skutecznych badań jest tym bardziej skandaliczna, że choroba ta może być przenoszona podczas transfuzji krwi. Oznacza to ryzyko kolejnego skandalu z zakażoną krwią, gdyż jak dotąd nie są podejmowane żadne środki ostrożności. Tymczasem w niektórych krajach obowiązuje zakaz oddawania krwi lub organów przez chorych na boreliozę.

Takie lekceważenie naszego zdrowia jest nie do przyjęcia, chcemy więc zwrócić się bezpośrednio do władz politycznych. Dlatego też bardzo Państwa proszę o podpisanie apelu skierowanego do Ministerstwa Zdrowia. DZIAŁAJMY JUŻ TERAZ: TO MOŻLIWE Istnieje wiele prostych rozwiązań, których wprowadzenie mogłoby przyczynić się do lepszego wykrywania boreliozy i leczenia dotkniętych nią osób. Pierwszą kwestią jest poprawa dostępności do dobrze wyszkolonych lekarzy znających się na tej chorobie oraz do możliwości jakiejkolwiek diagnostyki. Według obecnych zasad ustalonych przez NFZ testy na wykrywanie boreliozy mogą zlecić tylko specjaliści chorób zakaźnych. Na wizytę u nich czeka się miesiącami, a choroba postępuje!!! Należałoby poszerzyć rutynową diagnostykę oraz zweryfikować dotychczasowe schematy leczenia. Testy oficjalnie zalecane przez lekarzy: ELISA i Western-blot są zbyt nieprecyzyjne. Dają za dużo wyników fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych. Nie można tylko na ich podstawie wykluczać lub potwierdzać zakażenia. Domagamy się dopuszczenia do głosu lekarzy zajmujących się niestandardowymi metodami leczenia boreliozy. Na przykład lekarze leczący tę chorobę metodą ILADS choć pomogli tysiącom pacjentów są przez oficjalne gremia lekarskie piętnowani. Czy nie należałoby skorzystać z ich doświadczeń zamiast ich wyśmiewać? Domagamy się transparentności w zakresie informowania o epidemii, rozpowszechniania informacji na ten temat oraz rozpoczęcia obiektywnych, prowadzonych w niezależny sposób badań nad drogami przenoszenia bakterii, które pozwolą na uzyskanie rzetelnej wiedzy o transfuzjach krwi lub przenoszeniu choroby przez łożysko, karmienie piersią itd. Domagamy się również, by w sytuacji, gdy stoimy u progu epidemii, Ministerstwo Zdrowia przyznało środki na skuteczne badania wykrywające boreliozę (obecnie praktycznie nie finansuje się walki z chorobą, na którą cierpi kilkaset tysięcy osób). Wdrożenie podstawowej polityki zapobiegania boreliozie pozwoliłoby każdego roku na zaoszczędzenie milionów złotych.

Wprowadzenie dokładniejszych testów, dzięki którym trafne diagnozowanie umożliwiłoby objęcie pacjentów opieką znacznie wcześniej i ze znacznie lepszym skutkiem. Ponadto, pacjenci wybierający zdrowe odżywianie i zdrowy tryb życia, obejmujący regularną aktywność fizyczną, mają być może szansę żyć z tą chorobą przez wiele lat, bez odczuwania skutków ubocznych lekarstw. Są stulatkowie chorujący na boreliozę. Są też pacjenci, którzy w 80% wracają do zdrowia, jeśli zaczynają leczenie już w pierwszych miesiącach. Leczmy boreliozę. To możliwe. Możliwe jest też normalne życie z tą chorobą. Wspierając naszą akcję swoim podpisem (aby go złożyć, proszę kliknąć tutaj), mogą Państwo znacznie ulżyć w cierpieniach setkom tysięcy chorych, a nawet uratować niejedno życie. Z wyrazami wdzięczności, Judith Albertat przewodnicząca stowarzyszenia Lyme Sans Frontières (Borelioza Bez Granic)