Warstwy z Jeg³owej zapis wielofazowej deformacji w strefie kontaktu Sudetów wschodnich i zachodnich (krystalinik Wzgórz Strzeliñskich, blok przedsudecki) Jacek Szczepañski* Wczesno- i œrodkowodewoñskie ska³y warstw z Jeg³owej zachowa³y trzy zespo³y struktur deformacyjnych. Reprezentuj¹ one przypuszczalnie trzy etapy deformacji o zasiêgu regionalnym. Etap D 1 jest prawdopodobnie efektem deformacji zwi¹zanej z nasuwaniem p³aszczowin w strefie kontaktu Sudetów wschodnich i zachodnich. Poniewa lineacja z rozci¹gania powsta³a podczas etapu D 1 nie zachowa³a siê, dlatego kierunek nasuwania p³aszczowin pozostaje nieznany. astêpny etap D 2 jest interpretowany jako zapis regionalnego fa³dowania i zwi¹zanej z nim deformacji koaksjalnej. Koñcowy etap D 3 mo e byæ scharakteryzowany przez dwa sk³adniki odkszta³cenia: koaksjalny (rozci¹ganie) bêd¹cy efektem wynoszenia kopu³y oraz niekoaksjalny (œcinanie proste) zwi¹zany z zeœlizgiwaniem siê formacji skalnych po sk³onie uformowanej kopu³y. Etap D 3 jest interpretowany jako zapis kolapsu ekstensyjnego skorupy kontynentalnej pogrubionej, w trakcie pierwszych etapów deformacji. Dane strukturalne pochodz¹ce z krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich oraz ca³ego obszaru wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego dostarczaj¹ dowodów na rozbie n¹ (ku E oraz ku SW) wergencjê kolapsu ekstensyjnego w strefie granicznej Sudetów wschodnich i zachodnich. S³owa kluczowe: deformacja, kolaps ekstensyjny, Sudety, blok przedsudecki, krystalinik Wzgórz Strzeliñskich Jacek Szczepañski Jeg³owa Beds record of polyphase deformation in the East and West Sudetes contact zone (Strzelin crystalline massif, Fore-Sudetic Block, SW Poland). Prz. Geol., 49: 63 71. Summary. Early-Mid Devonian Jeglowa beds in the Strzelin crystalline massif recorded three deformation events. The D 1 event most probably represents the regional deformation related to the nappe stacking in the East/West Sudetes contact zone. Since the stretching lineation related to the D 1 deformation is not preserved, the direction of thrusting remains unknown. Subsequent the D 2 episode is related to regional folding, associated with a coaxial shortening. The D 3 event resulted in the development of WW ESE elongated dome and in the normal dip-slip displacements on its northern and southern limbs. The final D 3 strain involved a constrictional component associated with uplift of the dome and a simple shear component related to down-dip sliding of rock series on its limbs. The regional doming was probably related to extensional collapse of the overthickened nappe pile. Structural data from the Jeg³owa beds, compiled with those from other parts of the eastern Fore-Sudetic Block, provide evidence for bi-vergent E- and SW-directed extensional collapse in the East/West Sudetes contact zone. Key words: deformation, extensional collapse, Sudetes Mts., Fore-Sudetic Block, Strzelin crystalline massif Krystalinik Wzgórz Strzeliñskich jest po³o ony we wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego (ryc. 1). Dziêki swemu usytuowaniu, ska³y tego obszaru zapisa³y sekwencjê deformacji charakterystyczn¹ dla strefy granicznej zachodnich i wschodnich Sudetów. astêpstwo to zosta³o zinterpretowane jako efekt nasuniêcia siê zachodnich Sudetów na Sudety wschodnie oraz póÿniejszego kolapsu grawitacyjnego spiêtrzonych p³aszczowin. Celem pracy jest pokazanie nastêpstwa deformacji ska³ krystaliniku strzeliñskiego na przyk³adzie warstw z Jeg³owej. ale ¹ do nich kwarcyty i ³upki kwarcytowe, których wiek, przez analogiê do ska³ krystalicznych Jeseników, uznaje siê za wczesno- i œrodkowodewoñski. Ska³y te, w obrêbie krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich, tworz¹ kilka pasów wychodni, z których najwiêksze znajduj¹ siê w okolicy Kuropatnika, a tak e pomiêdzy Jeg³ow¹ i Romanowem oraz owolesiem i Skalicami (ryc. 2). Wiek warstw z Jeg³owej pozwala na powi¹zanie wszystkich zapisanych w nich deformacji z formowaniem orogenu waryscyjskiego. T³o geologiczne oraz historia badañ Obszar po³o ony na wschód od bloku sowiogórskiego jest interpretowany jako strefa graniczna miêdzy strukturami Sudetów wschodnich oraz Sudetów zachodnich (Cloos, *Instytut auk Geologicznych, Uniwersytet Wroc³awski, pl. M. Borna 9, 50-204 Wroc³aw; js@ing.uniw.wroc.pl 1922). Wed³ug Suessa (1912) w czêœci górskiej Sudetów granicê struktury zachodnio- i wschodniosudeckiej stanowiæ mia³o nasuniêcie ramzowskie. Jest ono pó³nocnym fragmentem nasuniêcia moldanubskiego (Suess, 1912), które rozdziela kompleks p³aszczowin morawskich od nasuniêtych na nie p³aszczowin moldanubskich. Zdaniem niektórych badaczy w górskiej czêœci Sudetów nasuniêcie nýznerowskie, po³o one na zachód od linii ramzowskiej, mo e stanowiæ granicê rozdzielaj¹c¹ Sudety wschodnie od zachodnich (Skácel, 1989; Schulmann & Geyer, 2000). a obszarze bloku przedsudeckiego przebieg nasuniêcia ramzowskiego jest ró nie interpretowany (ryc. 1). iezale- nie od tego, jakie jest dok³adne po³o enie krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich wzglêdem wspomnianej granicy, obszar ten znajduje siê w szeroko pojêtej strefie rozdzielaj¹cej struktury zachodnio- i wschodniosudeck¹. Krystalinik Wzgórz Strzeliñskich sk³ada siê z ortognejsów, z wystêpuj¹cych wœród nich wk³adek serii ³upkowej, z warstw z Jeg³owej oraz granitoidów (ryc. 2). Ortognejsy, datowane radiometrycznie dot¹d tylko w jednym ods³oniêciu przy pomocy metody U-Pb na pojedynczych cyrkonach, maj¹ wiek 504±3Ma (Oliver i in., 1993). Pozosta³oœci¹ ich os³ony jest przypuszczalnie seria ³upkowa, tradycyjnie uznawana za proterozoiczn¹ (Oberc, 1966). W jej sk³ad wchodz¹ ³upki ³yszczykowe, paragnejsy, ska³y wapienno-krzemianowe oraz amfibolity. Warstwy z Jeg³owej zosta³y zaliczone do dolnego i œrodkowego dewonu na podstawie analogii do obszaru Jeseników (Bederke, 1931). Meister i Fischer (1935) za dewoñskie uwa ali równie ³upki ³yszczykowo-syllimanitowo-kwar- 63
SMB cowe wystêpuj¹ce w okolicy Romanowa. Pogl¹d ten podtrzymali nastêpnie Oberc i in. (1988), Oberc-Dziedzic i Szczepañski (1995) oraz Oberc-Dziedzic (1995). atomiast Oberc (1966), Chmura (1967), Wójcik (1974), Dziemiañczuk i Wojnar (1984), Achramowicz (1994) oraz Wojnar (1995) uznali ³upki ³yszczykowo-syllimanitowo-kwarcowe wystêpuj¹ce w okolicy Romanowa za proterozoiczne. Warstwy z Jeg³owej tworz¹ kilka horyzontów w obrêbie gnejsów i ska³ serii ³upkowej (Oberc, 1966). Ich protolitem by³y piaskowce kwarcowe z prze³awiceniami piaskowców arkozowych i litycznych (Szczepañski, 1999). Ska³y metamorficzne krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich s¹ intrudowane przez waryscyjskie granitoidy datowane radiometrycznie przy pomocy metody Rb-Sr na ca³ej skale na 330±6 i 347±12 Ma (Oberc-Dziedzic i in., 1996). Zdaniem Oberca (1966) ska³y krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich dozna³y dwuetapowej deformacji. W pierwszym etapie (kadomskim) zosta³y zdeformowane gnejsy oraz seria ³upkowa. W drugim etapie (waryscyjskim) deformacji uleg³y powtórnie gnejsy i seria ³upkowa oraz ska³y ich dewoñskiej pokrywy (warstwy z Jeg³owej). a podstawie wergencji fa³dów Oberc (1966) ustali³, e transport tektoniczny podczas orogenezy waryscyjskiej zachodzi³ ku SE. Cymerman (1993a) zanegowa³ dwuetapowy 64 100km Praha osady mezo- i kenozoiczne Meso- and Cenozoic sediments kulm Culmian Wroc³aw ska³y osadowe struktury bardzkiej sedimentary rocks of the Bardo Basin granity granites serpentynity serpentinites gabra gabbros gnejsy sowiogórskie Góry Sowie gneisses mylonity mylonites ³upki metamorfiku iemczy-kamieñca schists of the iemcza-kamieniec Metamorphic Unit gnejsy metamorfiku Strzelina gneisses of the Strzelin Metamorphic Unit kwarcyty krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich quartzites of the Strzelin Crystalline Massif metamorfik Doboszowic Doboszowice Metamorphic Unit amfibolity masywu iedÿwiedzia amphibolites of the iedÿwiedÿ Massif kopu³a Orlicko-Œnie nicka Orlica-Œnie nik Dome strefa Starego Mesta Stare Mesto Belt kopu³a Velkeho Vbrna Velke Vbrno Dome grupa Branny Branna Group gnejsy Keprnika Keprnik gneiss grupa Vbrna Vbrno Group gnejsy Desny Desna gneiss kopu³a Keprnika Keprnik Dome kopu³a Desny Desna Dome Blok Sowiogórski Góry Sowie Block SM F agiewniki iemcza Kamieniec Z¹bkowicki A KOPU A ORLICKO- -ŒIE ICKA (Orlica - Œnie nik Dome) SMF uskok sudecki brze ny Sudetic Marginal Fault nasuniêcie nyznerowskie yznerov thrust R nasuniêcie ramzowskie Ramzova thrust SMB strefa Starego Mesta Stare Mesto Belt VVD kopu³a Velkeho Vrbna Velke Vbrno Dome R C Paczków VVD Strzelin B KOPU A KEPRIKA Keprnik Dome BLOK PRZEDSUDECKI Fore-Sudetic Block Jesenik 10km ysa KOPU A DESY Desna Dome po³o enie nasuniêcia ramzowskiego na przedpolu Sudetów wg: location of the Ramzova thrust in the foreland of the Sudetes according to: A - Bederkego (1929) B - Oberca (1968) C - Skacela (1989) obszar badañ area of investigation granica pañstwowa state boundary Ryc. 1. Po³o enie obszaru badañ na tle budowy geologicznej regionu; wk³adka obrazuje po³o enie obszaru badañ na mapie Polski (wg Puziewicza i in., 1999) Fig. 1. Regional setting of the study area; the inset shows location of the study area on the map of Poland after Puziewicz et al. (1999) rozwój struktury krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich oraz kierunek transportu tektonicznego. a podstawie podobieñstwa zespo³ów struktur deformacyjnych obserwowanych w kompleksie gnejsowo-³upkowym oraz w kwarcytach przyj¹³ on, e krystalinik Wzgórz Strzeliñskich uleg³ progresywnej deformacji w epoce waryscyjskiej. a podstawie analizy przebiegu lineacji z rozci¹gania oraz wskaÿników kinematycznych Cymerman (1993a) ustali³, e deformacja ta mia³a kinematykê góra-ku-e. Zdaniem Oberc-Dziedzic i Szczepañskiego (1995) oraz Oberc-Dziedzic (1999) struktura krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich zosta³a ukszta³towana podczas orogenezy waryscyjskiej w dwóch etapach: pierwszym kompresyjnym, w którym uformowa³y siê nasuniêcia i w drugim ekstensyjnym, zwi¹zanym z kolapsem spiêtrzonych p³aszczowin. Litologia i petrografia Warstwy z Jeg³owej tworzy sekwencja zmetamorfizowanych osadów klastycznych o zachowanych reliktowo cechach teksturalnych protolitu. W ska³ach tych powszechnie wystêpuj¹ domeny zbudowane z ziaren kwarcu, wyraÿnie odró niaj¹ce siê pod wzglêdem wielkoœci od t³a skalnego. Poszczególne domeny s¹ otoczone drobnymi laminami ³yszczykowymi, podczas gdy w ich obrêbie praktycznie nie obserwuje siê blaszek ³yszczyków. Domeny kwarcowe s¹ sp³aszczone i prawdopodobnie reprezentuj¹ pierwotne ziarna detrytyczne (buduj¹ce szkielet ziarnowy protolitu). Osi¹gaj¹ one maksymaln¹ œrednicê do 2 mm co dowodzi, e pierwotny osad by³ we frakcji piaszczystej. Ponadto w obrêbie warstw z Jeg³owej zachowa³y siê wk³adki ska³ zbudowanych ze zdeformowanych otoczaków kwarcowych oraz granitowych o œrednicy od oko³o 2 mm do 10 cm. Reprezentuj¹ one osad we frakcji wirowej prze³awicony z sekwencj¹ piaszczyst¹. Ze wzglêdu na zró nicowanie petrograficzne w obrêbie warstw z Jeg³owej mo na wyró niæ kilka odmian skalnych. S¹ to metapiaskowce kwarcowe, metapiaskowce arkozowe i lityczne oraz metazlepieñce oligo- i polimiktyczne. Wymienione odmiany skalne ró ni¹ siê miêdzy sob¹ zawartoœci¹ kwarcu, ³yszczyków oraz skaleni alkalicznych i plagioklazów (tab. 1). Ponadto w warstwach z Jeg³owej ods³aniaj¹cych siê w okolicy Romanowa powszechnie wystêpuje syllimanit oraz andaluzyt, a w po³udniowej czêœci krystaliniku (ods³oniêcia w pasie Tab. 1. Sk³ad modalny warstw z Jeg³owej Metapiaskowce kwarcowe [%] Metapiaskowce lityczne [%] Metapiaskowce arkozowe [%] Kwarc 90 95 do 75 ~50 Skalenie 0 do 20 ~20 yszczyki 0 do 10 do 5 ~30
owolesie STRZELI Ge-2 Kuropatnik Romanów Jeg³owa Struktury deformacyjne W ska³ach warstw z Jeg³owej wyró niono trzy zespo³y struktur deformacyjnych. Reprezentuj¹ one prawdopodobnie trzy etapy deformacji D 1, D 2 i D 3 o zasiêgu regionalnym. W efekcie deformacji D 1 powsta³a foliacja S 1 oraz fa³dy F 1. W etapie D 2 rozwinê³a siê nowa penetratywna foliacja S 2 oraz fa³dy F 2 i lineacja L 2. Z etapem D 3 zwi¹zana jest geneza lineacji mineralnej L 3 oraz fa³dów F 3. Poszczególne generacje powierzchni foliacji (S 1, S 2 i S 3 ), powsta³e w kolejnych etapach deformacji (D 1, D 2 oraz D 3 ), s¹ wyznaczane przez równoleg³e u³o enie generacji blaszek jasnego ³yszczyku ró ni¹cych siê miêdzy sob¹ chemizmem (Szczepañski, 1999). Dziêki temu mo liwe jest jednoznaczne rozró nienie poszczególnych generacji struktur planarnych w opisywanych ska³ach. Zespó³ struktur deformacyjnych D 1 gnejsy i seria ³upkowa nierozdzielone gneisses and schist serie undivided dioryty diorites Skalice warstwy z Jeg³owej Jeg³owa Beds granity granites wychodni owolesie Skalice) jedynie syllimanit. Do minera³ów akcesorycznych w warstwach z Jeg³owej nale ¹ cyrkon, turmalin, rutyl oraz minera³y nieprzezroczyste. yszczyki mog¹ stanowiæ zarówno pierwotny sk³adnik lityczny osadu, jak i pochodziæ z rekrystalizacji z materia³u ilastego. Pomimo, e przynajmniej czêœæ ³yszczyków mog³a powstaæ kosztem minera³ów ilastych w wyniku metamorfizmu, to zmienne zawartoœci tych minera³ów prawdopodobnie odzwierciedlaj¹ ró nice w sk³adzie petrograficznym protolitu. 2km Ge-2 otwór wiertniczy borehole Ryc. 2. Schematyczna mapa geologiczna krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich wed³ug Oberca i in. (1988) Fig. 2. Geological sketch map of the Strzelin crystalline massif after Oberc et al. (1988) W trakcie pierwszego etapu deformacji (D 1 ) pierwotna powierzchnia sedymentacyjna S o, wyra ona poprzez reliktowo zachowane warstwowanie gradacyjne, zosta³a sfa³dowana w fa³dy F 1. S¹ to fa³dy izoklinalne, miejscami o charakterze œródfoliacyjnym. Pomiar osi fa³du by³ mo liwy tylko w jednym przypadku. Jej orientacja jest w przybli eniu zgodna z kierunkiem E W. Równolegle do powierzchni osiowych fa³dów F 1 rozwinê³a siê foliacja S 1. W przegubach fa³dów F 1 powierzchnia S 1 jest skoœna do S o, natomiast na skrzyd³ach omawianych fa³dów obie powierzchnie s¹ równoleg³e. Foliacja S 1 jest zachowana obecnie jedynie jako relikty. Wyznacza j¹ zró nicowanie ska³y na naprzemianleg³e laminy zbudowane z kwarcu oraz ³yszczyków. W wielu próbkach powierzchnie S 1 s¹ zachowane tylko w mikrolitonach pomiêdzy powierzchniami foliacji S 2 (ryc. 3). Poniewa struktury etapu D 1 zachowa³y siê wy³¹cznie reliktowo, to nie jest mo liwe ustalenie kinematyki deformacji D 1. Zespó³ struktur deformacyjnych D 2 Deformacja D 2 doprowadzi³a do powstania nowej foliacji S 2 oraz lineacji intersekcyjnej L 2. Struktury S 2 stanowi¹ dominuj¹c¹ foliacjê w pó³nocnej i œrodkowej czêœci krystaliniku. Zosta³y one za³o one jako kliwa krenulacyj- 3 4 5 Ryc. 3. Relikty powierzchni foliacji S 1 zachowane w mikrolitonach pomiêdzy powierzchniami S 2. Okolice Kuropatnika Fig. 3. Relics of S 1 structures preserved within microlithons in between S 2 foliation. Vicinity of Kuropatnik village Ryc. 4. Fa³dy F 2. Rdzeñ wiertniczy pochodz¹cy z otworu Ge-2. Okolice Kuropatnika Fig. 4. F 2 folds. Core taken from borehole Ge-2. Vicinity of Kuropatnik Ryc. 5. Kliwa krenulacyjny definiuj¹cy powierzchniê foliacji S 2. Okolice Kuropatnika Fig. 5. Crenulation cleavage defining S 2 foliation planes. Vicinity of Kuropatnik 65
a b a b 66 c Ryc. 6. Orientacja foliacji S 2 oraz lineacji L 2 w ska³ach warstw z Jeg³owej. Dolna pó³kula siatki Schmidta. Izolinie co 5% na 1% powierzchni, a foliacja S 2 w ods³oniêciach w okolicy Kuropatnika oraz Jeg³owej (285 pomiarów), b lineacja L 2 w ods³oniêciach w okolicy Kuropatnika i Jeg³owej (43 pomiary), c foliacja S 2 w ods³oniêciach w okolicy Romanowa (177 pomiarów), d lineacja L 2 w ods³oniêciach okolicy Romanowa (40 pomiarów) Fig. 6. Attitude of S 2 foliation and L 2 lineation in the Jeg³owa beds. Schmidt net, lower hemisphere, contours per 1% area at every 5%, a S 2 foliation in the vicinity of Kuropatnik and Jeg³owa (285 measurements), b L 2 lineation in the vicinity of Kuropatnik and Jeg³owa (43 measurements), c S 2 foliation in the vicinity of Romanów (177 measurements), d L 2 lineation in the vicinity of Romanów (40 measurements) 8 9 Ryc. 8. Ekstensyjny kliwa krenulacyjny. Zwrot œcinania góra-ku-e. Kamienio³om kwarcytów w Jeg³owej Fig. 8. Extensonal crenulation cleavage. Sense of shear top-to-e. Quartzite quarry in the vicinity of the Jeg³owa Ryc. 9. Segregacja kwarcowa z asymetrycznymi cieniami ciœnieñ typu. Zwrot œcinania góra-ku-ssw. Okolice Skalic Fig. 9. Quartz segregation with asymmetric pressure shadows of type. Sense of shear top-to-ssw. Vicinity of Skalice d c Ryc. 7. Orientacja foliacji S 3 oraz lineacji L 3 w ska³ach warstw z Jeg³owej. Dolna pó³kula siatki Schmidta. Izolinie co 2,5% na 1% powierzchni, a foliacja S 3 na obszarze pomiêdzy owolesiem i Skalicami (348 pomiarów), b lineacja L 3 w okolicy Kuropatnika i Jeg³owej (127 pomiarów), c lineacja L 3 na obszarze pomiêdzy owolesiem i Skalicami (47 pomiarów) Fig. 7. Attitude of S 3 foliation and L 3 lineation in the Jeg³owa beds. Schmidt net, lower hemisphere, contours per 1% area at every 2.5%, a S 3 foliation in the area between owolesie and Skalice (348 measurements), b L 3 lineation in the vicinity of Kuropatnik and Jeg³owa (127 measurements), c L 3 lineation in the area between owolesie and Skalice (47 measurements) ny, bêd¹cy kliwa em osiowym fa³dów F 2. Pocz¹tkowe etapy rozwoju powierzchni S 2 s¹ widoczne w ska³ach warstw z Jeg³owej w okolicach Romanowa. W spotkanych tam ods³oniêciach prawie pionowa powierzchnia foliacji S 1 (równoleg³a do powierzchni S o ) jest sfa³dowana w mezoskopowe fa³dy F 2 o po³udnikowej orientacji osi i subhoryzontalnych powierzchniach osiowych lub w drobne krenulacje (ryc. 4 i 5). Równolegle do powierzchni osiowych fa³dów F 2 rozwinê³a siê tam foliacja S 2 wykszta³cona jako powierzchnie kliwa u. Bardziej zaawansowany rozwój foliacji S 2 dokumentuj¹ ods³oniêcia w okolicach Jeg³owej i Kuropatnika, w których najczêœciej jedynym reliktem foliacji S 1 s¹ sigmoidalnie zakrzywione smugi wrostków w biotycie oraz powierzchnie S 1 w mikrolitonach pomiêdzy powierzchniami foliacji S 2 (ryc. 3). W pó³nocnej czêœci Wzgórz Strzeliñskich foliacjê S 2 wyznacza równoleg³e u³o enie naprzemianleg³ych lamin ³yszczykowych i kwarcowych. atomiast w œrodkowej czêœci krystaliniku (w okolicy Romanowa) foliacja S 2 jest wyra- ona przez w¹skie do 0,5 mm gruboœci laminy zbudowane z syllimanitu oraz jasnego i ciemnego ³yszczyku. Powierzchnie S 2 w pó³nocnej czêœci krystaliniku wykazuj¹ sta³y, w przybli eniu równole nikowy bieg i zapadaj¹ generalnie ku lub E pod niewielkimi k¹tami. atomiast w okolicach Romanowa foliacja S 2 ma równie sta³¹ orientacjê i zapada generalnie ku E pod k¹tami rzêdu 40 o (ryc. 6). Obserwowane struktury deformacyjne (kliwa krenulacyjny oraz fa³dy)
STRZELI (ryc. 7). Orientacja powierzchni foliacji (S 3 oraz S 2 ) na ca³ym obszarze krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich wyznacza kopu³ê o skrzyd³ach zapadaj¹cych generalnie ku i S. Jednoczeœnie z rozwojem powierzchni S 3 na ca³ym obszarze krystaliniku rozwinê³a siê lineacja mineralna wyd³u onych ziarn i agregatów kwarcowych L 3. W jego pó³nocnej czêœci lineacja L 3 zanurza siê pod niewielkimi k¹tami ku E. W okolicach Romanowa ma ona ³agodne nachylenie ku W, podczas gdy miêdzy owolesiem i Skalicami zanurza siê ku S lub (ryc. 7). Fa³dy F 3, powsta³e podczas etapu D 3, maj¹ osie równoleg³e do lineacji L 3. a przekrojach prostopad³ych do foliacji S 2 (w pó³nocnej czêœci krystaliniku) oraz S 3 (w po³udniowej czêœci badanego obszaru) i równoleg³ych do lineacji L 3 s¹ widoczne struktury typu S-C, ekstensyjny kliwa krenulacyjny oraz porfiroklasty typu (ryc. 8 i 9). Asymetria wspomnianych struktur wskazuje na przemieszczenia o kinematyce uskoku normalnego ze zwrotem góra-ku-e lub góra-ku- na pó³nocnym sk³onie kopu³y oraz góra-ku S na jej po³udniowym sk³onie (ryc. 10). Analiza diagramów orientacji osi c kwarcu gnejsy i seria ³upkowa nierozdzielone gneisses and schist serie undivided dioryty diorites zwroty œcinania w trakcie D 3 shear sense during D 3 warstwy z Jeg³owej Jeg³owa Beds dowodz¹, e podczas etapu D 2 ska³y pó³nocnej i œrodkowej czêœci badanego obszaru poddane by³y deformacji o charakterze koaksjalnego sp³aszczenia. Z przeciêcia powierzchni S 1 i S 2 powsta³a lineacja intersekcyjna L 2. Równolegle do niej przebiega lineacja mineralna L 2 wyznaczona przez równoleg³e u³o enie blaszek serycytu. Lineacja L 2 ma w przybli eniu sta³¹ orientacjê i zapada pod niewielkimi k¹tami rzêdu 5 10 o ku (ryc. 6). W po³udniowej czêœci krystaliniku (w pasie wychodni owolesie Skalice) struktury deformacyjne etapu D 2 s¹ zatarte przez statyczn¹ rekrystalizacjê kwarcu, który tworzy tam powszechnie ziarna o poligonalnych granicach. Zespó³ struktur deformacyjnych D 3 Podczas deformacji D 3 w po³udniowej czêœci badanego obszaru powsta³y nowe powierzchnie S 3, podczas gdy w czêœci œrodkowej (okolice Romanowa) i pó³nocnej (okolice Kuropatnika oraz Jeg³owej) dosz³o jedynie do reaktywowania starszej foliacji S 2. W kwarcytach z po³udniowej czêœci krystaliniku powstanie nowej foliacji S 3 poprzedzi³a statyczna rekrystalizacja kwarcu, która zatar³a starsze struktury deformacyjne. Foliacja S 3 ma tam charakter w¹skich (od jednego do kilkunastu milimetrów mi¹ szoœci) anastomozujacych stref œcinania, w których powszechnie wystêpuje syllimanit. W strefach tych ziarna mineralne s¹ bardzo mocno sp³aszczone i wyd³u one. Foliacja S 3 w po³udniowej czêœci krystalinku, w okolicach owolesia zapada ku, podczas gdy w okolicach Skalic ma upad ku S 2km granity granites orientacja foliacji S 2 attitude of foliation S 2 orientacja foliacji S 3 attitude of foliation S 3 Ryc. 10. Zwroty œcinania podczas etapu D 3 zarejestrowane przez ska³y warstw z Jeg³owej Fig. 10. Shear sense during the D 3 recorded by the Jeg³owa bed Diagramy osi c kwarcu wykonane z wiêkszoœci próbek kwarcytów pochodz¹cych z pó³nocnej czêœci krystaliniku wykazuj¹ rozrzut osi c wzd³u kó³ ma³ych rozwiniêtych wokó³ normalnej do powierzchni foliacji lub wzd³u krzy- uj¹cych siê pasów I typu (ryc. 11). Jest to efekt deformacji koaksjalnej odpowiednio o charakterze sp³aszczenia jednoosiowego oraz odkszta³cenia p³aszczyznowego (Lister, 1977; Price, 1985; Schmid & Casey, 1986). W kilku przypadkach otrzymano diagramy z pojedynczym pasem osi c nachylonym do foliacji. Asymetria rozrzutu osi c na tych diagramach jest wynikiem prostego œcinania (Behrmann i Platt, 1982; Bouchez i in., 1983; Platt & Behrmann, 1986; Price, 1985; Schmid & Casey, 1986) o zwrocie góra-ku-e. Tak¹ w³aœnie kinematyk¹ charakteryzuje siê deformacja D 3. Z wiêkszoœci próbek pochodz¹cych z po³udniowej czêœci krystaliniku oraz z trzech próbek pochodz¹cych z czêœci pó³nocnej otrzymano diagramy osi c z rozwiniêtym pojedynczym, szczelinowym pasem rozrzutu b¹dÿ z II typem krzy uj¹cych siê pasów (ryc. 11). Taki obraz jest charakterystyczny dla deformacji koaksjalnej zachodz¹cej w warunkach rozci¹gania jednoosiowego b¹dÿ w polu ogólnego rozci¹gania (Price, 1985; Schmid & Casey, 1986). Mo na przypuszczaæ, e rozrzut osi c kwarcu w ska³ach warstw z Jeg³owej rejestruje superpozycjê koaksjalnego sp³aszczenia i rozci¹gania, odpowiednio w pó³nocnej i po³udniowej czêœci badanego obszaru oraz deformacji niekoaksjalnej o charakterze prostego œcinania (ryc. 12). Dyskusja Powy sze dane strukturalne pozwalaj¹ na now¹ interpretacjê tektonicznej ewolucji ska³ krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich (ryc. 13). Etap D 1 reprezentuje prawdopodobnie deformacjê zwi¹zan¹ z nasuwaniam p³aszczowin w strefie kontaktu Sudetów wschodnich i zachodnich. Poniewa lineacja z rozci¹gania zwi¹zana z etapem D 1 nie jest widoczna w ska³ach krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich, dlatego kierunek nasuwania p³aszczowin pozostaje nieznany. Bior¹c pod uwagê dostêpne dane pochodz¹ce z obszaru wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego oraz ze strefy 67
morawsko-œl¹skiej, nasuwanie p³aszczowin podczas etapu D 1 mia³o kinematykê góra-ku-e (Matte i in., 1990; Schulmann i in., 1991; Schulmann i in., 1995; Schulmann & Gayer, 2000) lub góra-ku-e (Suess, 1912). astêpny etap D 2 jest zapisem fa³dowania i zwi¹zanej z nim deformacji koaksjalnej. Potwierdza to analiza diagramów osi c kwarcu, które zarejestrowa³y deformacjê koaksjaln¹ w polu ogólnego sp³aszczenia. W efekcie tej deformacji powsta³y fa³dy F 2 o osiach zorientowanych S i subhoryzontalnych powierzchniach osiowych oraz kliwa krenulacyjny i foliacja S 2. Orientacja kliwa u S 2 nachylonego mniej stromo ni foliacja S 1 dowodzi, e ska³y ods³aniaj¹ce siê na obszarze krystalinku Wzgórz Strzeliñskich, wystêpuj¹ na krótszym skrzydle makrofa³du obalonego ku E. Koñcowy etap D 3 zachodzi³ przypuszczalnie w polu regionalnej ekstensji. Doprowadzi³ do powstania kopu³y wyd³u onej w kierunku E W, niemal poprzecznie do przebiegu starszej lineacji i struktur fa³dowych. Dominuj¹ca powierzchnia foliacji na a c Ryc. 11. Reprezentatywne przyk³ady rozrzutu osi c kwarcu w ska³ach warstw z Jeg³owej. Diagramy konturowe, pó³kula dolna, a pó³nocna czeœæ krystaliniku, 216 pomiarów, b pó³nocna czeœæ krystaliniku, 201 pomiarów, c po³udniowa czeœæ krystaliniku, 200 pomiarów, d po³udniowa czeœæ krystaliniku, 140 pomiarów. Linie konturowe co 1%. Diagramy zosta³y wykonane z przekrojów prostopad³ych do foliacji S 2 i S 3 oraz równoleg³ych do lineacji L 3. Powierzchnia diagramów odpowiada przekrojowi XZ elipsoidy deformacji. Orientacja foliacji jest zgodna z p³aszczyzn¹ poziom¹, prostopad³¹ do rysunku. Lineacja (zgodna osi¹ X elipsoidy) jest pozioma, równoleg³a do rysunku. Po lewej stronie ka dego diagramu przedstawiony jest schemat szkieletowy obrazuj¹cy typ rozrzutu osi c kwarcu w zbadanych próbkach Fig. 11. Representative examples of c-axis patterns in the Jeg³owa beds. Contour diagrams, lower hemisphere, a northern part of the massif, 216 measurements, b northern part of the massif, 201 measurements, c southern part of the massif, 200 measurements, d southern part of the massif, 140 measurements. Contours at every 1%. Diagrams were done from sections perpendicular to S 2 and S 3 foliation and parallel to L 3 stretching lineation. Diagrams are in plane of XZ section of strain ellipsoid. Attitude of foliation corresponds to a horizontal plane perpendicular to the picture. Lineation (parallel to X axis of strain ellipsoid) is horizontal, parallel to the picture. Skeletal outlines showing type of c-axis pattern are placed in the upper left part of each diagram ca³ym obszarze bloku przedsudeckiego na E od bloku Gór Sowich oraz strefy iemczy wyznacza strukturê o charakterze kopu³y. Deformacja D 3 na obszarze krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich obejmuje dwie sk³adowe: (1) koaksjalnego rozci¹gania zwi¹zanego z wypiêtrzaniem kopu³y oraz (2) prostego œcinania towarzysz¹cego podatnemu zeœlizgiwaniu serii skalnych na przeciwleg³ych sk³onach kopu³y. Bior¹c pod uwagê wzajemnie przeciwne zwroty œcinania na sk³onach omawianej kopu³y w trakcie deformacji D 3 mo na przyj¹æ, e etap ten by³ efektem kolapsu ekstensyjnego skorupy kontynentalnej pogrubionej w trakcie pierwszych etapów deformacji. Formowaniu siê kopu³y towarzyszy³ w po³udniowej czêsci krystaliniku metamorfizm wysokotemperaturowy, w przedziale temperatur facji amfibolitowej, przebiegaj¹cy przy niskich ciœnieniach nieprzekraczaj¹cych 4 kb (Szczepañski, 1999). Œwiadczy to o podwy szonym gradiencie geotermicznym, który prawdopodobnie by³ spowodowany licznymi intruzjami granitoidowymi. Wspomniane intruzje, makroskopowo praktycznie bezstrukturalne, wykazuj¹ wiêÿbê magnetyczn¹ równoleg³¹ do struktur deformacyjnych (foliacja S 2 i S 3 oraz lineacja L 3 ) widocznych w ska³ach ich metamorficznej os³ony (Szczepañski i in., 2000). Oznacza to, e deformacja D 3 by³a ostatni¹ podatn¹ deformacj¹ na badanym obszarze, a granitoidy stanowi¹ zapis póÿnosyntektonicznego, w stosunku do D 3, magmatyzmu. b d Sekwencja trzech etapów deformacji, podobna do stwierdzonej w warstwach z Jeg³owej, zosta³a opisana w metamorfiku iemczy Kamieñca Z¹bkowickiego (Mazur & Józefiak, 1999). Mo na zatem przypuszczaæ, e nastêpstwo deformacji obserwowane w warstwach z Jeg³owej jest charakterystyczne dla ca³ej wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego. Deformacja D 3 w warstwach z Jeg³owej przypuszczalnie stanowi odpowiednik deformacji ekstensyjnej zarejestrowanej przez ortognejsy z Lipnik (Mazur i in., 1997) oraz ³upki ³yszczykowe metamorfiku iemczy Kamieñca (Mazur & Józefiak, 1999). Reprezentuje ona wydarzenia obejmuj¹ce swym zasiêgiem równie górsk¹ czeœæ Sudetów wschodnich. Efekty ekstensji o kierunku EE WSW zosta³y tam opisane przez Chába i in. (1994) oraz Schulmanna i Geyera (2000). Równie Cymerman (1993b) wskazywa³ na wa n¹ rolê ekstensji w formowaniu granicy wschodnich i zachodnich Sudetów. Jednak krystalinik Wzgórz Strzeliñskich jest jedynym wœród wymienionych powy ej obszarów, na którym kolaps ekstensyjny ma w wiêkszoœci kinematykê góra-ku-e. Dostarcza zatem dowodu na rozbie n¹ wergencjê kolapsu w po³udniowej i pó³nocnej czêœci strefy granicznej Sudetów wschodnich i zachodnich. Granicê obu domen o odmiennej kinematyce deformacji D 3 stanowi oœ kopu³y powsta³ej na obszarze krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich, a opisanej uprzednio przez Oberca (1966) jako elewacja Przeworna. Ponadto dostêpne informacje pochodz¹ce z ca³ego obszaru wschodniej czêœci 68
bloku przedsudeckiego dowodz¹, e podczas ostatniego etapu deformacji (D 3 ) grawitacyjne zsuwanie mas skalnych nastêpowa³o ku E ( czêœci krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich), ku SSW (S czeœæ krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich), ku SW (metamorfik iemczy Kamieñca oraz metamorfik Doboszowic) oraz ku W (gnejsy z Lipnik) (Mazur & Puziewicz, 1995; Mazur i in., 1997; Mazur & Józefiak, 1999). Oznacza to, e na obszarze E czêœci bloku przedsudeckiego obserwujemy radialne, charakterystyczne dla kopu³y, kierunki transportu tektonicznego. Inny punkt widzenia na historiê deformacji wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego prezentuj¹ Dziedzicowa (1985, 1987), Cymerman i Piasecki (1994), Achramowicz (1994), Achramowicz i in. (1997) oraz owak (1998). Dziedzicowa (1985, 1987) wyró ni³a trzy etapy deformacji podatnej. Podczas etapu D 1 rozwinê³a siê prawie pionowa foliacja S 1. astêpnie zosta³a ona sfa³dowana w fa³dy F 2 o subhoryzontalnych powierzchniach osiowych (D 2 ). Przyczyn¹ pionowego skracania w etapie D 2 by³y wed³ug autorki intruduj¹ce magmy granitoidowe Strzelina i ulovej. Podczas ostatniego etapu D 3 powsta³y fa³dy similarne o prawie pionowych powierzchniach osiowych. Zdaniem Cymermana i Piaseckiego (1994) deformacja i metamorfizm na obszarze wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego s¹ niemal wy³¹cznie efektem nasuwania p³aszczowin ku E. atomiast Achramowicz (1994) oraz Achramowicz i in. (1997) opisuj¹ w ska³ach tego rejonu cztery etapy deformacji. Wed³ug ich interpretacji w trakcie etapu D 1 dosz³o do transportu mas skalnych ku SSW. astêpnie powsta³y po³ogie, zrzutowe strefy œcinania o kinematyce przemieszczeñ góra-ku-sw, prowadz¹ce do zmniejszenia gruboœci skorupy kontynentalnej (D 2 ). Etap D 3 wi¹za³ siê z nasuwaniem kompleksów skalnych ku E w re imie prawoskrêtnej transpresji. Ostatni etap deformacji (D 4 ) obejmowa³ przemieszczenia o kinematyce góra-ku-sw Blokdiagram Blockdiagram góra-ku-e-e? top-to-e-e? S 1 Kszta³t elipsoidy deformacji Shape of strain ellipsoid? Skalice owolesie STRZELI Romanów gnejsy i seria ³upkowa nierozdzielone gneisses and schist serie undivided Kuropatnik dioryty diorites diagramy szkieletowe obrazuj¹ce wiêÿbê osi <c> kwarcu powsta³¹ podczas etapu D 2 skeletal diagrams showing quartz <c> axis fabric originated during D2 event diagramy szkieletowe obrazuj¹ce wiêÿbê osi <c> kwarcu powsta³¹ podczas etapu D 3 skeletal diagrams showing quartz <c> axis fabric originated during D3 event 2km Interpretacja Interpretation D 1 - formowanie siê p³aszczowin w strefie kontaktu Sudetów wschodnich i Sudetów zachodnich D 1 - nappe stacking in the East/West Sudetes contact zone Jeg³owa warstwy z Jeg³owej Jeg³owa Beds granity granites Ryc. 12. Mapa wiêÿby osi c kwarcu w obrêbie warstw z Jeg³owej Fig. 12. Map of quartz c axis fabrics in the Jeg³owa beds S 2 D 2 - regionalne fa³dowanie serii skalnych - regional folding D 2 góra-ku-s top-to-s gnejsy gneisses góra-ku-e- top-to-e- granitoidy granitoids warstwy z Jeg³owej Jeg³owa Beds elipsoida deformacji strain ellipsoid D 3 - powstanie kopu³y i jednoczesne zeœlizgiwanie siê serii skalnych w kierunku E i SW na przeciwleg³ych sk³onach kopu³y D 3 - doming and sliding of rock series towards the E and SW schemat rozrzutu osi <c> kwarcu skeletal outlines showing quartz <c> axis pattern Ryc. 13. Blokdiagram przedstawiaj¹cy schemat ewolucji tektonicznej ska³ warstw z Jeg³owej w krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich Fig. 13. Blockdiagram showing scheme of tectonic evolution of the Jeg³owej beds in the Strzelin crystalline massif 69
interpretowane jak efekt póÿnowaryscyjskiej ekstensji. Podobna historia deformacji zosta³a przedstawiona przez owak (1998). Jej zdaniem najwczeœniejsze struktury D 1 s¹ wynikiem nasuwania p³aszczowin ku SSW. W trakcie nastêpuj¹cej póÿniej ekshumacji kompleksów skalnych dosz³o do powstania niskok¹towych stref œcinania (D 2 ). Deformacja ta by³a zdaniem autorki równoczesna z intruzjami granitoidów Strzelina oraz ulovej. Dalsza ekshumacja kompleksów skalnych by³a efektem prawoskrêtnej transpresji oraz nasuwania mas skalnych ku E. PóŸnoorogeniczna ekstensja (D 4 ) doprowadzi³a do powstania niskok¹towych, zrzutowych stref œcinania o kinematyce przemieszczeñ góra-ku-wsw. Model zaproponowany przez Cymermana i Piaseckiego (1994) wydaje siê byæ znacznym uproszczeniem bior¹c pod uwagê szereg generacji struktur deformacyjnych zapisanych w ska³ach badanego obszaru. atomiast historia deformacji przedstawiona przez Dziedzicow¹ (1985, 1987), Achramowicza (1994), Achramowicza i in. (1997) oraz owak (1998) zak³ada, e po intruzji granitoidów okolic Strzelina i ulovej dosz³o jeszcze do co najmniej jednego etapu deformacji podatnej. Takiemu pogl¹dowi przecz¹ wyniki badañ anizotropii podatnoœci magnetycznej (AMS) granitoidów wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego. Dowodz¹ one, e ska³y te s¹ póÿnosyntektonicznymi intruzjami, które datuj¹ schy³kow¹ fazê ostatniej podatnej deformacji na badanym obszarze (Szczepañski i in., 2000). Gdyby przyj¹æ, e ska³y krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich dozna³y ju po intruzji granitoidów jedynie strefowo zlokalizowanej deformacji podatnej to prawdopodobnie w³aœnie w granitoidach, ska³ach jeszcze gor¹cych a zatem bardziej podatnych na odkszta³cenie, deformacja taka zosta³aby zapisana. Ponadto dyskutowane modele nie t³umacz¹ rozbie nych zwrotów œcinania zapisanych podczas ostatniego etapu deformacji w ska³ach wschodniej czêœci bloku przedsudeckiego. Wnioski W kompleksie ska³ krystalicznych ods³aniaj¹cych siê na obszarze krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich zaobserwowano sekwencjê trzech generacji struktur deformacyjnych. W efekcie deformacji D 1 dosz³o do uformowania i nasuniêcia siê ku E lub E p³aszczowin. W konsekwencji w opisywanych kwarcytach rozwinê³a siê foliacja S 1. Kolejny etap (D 2 ) stanowi zapis regionalnego fa³dowania i zestromienia foliacji S 1. W powierzchniach osiowych powsta³ych w ten sposób fa³dów F 2 rozwinê³a siê nowa struktura planarna S 2 zorientowana bardziej po³ogo ani eli powierzchnia S 1. Dowodzi to, e obszar wystêpowania ska³ krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich stanowi strome skrzyd³o wergentnego ku E makrofa³du F 2. W ostatnim etapie deformacji (D 3 ) w po³udniowej czêœci krystaliniku rozwinê³a siê foliacja S 3 oraz lineacja mineralna z rozci¹gania L 3. Jednoczeœnie uformowa³a siê kopu³a tektoniczna. W schy³kowym stadium formowania siê kopu³y dosz³o do intruzji granitoidów. Autor jest wdziêczny Stanis³awowi Mazurowi za krytyczny komentarz i cenne dyskusje nad wczesn¹ wersj¹ pracy. Ponadto autor wyra a swoj¹ wdziêcznoœæ Zbigniewowi Cymermanowi oraz Anonimowemu Recenzentowi za wiele trafnych uwag, które przyczyni³y siê do ulepszenia tekstu. Przedstawione wyniki badañ zosta³y uzyskane w ramach projektu badawczego nr 2022/W/IG/00-42. Literatura ACHRAMOWICZ S. 1994 Rekonstrukcja paleonaprê eñ zwi¹zanych z intruzj¹ hercyñskich granitoidów masywu Strzelina na podstawie analizy struktur dylatacyjnego odkszta³cenia odœrodkowego. Ann. Soc. Geol. Pol., 63: 265 332. ACHRAMOWICZ S., MUSZYÑSKI A. & SCHLIESTEDT M. 1997 Analiza ewolucji metamorficznej i strukturalnej w strefie granicznej Sudetów zachodnich i wschodnich profil W E Braszowice Lipniki. Pol. Tow. Min. Pr. Spec., 9: 55 58. BEDERKE E. 1931 Die moldanubische Uberschiebung im Sudetenvorlande. Zentbl. Min. Geol. Pal ont., B: 349 408. BEHRAMA J.H., PLATT J.P., 1982 Sense of nappe emplacement from quartz c-axis fabrics. Earth Planet. Sc. Letters, 59: 208 215. BOUCHEZ J.L., LISTER G.S. & ICOLAS A. 1983 Fabric asymmetry and shear sense in movement zones. Geol. Rundsch., 72: 401 419. CHÁB J., MIXA P., VAECEK M. & ÁÈEK V. 1994 Evidence of an extensional tectonics in the W of the Hrubý Jesenik Mts. (the Bohmian Massif, Central Europe). Vìstn. Èesk. Geol. Úst., 63: 7 15. CHMURA K. 1967 Rozwój litologiczny jeg³owskiej serii kwarcytowej. Ann. Soc. Geol. Pol., 37: 301 338. CLOOS H. 1922 Die gebirgsbau Schlesien und die Stellung seiner Bodenschätze. Verlag von Gebrüder Borntraeger, Berlin. CYMERAMA Z. & PIASECKI M. 1994 The terrane concept in the Sudetes, Bohemian Massif. Kwart. Geol., 38: 191 210. CYMERMA Z. 1993a Jednostki tektoniczne metamorfiku strzeliñskiego w œwietle nowej analizy strukturalnej (Dolny Œl¹sk). Prz. Geol., 41: 421 427. CYMERMA Z. 1993b Czy w Sudetach istnieje nasuniêcie ramzowskie. Prz. Geol., 41: 700 705. DZIEDZICOWA H. 1985 Rozwój strukturalny i metamorfizm we wschodnim obrze eniu gnejsów Gór Sowich. Pr. Min.-Geol. Acta Univ. Wrat., Pr. Geol. Miner., 10: 221 247. DZIEDZICOWA H. 1987 Variscan rejuvenation of the Precambrian gneisses along the eastern margin of the Góry Sowie Massif, Fore-Sudetic Block. Krystalinikum, 18: 7 27. DZIEMIAÑCZUK K. & WOJAR B. 1984 Mineralizacja tytanomagnetytowa i ilmenitowo-hemetytowa w rozwoju metamorficzno-strukturalnym kompleksu ³upkowo-kwarcytowego po³udniowej czêœci masywu Strzelina. Geol. Sud., 18: 79 105. LISTER G.S. 1977 Discussion: crossed-girdle c-axis fabrics in quartzites plastically deformed by plane strain and progressive simple shear. Tectonophysics, 39: 51 54. MATTE Ph., MALUSKI H., RAJLICH P. & FRAKE W. 1990 Terrane boundaries in the Bohemian Massif: Result of large scale Variscan shearing. Tectonophysics, 177: 151 170. MAZUR S. & JÓZEFIAK D. 1999 Structural record of Variscan thrusting and subsequent extensional collapse in the mica schists from the vicinities of Kamieniec Z¹bkowicki, Sudetic Foreland, SW Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 69: 1 26. MAZUR S. & PUZIEWICZ J. 1995 Deformacja i metamorfizm serii skalnych na wschód od bloku sowiogórskiego nowe dane i interpretacje. Prz. Geol., 43: 786 793. MAZUR S., PUZIEWICZ J. & SZCZEPAÑSKI J. 1997 Zdeformowane granity z Lipnik na bloku przedsudeckim: zapis waryscyjskiej ekstensji w strefie granicznej zachodnich i wschodnich Sudetów. Prz. Geol., 45: 290 294. MEISTER E. & FISCHER G. 1935 Geologische Übersichtskarte 1 : 200 000. Blatt Schweidnitz. Preus. Geol. Landesanst. OWAK I. 1998 Polyphase exhumation of eclogite-bearing high-pressure mica schists from the Fore-Sudetic Block, SW Poland. Geol. Sud., 31: 3 32. OBERC J. 1966 Geologia krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich, Dolny Œl¹sk. Studia Geol. Pol., 20: 9 187. OBERC J. 1968 Granica miêdzy struktur¹ zachodnio- i wschodniosudeck¹. Ann. Soc. Geol. Pol., 38: 203 217. OBERC J., OBERC-DZIEDZIC T. & KLIMAS-AUGUST K. 1988 Mapa geologiczna Wzgórz Strzeliñskich w skali 1 : 25 000. Arch. Inst. auk Geol. UWroc³., Przedsiêb. Geol. Wroc³aw. OBERC-DZIEDZIC T. 1995 Problematyka badañ serii metamorficznych Wzgórz Strzeliñskich w œwietle analizy materia³u wiertniczego. Acta. Univ. Wratis. Pr. Geol.-Min., 50: 77 103. OBERC-DZIEDZIC T. 1999 The metamorphic and structural development of gneisses and older schist series in the Strzelin crystalline massif (Fore-Sudetic Block, SW Poland). Min. Soc. Pol. Spec. Pap., 14: 10 21. OBERC-DZIEDZIC T., PI C., DUTHOU J.L. & COUTURIE J.P. 1996 Age and origin of the Strzelin granitoids (Fore-Sudetic Block, Poland): 87Rb/86Sr data.. Jb. Miner., Abh., 171: 187 198. 70
OBERC-DZIEDZIC T. & SZCZEPAÑSKI J. 1995 Geologia krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich. Ann. Soc. Geol. Pol. Wyd. Spec., 66: 111 126. OLIVER G.J.H., CORFU F. & KROGH T.E. 1993 U-Pb ages from SW Poland: evidence for a Caledonian suture zone between Baltica and Gondwana. Jour. Geol. Soc., 150: 355 369. PLATT J.P. & BEHRMA J.H. 1986 Structures and fabrics in crustal-scale shear zone, Beltic Cordillera, SE Spain. Jour. Struct. Geol., 8: 15 33. PRICE G.P. 1985 Preferred orientations in quartzites. [W:] Preferred orientation in deformed metals and rocks. An introduction to modern texture analysis. Academic Press Inc.: 385 484. PUZIEWICZ J., MAZUR S. & PAPIEWSKA C. 1999 Petrografia i geneza paragnejsów dwu³yszczykowych metamorfiku Doboszowic (Dolny Œl¹sk) i towarzysz¹cych im amfibolitów. Arch. Min., 52: 35 70. SCHMID S.M. & CASEY M. 1986 Complete fabric analysis of commonly observed quartz c-axis patterns. [W:] Hobs B.E. & Heard H.C. (eds.), Mineral and rock deformation: Laboratory studies The Paterson volume. Amer. Geoph. Union. Geoph. Mon., 36: 263 286. SCHULMA K. & GEYER R. 2000 A model for a continental accretionary wedge developed by oblique collision: the E Bohemian Massif. J. Geol. Soc., London, 157: 401 416. SCHULMA K., GEYER R. & CHÁB J. 1995 Silesian domain. Thermal and Mechanical Interactions in Deep Seated Rocks, Excursion Guide, 1 4.10.1995, Czech Republic. SCHULMA K., LEDRU P., AUTRA A., LARDEAUX J.M., URBA M. & LOBKOWICZ M. 1991 Evolution of nappes in the eastern margin of the Bohemian Massif: A kinematic interpretation. Geol. Rundsch., 80: 73 92. SKÁCEL J. 1989 Hranice Lugica a Silezika (støednich a vychodnich Sudet). Acta Univ. Wrat. Pr. Geol. Miner., 17: 45 55. SUESS F.E. 1912 Die moravischen Fenster und ihre Beziehung zum Grundgebirge des Hohen Gesenke. Denkschr. kk Akad. Wiss. Math.-aturwiss., Kl. 83: 541 631. SUESS F.E. 1926 Instrusionatektonik und Wandertektonik im varstischen Gebirge. Borntraeger, Berlin: 1 268. SZCZEPAÑSKI J. 1999 Mikrostrukturalna i petrologiczna charakterystyka warstw z Jeg³owej w krystaliniku Wzgórz Strzeliñskich. Bibl. Inst. auk Geol. UWroc³. SZCZEPAÑSKI J., MAZUR S. & WERER T. 2000 Preliminary data on the AMS fabric in crystalline rocks from the West/East Sudetes contact zone in the Fore-Sudetic Block structural implications. Geolines, 10: 72 74. WOJAR B. 1995 Analiza teksturalna i petrologia ska³ metamorficznych po³udniowej czêœci masywu strzeliñskiego. Pr. Geol. Min., 66. WÓJCIK L. 1974 Budowa geologiczna masywu strzeliñskiego w okolicach Strzelina. Biul. Inst. Geol., 279: 5 58. 71