MATERIAŁY ZACHODNIOPOMORSKIE

MATERIAŁY ZACHODNIOPOMORSKIE Rocznik Naukowy Muzeum Narodowego w Szczecinie Nowa Seria tom VIII 2011 zeszyt 1 Archeologia Szczecin 2012

Redaktor naczelny wydawnictw Muzeum Narodowego w Szczecinie Lech Karwowski Redakcja naukowa tomu Anna B. Kowalska, Krzysztof Kowalski, Dorota Kozłowska-Skoczka, Bartłomiej Rogalski Redakcja wydawnicza i korekta Dorota Cyngot Tłumaczenia na język angielski Monika Witek Recenzenci dr hab. prof. PAN Tadeusz Galiński prof. dr hab. Marian Rębkowski Adres Redakcji Muzeum Narodowe w Szczecinie 70-561 Szczecin, ul. Staromłyńska 27 tel. (+48) 91 431 52 02 fax (+48) 91 431 52 04 Projekt okładki Waldemar Wojciechowski Skład i druk Soft Vision ISSN 0076-5236 Copyright by Muzeum Narodowe w Szczecinie i Autorzy Szczecin 2012

SPIS TREŚCI S T U D I A I M A T E R I A Ł Y M a r c i n D z i e w a n o w s k i Głos w sprawie klasyfikacji produktów eksploatacji wiórowej w zespołach świderskich... 7 A comment on a classification of the blade exploitation in Swiderian assemblages... 29 A l e k s a n d r a G ó r s k a - M a c i a ł o w i c z Starożytne zabytki z doliny rzeki Iny w Suchaniu, pow. stargardzki... 31 Ancient artefacts from the Ina valley in Suchań, Stargard Szczeciński County... 121 A n t o n i Po r z e z i ń s k i Wczesnośredniowieczne groby ciałopalne na cmentarzysku w Cedyni, stanowisko 2... 123 The early medieval cremation cemetery in Cedynia (site 2)... 163 P i o t r P u d ł o Ponownie o wczesnośredniowiecznym mieczu wyłowionym z Zalewu Szczecińskiego... 165 A re-investigation of an early medieval sword recovered from the Szczecin Lagoon... 178 A n d r z e j J a n o w s k i Wyniki przedwojennych badań na grodzisku w Starogardzie Łobeskim... 179 Results of pre-war excavations at a stronghold in Starogard Łobeski... 194 A n d r z e j J a n o w s k i Co odkrył Alfred Rowe na Diabelskiej Grobli w Trzebawiu?... 195 What did Alfred Rowe find on the Devilish Causeway in Trzebawie?... 220 E u g e n i u s z C n o t l i w y Klasztor cystersów w Kołbaczu. Badania archeologiczne w latach 1960-1964 i 1978-1982... 221 The Cistercian monastery in Kołbacz. Archaeological excavations in 1960-1964 and 1978-1982... 239 G r z e g o r z J. B r z u s t o w i c z, A n d r z e j K u c z k o w s k i Gotycka pieczęć rycerska spod Choszczna... 241 A gothic knight seal from somewhere around Choszczno... 250 3

J u d y t a J u l i a G ł a d y k o w s k a - R z e c z y c k a, L i d i a C y m e k, To m a s z K o z ł o w s k i, S ł a w o m i r S ł o w i ń s k i Szkielety z ruin klasztoru Franciszkanów w Pyrzycach, woj. zachodniopomorskie. Analiza antropologiczno-paleopatologiczna... 251 Skeletons from ruins of the Franciscan monastery in Pyrzyce, West Pomeranian Voivodeship. Anthropological and paleopathological analysis... 277 O D K R Y C I A M a r c i n D z i e w a n o w s k i Najnowsze odkrycia z epoki kamienia na stanowisku nr 3 w Chwarstnicy, woj. zachodniopomorskie Recent findings from the Stone Age at site 3 in Chwarstnica, West Pomeranian Voivodeship... 279 D o r o t a K o z ł o w s k a - S k o c z k a Sztylet krzemienny z okolic jeziora Miedwie, powiat stargardzki Flint dagger found in the vicinity of the Miedwie Lake, Stargard Szczeciński County... 289 A n n a B. K o w a l s k a, K r z y s z t o f K o w a l s k i Wczesnośredniowieczna osada w Kunowie, gm. Kobylanka Early Medieval settlement from Kunowo, Kobylanka Commune... 293 R o m a n K a m i ń s k i Kafel Hansa Bermana z rynku Starego Miasta w Kamieniu Pomorskim Hans Berman s stove tile from the Old Town market in Kamień Pomorski... 309 J a c e k B o r k o w s k i, A n d r z e j K u c z k o w s k i, M i c h a ł K u l e s z a Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego w Mielnie (gm. loco) w świetle badań archeologicznych Transfiguration Church in Mielno (loco commune) in the light of the archaeological research... 317 J a c e k B o r k o w s k i, A n d r z e j K u c z k o w s k i Nieznane krypty w kościele p. w. Niepokalanego Poczęcia NMP w Żydowie (gm. Polanów) Unknown crypts in Church of the Immaculate Conception of Blessed Virgin Mary in Żydowo (Polanów commune)... 357

R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A K r z y s z t o f K o w a l s k i Agnieszka Matuszewska, Kultura ceramiki sznurowej na Dolnym Nadodrzu, seria: ARCHAEOLOGIA BIMARIS (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Prahistorii), Monografie, tom 5, Wydawnictwo Poznańskie, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Poznań 2011, ss. 312, ISBN 978-83-7177-781-3, ISBN 978-83-86136-98-8... 373 A n n a B. K o w a l s k a Jacek Borkowski, Andrzej Kuczkowski, Cussalyn-Cőßlin-Koszalin. Źródła archeologiczne do dziejów Koszalina, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, Seria B-VIII:Archeologia, Tom I, Koszalin 2011, ss. 315... 375 A n n a B. K o w a l s k a Wojciech Chudziak, Ryszard Kaźmierczak, Jacek Niegowski, Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski. Katalog stanowisk (badania 2006-2009), ss. 272, Toruń 2011, ISBN 978-83-231-2735-2; 978-83-925347-2-3... 377 A n n a B. K o w a l s k a Krzysztof Guzikowski, Procesy kolonizacyjne w posiadłościach cystersów z Kołbacza w XII-XIV wieku. Przestrzeń i ludzie, ss. 267, Szczecin 2011, ISBN 978-83-7241-762-6... 379 A n n a B. K o w a l s k a Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, Wolińskie Spotkania Mediewistyczne I, red. Marian Rębkowski, Wolin 2011, ss. 312, ISBN 978-83-932318-0-5... 381 M a r t a K u r z y ń s k a Materiały do bibliografii archeologii Pomorza Zachodniego za 2011 rok... 383 Indeks nazw geograficznych... 422 K R O N I K A Odkrywanie tajemnic Majów. Polskie wykopaliska w Gwatemali. Wystawa czasowa... 425 Moda i styl: elita i dwór Majów (Jaina 600-900 n.e.). Wystawa czasowa... 429 Bursztyn Złoto Bałtyku. Wystawa czasowa... 433 Barbarzyńcy u bram VI Międzynarodowa Sesja Naukowa Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego... 439 Archeologia w Muzeum Zachodniokaszubskim w Bytowie... 443

Materiały Zachodniopomorskie, Nowa Seria t. VIII: 2011 z. 1: Archeologia, s. 383-422 ISSN 0076-5236 Marta Kurzyńska Materiały do bibliografii archeologii Pomorza Zachodniego za 2011 rok 1. Arcydzieło Arcydzieło sztuki wikingów, Archeologia Żywa 4, 2011, 1. [Kamień Pomorski rękojeść noża, X w.] 2. Balcerzak Tatiana, Gibczyński Maciej, Słowiński Sławomir Woliński zamek odkrycie zapoznanej siedziby książąt pomorskich, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t. 1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 53-64. Badura Monika (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła. 3. Bienek Dariusz Dzieje wsi Roby do 1945 r., (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2010, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 27-38. 4. Bienek Dariusz Dzieje wsi Siemidarżno do 1945 r., (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2011, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 22-32. 5. Biermann Felix Functions of the Large Feldberg Type Strongholds from the 8th/9th Century in Mecklenburg and Pomerania, Sprawozdania Archeologiczne 63, 2011, 149-173. 6. Biermann Felix, Blum Ottilie, Hergheligiu Cecilia, Semjank Solveig, Stenzel Andreas, Voigt Heidrun Nutzungsareale in einer spätslawischen Siedlung das Beispiel Ziethen in Vorpommern, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, 383

A. Klammt, Langenweissbach 2011,163-138. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 60) Biermann Felix Zob. Łysiak Wojciech (rec.). Biermann Felix (red.) Zob. Biermann Felix., Nutzungsareale; Bleile Ralf; Blum Ottilie; Frey Katrin; Janowski Andrzej, Early medieval ; Kleingärtner Sunhild, Zur see- und ; Kowalska Anna Bogumiła, From ; Scandinavian ; Krüger Elisabeth Anna; Messal Sebastian; Waack Urlich. Biranowska-Kurz Alicja Zob. Szukała Maciej. 7. Bleile Ralf Zur Funktion slawischer Inselsiedlungen im 10. Jahrhundert, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Langenweissbach 2011, 63-83. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 60) 8. Blum Ottilie Eine spätslawische Siedlung bei Anklam in Ostvorpommern, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 19. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Görlitz, 01. bis 03. März 2010, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, T. Westphalen, Langenweissbach 2011, 97-102. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 64) Blum Ottilie Zob. Biermann Felix. Błaszczyk Iwona (red.) Polski.... Błędowski Piotr Zob. Chudziak Wojciech. Bogacki Michał (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła (rec.). 384

9. Borkowski Jacek, Kuczkowski Andrzej Ciałopalny pochówek alienata z cmentarzyska przy kościele św. Mikołaja w Szczecinku, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 449-452. 10. Borkowski Jacek, Kuczkowski Andrzej Cussalyn Cößlin Koszalin. Źródła archeologiczne do dziejów Koszalina, Koszalin 2011. (Koszalińskie Zeszyty Muzealne. Seria B-VIII: Archeologia; 1) 11. Borkowski Jacek, Kuczkowski Andrzej Relikty późnośredniowiecznych oraz nowożytnych urządzeń nadbrzeżnych w Dźwirzynie, gm. Kołobrzeg, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 403-416. 12. Boroń Piotr Rex Pomeranorum o próbie awansu w hierarchii władców pomorskich w XII wieku, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t. 1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 117-131. Borówka Ryszard K. Zob. Kowalska Anna Bogumiła. 13. Bubnowicz Błażej, Kurka Grzegorz Barbarzyńcy niszczą grobowiec, Archeologia Żywa 6, 2011, 7. [Benice zbezczeszczenie mauzoleum rodziny Flemingów.] 14. Buko Andrzej List gratulacyjny Dyrektora Instytutu Archeologii i Etnologii PAN [dla prof. Władysława Filipowiaka], Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 9-10. 15. Burdziej Marcin Sprawozdanie z działalności Działu Archeologicznego [Muzeum w Stargardzie] w latach 2009-2010, Stargardia 6, 2011, 483-494. 16. Brüggemann Stefanie Stralsund, Wasserstraße 69 Ein Fundplatz mit archäologischen Quellen aus dem Dreißigjährigen Krieg. Mit einem Münzkataloge von Wolfgang Virk, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 180-196. Brzostowicz Michał (red.) Zob. Duczko Władysław. 385

17. Chmiel Marta Archeologiczne i paleośrodowiskowe badania krajobrazów zatopionych na Zalewie Szczecińskim i w Zatoce Pomorskiej, czyli czego szczecińscy naukowcy szukają pod wodą, Przegląd Uniwersytecki 7/9, 2011, 39-41. 18. Chudziak Wojciech, Kaźmierczak Ryszard, Niegowski Jacek Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski. Katalog stanowisk (badania 2006-2009), Toruń 2011. [Gminy: Borne Sulinowo, Dobra, Drawsko Pomorskie, Polanów, Siemyśl, Szczecinek, Tuczno.] 19. Chudziak Wojciech, Hildebrandt Tomasz, Kaźmierczak Ryszard Wyniki badań archeologicznych na stanowisku 2 w Radaczu w latach 2008-2009, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 665-673. 20. Chudziak Wojciech, K aźmierczak Ryszard, Błędowski Piotr, Hildebrandt Tomasz, K alinowski Sebastian, Kowalewska Barbara, Niegowski Jacek Z badań nad wczesnośredniowiecznym zespołem osadniczym w Żółtym w latach 2008-2009 (stan. 1 i stan. 33), (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 628-640. 21. Cieśliński Adam, Kasprzak Andrzej Nowy Łowicz. Wykopaliska pod ostrzałem, Archeologia Żywa 4, 2011, 52 54. 22. Cieśliński Adam, Kasprzak Andrzej, Stasiak Zbigniew Nowy Łowicz, st. 2, woj. zachodniopomorskie. Badania w latach 2009-2010 (Pl. 125-126), Światowit 8, fasc. B, 2011, 229-233. Cygan Sylwia (red.) Zob. Janowski Andrzej, Jeżeli umrze ; Pollex Axel. 23. Czekaj-Zastawny Agnieszka, Kabaciński Jacek, Terberger Thomas Cultural Relations between the Great Hungarian Plain and the Southern Baltic Coast. Imports from the Bodrogkeresztúr Culture on the Site Dąbki 9 (Middle Pomerania), Sprawozdania Archeologiczne 63, 2011, 55-77. [Streszcz. w j. pol., 78-87.] 24. Czonstke Karolina Biżuteria słowiańska z wczesnośredniowiecznych skarbów bornholmskich, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 43-84. 386

25. Diakowski Marcin, Krzysztof Kowalski, Bernadeta Kufel- Diakowska, Kur yszko Jan, Malkiewicz Małgorzata, Płonka Tomasz, Socha Paweł, Stefaniak Krzysztof, Trąbka Joanna Magiczny przedmiot z Rusinowa, Archeologia Żywa 2, 2011, 26-31. [ Laska magiczna ze zbiorów MNS.] Domańska Lucyna (red.) Zob. Kurasiński Tomasz; Wilke Gerard. Domański Grzegorz (red.) Zob. Rogalski Bartłomiej, Stan. 26. Duczko Władysław Wikingowie i wczesnośredniowieczna Polska, (w:) Swoi i obcy w kulturze średniowiecza. Wykłady popularno-naukowe zorganizowane w ramach 7 Festiwalu Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej w Lądzie nad Wartą w dniach 18-19 czerwca 2011 roku, red. M. Brzostowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński, Poznań-Ląd 2011. [M.in.: Kamień Pomorski, Szczecin, Wolin - wpływy skandynawskie.] 27. Dutkowski Jarosław Medale ostatnich Gryfitów. Anna von Croy-Havre córka Bogusława XIII żona Ernesta von Croy, Przegląd Numizmatyczny 3, 2011, 5-13. Dr ywa Zbigniew Antoni (biogram) Zob. Polski.... 28. Dworaczyk Marek Nowe odkrycia na osadzie w Ustowie, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 435-441. 29. Dworaczyk Marek Średniowieczne Płoty (Plate) w świetle badań źródeł archeologiach i pisanych, (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2011, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 9-13. 30. Dworaczyk Marek Wybrane zagadnienia z badań archeologicznych nad okresem średniowiecznym na terenie powiatu gryfickiego, (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2010, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 9-16. 31. Dworaczyk Marek, Janowski Andrzej, Siedlik Krzysztof, Filipowiak Wojciech, Omański Piotr Wyniki badań archeologicznych na nowoodkrytej osadzie w Dębinie, gm. Stare Czarnowo, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 589-602. 387

32. Dworaczyk Marek, Piotrowski Andrzej Próba lokalizacji wczesnośredniowiecznych grodzisk u ujścia Świny w świetle analizy morfostratygraficznej wałów wydmowo-mierzejowych, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t. 1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 13-20. 33. Dworaczyk Marek, Wywrot-Wyszkowska Beata Water supply and disposal of its surplus in medieval and early modern Kołobrzeg, Fasciculi Archaeologiae Historicae 24, Water and Man in Past Centuries, 2011, 19-31. Dworaczyk Marek Zob. też. Kowalska Anna Bogumiła; Wywrot-Wyszkowska Beata. 34. Falk Alfred Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum VIII. Kindheit und Jugend, Ausbildung und Freizeit. Lübeck-Travemünde, 1.-4. November 2010, Mitteilungen der Deutschen Gesellschaft für Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit Bd. 23, 2011, 251-253. [M.in. Stralsund badania arch.] 35. Filipowiak Władysław Władysław Garczyński (11.01.1925-06.01.2010), Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 481-484. Filipowiak Władysław (biogram) Zob. Buko Andrzej; Słowiński Sławomir, Jubileusz.... 36. Filipowiak Wojciech Statek z Kamienia Pomorskiego jako źródło do badań wczesnośredniowiecznej żeglugi u ujścia Odry, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t. 1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 21-42. Filipowiak Wojciech Zob. Dworaczyk Marek. 37. Folga-Januszewska Dorota 1000 muzeów w Polsce. Przewodnik, Olszanica 2011. 38. Foltyn Rafał (oprac.) Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku - sprawozdanie z działalności w roku 2010, Koszalińskie Zeszyty Muzealne 31, Seria B-IX: Muzealnictwo. Sprawozdania z działalności muzeów Pomorza Środkowego w roku 2010, 2011, 33-56. 388

39. Forler Dominik Reiter und Bogenschütze Zwei neue Körpergräber der späten Kaiserzeit aus Pasewalk, Lkr. Uecker-Randow, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 91-99. 40. Frankowska-Makała Monika Sygnet z postacią rycerza [nota katalogowa], (w:) Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, red. M. Omilanowska, Berlin-Warszawa 2011, 75. [Złoty pierścień z postacią rycerza i inskrypcją, XII/XIII w., Pęzino, ze zbiorów MNS. Wystawa w Martin-Gropius-Bau, Berlin, 23.09.2011-09.01.2012.] 41. Frankowska-Makała Monika, Makała Rafał Złoty wiek Pomorza. Sztuka na dworze książąt pomorskich w XVI i XVII wieku, Szczecin 2011. Franz Maciej (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła (rec.). 42. Frey Katrin Der Fundplatz von Wodarg und die Siedlungsstrukturen vom 7. bis 14. Jahrhundert auf dem Treptower Werder in Vorpommern, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 19. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Görlitz, 01. bis 03. März 2010, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, T. Westphalen, Langenweissbach 2011, 103-108. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 64) 43. Frey Katrin Slawisch-deutscher Landesausbau in Vorpommern am Beispiel der Wüstung Zwinrowe bei Gützkow, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Langenweissbach 2011, 471-481. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 60) Fudziński Mirosław (red.) Zob. Janowski Andrzej, Grodzisko ; Wyniki badań ; Kaźmierczak Ryszard, Wyniki badań ; Kot Karolina, Osada ; Ratownicze ; Wyniki badań ; Krzysztof Kowalski, Grób zbiorowy ; Machajewski Henryk, Osada ludności ; Ostasz Adam, Wielokulturowe ; Sobkowiak-Tabaka Iwona, Późnomezolityczne ; Szydłowski Marcin, Analiza ; Badania zabytków ; Uciechowska-Gawron Anna, Osadnictwo ; Wierzbicki Jacek, Ślady pobytu.... 389

Gajdukov, Petr Grigor'evič (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła. 44. Galiński Tadeusz Organizacja terytorialna osadnictwa łowców mezolitycznych. Studia na przykładzie obszaru rynny plejstoceńskiej dolnej Odry, Archeologia Polski 56, z. 1/2, 2011, 89-133. Garczyński Władysław (biogram) Zob. Filipowiak Władysław. Gibczyński Maciej Zob. Balcerzak Tatiana.... Gibczyński Wojciech Zob. Piniński Jerzy (rec.). Glinianowicz Marcin (red.) Zob. Cygan Sylwia (red.). 45. Piniński Jerzy (rec.) [Gibczyński Wojciech, Witkiewicz Tomasz, Szerfy Pomorskie. Opracowanie i katalog, Szczecin 2011, Wydawnictwo Tomasz Witkiewicz], Biuletyn Numizmatyczny 4, 2011, 305-306. Glinianowicz Marcin (red.) Zob. Janowski Andrzej. 46. Głosek Marian, Uciechowska-Gawron Anna Wczesnośredniowieczna tarcza z podgrodzia w Szczecinie, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 269-283. 47. Großnick Heide Ein bronzezeitliches Hügelgrab mit slawischen Nachbestattungen von Lubkow, Lkr. Rügen. Mit einem Beitrag von Antja Bartel, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 39-61. 48. Großnick Heide Ein Urdolmen und zwei erweiterte Dolmen der neolithischen Nekropole im Forst Prora, Lkr. Rügen, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 7-16. 390

49. Guzikowski Krzysztof Procesy kolonizacyjne w posiadłościach cystersów z Kołbacza w XII-XIV wieku. Przestrzeń i ludzie, Szczecin 2011. (Pomorze Zachodnie historia i współczesność) 50. Hartmann Mike Wotenick das älteste Demminer Stadtdorf, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 118-119. Hergheligiu Cecilia Zob. Biermann Felix. Hildebrandt Tomasz Zob. Chudziak Wojciech; Chudziak Wojciech..., Wyniki badań.... 51. Horoszko Genowefa Od płacideł do kart kredytowych. Informator do wystawy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Szczecin 2011. 52. Horoszko Genowefa Od płacideł do kart kredytowych, (w:) Kamienie milowe. Materiały opracowane z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011 w województwie zachodniopomorskim, Szczecin 2011, 79-94. 53. Ilkiewicz Jolanta Narzędzia z poroża jeleniowatych z Pobrzeża Koszalińskiego, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 15-42. 54. Jagielska Irena Badania i konserwacja drewnianej tarczy ze szczecińskiego Podzamcza, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 285-297. 55. Janowska Dobrochna W kwestii obrządku pogrzebowego KPL na ziemiach polskich stare i nowe problemy, Studia Archaeologica Brunensia 14-15 (2009-2010), 2011, 263-275. [M.in. Łupawa grobowce bezkomorowe.] 56. Janowski Andrzej Early medieval chamber graves on the south coast of the Baltic Sea, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Langenweissbach 2011, 257-267. (Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; t. 60) [M.in. Cedynia, Usedom grobowce komorowe.] 391

57. Janowski Andrzej Grodzisko wczesnośredniowieczne w Lubinie koło Gryfic. Wyniki badań w 2007 roku, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 471-477. 58. Janowski Andrzej Jeżeli umrze ktoś znaczny z nich, kopią dlań grób podobny do obszernego domu.... Kilka uwag o tzw. grobach komorowych na terenie Europy Środkowej i Wschodniej, (w:) In silvis, campi et urbe. Średniowieczny obrządek pogrzebowy na pograniczu polsko-ruskim, red. S. Cygan, P. N. Kotowicz, M. Glinianowicz, Rzeszów- Sanok, 385-402. (Collectio Archaeologica Resoviensis; 14) [Cedynia, Usadel, Uznam obiekty z grobów komorowych.] 59. Janowski Andrzej Tajemnice Diabelskiej Grobli na jeziorze Woświn, (w:) Trzebiatów Spotkania pomorskie 2011, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 14-20. 60. Janowski Andrzej Wyniki badań sondażowych na osadzie wczesnośredniowiecznej w Wolinie (stan. 2) w 2008 roku, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 479-488. 61. Janowski Andrzej Wyniki najnowszych badań na grodziskach wczesnośredniowiecznych w Lubinie koło Gryfic i Dobrej koło Nowogardu, (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2010, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 17-26. Janowski Andrzej Zob. Dworaczyk Marek. Jaszewska Alina (red.) Zob. Majewski Marcin; Socha Krzysztof; Szymczyk Magdalena. Kabaciński Jacek Zob. Czekaj-Zastawny Agnieszka. 62. Kajkowski Kamil, Kuczkowski Andrzej Pokarm duszy pokarm dla ciała. Szczątki zwierzęce we wczesnośredniowiecznej przestrzeni grzebalnej Pomorza, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 327-356. Kalinowski Sebastian 392

Zob. Chudziak Wojciech. 63. Kalita-Skwirzyńska Kazimiera Znaki drogowe wokół wsi Chełm Dolny oraz znak ze szlaku krzyżowców na terenie dawnego powiatu Chojna, (w:) Kamienie milowe. Materiały opracowane z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011 w województwie zachodniopomorskim, Szczecin 2011, 13-20. 64. Kałagate Sławomir, Uciechowska-Gawron Anna Badania na cmentarzysku ludności łużyckiej w Skalinie stan. 38 (AZP 33-10/129), Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 417-430. 65. Kamiński Roman Historia jednego zabytku cz. 69. Kafel mistrza Hansa Bermana na rynku Starego Miasta w Kamieniu Pomorskim, Pomorzanin 19, 2011, 21. Kamiński Roman Zob. Słowiński Sławomir; Uciechowska-Gawron Anna. Kardasz Cezar y Zob. Karsten Igel. 66. Karg Sabine A cross-disciplinary approach to understanding the diversity of useful plants during the Middle Ages and the early modern period in the Baltic taste preferences, purchasing power or climatic limitations?, (w:) 4th International Conference of the Polish Association for Environmental Archaeology: Environmental Archaeology of Urban Sites, 5-10 September 2011, Gdańsk, red. M. Badura, J. Święta-Musznicka, A. Pędziszewska, M. Makohonienko, Poznań 2011, 36. (Środowisko i kultura; 10) 67. Kardasz Cezar y (rec.) [Karsten Igel, Zwischen Bürgerhaus und Frauenhaus Stadtgestalt, Grundbesitz und Sozialstruktur im spätmittelalterlichen Greifswald, Köln 2010], Zapiski historyczne 76, z. 3, 2011, 141. Kasprzak Andrzej Zob. Cieśliński Adam. 68. Kar wowski Lech List gratulacyjny Dyrektora Muzeum Narodowego w Szczecinie [dla prof. Władysława Filipowiaka], Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia. 393

69. Kaute Peter Bemerkenswerte Bestattungen vom Kirchhof des Klosters Eldena, Hansestadt Greifswald, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 149-161. 70. Kaźmierczak Ryszard, Kowalewska Barbara, Niegowski Jacek Wyniki badań archeologicznych na stanowiskach w Bobięcinie (st. 3) i Świerczewie (st. 1) w latach 2008-2009, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, Gdańsk 2011, red. M. Fudziński, H. Paner, 463-477. Kaźmierczak Ryszard Zob. Chudziak Wojciech, Z badań... ; Chudziak Wojciech..., Wyniki badań.... Kaźmierczak Ryszard Zob. Chudziak Wojciech. Kądziela Henr yk (red.) Zob. Polski.... Karsten Igel Zob. Kardasz Cezary (rec.). Kersting Thomas (red.) Zob. Biermann Felix (red.). Klammt Anne (red.) Zob. Biermann Felix (red.). 71. Klatt Stefan, Ruchhöft Fred Die spätmittelalterliche Burgstelle von Wackerow, Lkr. Ostvorpommern, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 129-133. 72. Kleingärtner Sunhild Menzlin s elite some considerations as to the elite against the background of structural changes in Slavonic times on the Southern Baltic coast, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t.1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 177-190. 73. Kleingärtner Sunhild Zur see- und binnenwärtigen Infrastruktur des Seehandelsplatzes von Menzlin, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. 394

Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Langenweissbach 2011, 389-410. (Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 60) 74. Klimek Leszek, Kucypera Paweł, Kurasiński Tomasz Wczesnośredniowieczne miecze ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie w świetle ponownej analizy typologiczno-chronologicznej i technologicznej, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 229-325. 75. Kłosowski Przemysław Budownictwo sakralne templariuszy z Chwarszczan jako świadectwo zaangażowania zakonników w rozwój osadniczy ziem pomorskich, (w:) Kamienie milowe. Materiały opracowane z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011 w województwie zachodniopomorskim, Szczecin 2011, 35-46. Kochanowska Janina (red.) Zob. Bienek Andrzej; Dworaczyk Marek, Średniowieczne...; Dworaczyk Marek, Wybrane zagadnienia ; Janowski Andrzej, Tajemnice ; Wyniki najnowszych ; Kulesza-Szerniewicz Olga Ewa; Kwiatkowski Karol, Motywy... ; Puławski Andrzej; Szukała Maciej (rec.), [Trzebiatów ]; Szymczyk Magdalena, Nowożytny.... 76. Konopka Wojciech Pomorskie miecze katowskie charakterystyka wybranych okazów, Stargardia 6, 2011, 195-202. 77. Kot Karolina Osada kultury łużyckiej w Czółnowie 33, gm. Myślibórz, województwo zachodniopomorskie, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 171-178. 78. Kot Karolina Ratownicze badania wykopaliskowe na stanowiskach Renice 5 i 6, gm. Myślibórz, województwo zachodniopomorskie, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 179-190. 79. Kot Karolina, Piotrowska Magdalena Wyniki badań osady kultury łużyckiej z elementami jastorfskimi na stanowisku Ostromice 9, gm. Wolin, woj. zachodniopomorskie, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 158-170. 395

Kotowicz Piotr N. (red.) Zob. Cygan Sylwia (red.). Kowalewska Barbara Zob. Chudziak Wojciech; Kaźmierczak Ryszard. Kowalewska-Marszałek Hanna (red.) Zob. Matuszewska Agnieszka, Groby ; Wierzbicki Jacek, Kurhany.... 80. Kowalska Anna Bogumiła Archeologia o dzieciach w średniowiecznym Szczecinie, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t. 1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 66-83. 81. Kowalska Anna Bogumiła Archeologia w historii badań nad dziejami średniowiecznego Szczecina, (w:) Kamienie milowe. Materiały opracowane z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011 w województwie zachodniopomorskim, Szczecin 2011, 103-112. 82. Kowalska Anna Bogumiła Archaeology and archeozoology about the mediaeval leather production in Szczecin Environmental Archaeology of Urban Sites, (w:) 4th International Conference of the Polish Association for Environmental Archaeology: Environmental Archaeology of Urban Sites, 5-10 September 2011, Gdańsk, red. M. Badura, J. Święta-Musznicka, A. Pędziszewska, M. Makohonienko, Poznań 2011, 39. (Środowisko i kultura; 10) 83. Kowalska Anna Bogumiła The contribution of fisheries to the economy of medieval Szczecin from the perspective of archaeology, Fasciculi Archaeologiae Historicae 24, Water and Man in Past Centuries, 2011, 39-47. 84. Kowalska Anna Bogumiła From a Homemade Product to Guild Production the Development of Leather Production in the Early Medieval Szczecin, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 19. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Görlitz, 01. bis 03. März 2010, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, T. Westphalen, Langenweissbach 2011, 139-144. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 64) 85. Kowalska Anna Bogumiła On the studies on the Development of the Early Medieval Baltic Town The Example of Szczecin, (w:) Archeologija i istorija Pskova i Pskovskoj zemli. Seminar imeni 396

akademika V.V. Sedova. Materialy 56-go zasedanija, posvjaščennogo 130-letiju Pskovskogo archeologičeskogo obščestva, red. P. G. Gajdukov, Moskva 2011, 219-227. 86. Kowalska Anna Bogumiła Scandinavian Elements in the Culture of the Early Medieval Szczecin (8th-12th Century), (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Langenweissbach 2011, 97-110. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 60) 87. Kowalska Anna Bogumiła (oprac.) [Kajkowski Kamil, Kuczkowski Andrzej, Religia Pomorzan we wczesnym średniowieczu, Pruszcz Gdański 2010], Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im Östlichen Europa 19, 2011, 371. 88. Kowalska Anna Bogumiła (oprac.) [Kowalska Anna Bogumiła, Wytwórczość skórzana we wczesnym średniowiecznym Szczecinie, Szczecin 2010], Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im Östlichen Europa 19, 2011, 373-374. 89. Kowalska Anna Bogumiła (oprac.) [Religia ludów Morza Bałtyckiego. Stosunki polsko-duńskie w dziejach. Materiały z 5. Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego. Wolin 31 lipca-2 sierpnia 2009, red. M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk, Toruń 2010], Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im Östlichen Europa 19, 2011, 367. 90. Kowalska Anna Bogumiła (oprac.) [Trzebiatów spotkania pomorskie 2008, red. J. Kochanowska, Pruszcz Gdański; Trzebiatów 2009], Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im Östlichen Europa 19, 2011, 372. 91. Kowalska Anna Bogumiła, Dworaczyk Marek Szczecin wczesnośredniowieczny. Nadodrzańskie centrum, Warszawa 2011. (Origines Polonorum; 5) [Publ. z udziałem Ryszarda K. Borówki i Bolesława Wolnego.] 92. Kowalska Anna Bogumiła, Kowalski Krzysztof Problemy digitalizacji archeologicznych zbiorów muzealnych. Casus zbiorów archeologicznych Muzeum Narodowego w Szczecinie, Muzealnictwo 52, 2011, 85-93. 397

93. Kowalska Ewa Zabytki na rozdrożu, czyli okiem konserwatorskim na kamienie milowe, (w:) Kamienie milowe. Materiały opracowane z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011 w województwie zachodniopomorskim, Szczecin 2011, 177-183. 94. Kowalski Krzysztof Figurka do gry planszowej [nota katalogowa], (w:) Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, red. M. Omilanowska, Berlin-Warszawa 2011, 75. [Drewniana figurka szachowa, 1 poł. XII w. (Szczecin Podzamcze), ze zbiorów MNS. Wystawa w Martin-Gropius-Bau, Berlin, 23.09.2011-09.01.2012.] 95. Kowalski Krzysztof Figurka jednotwarzowa [nota katalogowa], (w:) Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, red. M. Omilanowska, Berlin-Warszawa 2011, 74. [Drewniany posążek bóstwa, XI w., Szczecin-Podzamcze, ze zbiorów MNS. Wystawa w Martin-Gropius-Bau, Berlin, 23.09.2011-09.01.2012.] 96. Kowalski Krzysztof Pisanki-grzechotki [nota katalogowa], (w:) Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, red. M. Omilanowska, Berlin-Warszawa 2011, 73. [Ceramiczne grzechotki w formie jajek, 2 poł. X-XI w., Cedynia, ze zbiorów MNS. Wystawa w Martin-Gropius-Bau, Berlin, 23.09.2011-09.01.2012.] 97. Kowalski Krzysztof Zawieszka bursztynowa w formie krzyżyka [nota katalogowa], (w:) Obok. Polska-Niemcy. 1000 lat historii w sztuce, red. M. Omilanowska, Berlin-Warszawa 2011, 74. [Bursztynowy krzyżyk, 1 poł. XII w., Szczecin-Podzamcze, ze zbiorów MNS. Wystawa w Martin-Gropius-Bau, Berlin, 23.09.2011-09.01.2012.] 98. Kowalski Krzysztof (oprac.) [ Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria 4/5 (2007/2008), z. 1: Archeologia, 2010], Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im Östlichen Europa 19, 2011, 374. 99. Kowalski Krzysztof, Kozłowska-Skoczka Dorota Przyczynek do badań nad początkami epoki brązu w strefie dolnej Odry. Bronisław, stanowisko 32, gm. Kołbaskowo, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 43-84. 100. Kowalski Wojciech, Kuhnke Monika Zagrabione odzyskane. Działalność Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w zakresie restytucji dóbr kultury utraconych przez Polskę w okresie II wojny światowej, Warszawa 2011. 398

[Dot. m.in. wymiany zabytków arch. między Muzeum Narodowym w Szczecinie a Kunsthistorisches Museum w Stralsundzie oraz płaskorzeźb z Wkryujścia.] Kowalski Wojciech, Kuhnke Monika Zob. Zagrabione.... 101. Kowalski Krzysztof, Matuszewska Agnieszka, Ossowski Andrzej, Teul Iwona Grób zbiorowy kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 23 w Czelinie, w województwie zachodniopomorskim, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 79-88. Kowalski Krzysztof Zob. Płonka Tomasz; Kowalska Anna Bogumiła. 102. Kowalówka Agnieszka Skarby wieków średnich. Wystawa czasowa, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 475-477. [Wystawa w Muzeum Narodowym w Szczecinie, 29 lipiec 4 październik 2009.] 103. Kozłowska-Skoczka Dorota (oprac.) [Rogalski Bartłomiej, Przemiany kulturowe na Pomorzu Zachodnim i Przednim w młodszym okresie przedrzymskim (III-I w. p.n.e.), Szczecin 2010, Muzeum Narodowe w Szczecinie], Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für Kultur und Geschichte der Deutschen im Östlichen Europa 19, 2011, 380. Kozłowska-Skoczka Dorota Zob. Kowalski Krzysztof. 104. Kraszczuk Robert Ziemia zapomniana. Przewodnik po ziemi wałeckiej i okolicach na podstawie znalezisk od neolitu po średniowiecze, Wałcz 2011. 105. Krawczyk Katarzyna Magdalena Detal architektoniczny jako nośnik informacji. Wkład badań nad detalem architektonicznym w poznanie założenia augustianów-eremitów w Stargardzie, Stargardia 6, 2011, 147-159. 106. Krüger Elisabeth Anna Wolin - ein slawisch-wikingischer Seehandelsplatz an der polnischen Ostsee, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 19. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Görlitz, 01. 399

bis 03. März 2010, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, T. Westphalen, Langenweissbach 2011, 131-138. (Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 64) Krzyżanowska Hanna (red.) Zob. Polski.... 107. Kr ystek Marcin, Młodecka Halina, Polański Krzysztof, Szydłowski Marcin Neolityczne narzędzia z metabazytów typu Jizerské Hory (Masyw Czeski) na obszarze Polski, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 444, 2011, 113-124. [M.in. Stobno bad. arch. nad surowcami skalnymi neolitycznych narzędzi kamiennych kultury wstęgowej rytej]. Kucypera Paweł Zob. Klimek Leszek. 108. Kuczkowski Andrzej Góra Chełmska od miejsca kultu do parku rozrywki, Puszcz Gdański 2011. (Etnografia dla każdego; 3) [Koszalin]. 109. Kuczkowski Andrzej Wczesnośredniowieczny topór z Jeziora Bobięcińskiego, gm. Miastko, pow. Bytów, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 443-447. 110. Kuczkowski Andrzej, Kulesza Michał Skarb z Bonina, Archeologia Żywa 1, 2011, 2, 24-27. [Srebrne monety z XI w. odnalezione w 2010 r.] Kuczkowski Andrzej Zob. Kajkowski Kamil; Borkowski Jacek. 111. Kuhlmann Norbert Von der Steinzeit bis ins Mittelalter Die Ausgrabungen in Steinfurth, Lkr. Ostvorpommern, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 22-32. Kulesza Michał Zob. Kuczkowski Andrzej. 400

112. Kulesza-Szerniewicz Olga Ewa Przedmieścia Trzebiatowa, (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2010, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011,112-129. 113. Kurasiński Tomasz Łamanie, zginanie, wbijanie. O kilku nietypowych zabiegach dotyczących uzbrojenia na wczesnośredniowiecznych cmentarzyskach szkieletowych z ziem polskich, (w:) Non sensistis gladio. Studia ofiarowane Marianowi Głoskowi w 70. rocznicę urodzin, red. L. Domańska [et al.], Łódź 2011, 219-236. [M.in. Cedynia.] Kurasiński Tomasz Zob. Klimek Leszek. 114. Kurka Grzegorz Dłubanka z rzeki Niemica, Archeologia Żywa 6, 2011, 6. 115. Kurka Grzegorz Historia jednego zabytku cz. 64. Średniowieczny metalowy kociołek w zbiorach M[muzeum] H[istorii] Z[iemi] K[amieńskiej], Pomorzanin 8, 2011, 23. 116. Kurka Grzegorz Historia jednego zabytku cz. 68. Rękojeść noża z Kamienia Pomorskiego arcydzieło sztuki wikińskiej, Pomorzanin 15, 2011, 13. 117. Kurka Grzegorz Historia jednego zabytku cz. 70. Odkrycie łodzi dłubanki na rzece Niemica, Pomorzanin 20, 2011, 21. 118. Kurka Grzegorz Historia jednego zabytku cz. 73. Fibula z okresu wpływów rzymskich w zbiorach M[muzeum] H[istorii] Z[iemi] K[amieńskiej], Pomorzanin 25, 2011, 20. 119. Kurka Grzegorz Historia jednego zabytku cz. 74. Prace archeologiczne w Gostyniu odkrycie reliktów kościoła, Pomorzanin 26, 2011, 19. 120. Kurka Grzegorz Niezwykłe odkrycia archeologiczne podczas budowy mariny w Kamieniu Pomorskim, Pomorzanin 5, 2011, 5. 121. Kurka Grzegorz Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość budowanie lokalnej tożsamości. Powołanie Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej, (w:) Kamienie milowe. Materiały opracowane 401

z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2011 w województwie zachodniopomorskim, Szczecin 2011, 123-130. Kurka Grzegorz Zob. Bubnowicz Błażej. Kur yszko Jan Zob. Diakowski Marcin; Płonka Tomasz. 122. Kwaśniewski Radosław Dziedzictwo przodków, Archeologia Żywa 6, 2011, 54-56. [Wolin zainteresowanie organizacji Ahnenerbe pracami wykopaliskowymi prowadzonymi przez Otto Kunkla.] 123. Kwiatkowski Karol Jednorodne fajki gliniane z badań kwartału staromiejskiego w Stargardzie, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 357-383. 124. Kwiatkowski Karol Motywy azjatyckie w ceramice nowożytnej ze Stargardu, (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2011, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 189-197. 125. Kwiatkowski Karol Nadbrzeżny krajobraz z rybakami. Niderlandzka płytka flizowa z badań w Stargardzie, Stargardia 6, 2011, 515-520. 126. Kwiatkowski Karol Niderlandzkie talerze fajansowe z motywami biblijnymi z badań archeologicznych kwartału IX w Stargardzie, Stargardia 6, 2011, 223-250. Leciejewska Anna Zob. Machajewski Henryk. 127. Łuczak Marek Policja w walce o zabytki. Zbiór zagadnień z przeciwdziałania przestępczości przeciwko zabytkom. Katalog zabytków i dzieł sztuki utraconych z województwa zachodniopomorskiego, Szczecin 2011. 128. Łysiak Wojciech (rec.) [Biermann Felix, Zisterzienser auf Hiddensee 1296-1536. Geschichte und Archäologie eines verschwundenen Klosters, Witte 2009], Stargardia 6, 2011, 459. 402

129. Machajewski Henr yk, Leciejewska Anna, Wolanin Piotr Osada ludności z okresu przedrzymskiego i wczesnorzymskiego w Świętym, gmina Stargard Szczeciński, stan. 10, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 267-296. 130. Madyda-Legutko Renata Studia nad zróżnicowaniem metalowych części pasów w kulturze przeworskiej. Okucia końca pasa, Kraków 2011. Majewska Arleta (red.) Zob. Szukała Maciej (rec.), [Pomorze ]. 131. Majewski Marcin Pierwowzór graficzny dekoracji kafli piecowych z około 1620 r. z badań archeologicznych na Starym Mieście w Stargardzie. Komunikat, (w:) Ogień żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony, VI Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne, Garbicz, 5-6 czerwca 2008, red. A. Jaszewska, A. Michalak, Zielona Góra 2011, 465-474. (Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza; 4) Majewski Marcin (red.) Zob. Szukała Maciej (rec.). Makała Rafał Zob. Frankowska-Makała Monika. Makohonienko Mirosław (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła. Malkiewicz Małgorzata Zob. Diakowski Marcin; Płonka Tomasz. 132. Małecki Arkadiusz Stosunek lokalnych władz do średniowiecznej substancji zabytkowej w Pyrzycach w latach 1945-1972, Przegląd Zachodniopomorski 4, 2011, 103-126. [Babin, Dolice, Lipiany, Moskorzyn, Parsowo, Przywodzie, Pyrzyce, Stary Przylep] 133. Mangelsdorf Günter Der Halsring von Peterfitz, Hinterpommern. Ein Beitrag zur zeitlichen und kulturellen Stellung der Goldringe mit verdickten und übergreifenden Enden des 6. Jahrhunderts in Skandinavien und südlich der Ostsee, Offa. Berichte und Mitteilungen zur Urgeschichte, Frühgeschichte und Mittelalterarchäologie 403

63/64 (2006/2007), 2011, 79-108. [Piotrowice, Stargard Szczeciński złote naszyjniki, VI w.] 134. Messal Sebastian Zur slawischen Keramik des Typs Glienke, (w:) Der Wandel um 1000. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 18. Jahrestagung des Mittel- und Ostdeutschen Verbandes für Altertumsforschung in Greifswald, 23. bis 27. März 2009, red. F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Langenweissbach 2011, 347-359. (Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas; 60) 135. Matuszewska Agnieszka Groby podkurhanowe dolnoodrzańskiej grupy kultury ceramiki sznurowej, (w:) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e., red. H. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak, Kraków; Warszawa 2011, 417-424. 136. Matuszewska Agnieszka Kultura ceramiki sznurowej na Dolnym Nadodrzu, Poznań 2011. (Archeologia Bimaris. Monografie; 5) 137. Matuszewska Agnieszka Tropem tajemniczych grobów olbrzymów", Przegląd Uniwersytecki 10/12, 2011, 35-36. [Program weryfikacji grobowców megalitycznych Pomorza Zachodniego realizowany przez Zakład Archeologii Uniwersytetu Szczecińskiego od 2011 r.] Matuszewska Agnieszka Zob. Krzysztof Kowalski; Targaszewska Paulina. Merkel-Massé Małgorzata (red.) Zob. Polski 138. Mewis Frank, Schmidt Jens-Peter Die Feuerstellenreihen von Naschendorf, Lkr. Nordwestmecklenburg, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 62-75. [Pomorze Zachodnie (miejscowości na terenie Niemiec) cmentarzyska ciałopalne.] Michalak Arkadiusz (red.) Zob. Jaszewska Alina (red.). Młodecka Halina Zob. Krystek Marcin. 404

139. Neubaer Łukasz Kamienna chrzcielnica z koszalińskiej katedry, Spotkania z Zabytkami 7/8, 2011, 28-29. Niegowski Jacek Zob. Chudziak Wojciech et al., Podwodne ; Chudziak Wojciech et al., Z badań ; Kaźmierczak Ryszard et al., Wyniki. 140. Niemeyer Barbara Die Folienversilberte messingstatuette eines Bachus aus Liebenow/Lubanowo, Polen, Restaurierung und Archäologie 4, 2011, 59 73. [Lubanowo statuetka Bachusa znaleziona w 1865 r.] 141. North Michael Geschichte der Ostsee. Handel und Kulturen, München 2011. [M. in. Wolin.] Nowakowski Cezar y Zob. Witek Maria. Omański Piotr Zob. Dworaczyk Marek. Omilanowska Małgorzata (red.) Zob. Frankowska-Makała Monika; Kowalski Krzysztof, Figurka, Figurka do, Pisanki-grzechotki, Zawieszka.... Ossowski Andrzej Zob. Krzysztof Kowalski. 142. Ostasz Adam, Strobin Anna, Ślusarska Katarzyna Wielokulturowe stanowisko w Widzinie, pow. Słupsk, (w:) red. M. Fudziński, H. Paner, 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, Gdańsk 2011, red. M. Fudziński, H. Paner, 211-246. Ostasz Aleksander (red.) Zob. Znaleziska.... 143. Pawłowski Mieszko Skarb miedzianych szelągów Jana Kazimierza w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 385-401. 405

144. Pawłowski Mieszko Szelągi podwójne Bogusława XIV ze średniowieczną czwórką, Wiadomości Numizmatyczne 1/2, 2011, 183-191. 145. Pawłowski Mieszko Talary zachodniopomorskie w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, Przegląd Zachodniopomorski 3, 2011, 25-61. 146. Pawłowski Mieszko Złote monety w kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie, Przegląd Numizmatyczny 4, 2011, 60-65. Paner Henr yk (red.) Zob. Fudziński Mirosław (red.). Pędziszewska Anna (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła. Pilarczyk Zbigniew (red.) Zob. Kowalska Anna Bogumiła (rec.). Piotrowska Magdalena Zob. Kot Karolina. Piotrowski Andrzej Zob. Dworaczyk Marek. 147. Płonka Tomasz, Kowalski Krzysztof, Malkiewicz Małgorzata, Kur yszko Jan, Socha Paweł, Stefaniak Krzysztof A new ornamented artefact from Poland. Final palaeolithic symbolism from an environmental perspective, Journal of Archaeological Science 38, Issue 3, 2011, 723-733. Płonka Tomasz Zob. Diakowski Marcin. Polański Krzysztof Zob. Krystek Marcin. 148. Police Police na przestrzeni dziejów, red. W. Potkański, Police 2011. 406

149. Pollex Axel Recepcja inhumacji u Słowian północno-zachodnich, (w:) In silvis, campi.. et urbe. Średniowieczny obrządek pogrzebowy na pograniczu polsko-ruskim, red. S. Cygan, P.N. Kotowicz, M. Glinianowicz, Rzeszów-Sanok 2011, 483-509. (Collectio Archaeologica Resoviensis; 14) 150. Polska Polska archetop 10 2010, Archeologia Żywa 1, 2011, 20-23. [Wymiana zabytków arch. między Muzeum Narodowym w Szczecinie a Kunsthistorisches Museum w Stralsundzie została uznana jako trzecie najważniejsze wydarzenie archeologiczne w 2010 na terenie Polski.] 151. Polski Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, z. 4, red. I. Błaszczyk, H. Kądziela, H. Krzyżanowska, M. Merkel-Massé, Warszawa 2011. [Biogramy: Zbigniew Antoni Drywa, Marian Sikora.] 152. Porzeziński Antoni Choszczno - Stare Miasto. Wyniki badań ratowniczych prowadzonych przy ul. Wolności / Rynek w 2008 roku, Stargardia 6, 2011, 53-87. 153. Porzeziński Antoni Lubieszewo, gm. Gryfice wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy z VII-XII wieku n.e., Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 123-166. 154. Porzeziński Antoni Nowe stanowiska archeologiczne w Cedyni, Osinowie Dolnym i Steklnie, Rocznik Chojeński 3, 2011, 11-17. 155. Posselt Normen, Ruchhöft Fred Burgwall Rubenow, Lkr. Ostvorpommern Herrschaftsmittelpunkt in der terra Wusterhusen?, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 134-140. Potkański Waldemar (red.) Zob. Police.... Przybył Maciej (red.) Zob. Duczko Władysław. 156. Puławski Andrzej Umocnienia i fortyfikacje pogranicza Pomorza zachodniego z nową Marchią na obszarze powiatu stargardzkiego i ich znaczenie strategiczne w XIV i XV w., (w:) Trzebiatów spotkania pomorskie 2011, red. J. Kochanowska, Trzebiatów 2011, 22-32. 407

[Barzkowice, Bytowo, Chociwel, Dobrzany, Ińsko, Krępcewo, Krzywnica, Studnica, Suchań, Szadzko, Wapnica zamki.] 157. Pust Alexander, Rausch Karl Ein spätmittelalterlicher Pferdegeschirranhänger mit Adlerdarstellung von Bauer, Lkr. Ostvorpommern, Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern 18, 2011, 120-128. 158. Radka Krzysztof Podwodne badania rekonesansowe przeprowadzone przez Zakład Archeologii Podwodnej w akwenach śródlądowych Polski w latach 2005-2006, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia 31. Archeologia Podwodna 6, 2011, 205-222. [Jeziora: Klęckie, Panieńskie, Rybno, Sławno, Wierzchowo; Parsęta (rzeka).] 159. Ratajczak Zdzisław Ratownicze badania wykopaliskowe osady wczesnośredniowiecznej w Otanowie (stanowisko 27), gm. Myślibórz, woj. zachodniopomorskie, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 603-625. Rausch Karl Zob. Pust Alexander. Rączkowski Włodzimierz (red.) Zob. Szukała Maciej (rec.), [Historia...]. 160. Rembas Michał Zachodniopomorskie tajemnice, Szczecin 2011. Rembas Michał Zob. Szukała Maciej. 161. Rembisz Anna Dar wotywny złożony z ozdób, narzędzi i broni odkryty w jeziorze Kamienica, w miejscowości Trzynik, pow. Kołobrzeg (stanowisko 12), Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Archeologia 31. Archeologia Podwodna 6, 2011, 11-24. 162. Rębkowski Marian Die Christianisierung Pommern. Eine archäologische Studie, Bonn 2011. (Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie; 197) 408

163. Rębkowski Marian Św. Otton a archeologia. O potrzebie i perspektywach badań, (w:) Populi terrae marisque. Prace poświęcone pamięci Profesora Lecha Leciejewicza, red. M. Rębkowski, S. Rosik, Wrocław 2011, 93-120. 164. Rębkowski Marian Słowo wstępne, (w:) Wolińskie spotkania mediewistyczne, t. 1: Ekskluzywne życie dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, red. M. Rębkowski, Wolin 2011, 7-10. 165. Rębkowski Marian, Rosik Stanisław Wprowadzenie, (w:) Populi terrae marisque. Prace poświęcone pamięci Profesora Lecha Leciejewicza, red. M. Rębkowski, S. Rosik, Wrocław 2011, 7-10. Rębkowski Marian Zob. Rogowska Julianna, Historia... Rębkowski Marian (red.) Zob. Balcerzak Tatiana ; Boroń Piotr; Dworaczyk Marek, Próba lokalizacji ; Filipowiak Wojciech; Kleingärtner Sunhild, Menzlin s elite ; Kowalska Anna Bogumiła, Archeologia o dzieciach ; Rębkowski Marian, Św. Otton..., Słowo, Wprowadzenie ; Romanowicz Paulina, Standardy ; Rosik Stanisław, Zjazd ; Szydłowski Marcin, Wstępna.... 166. Rogalski Bartłomiej Osada ludności kultury łużyckiej w Derczewie, pow. Myślibórz, stan. 31, (w:) 17 Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2011, 107-114. 167. Rogalski Bartłomiej Polsko-niemiecki projekt Frühe Slawen im Odermündungsgebiet zur siedlungsgeshichte des Pyritzer Landes (Polen) vom 6. bis 9. Jahrhundert (Wcześni Słowianie u ujścia Odry. Historia osadnicza Ziemi Pyrzyckiej), Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 479-480. 168. Rogalski Bartłomiej Stan badań nad młodszym okresem przedrzymskim na Pomorzu Zachodnim i Przednim, (w:) Nadodrze w Starożytności. Konferencja, Grabice, 23-30 czerwca 2004, red. G. Domański, Zielona Góra 2011, 75-90. 169. Rogalski Bartłomiej Wyniki badań archeologicznych na stanowisku 30 w Warszkowie, pow. Sławno, woj. zachodniopomorskie, Materiały Zachodniopomorskie NS 6/7 (2009/2010), z. 1: Archeologia, 2011, 87-121. 409