Seminarium pn. Natura 2000 naszą szansą. czerwiec 2014r.

Seminarium pn. Natura 2000 naszą szansą czerwiec 2014r.

Gospodarowanie na obszarach Natura 2000 i w ich sąsiedztwie Janina Kawałczewska

1. Przypomnienie podstawowych zasad cel tworzenie sieci Natura 2000 to utrzymanie różnorodności biologicznej Europy poprzez ochronę ginących i zagrożonych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk, a także miejsc istotnych dla dzikich ptaków; wyznaczanie obszarów Natura 2000 opiera się na kryteriach naukowych; na obszarach Natura 2000 nie obowiązuje z góry ustalona lista zakazów i ograniczeń, a ochrona zasobów przyrodniczych odbywa się poprzez ich właściwe użytkowanie, dostosowane do specyfikacji danego obszaru; wszelkie plany i projekty, które nie wynikają z zadań ochronnych ustalonych dla obszaru Natura 2000 wymagają rozważenia ewentualnych skutków dla obszarów Natura 2000; samorządy gmin w strategiach rozwoju, programach, planach, przy wydawaniu decyzji administracyjnych powinny uwzględniać wymogi ochrony środowiska, a szczególnie sieć Natura 2000.

2. O niektórych obszarach Natura 2000 w naszym regionie cel tworzenie sieci Natura 2000 to utrzymanie różnorodności biologicznej Europy poprzez ochronę ginących i zagrożonych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk, a także miejsc istotnych dla dzikich ptaków; wyznaczenie obszarów Natura 2000 opiera się na kryteriach naukowych; na obszarach Natura 2000 nie obowiązuje z góry ustalona lista zakazów i ograniczeń, a ochrona zasobów przyrodniczych odbywa się poprzez ich właściwe użytkowanie, dostosowane do specyfikacji danego obszaru; wszelkie plany i projekty, które nie wynikają z zadań ochronnych ustalonych dla obszaru Natura 2000 wymagają rozważenia ewentualnych skutków dla obszarów Natura 2000; samorządy gmin w strategiach rozwoju, programach, planach, przy wydawaniu decyzji administracyjnych powinny uwzględniać wymogi ochrony środowiska, a szczególnie sieć Natura 2000.

EUROPEJSKA SIEĆ EKOLOGICZNA NATURA 2000 Co to, jak i po co? Człowiek jest jedynym w swoim rodzaju zjawiskiem przyrody, gdyż nie tylko żyje w teraźniejszości, lecz w swym ciele i umyśle jest nosicielem przeszłości i twórcą przyszłości Profesor R. Dubom (1970)

Formy ochrony przyrody 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Obszar Natura 2000 jest formą ochrony przyrody przewidzianą przez ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Obszar NATURA 2000 może obejmować: Obszary i obiekty objęte formami ochrony w tym: - park narodowy, - park krajobrazowy, - rezerwat przyrody, - obszar chronionego krajobrazu, - pomnik przyrody, - użytek ekologiczny, - stanowiska dokumentacyjne, - zespoły krajobrazowo przyrodnicze.

Jak to wygląda w praktyce obszary Natura 2000 w Gostynińsko Włocławskim Parku Krajobrazowym Natura dla ludzi ludzie dla Natury?

STATUS OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BŁOTA RAKUTOWSKIE PLB 040001 - Rezerwat faunistyczny Jezioro Rakutowskie (pow. 414,07 ha), - Rezerwat florystyczny Olszyny Rakutowskie o powierzchni 174,6 ha; - Obszar Błot Rakutowskich w 1981 został zarejestrowany (E IBAE 028) przez International Council for Bird Preservation (ICBP) i International Waterfowl and Wetlands Research Bureau (IWRB) jako Ostoja ptaków w Europie oraz jako Ostoja ptaków w Polsce przez Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP); - teren ten uzyskał również rangę ostoi europejskiej w projekcie NATURA 2000. Od 2004 roku stanowi obszar specjalnej ochrony ptaków w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Błota Rakutowskie PLB 040001; - Gostynińsko Włocławski Park Krajobrazowy utworzony w 1979 roku; - Błota Rakutowskie wchodzą w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Gostynińsko - Włocławskie, w granicach którego znalazł się cały obszar Parku od 1.01.1995 r.

Obszary Natura 2000 BŁOTA RAKUTOWSKIE PLB 040001

Gatunki naturowe Ptaki wymienione w załączniku I Dyrektywa Rady 79/409/EWG - przykłady Bąk, Bączek Czapla biała, Bocian czarny, Bocian biały, Łabędź krzykliwy, Gęś białoczelna, Bielik, Błotniak stawowy, Błotniak zbożowy, Błotniak łąkowy, Rybołów, Kropiatka, Zielonka, Derkacz, Żuraw, Batalion, Łęczak, Rybitwa czarna, Zimorodek, Dzięcioł średni Podróżniczek, Gąsiorek, Ortolan.

Gatunki regularnie występujących ptaków migrujących nie wymienionych z załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Czapla siwa Czernica Gęś zbożowa Gągoł Gęś gęgawa Łyska Świstun Sieweczka rzeczna Krakwa Sieweczka obrożna Cyraneczka Czajka Krzyżówka Kszyk Cyranka Rycyk Płaskonos Krwawodziób Głowienka Śmieszka

Błota Rakutowskie - Jezioro Rakutowskie

Błota Rakutowskie - Rezerwat Olszyny Rakutowskie

Błota Rakutowskie okiem ptaka

Błota Rakutowskie PLB 040001 flora

Błota Rakutowskie płycizny i łąki ramienicowe

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Wąsatka Remiz Krwawodziób

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Ortolan

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Podróżniczek

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Krzyżówka Płaskonos

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Rybitwa białoskrzydła Łęczak Śmieszka

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Gęgawa

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Bocian biały Czapla siwa

Czapla siwa Czapla biała Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Bocian czarny

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Czajka Łyska

Bąk Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Bączek

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Żuraw

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Zlot żurawi na noclegowisko płycizny Jeziora Rakutowskiego

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Biegus krzywodzioby Sieweczka obrożna

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Kulik wielki

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Szablodziób

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Rybołów

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Błotniak zbożowy

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001

Awifauna Błot Rakutowskich PLB 040001 Bielik Myszołów

Zagrożenia funkcjonowania i ochrony ekosystemu Niekorzystne zmiany hudrologiczne, Osiadanie części doliny Rakutówki powyżej Jeziora Rakutowskiego, Odsłanianie dna jeziora, Proces wzmożonej sukcesji roślinnej, Napływ nutrientów (duże zagęszczenie ptaków), Degeneracja szuwarów, Zanikanie podwodnych łąk ramienicowych

Zmiany powierzchni Jeziora Rakutowskiego Od początku lat 60. XX wieku powierzchnia jeziora zmniejszyła się o ponad 170 ha, czyli o ok. 51%. Tak wielkie zmniejszenie się powierzchni jeziora w okresie ostatnich 40 lat wywołuje niekorzystny wpływ na ekosystemy wodne i lądowe, zagrażający dalszemu funkcjonowaniu rezerwatu i jest zjawiskiem wyjątkowym w skali Europy.

Zmiany hydrologiczne Jeziora Rakutowskiego

RENATURALIZACJA OBSZARÓW WODNO BŁOTNYCH I OCHRONA CENNYCH SIEDLISK - ochrona cennych przyrodniczo siedlisk - inwentaryzacja przyrodnicza i hydrologiczna, - konieczność zgromadzenia zasobów wodnych podtopienia, - wykup gruntów przyległych do jeziora - budowa urządzeń piętrzących - czynna ochrona wykupionych gruntów

Czynna ochrona obszaru Natura 2000 realizacja programu rolnośrodowiskowego - utrzymanie łąk ekstensywnych

OBSZARY NATURA 2000 ŻWIROWNIA SKOKI PLB 040005

ŻWIROWNIA SKOKI PLB 040005 OKIEM PTAKA

ŻWIROWNIA SKOKI PLB 040005 - WYSPY I PÓŁWYSPY

Gatunki naturowe na terenie Żwirownia Skoki Ptaki wymienione w załączniku I Dyrektywa Rady 79/409/EWG Mewa czarnogłowa Rybitwa rzeczna Rybitwa białoczelna Zimorodek Lerka Świergotek polny Jarzębatka Gąsiorek Ortolan Gatunków regularnie występujących ptaków migrujących nie wymienionych z załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Perkoz dwuczuby Perkoz zausznik Głowienka Czernica Nurogęś Sieweczka rzeczna Śmieszka Mewa pospolita Brzegówka

AWIFAUNA ŻWIROWNI SKOKI PLB 040005 Gąsiorek

AWIFAUNA ŻWIROWNI SKOKI PLB 040005 Śmieszka czarnogłowa Mewa

AWIFAUNA ŻWIROWNI SKOKI PLB 040005 PIASZCZYSTE SKARPY MIEJSCA LĘGOWE BRZEGÓWEK

Zagrożeniem dla ptaków, kolonii rozrodczych na wyspach i półwyspach jest silny rozwój roślinności drzewiastej i krzewiastej i antropopresja Kierunki ochrony Żwirowni Skoki: pozostawienie wysp o możliwie dużych rozmiarach, bez zadrzewień i krzewów - jest to elementarny warunek zachowania kolonii lęgowych mew i rybitw, pozostawienie w istniejącej formie i możliwie dużych rozmiarach plaży na czynnym aktualnie składowisku żwiru, utrzymanie skarp w celu ochrony siedlisk lęgowych kolonii brzegówek, formowanie z nadkładu łagodnie schodzących ku wodzie półwyspów

I tablica - DOLINA ŚRODKOWEJ WISŁY PLB 140004

II tablica - UROCZYSKA ŁĄCKIE PLH 140021

III tablica - SIKÓRZ PLH 140012

IV tablica - DOLINA SKRWY LEWEJ PLH 140051

V tablica - KAMPINOSKA DOLINA WISŁY PLB 140029

VI tablica Mapa obszarów Natura 2000 regionu płockiego z zaznaczonymi szlakami turystycznymi, ścieżkami przyrodniczo-dydaktycznymi i gospodarstwami agroturystycznymi.

3. Wypowiedzi uczestników o obszarach Natura 2000 na ich terenie. 4. Gospodarowanie na obszarach Natura 2000. strategia rozwoju gminy długookresowy plan działania, określający strategiczne cele rozwoju oraz przyjmujący takie kierunki i priorytety działania, które są niezbędne dla realizacji celów i zadań, tj. rozwoju: realizowanego w oparciu o podstawowe walory przyrodnicze, krajobrazowe, geograficzne oraz mądrości, umiejętność współpracy mieszkańców w dążeniu do wspólnych celów, wykorzystującego w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju zasoby i potencjał gminy, podnoszący poziom warunków życia mieszkańców i efektywnego gospodarowania, tworzącego gminę przyjazną dla środowiska, otwartą na przybyszów, z życzliwymi, współpracującymi mieszkańcami, z atrakcyjnym obszarem aktywizacji społeczno gospodarczej, chroniącym środowisko przyrodnicze, kulturowe i tożsamość lokalną,

zapewniający mieszkańcom i gościom atrakcyjne miejsca zamieszkania, pracy, wypoczynku dziś i w przyszłości, wykorzystującego potencjał rozwojowy gminy dla tworzenia warunków rozwoju przedsiębiorczości i stałej poprawy warunków życia mieszkańców oraz szans rozwoju dla młodzieży, z poszanowaniem miejscowego środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego, przykłady strategii rozwoju gmin (m. Płocka, gmin uczestniczących w seminarium).

5. Uwarunkowania dla rozwoju działalności gospodarczych na obszarach cennych przyrodniczo, w tym obszarach Natura 2000 gospodarka wodna tj. dostarczenie różnym dziedzinom gospodarki, społeczeństwu, przyrodzie wody odpowiedniej jakości i w odpowiednich ilościach, ochrona wód przed zanieczyszczeniem, ochrona terenów przed powodziami, oszczędne gospodarowanie zasobami wodnymi, - wpływ przedsięwzięć na obszary Natura 2000 (pozytywny i negatywny): przegradzanie koryt rzecznych (wspieranie przepławek dla ryb, remont budowli), mała retencja (wyrobiska po surowcach, ważne obiekty retencyjne), regulacja rzek, ujęcia wód, oczyszczalnie ścieków (lokalizacja, technologia, osad ściekowy) kanalizacja, stawy rybne (rozwój stawów ekstensywnych, produkt regionalny, ekoturystyka, lokalne grupy rybackie), ochrona różnorodności biologicznej: gospodarka rolna: oprośrodowiskowe gospodarowanie w rolnictwie (dodatkowe środki finansowe płatności bezpośrednie, przejściowe subwencje, system kompensacji, programy rolno środowiskowe); owymagania wzajemnej zgodności (ochrona środowiska oraz identyfikacja i rejestracja zwierząt, zdrowie ludzi, zwierząt i zdrowotność roślin, dobrostan zwierząt).

dostosowanie działalności gospodarczej, rolnej, leśnej, łowieckiej, rybackiej do wymogów obszarów Natura 2000 rekompensata za utracone przychody (ale musi być plan zadań ochronnych / plan ochrony dla obszaru), - informacja dla rolników: ochrona zadrzewień śródpolnych, przydrożnych: o rola korytarzy ekologicznych dla zwierząt, o funkcje: mikroklimatyczna, ochronna, biocenotyczna, produkcyjna, rekreacyjna, o pomniki przyrody, stare aleje, zabytkowe parki siedliskiem gatunków owadów, nietoperzy, porostów, grzybów objętych ochroną gatunkową, gospodarka leśna urządzanie ochrona i zagospodarowanie lasu, utrzymanie i powiększania zasobów leśnych, gospodarowanie zwierzyną, pozyskiwanie drewna, żywicy choinek, zwierząt, runa leśnego, o pozaprodukcyjne funkcje lasu (społeczne), o zrównoważona gospodarka leśna tj. ukształtowanie struktury lasów, ich wykorzystanie w sposób zapewniający trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności, potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania funkcji ekologicznych, produkcyjnych, społecznych, o gospodarka leśna prowadzona tak, aby zachować we właściwym stanie ochrony siedliska przyrodnicze, populacje i siedliska, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000.

ochrona powierzchni ziemi (przekształcenie powierzchni ziemi, zanieczyszczenia gleby, odpady), czystość powietrza, standardy akustyczne, właściwy stan ochrony siedliska przyrodniczego w lasach tj. suma oddziaływań na siedlisko przyrodnicze i jego typowe gatunki mogące, w przyszłości, wpływać na naturalne rozmieszczenie struktury, funkcje, przeżycie typowych gatunków w kraju i Unii Europejskiej, właściwy stan ochrony gatunków w lasach tj. suma oddziaływań na gatunek, która w przyszłości, może wpływać na rozmieszczenie liczebności populacji w kraju i w Unii Europejskiej,

zasady utrzymania leśnych siedlisk przyrodniczych we właściwym stanie ochrony (identyfikacja płatów siedlisk wymagających ochrony i zaniechanie ich użytkowania), - utrzymanie/przywracanie zróżnicowanej struktury wiekowej drzewostanu, - naturalne odnowienia drzewostanów, - możliwość bytowania wielu grup organizmów (drzewa dziuplaste, starodrzew, martwe drewno do całkowitego rozkładu), utrzymanie siedlisk gatunków: - inwentaryzacja gatunków roślin i zwierząt z zał. II Dyrektywy Siedliskowej i zał. I Dyrektywy Ptasiej, - ograniczenie prac leśnych w okresie rozrodu i wychowania młodych, - nadzór nad pracami leśnymi, - pozostawienie martwych drzew jako mikrosiedlisk specyficznej fauny i flory, - przebudowa drzewostanów.

6. Zadania gminy w utrzymaniu właściwego stanu ochrony siedliska przyrodniczego i stanu ochrony gatunków strategia rozwoju gminy, plany urządzania lasu, programy ochrony środowiska, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, ochrona gatunków, planowanie zalesień, granica rolno leśna, ochrona lasów, gruntów leśnych, zgodnie z planem zadań ochronnych.

7. Działalności gospodarcze przyjazne różnorodności biologicznej w tym obszarom Natura 2000 rolnictwo ekologiczne, tzw. zielony biznes odnawialne źródła energii to mechanizm utworzony w celu zagwarantowania celowego wydatkowania środków pozyskanych ze sprzedaży jednostek przyznanej redukcji emisji na OZE, OZE nie są inwestycjami celu publicznego? - jakie rodzaje OZE? - lokalizacja OZE, a gatunki chronione. lokalne rzemiosło, kultura, sztuka regionu: - produkty spożywcze (konfitury, potrawy regionalne, garmażerskie, ciasto, chleb, kieszenie ogórki, miód, potrawy z grzybów, jagód, itp. ), - towary i usługi dla dzieci, starszych (towary ekologiczne, spacery, wędrówki piesze, ścieżki rowerowe, wytwarzanie serów, masło, wycinanki, urządzenia do placów zabaw).

8. Przykłady działań w gminach podają uczestnicy. nordic walking, gospodarstwa agroturystyczne, jak zbudować ścieżki rowerowe, przejażdżki dorożkami. 9. Istniejąca działalność gospodarcza a obszary Natura 2000 - analiza problemów przez uczestników produkcja betonu, makaronów. przetwarzanie odpadów, fermy zwierząt.