RE Rynek Bilansujacy Wykład 5
Działalność handlowa i operatorska na rynku bilansującym i detalicznym Rynek detaliczny Rynek bilansujący Działalność handlowa Odbiorcy taryfowi, TPA Spółki obrotu Wytwórcy Spółki obrotu Wytwórcy Giełdy energii, platformy obrotu Wymiana Międzysystemowa Odbiorcy TPA Działalność operatorska Mali wytwórcy (usługi systemowe, oferty bilansujące) Wytwórcy (usługi systemowe, oferty bilansujące) Operator Systemu Dystrybucyjnego Operator Systemu Przesyłowego
Rynek energii elektrycznej w Polsce Struktura podmiotowa - DOSTAWCY (wytwórcy, importerzy) - wprowadzenie energii elektrycznej do KSE - PRZEDSIĘBIORSTWA OBROTU (hurtownicy, detaliści) pośrednictwo w zawieraniu umów pomiędzy UR - OPERATORZY HANDLOWI (OH) (przedsiębiorstwa obrotu, giełdy energii, hurtownicy, detaliści) - OPERATORZY HANDLOWO TECHNICZNI (OHT) tworzenie w imieniu UR planów pracy JGw oraz planów poboru energii przez odbiorców (grafiki) - OPERATORZY SYSTEMOWI (OSP, OSD) - utrzymanie sprawnego i efektywnego systemu, - plan ruchu sieci, - bezpieczeństwo, - usługi bilansowania i prowadzenia pomiarów, - rozliczenia. - ODBIORCY KOŃCOWI pobieranie energii na własne potrzeby
Bilansowanie braku energii u odbiorców hurt detal
Bilansowanie nadmiaru energii u odbiorców hurt detal
RB zasady ogólne
Rynek Bilansujący Konieczność bilansowania produkcji i zużycia (popyt podaż) przez Operatora Systemu Przesyłowego System cen ofertowy Wprowadzony jako mechanizm uzupełniający rynek w Polsce znacznie większe obroty niż na Giełdzie
Niezbilansowanie dlaczego JGo (Jednostki Grafikowe Odbiorcze) spółki dystrybucyjne złe prognozowanie zapotrzebowania na energię od odbiorców końcowych Awarie u wielkich odbiorców (przemysł) JGw (Jednostki Grafikowe Wytwórcze) bloki elektrownie i elektrociepłownie awarie bloków (od kilkanaście kilkadziesiąt MW wypadniecie młyna, do odstawienia bloku) Złe prognozowanie produkcji w elektrociepłowniach (wynikające z innego niż przewidywane zapotrzebowania na energię cieplną)
Wytwórcy Odbiorcy Hurtownicy (spółki obrotowe)
Struktura rynku PSE rynek bilansujący platformy obrotu wytwarzanie kontrakty dwustronne odbiór giełda energii pośrednicy
PSE Operator wiedza Wszystkie zawarte umowy sprzedaży / kupna energii muszą być zgłoszone do Operatora systemu (OSP) Polska rynek dzień naprzód więc zgłoszenie dzień poprzedzający tzw. ZUSE Zgłoszenie Umowy Sprzedaży Energii Operator bilansuje wszystkie oferty Jaka generacja / jaki odbiór gdzie i jakie przepływy energii Rzeczywista realizacja Zaburzenia wobec planu reakcja rynku bilansującego Rzeczywiste dostawy rozliczenia kontraktów
Segment bilansujący Jeden z segmentów rynku energii elektrycznej czynnej Do zamykania bilansu oraz dostosowanie produkcji energii elektrycznej do wymagań technicznych pracy KSE Transakcje na RB w postaci ofert bilansujących System ustalania cen ofertowy Podstawowy okres handlowy godzina, zgłoszenia doba n-1 Pomiary, plany pracy, rozliczenia cykl dobowy
Rynek bilansujący Działa na nim wytwórca zgłasza możliwość wyprodukowania więcej lub mniej energii niż ma w umowach handlowych Korzysta wytwórca jeśli jego oferta została przyjęta Płaci ten kto się źle zbilansował Dystrybutor (odbiorca) jeśli zamówił inną ilość energii niż fizycznie zużył Wytwórca jeśli fizycznie wyprodukował inna ilość energii niż zaplanował
Uczestnicy Rynku Jednostki Grafikowe miejsca dostarczania energii Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JWt) Jednostka Grafikowa Odbiorcza (JWo) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Jednostka Grafikowa Przedsiębiorstwa Obrotu (JGpo) wirtualna Jednostka grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JGosp) np.. Elektrownie szczytowe Jednostka Grafikowa Generacji zewnętrznej
Jednostki grafikowe Elektrownie Wytwórcze JWCD = aktywne njwcd (pasywne tylko, te które wysyłają ZUSE) Zakłady energetyczne Odbiorcze Spółki obrotu Sprzedaży Zakupu PSE Wymiany międzynarodowej Operatora Systemu Przesyłowego Bilansująca
Model miedzianej płyty Nie ma ograniczeń przesyłu W rzeczywistości są i koszty są różne
Wymagania rynku Każdy Uczestnik HREE musi posiadać następujące systemy informatyczne: Wymiany Informacji na Rynku Energii (WIRE) Gromadzenia i rozgłaszania danych pomiarowych * Operatywnej Współpracy z Elektrowniami (SOWE) ** * z urządzeniami pomiarowymi odpowiedniej klasy ** jeżeli posiada jednostki będące w dyspozycji OSP
Wymiana danych z OSP SOWE WIRE Zgłoszenia remontów (ZROR) Zgłoszenia ubytków (ZGUB) Zgłoszenia niesprawności układów regulacji (ZNUR) Zgłoszenia pracy w pomiarach (ZPWP) Zgłoszenia zdarzeń ruchowych (ZDRU) Zgłoszenia umów sprzedaży energii (ZUSE) Zgłoszenia oferty bilansującej - części handlowej i technicznej (ZOBh i ZOBt) Przesyłanie pomiarów z liczników energii na żądanie OSP (DGPP) Bieżący Punkt Pracy (BPP) zamiast sygnału Y0 Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy (BPKD) Regulacja: Y0, Y1, Y1s, YE OSP Plany Koordynacyjne (WPKD i PKD) Dane pomiarowe z liczników energii Operatora Systemu Przesyłowego Zatwierdzenia / odrzucenia umów sprzedaży i ofert bilansujących Rozliczenia i bilanse handlowo - techniczne
Fizyczna struktura systemu komunikacji z OSP Serwer centralny firewall Router dostępowy firewall VPN sieć ogólnozakładowa (LAN / WAN) OSP użytkownicy sieci lokalnej (MS Windows)
Oferta handlowa Zgłoszenie umowy sprzedaży (ZUSE) Zgłoszenie oferty bilansującej (ZOB) część handlowa ZOBh część techniczna ZOBt (tylko OHT)
Mechanizm Rynku Bilansującego WIRE Wymiana Informacji o Rynku Energii Rozliczenia Rozliczenia Dostawca Pomiary ZUSE OSP Pomiary ZUSE Odbiorca ZOBH Wytwarzanie Zgłoszenia KDM BPKD SOWE System Operatywnej Współpracy z Elektrowniami
ZUSE Zgłoszenie Umowy Sprzeda
ZOBH - Zgłoszenie Oferty Bilansującej
Rynek bilansujący: zgłoszenie oferty cena [zł/mwh] pasma redukcyjne płaci wytwórca pasma przyrostowe płaci OSP minimum produkcji pozycja kontraktowa energia [MWh] maksimum produkcji
Oferta bilansująca (wytwórca) Redukcyjna Wyprodukuje mniej niż zaplanowałem Za ile kupię energie od OSP (niewyprodukowaną) Przyrostowa Wyprodukuje więcej niż zaplanowałem Za ile sprzedam tą energię do OSP Przykład (mam w kontrakcie sprzedaż po 150 PLN/MWh a proponuje ze zapłacę 80 PLN/ MWh) Przykład sprzedam dodatkową energię po 180 PLN/MWh
Oferta bilansująca Nr pasma Suma ilości energii w zawartych kontraktach pozycja kontraktowa (ED) - Energia podzielona na pasma (max. 10) - Pasma redukcyjne i przyrostowe - Cena w każdym paśmie monotoniczność cen (muszą rosnąc lub maleć) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Typ pasma R R R R R R R R P P Moc netto 128 8 (136) 8 (144) 8 (152) 7 (159) 7 (166) 7 (173) 7 (180) 8 (195) 7 (202) Cena ofertowa 70 80 83 84 85 86 87 88 160 170 ED (187)
Moce dla jednostki wytwórczej Minimum i maksimum Regulacje (znaczniki regulacji): Pierwotna Wtórna Zaniżenia i przeciążenia Moc netto i brutto (potrzeby własne)
Moc bloku 225 Pasma R i P Moc wynikająca z kontraktów Min techniczne 0
Oferta bilansująca - weryfikacja Zestawianie ofert wszystkich URB w stos cenowy akceptacja / odrzucenie ofert wg algorytmu LPD Dostosowanie do rzeczywistych potrzeb oraz ograniczeń sieciowych
Ile dostaję? Tyle ile moja oferta (jeśli została wybrana)
Działania bilansujące na RB Zgłoszenie zawartych umów sprzedaży (n-1) Zgłoszenie oferty bilansującej (n-1) Fizyczna dostawa (n) Rozliczenie (n+1) do (n+4)
Plany pracy WIRE WPKDk Wstępny Plan Koordynacyjny Dobowy daneosp (generowany na doba n+2) PKDk - Plan Koordynacyjny Dobowy dane OSP (generowany na doba n+1) PKDj- Plan Koordynacyjny Dobowy dane dla jednostki wytwórczej (generowany na doba n+1) SOWE BPKD Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy (korygowany na bieżąco w dobie n) BPP Bieżący Punkt Pracy
Harmonogram zgłoszenia danych handlowych i technicznych tryb podstawowy Okres czasu doba n-1, godzina 7 00 doba n-1, 7 00 10 00 doba n-1, godzina 10 00 doba n-1, 10 00 10 30 Działania Operatorów Zgłaszanie USE Zgłaszanie OBh Zgłaszanie OBt Odbiór informacji o niezgodnościa ch. Poprawianie zgłoszeń. Ponowne przesyłanie zgłoszeń. Odbiór informacji o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszenia. Działanie Operatora Systemu Przesyłowego Otwarcie trybu podstawowego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n. Przyjmowanie zgłoszeń. Wstępna weryfikacja zgłoszeń. Generowanie informacji o niezgodnościach w przyjętych zgłoszeniach. Wysyłanie informacji o niezgodnościach IZUSE, IZOBh, IZOBt. Przyjmowanie poprawionych zgłoszeń, wstępna weryfikacja zgłoszeń. Zamknięcie trybu podstawowego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n. Ostateczna weryfikacja zgłoszeń. Generowanie informacji o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszeń. Wysyłanie informacji o przyjęciu zgłoszenia (PZUSE, PZOBh, PZOBt) lub odrzuceniu zgłoszenia (OZUSE, OZOBh, OZOBt).
Fizyczne wykonania (doba n) Ustalenie pozycji kontraktowej BPK Biezacy Plan Koordynacyjny BPP dla JG zdalnie dysponowanych
Rynek B. zarabiam lub tracę Zarabiam moja oferta bilansująca została przyjęta (wytwórca) zarabiam na redukcji (płace mało, nie produkuje a dostaję jak w kontrakcie cenę rynkową) zarabiam na przyroście (produkuje więcej i dostaję cenę jak w mojej ofercie)
Tracę - Energia Bilansowania Planowa (EBP) wielkość niezbilansowania Kiedy źle kupiliśmy / sprzedaliśmy lub źle zgłosiliśmy Nieplanowana (EBN) wielkość niezbilansowania Kiedy źle wyprodukowaliśmy lub inne zapotrzebowanie
Tracę - Ceny używane w rozliczeniach (jeśli się źle zbilansowałem) CRO cena rozliczeniowa odchylenia, CROz cena rozliczeniowa odchylenia zakupu, CROs rozliczeniowa odchylenia sprzedaży,
Kiedy CRO kiedyś - Jeśli odchylimy się mniej niż +- 1% Teraz tylko - porównawczo CRO średnia ważona wolumenem z zastosowanych ofert do zbilansowania
Kiedy CROz (zakupu) Po tyle OSP kupuje nadprodukcję Formuła skomplikowana zależna od ofert, przyczyny i wielkości niezbilansowana poziom 70-90 PLN/MWh Stosowane po tyle sprzedaję jeśli nadprodukcja (u wytwórcy) A mogłem sprzedać na rynku po tyle sprzedaję jeśli nadprodukcja (u sprzedawcy) A kupiłem po cenie rynkowej
Kiedy CROs (sprzedaży) Po tyle sprzedaje OSP jeśli komuś zabrakło Formuła skomplikowana zależna od ofert, przyczyny i wielkości niezbilansowana poziom 140-180 PLN/MWh Stosowane po tyle kupuję jeśli potrzebuję energii kupuje po cenach wyższych niż rynkowe
Jak zarabia OSP na RB? Redukcja (CROz) Ktoś za dużo wyprodukował OSP kupuje od niego po CROz (np. 70 PLN/MWh)) Przyrost (CROs) Komuś zabrakło energii OSP sprzedaje po CROs (np. 180 PLN/MWh) W zamian za to jeden z wytwórców (który złożył ofertę redukcyjną nie wyprodukuje) Zapłaci za to OSP wg oferty (np. 80 PLN/MWh) W zamian za to jeden z wytwórców (który złożył ofertę przyrostową wyprodukuje więcej) Zapłaci za to OSP wg oferty (np. 160 PLN/MWh)
Średnie ceny w 2006 roku: CRO - 122,53 CROs - 159,79 CROz - 85,76 w 2007 roku: CRO - 120,61 CROs - 151,35 CROz - 78,15
Rynek Bilansujący: Cena Rozliczeniowa Odchyleń w 2006 roku (Źródło: www.pse-operator.pl) Ceny średnie i sumaryczny wolumen na rynku bilansującym 250,00 4 000 000 Wolum en CRO 200,00 CROs CROz 3 500 000 3 000 000 Cena (zł/mwh) 150,00 100,00 2 500 000 2 000 000 1 500 000 Wolumen (MWh) 50,00 1 000 000 500 000 0,00 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok 0
Model miedzianej płyty Nie ma ograniczeń przesyłu W rzeczywistości są i koszty są różne
Rynek Bilansujący: Cena Rozliczeniowa Odchyleń Sprzedaży w 2006 roku (Źródło: www.pse-operator.pl) Koszt jednostkowy zwiększenia generacji z powodu zwiększonego zapotrzebowania na energię w obszarze Rynku Bilansującego z uwzględnieniem ograniczeń systemowych w rozliczeniach cena zakupu energii z RB 691,00 CROs Trend liniowy CROs Nowa CROs Trend liniowy nowej CROs 591,00 491,00 391,00 291,00 191,00 91,00 2006-01-01 2006-01-11 2006-01-21 2006-01-31 2006-02-10 2006-02-20 2006-03-02 2006-03-12 2006-03-22 2006-04-01 2006-04-11 2006-04-21 2006-05-01 2006-05-11 2006-05-21
Dane godzinowe październik 2008
Średnie 2008
Rynek Bilansujący Około 5-10 % obrotu Ceny znacznie wyższe niż Giełda Znaczne wahania Ciągłe zmiany regulacji prawnych (formuły cen, itp.)
Zmiany najbliższe (2009) Zmiana formuł cenowych W kierunku cen krańcowych (jak giełda) Odejście od modelu miedzianej płyty w kierunku tzw. cen węzłowych realne ceny za dostarczanie energii w danych punktach sieci Nowe jednostki Elektrownie wiatrowe Problem z przewidywaniem poziomu generacji
RB bilansowanie grupy
Bilansowanie samodzielnie Płaci po CEOs Sprzedaje CEOz
Bilansowanie grupowe Wynik
Zadanie Stworzenie grupy Bilansującej
RE Rynek Bilansujacy Wykład 5 1
Działalność handlowa i operatorska na rynku bilansującym i detalicznym Rynek detaliczny Rynek bilansujący Działalność handlowa Odbiorcy taryfowi, TPA Spółki obrotu Wytwórcy Spółki obrotu Wytwórcy Giełdy energii, platformy obrotu Wymiana Międzysystemowa Odbiorcy TPA Działalność operatorska Mali wytwórcy (usługi systemowe, oferty bilansujące) Operator Systemu Dystrybucyjnego Wytwórcy (usługi systemowe, oferty bilansujące) Operator Systemu Przesyłowego 2
Rynek energii elektrycznej w Polsce Struktura podmiotowa - DOSTAWCY (wytwórcy, importerzy) - wprowadzenie energii elektrycznej do KSE - PRZEDSIĘBIORSTWA OBROTU (hurtownicy, detaliści) pośrednictwo w zawieraniu umów pomiędzy UR - OPERATORZY HANDLOWI (OH) (przedsiębiorstwa obrotu, giełdy energii, hurtownicy, detaliści) - OPERATORZY HANDLOWO TECHNICZNI (OHT) tworzenie w imieniu UR planów pracy JGw oraz planów poboru energii przez odbiorców (grafiki) - OPERATORZY SYSTEMOWI (OSP, OSD) - utrzymanie sprawnego i efektywnego systemu, - plan ruchu sieci, - bezpieczeństwo, - usługi bilansowania i prowadzenia pomiarów, - rozliczenia. - ODBIORCY KOŃCOWI pobieranie energii na własne potrzeby 3
Bilansowanie braku energii u odbiorców hurt detal 4
Bilansowanie nadmiaru energii u odbiorców hurt detal 5
RB zasady ogólne 6
Rynek Bilansujący Konieczność bilansowania produkcji i zużycia (popyt podaż) przez Operatora Systemu Przesyłowego System cen ofertowy Wprowadzony jako mechanizm uzupełniający rynek w Polsce znacznie większe obroty niż na Giełdzie 7
Niezbilansowanie dlaczego JGo (Jednostki Grafikowe Odbiorcze) spółki dystrybucyjne złe prognozowanie zapotrzebowania na energię od odbiorców końcowych Awarie u wielkich odbiorców (przemysł) JGw (Jednostki Grafikowe Wytwórcze) bloki elektrownie i elektrociepłownie awarie bloków (od kilkanaście kilkadziesiąt MW wypadniecie młyna, do odstawienia bloku) Złe prognozowanie produkcji w elektrociepłowniach (wynikające z innego niż przewidywane zapotrzebowania na energię cieplną) 8
Wytwórcy Odbiorcy Hurtownicy (spółki obrotowe) 9 Elektrownie na węgiel brunatny PAK (Patnów, Adamów, Konin), Bełchatów i Turów. 9
Struktura rynku PSE rynek bilansujący platformy obrotu wytwarzanie kontrakty dwustronne odbiór giełda energii pośrednicy 10
PSE Operator wiedza Wszystkie zawarte umowy sprzedaży / kupna energii muszą być zgłoszone do Operatora systemu (OSP) Polska rynek dzień naprzód więc zgłoszenie dzień poprzedzający tzw. ZUSE Zgłoszenie Umowy Sprzedaży Energii Operator bilansuje wszystkie oferty Jaka generacja / jaki odbiór gdzie i jakie przepływy energii Rzeczywista realizacja Zaburzenia wobec planu reakcja rynku bilansującego Rzeczywiste dostawy rozliczenia kontraktów 11
Segment bilansujący Jeden z segmentów rynku energii elektrycznej czynnej Do zamykania bilansu oraz dostosowanie produkcji energii elektrycznej do wymagań technicznych pracy KSE Transakcje na RB w postaci ofert bilansujących System ustalania cen ofertowy Podstawowy okres handlowy godzina, zgłoszenia doba n-1 Pomiary, plany pracy, rozliczenia cykl dobowy 12
Rynek bilansujący Działa na nim wytwórca zgłasza możliwość wyprodukowania więcej lub mniej energii niż ma w umowach handlowych Korzysta wytwórca jeśli jego oferta została przyjęta Płaci ten kto się źle zbilansował Dystrybutor (odbiorca) jeśli zamówił inną ilość energii niż fizycznie zużył Wytwórca jeśli fizycznie wyprodukował inna ilość energii niż zaplanował 13
Uczestnicy Rynku Jednostki Grafikowe miejsca dostarczania energii Jednostka Grafikowa Wytwórcza (JWt) Jednostka Grafikowa Odbiorcza (JWo) Jednostka Grafikowa Wymiany Międzysystemowej Jednostka Grafikowa Przedsiębiorstwa Obrotu (JGpo) wirtualna Jednostka grafikowa Operatora Systemu Przesyłowego (JGosp) np.. Elektrownie szczytowe Jednostka Grafikowa Generacji zewnętrznej 14
Jednostki grafikowe Elektrownie Wytwórcze JWCD = aktywne njwcd (pasywne tylko, te które wysyłają ZUSE) Zakłady energetyczne Odbiorcze Spółki obrotu Sprzedaży Zakupu PSE Wymiany międzynarodowej Operatora Systemu Przesyłowego Bilansująca 15
Model miedzianej płyty Nie ma ograniczeń przesyłu W rzeczywistości są i koszty są różne 16
Wymagania rynku Każdy Uczestnik HREE musi posiadać następujące systemy informatyczne: Wymiany Informacji na Rynku Energii (WIRE) Gromadzenia i rozgłaszania danych pomiarowych * Operatywnej Współpracy z Elektrowniami (SOWE) ** * z urządzeniami pomiarowymi odpowiedniej klasy 17 ** jeżeli posiada jednostki będące w dyspozycji OSP Aby zostać uczestnikiem HREE należy posiadać: 1. System WIRE, za pomocą którego UR komunikuje się z OSP. Dopuszczalne jest wynajmowanie systemu od innych UR. 2. Systemu odczytywania i akwizycji danych pomiarowych z urządzeniami odpowiedniej klasy (zgodnie z IRiESP i IRiESR) W przypadku, gdy UR jest podmiot posiadający Jednostki Wytwórcze Centralnie Dysponowane (JWCD), biorące aktywny udział w sterowaniu Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) należy być wyposażonym w System Operatywnej Współpracy z Elektrowniami (SOWE). 17
Wymiana danych z OSP SOWE WIRE Zgłoszenia remontów (ZROR) Zgłoszenia ubytków (ZGUB) Zgłoszenia niesprawności układów regulacji (ZNUR) Zgłoszenia pracy w pomiarach (ZPWP) Zgłoszenia zdarzeń ruchowych (ZDRU) Zgłoszenia umów sprzedaży energii (ZUSE) Zgłoszenia oferty bilansującej - części handlowej i technicznej (ZOBh i ZOBt) Przesyłanie pomiarów z liczników energii na żądanie OSP (DGPP) Bieżący Punkt Pracy (BPP) zamiast sygnału Y0 Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy (BPKD) Regulacja: Y0, Y1, Y1s, YE OSP Plany Koordynacyjne (WPKD i PKD) Dane pomiarowe z liczników energii Operatora Systemu Przesyłowego Zatwierdzenia / odrzucenia umów sprzedaży i ofert bilansujących Rozliczenia i bilanse handlowo - techniczne 18 Ogólnie przyjęto, że za pośrednictwem systemu WIRE przesyłane są informacje istotne z handlowego punktu widzenia; SOWE technicznego. Ważnym jest fakt, że sterowanie mocą w systemie odbywa się częściowo za pomocą systemu SOWE, a częściowo przy wykorzystaniu sygnałów regulacyjnych generowanych niezależnie od Rynku a wynikających z bezpieczeństwa KSE. Ciekawostką jest niezaprzestanie wysyłania sygnału Y 0 z OSP do poszczególnych JWCD, pomimo zastąpienia go przez wartości BPP z planu BPKD. 18
Fizyczna struktura systemu komunikacji z OSP Serwer centralny firewall Router dostępowy firewall VPN sieć ogólnozakładowa (LAN / WAN) OSP użytkownicy sieci lokalnej (MS Windows) 19 Fizyczna komunikacja Uczestników z OSP odbywa się poprzez specjalnie wydzielone, wirtualne sieci prywatne (VPN) poprzez protokół TCP - IP. Każdemu Uczestnikowi nadawane są unikalne adresy IP, konfigurowalne wyłącznie przez OSP na specjalnym routerze dostępowym. Wszelkie przesyłane komunikaty są szyfrowane za pomocą protokołu IPSec. Fizycznie cała sieć łącząca serwer OSP z routerem dostępowym włącznie należy do OSP. Sieć pomiędzy routerem a serwerem Uczestnika musi spełniać szczegółowe wymagania określone w dokumencie Procedura przyłączania i akceptacji systemów informatycznych Operatora Rynku do systemów informatycznych OSP. Rozwiązania pozwalające posadowić system komunikacji z OSP i wewnętrzne systemy informatyczne Uczestnika są dowolne w zależności od specyfiki infrastruktury sieciowej. Z systemu komunikacji z OSP korzystają zarówno użytkownicy (interakcja) jak i systemy informatyczne (automatycznie) w szczególności w zakresie sterowania i optymalizacji. 19
Oferta handlowa Zgłoszenie umowy sprzedaży (ZUSE) Zgłoszenie oferty bilansującej (ZOB) część handlowa ZOBh część techniczna ZOBt (tylko OHT) 20
Mechanizm Rynku Bilansującego WIRE Wymiana Informacji o Rynku Energii Rozliczenia Rozliczenia Dostawca Pomiary ZUSE OSP Pomiary ZUSE Odbiorca ZOBH Wytwarzanie Zgłoszenia KDM BPKD SOWE System Operatywnej Współpracy z Elektrowniami 21
ZUSE Zgłoszenie Umowy Sprzedaży Energii 22
ZOBH - Zgłoszenie Oferty Bilansującej Handlowe 23
Rynek bilansujący: zgłoszenie oferty cena [zł/mwh] pasma redukcyjne płaci wytwórca pasma przyrostowe płaci OSP minimum produkcji pozycja kontraktowa energia [MWh] maksimum produkcji 24
Oferta bilansująca (wytwórca) Redukcyjna Wyprodukuje mniej niż zaplanowałem Za ile kupię energie od OSP (niewyprodukowaną) Przyrostowa Wyprodukuje więcej niż zaplanowałem Za ile sprzedam tą energię do OSP Przykład (mam w kontrakcie sprzedaż po 150 PLN/MWh a proponuje ze zapłacę 80 PLN/ MWh) Przykład sprzedam dodatkową energię po 180 PLN/MWh 25
Oferta bilansująca Suma ilości energii w zawartych kontraktach pozycja kontraktowa (ED) - Energia podzielona na pasma (max. 10) Nr pasma - Pasma redukcyjne i przyrostowe - Cena w każdym paśmie monotoniczność cen (muszą rosnąc lub maleć) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Typ pasma R R R R R R R R P P Moc netto 128 8 (136) 8 (144) 8 (152) 7 (159) 7 (166) 7 (173) 7 (180) 8 (195) 7 (202) Cena ofertowa 70 80 83 84 85 86 87 88 160 170 ED (187) 26
Moce dla jednostki wytwórczej Minimum i maksimum Regulacje (znaczniki regulacji): Pierwotna Wtórna Zaniżenia i przeciążenia Moc netto i brutto (potrzeby własne) 27
Moc bloku 225 Pasma R i P Moc wynikająca z kontraktów Min techniczne 0 28
Oferta bilansująca - weryfikacja Zestawianie ofert wszystkich URB w stos cenowy akceptacja / odrzucenie ofert wg algorytmu LPD Dostosowanie do rzeczywistych potrzeb oraz ograniczeń sieciowych 29
Ile dostaję? Tyle ile moja oferta (jeśli została wybrana) 30
Działania bilansujące na RB Zgłoszenie zawartych umów sprzedaży (n-1) Zgłoszenie oferty bilansującej (n-1) Fizyczna dostawa (n) Rozliczenie (n+1) do (n+4) 31
Plany pracy WIRE WPKDk Wstępny Plan Koordynacyjny Dobowy daneosp (generowany na doba n+2) PKDk - Plan Koordynacyjny Dobowy dane OSP (generowany na doba n+1) PKDj- Plan Koordynacyjny Dobowy dane dla jednostki wytwórczej (generowany na doba n+1) SOWE BPKD Bieżący Plan Koordynacyjny Dobowy (korygowany na bieżąco w dobie n) BPP Bieżący Punkt Pracy 32
Harmonogram zgłoszenia danych handlowych i technicznych tryb podstawowy Okres czasu doba n-1, godzina 7 00 doba n-1, 7 00 10 00 doba n-1, godzina 10 00 doba n-1, 10 00 10 30 Działania Operatorów Zgłaszanie USE Zgłaszanie OBh Zgłaszanie OBt Odbiór informacji o niezgodnościa ch. Poprawianie zgłoszeń. Ponowne przesyłanie zgłoszeń. Odbiór informacji o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszenia. Działanie Operatora Systemu Przesyłowego Otwarcie trybu podstawowego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n. Przyjmowanie zgłoszeń. Wstępna weryfikacja zgłoszeń. Generowanie informacji o niezgodnościach w przyjętych zgłoszeniach. Wysyłanie informacji o niezgodnościach IZUSE, IZOBh, IZOBt. Przyjmowanie poprawionych zgłoszeń, wstępna weryfikacja zgłoszeń. Zamknięcie trybu podstawowego przyjmowania zgłoszeń danych handlowych i technicznych na dobę handlową n. Ostateczna weryfikacja zgłoszeń. Generowanie informacji o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszeń. Wysyłanie informacji o przyjęciu zgłoszenia (PZUSE, PZOBh, PZOBt) lub odrzuceniu zgłoszenia (OZUSE, OZOBh, OZOBt). 33
Fizyczne wykonania (doba n) Ustalenie pozycji kontraktowej BPK Biezacy Plan Koordynacyjny BPP dla JG zdalnie dysponowanych 34
Rynek B. zarabiam lub tracę Zarabiam moja oferta bilansująca została przyjęta (wytwórca) zarabiam na redukcji (płace mało, nie produkuje a dostaję jak w kontrakcie cenę rynkową) zarabiam na przyroście (produkuje więcej i dostaję cenę jak w mojej ofercie) 35
Tracę - Energia Bilansowania Planowa (EBP) wielkość niezbilansowania Kiedy źle kupiliśmy / sprzedaliśmy lub źle zgłosiliśmy Nieplanowana (EBN) wielkość niezbilansowania Kiedy źle wyprodukowaliśmy lub inne zapotrzebowanie 36
Tracę - Ceny używane w rozliczeniach (jeśli się źle zbilansowałem) CRO cena rozliczeniowa odchylenia, CROz cena rozliczeniowa odchylenia zakupu, CROs rozliczeniowa odchylenia sprzedaży, 37
Kiedy CRO kiedyś - Jeśli odchylimy się mniej niż +- 1% Teraz tylko - porównawczo CRO średnia ważona wolumenem z zastosowanych ofert do zbilansowania 38
Kiedy CROz (zakupu) Po tyle OSP kupuje nadprodukcję Formuła skomplikowana zależna od ofert, przyczyny i wielkości niezbilansowana poziom 70-90 PLN/MWh Stosowane po tyle sprzedaję jeśli nadprodukcja (u wytwórcy) A mogłem sprzedać na rynku po tyle sprzedaję jeśli nadprodukcja (u sprzedawcy) A kupiłem po cenie rynkowej 39
Kiedy CROs (sprzedaży) Po tyle sprzedaje OSP jeśli komuś zabrakło Formuła skomplikowana zależna od ofert, przyczyny i wielkości niezbilansowana poziom 140-180 PLN/MWh Stosowane po tyle kupuję jeśli potrzebuję energii kupuje po cenach wyższych niż rynkowe 40
Jak zarabia OSP na RB? Redukcja (CROz) Ktoś za dużo wyprodukował OSP kupuje od niego po CROz (np. 70 PLN/MWh)) Przyrost (CROs) Komuś zabrakło energii OSP sprzedaje po CROs (np. 180 PLN/MWh) W zamian za to jeden z wytwórców (który złożył ofertę redukcyjną nie wyprodukuje) Zapłaci za to OSP wg oferty (np. 80 PLN/MWh) W zamian za to jeden z wytwórców (który złożył ofertę przyrostową wyprodukuje więcej) Zapłaci za to OSP wg oferty (np. 160 PLN/MWh) 41
Średnie ceny w 2006 roku: CRO - 122,53 CROs - 159,79 CROz - 85,76 w 2007 roku: CRO - 120,61 CROs - 151,35 CROz - 78,15 42
Rynek Bilansujący: Cena Rozliczeniowa Odchyleń w 2006 roku (Źródło: www.pse-operator.pl) Ceny średnie i sumaryczny wolumen na rynku bilansującym 250,00 4 000 000 W olum en CRO 200,00 CROs CRO z 3 500 000 3 000 000 Cena (zł/mwh) 150,00 100,00 2 500 000 2 000 000 1 500 000 Wolumen (MWh) 1 000 000 50,00 500 000 0,00 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Rok 0 43
Model miedzianej płyty Nie ma ograniczeń przesyłu W rzeczywistości są i koszty są różne 44
Rynek Bilansujący: Cena Rozliczeniowa Odchyleń Sprzedaży w 2006 roku (Źródło: www.pse-operator.pl) Koszt jednostkowy zwiększenia generacji z powodu zwiększonego zapotrzebowania na energię w obszarze Rynku Bilansującego z uwzględnieniem ograniczeń systemowych w rozliczeniach cena zakupu energii z RB 691,00 CROs Trend liniowy CROs Nowa CROs Trend liniowy nowej CROs 591,00 491,00 391,00 291,00 191,00 91,00 2006-01-01 2006-01-11 2006-01-21 2006-01-31 2006-02-10 2006-02-20 2006-03-02 2006-03-12 2006-03-22 2006-04-01 2006-04-11 2006-04-21 2006-05-01 2006-05-11 45 2006-05-21
Dane godzinowe październik 2008 46
Średnie 2008 47
Rynek Bilansujący Około 5-10 % obrotu Ceny znacznie wyższe niż Giełda Znaczne wahania Ciągłe zmiany regulacji prawnych (formuły cen, itp.) 48
Zmiany najbliższe (2009) Zmiana formuł cenowych W kierunku cen krańcowych (jak giełda) Odejście od modelu miedzianej płyty w kierunku tzw. cen węzłowych realne ceny za dostarczanie energii w danych punktach sieci Nowe jednostki Elektrownie wiatrowe Problem z przewidywaniem poziomu generacji 49
RB bilansowanie grupy 50
Bilansowanie samodzielnie Płaci po CEOs Sprzedaje CEOz 51
Bilansowanie grupowe Wynik 52
Zadanie Stworzenie grupy Bilansującej 53