50 lat Cygańskiego Teatru Muzycznego TERNO 1955-2005

foto: Emilia Wójcik

50 lat Cygańskiego Teatru Muzycznego TERNO 1955-2005 W tym roku mija 50 lat od powstania zespołu Kham (słońce), który zmienił nazwę na wszystkim dzisiaj doskonale znaną - Terno (młody). Jego historia jest nierozerwalnie związana z osobą Edwarda Dębickiego kompozytora, akordeonisty i aranżera. Tabor, w którym się wychowywał, posiadał orkiestrę złożoną z członków jego najbliższej rodziny. Na harfach grali Antoni Krzyżanowski, Dionizy Wajs i Andruszka Wajs, na kontrabasie Wańka Wajs, na skrzypcach Karol Siwak, jego brat Stanisław i Tadeusz Wajs, na perkusji brat Papuszy, Bielak Wajs, a na Karol Raj - skrzypek zespołu Terno akordeonie sam Edward Dębicki (miał wtedy ledwie 10 lat). Ten klimat lat dziecięcych zaowocował w później miłością do muzyki oraz chęcią popularyzowania tradycji i zwyczajów cygańskich. Początkowo Terno koncertowało jako zespół amatorski pod opieką powiatowego oddziału kutury. Już wtedy zespół zaczął odnosić pierwsze sukcesy, z których najważniejszym było wyróżnienie Randii na festiwalu opolskim w 1963 roku. Rok 1965 to ważna data w histrorii zespołu. Wtedy to na mocy decyzji Komisji weryfikacyjnej Ministerstwa Kultury i Sztuki, Terno uzyskało status zespołu profesjonalnego, co otwierało drogę na sceny w kraju i za granicą. Byłoby rażącym uproszczeniem twierdzenie, że ta droga ku karierze przebiegała bez większych problemów. Przykładem tego Papusza tańcząca w taborze(1949) Rodzinna orkiesta taborowa - 1949r. od lewej: Karol Siwak - skrzypce, Dionizy Wajs (mąż Papuszy) - harfa, Antoni Krzyżanowski - harfa, Tadeusz Wajs - skrzypce, Wańka Wajs - kontrabas, Edward Dębicki - akordeon guzikowy

było wydarzenie na festiwalu w Opolu. Jak wspomina Edward Dębicki: (...) reżyser tamtego niesławnego festiwalu powiedział nam za kulisami, że nie możemy wystąpić, bo jest Festiwal Piosenki Polskiej, a my jesteśmy Cyganami! Pomimo tego i innych podobnych incydentów, zespół Terno zaczął koncertować także poza granicami Polski zdobywając coraz większą popularność w kraju i na świecie. Występowali w niemal wszystkich krajach Europy, a także w USA i Kanadzie, biorąc udział w festiwalach muzyki, pieśni i tańca, ogólnopolskich konkursach zespołów i solistów es- Edward Dębicki wybitny twórca cygański dzieciństwo i młodość spędził w taborze. Był to wyjątkowy, wołyńsko artystyczny tabor Cyga nów polskich z rodu: Wajsów, Korzeniowskich, Krzyżanowskich, Zielińskich, Jaworskich i inn. Tabor, w którym wychował się, posiadał orkie strę, której tradycje rodzinnego muzykowania prze chodziły z pokolenia na pokolenie, a rodowym in strumentem była harfa, na której grali jego wujo wie wirtuozi tego instrumentu. W tym zespole, na akordeonie guzikowym rozpoczynał w cieniu taborowych wozów swą edukację 10. letni wów czas Edward Dębicki, a program zespołu często zapowiadała Bronisława Wajs Papusza. W 1955 roku Edward Dębicki zakłada pierwszy zespół ar tystyczny o nazwie KCHAM ( Słońce ). Z Jego powodu tabor osiadł w Żaganiu, a następnie w Gorzowie Wlkp., bowiem E. Dębicki pragnął uczyć się w szkole muzycznej. Gorzowską PSM ukoń czył po 3. latach z wyróżnieniem. W latach 1959 1960 był laureatem ogólno polskich konkursów akordeonowych we Wrocła wiu i Kielcach. Popularyzacja kultury, tradycji i zwy czajów cygańskich stała się pasją E. Dębickiego. Zapisuje wiele zapomnianych, już starych, taboro wych pieśni, aranżując te melodie na własny ze spół. W 1963 roku wraz z zespołem zdaje egza min przed Państwową Komisją Weryfikacyjną Mi nisterstwa Kultury i Sztuki dla solistów estrado wych, muzyków, tancerzy. Od 1964 r. wraz z so listką Randią, dla której przygotował repertuar zdo bywa liczne wyróżnienia i nagrody na festiwalach opolskich, jak też międzynarodowych. Pisze też widowiska estradowe, muzykę filmową, nawiązuje współpracę z wybitnymi twórcami w kraju. Jego kompozycje wykonują soliści i zespoły cygańskie na całym niemal świecie. Wykonywali je również (piosenki laureatki festiwalu opolskiego) : Anna Stanisław Dębicki, brat Edwarda. Jest w Ze spole od początku Jego istnienia na zdjęciu, z tam tych lat. Znakomity tancerz. Jego ogromne umie jętności stepowania i gry na gitarze, zawsze stano wiły o dodatkowych walorach estradowych popi sów Terno. W czasie występów w Chicago, wygrał konkurs na stepowanie i otrzymał bardzo cenną nagrodę, o której wspomina tylko najbliższym. tradowych oraz festiwalach muzyki cygańskiej za granicą: w 1965 roku w Sofii, w 1970 w Moskwie, w 1972 w Bratysławie, w 1974 w Budapeszcie, zawsze zdobywając pierwsze miejsca lub przynajmniej wyróżnienia. Niewątpliwie wart przypomnienia jest fakt współpracy Edwarda Dębickiego z takimi twórcami jak m.in Jerzy Ficowski, Katarzyna Gaertner oraz wykonywania utworów autorstwa założyciela Terno przez Annę German, Sławę Przybylską czy Edytę Gepert. Zespół z biegiem lat poszerzał formułę artystyczną, dlatego też z czasem przyjął nazwę Cygański Teatr Muzyczny Terno. Jego repertuar obejmował bowiem oprócz standardowych utworów, także większe formy muzyczne. Nie sposób pominąć udziału Terno i E. Dębickiego w filmach: Śpiewy po rosie, Zanim opadną liście Władysława Ślesickiego, Rzeka Kłamstwa Jana Łomnickiego (w których to cały czas słyszymy kompozycje zespołu), a także Farba Michała Rossy gdzie w jednej z ról wystąpił Edward Dębicki. To wszystko nie wyczerpuje bogatego dorobku grupy, której pięćdziesiąty jubileusz będziemy obchodzić podczas Romane Dyvesa 2005, co będzie niewątpliwe wspaniałym przeżyciem zwłaszcza, że na naszych oczach rośnie kolejne pokolenie cygańskich artystów. German i zespół Trubadurzy ( Cygański wóz z tekstem Jerzego Ficowskiego), Po Cyganach dym z tekstem Karola Korda w wyk. Teresy Warzyń skiej, Jak zostałam wielką panią z tekstem J. Ficowskiego wyk. przez Randię i Sławę Przybylską, zaś utwór Idź swoją drogą do tekstu Jonasza Kofty w wykonaniu Edyty Geppert zdobył Grand Prix festiwalu opolskiego w 1995 r. Wraz z zespołem występował we wszystkich krajach Europy, a także USA i Kanadzie (trzykrot nie). Brał tez udział w licznych festiwalach cygań skich (Sofia 1965, Moskwa 1970, Bratysława 1974, Strassburg 1988, Monachium 1994, Oslo 2000). W 1997 r. wraz z Cygańskim Teatrem Muzycznym Terno, którego jest założycielem i kierownikiem artystycznym (od 1955 r.!) wziął udział w Światowych Dniach Kultury Kopenhaga 1997, reprezentując tam Polskę, obok tak zna mienitych ludzi kultury, jak Wisława Szymborska, czy Krystian Zimmerman. Twórczość Edwarda Dębickiego to też blisko 200 pieśni, kilkanaście widowisk estradowych, mu zyka do filmów : Zanim opadną liście Śpiew po rosie w reż. Władysława Ślesickiego, Rzeka kłamstwa w reż. Jana Łomnickiego, Orzeł i resz ka w reż. Ryszarda Filipskiego. Był też autorem scenariusza oraz autorem muzyki i wykonawcą obrazu Cygańskie pieśni Papuszy filmu biogra ficznego, w reż. Grzegorza Dubowskiego. W 1993 r. ukazał się jego tomik poetycki Teł nango bolibem ( Pod gołym niebem ) w przekła dzie poetyckim na jęz. pol. Jerzego Ficowskiego, a w 2004 r. ukazały się wspomnienia E. Dębickie go Ptak umarłych wyd. przez Bibliotekę Naro dową w Warszawie, w których zawarł wspomnie nia taborowych wędrówek po Kresach Wschod nich Rzeczypospolitej. Książka ta ukazuje również dramatyczne opisy Holocaustu Cyganów w czasie II wojny światowej na Wołyniu. Twórczość Edwarda Dębickiego zawsze była wierna duchowi tradycji, czerpana z przekazów starszyzny cygańskiej. We współczesnych, ostat nich jego utworach, w których zachodzi już proces stylizacji, słyszymy wyraźnie charakterystyczne motywy cygańskie, inspirowane folklorem Cyga nów hiszpańskich, bałkańskich, rosyjskich, węgier skich, rumuńskich, jak też echa orientalne, mające swe źródła w korzeniach Cygańszczyzny mu zyce hinduskiej, arabskiej. Od lat siedemdziesiątych zabiegał o organiza cję festiwalu kultury cygańskiej w Gorzowie Wlkp, który przypominałby czas romantycznych i twór czych taborowych wędrówek. Pomysł ten udało się Edwardowi Dębickiemu zrealizować w 1989 r. W dotychczasowych (XVI.) edycjach Międzyna rodowych Spotkań Zespołów Cygańskich Roma ne Dyvesa ( Cygańskie Dni ) wystąpiło ponad 100 zespołów cygańskich z całego świata. Imprezie głównej towarzyszą seminaria naukowe, wystawy, wieczory poetyckie promujące kulturę cygańską, przyczyniając się skutecznie do niwelowania od wiecznych, niesprawiedliwych stereotypów dot. tej grupy etnicznej. Ewa Dębicka, żona Edwarda Dębickiego, która jest Polką, pomaga mężowi prowadzić Stowarzy szenie Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im.b. Wajs Papuszy w Gorzowie Wlkp., zwłasz cza przy organizacji festiwalu Romane Dyvesa, bo przygotowania trwają prawie cały rok. Zainicjowała spotkania środowiskowe miłośników kultury cygań skiej. Wspólna zabawa jest okazją do integracji i poznawania obyczajów obu narodowości."mam w sobie jakby dwie kultury i mogę z obu czerpać to, co najlepsze. Najbardziej chwyta za serce muzyka, ona nie poddaje się narodom" powiedziała w jed nym z wywiadów.

ARTYŚCI TEGOROCZNYCH ROMANE DYVESA AIDA Urodziła się w Batumi w Gruzji. Tu pobierała nauki, także dodatkowe w szkole muzycznej. Debiutowała w roku 1999 na płycie Katarzyny Gaertner zatytułowanej: Czar Korzeni. Współpracuje obecnie z zespołem Max Klezmer Band. Jego skład tworzą absolwenci Krakowskiej Akademii Muzycznej, z którymi nagrała swoje solowe płyty pt. Aida i Nagie Myśli. ANA MARIA AMAHI Artystka jest tancerką flamenco. Pochodzi z Sewilli, z rodziny o wielkich tradycjach muzycznych. Jej matka i babka były tancerkami, a ojciec gitarzystą flamenco. W wieku dziecięcym zaczęła się uczyć tańca, dzięki czemu po wielu latach żmudnych ćwiczeń doszła do mistrzostwa w opanowaniu warsztatu. Ma za sobą udział w wielu zespołach tradycyjnego tańca. Jednakże prawdziwą karierę międzynarodową rozpoczęła w latach dziewięćdziesiątych razem z Javierem Baronem, i Marią Serrano. Prowadzi dwie mistrzowskie szkoły tańca flamenco w Sewilli i w Berlinie. Nie po raz pierwszy będziemy ją gościć na Romane Dyvesa. Wszyscy pamiętają jej wspaniały występ z roku 2000. BRATSCH Zespół uważany we Francji za najstarszą grupę (występują od 25 lat) i najlepszą formację o repertuarze splatającym jazz z muzyką klezmerską, cygańską i tradycyjną muzyką krajów centralnej i południowej Europy. Czerpiąc motywy z folkloru rozmaitych regionów, nie poprzestaje na ich perfekcyjnym wykonawstwie lecz poddaje je przekształceniu własną wrażliwością, pozostawiając sporo miejsca na improwizację. Swoboda i energia, ale także melancholia i widowiskowość spektakli Bratscha przysparzają grupie coraz to więcej naśladowców. Jak sami twierdzą, ich cygański styl zaczął inspirować nawet... Cyganów. GIPSY NIGHT Zespół estradowy Cyganów pochodzących z krajów byłej Jugosławii. Obecnie, członkowie zespołu mieszkają w Danii i koncertują we wszystkich krajach Europy Zachodniej. W utworach prezentowanych przez Gipsy Night, zarówno w muzyce jak i śpiewie oraz tańcu, wyraźnie dostrzega się wpływy ludowej tradycji pochodzącej z Turcji. W obecnym składzie zespół występuje od niedawna i jest to pierwszy jego występ przed polską publicznością. Na zdjęciu solistka zespołu. IŁO Folklorystyczny zespół Cyganów z Moskwy Iło (serce) już kilkakrotnie był gościem gorzowskiego festiwalu wprowadzając publiczność amfiteatru, w klimat żywej i radosnej zabawy cygańskiej. Iło ma za sobą mnóstwo występów w Japonii, Stanach Zjednoczonych, a także w Hiszpanii, Niemczech, państwach byłej Jugosławii i Francji. We wszystkich tych krajach jego występy były przyjmowane entuzjastycznie. KATARZYNA GRONIEC Laureatka Grand Prix na Festiwalu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu w roku 1997. Prawdziwy jednak rozgłos uzyskała dzięki występowi w musicalu Metro i od tego czasu stale współpracuje z Teatrem Buffo np. jako solistka widowiska Janusza Józefowicza pt. Cygańska Noc. W roku 2001 nagrała pierwszą swoją płytę solową zatytułowaną Mężczyźni, śpiewając poezję m.in. Asji Łamituginy, Wiktora Woroszylskiego, Konstantego I. Gałczyńskiego oraz Marka Grechuty. Jej dorobek uzupełniają albumy Poste Restante i Emigrantka. MASIO SYLWESTER KWIEK Zadebiutował w roku 1963 z grupą Chochoły występując z nią m.in. na festiwalu w Opolu. Związany był także z zespołem Terno w którym śpiewał przez 14 lat. Muzykę dla niego komponował m.in Mateusz Święcicki, a autorem wszystkich tekstów był Jerzy Ficowski. Od lat Masio Kwiek mieszka w Szwecji gdzie aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym tamtejszej społeczności cygańskiej i polskiej. SOWNAKUNI ĆERHEŃ (ZŁOTA GWIAZDA) Zespół muzyczny Cyganów ze Słowacji. Prezentuje przepiękne melodie taborów cygańskich wzbogacone elementami muzyki ludowej Węgrów i Słowaków. Koncertuje w Europie już kilkanaście lat pod kierownictwem prof. Adama Karena. Kilku muzyków tego zespołu prezentowało już swoje umiejętności przed publicznością gorzowskiego amfiteatru. WITT MICHAJ Związany z upowszechnianiem kultury cygańskiej od roku 1967, kiedy to został solistą zespołu Roma. Ma na swoim koncie występy m.in na festwalu w Opolu, w Paryżu (w Olimpii ) i w Mediolanie (w słynnej La Scali ). Jego dorobek płytowy składa się zarówno z albumów solowych jak i z zespołem Roma. Wielokrotnie występował na Romane Dyvesa. Obecnie mieszka w Sztokholmie będąc jednym z trzech organizatorów Romskiego Domu Kultury. Występuje ze swoim bratem Łace Wiśniwskim.

Z życia Stowarzyszenia Twórców i Pryjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs-Papuszy w Gorzowie Wlkp. STOWARZYSZENIE TWÓRCÓW I PRZYJACIÓŁ KULTURY CYGAŃSKIEJ IM. BRONISŁAWY WAJS PAPUSZY W GORZOWIE WLKP. Organizacja społeczna, zarejestrowana 20 marca 1995 roku, w Gorzowie Wlkp., której prezesem od chwili jej założenia jest Edward Dębicki. Od początku swojego istnienia, Stowarzyszenie jest głównym organizatorem Międzynarodowych Spotkań Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa w Gorzowie Wlkp., kulturotwórczej imprezy, która jest inspiracją do dalszych działań artystycznych, naukowych i edukacyjnych. Z tej okazji wydawana jest jednodniówka Romane Dyvesa prezentująca nie tylko wykonawców Spotkań. Omawiane są w niej ważne sprawy i wydarzenia pokazujące różne aspekty życia społeczności romskiej, m.in. sylwetki Cyganów o niezwykłym znaczeniu dla tej społeczności. Wspominaliśmy Zefiryna Gimenez Malla, który 4 maja 1997 roku w Watykanie - wraz z czteroma męczennikami za wiarę Chrystusową - został ogłoszony błogosławionym, Leksy Manusza urodzonego w Rydze, wybitnego cyganologa, znawcę dialektów Cyganów w Europie, tłumacza klasyki (m.in. przełożył na romski i angielski, staroindyjski epos Ramajana ) i utworów współczesnych (zm. w 1997 r.) oraz Sait Balića, jednego z najwybitniejszych przywódców romskich byłej Jugosławii, uczestnika wielu międzynarodowych konferencji dotyczących spraw Romów, byłego wiceprezydenta Światowej Rady Cyganów Romani Union (zm. 1998 r.). W okolicznościowych jednodniówkach publikowane są też rozmowy z honorowymi gośćmi Spotkań, omówienia imprez towarzyszących, a także wypowiedzi nt. Zarząd Stowarzyszenia, przed domem Papuszy z okazji obchodów Światowego Dnia Romów. Jak postrzegam Cyganów? Ważnym zadaniem Stowarzyszenia jest popularyzacja ludzi zasłużonych w przełamywaniu nieprzychylnych stereotypów, które - jak się okazuje - mają długi żywot w mentalności sporej części Polaków. Stowarzyszenie prowadzi działalność wydawniczą i organizuje w Gorzowie Wlkp. coroczne uroczystości z okazji Światowego Dnia Romów. KOMUNIKAT STOWARZYSZENIA TWÓRCÓW I PRZYJACIÓŁ KULTURY CYGAŃSKIEJ im. Bronisławy Wajs Papuszy w Gorzowie Wlkp. Przypadający na dzień 08 kwietnia 2005 roku Międzynarodowy Dzień Romów, jako dzień pamięci o zamordowanych Romach i wszystkich próbach eksterminacji, przejawów nietolerancji oraz prześladowania naszej społeczności na przestrzeni wieków, a w szczególności XX Wieku,ofiarowujemy w akcie solidarności z całym światem, JANOWI PAWŁOWI II - WIELKIEMU, Papieżowi, Ojcu Świętemu, Człowiekowi i Namiestnikowi Jezusa Chrystusa na Ziemi, jako Votum wdzięczności za wyniesienie na Ołtarze Świata, naszego brata Błogosławionego ZEFERINO GIMENEZ MALLA. W tym dniu, dniu Uroczystości Pogrzebowych, zmarłego 02 kwietnia 2005 roku Ojca Świętego Jana Pawła II rodem z Polski, Społeczność gorzowskich Cyganów i członkowie stowarzyszenia łączą się z wszyskimi braćmi i siostrami w człowieczeństwie, uczestnicząc w modlitewnym czuwaniu i poszanowaniu tego co Boże i przez Boga Stworzone. Zarząd Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej w Gorzowie Wlkp. Dziesięcioletnia działalność Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs-Papuszy w Gorzowie Wlkp. potwierdziła celowość jego powołania oraz unikalny charakter, ponieważ skupia ludzi wolnych od uprzedzeń rasowych zainteresowanych tworzeniem i upowszechnianiem kultury Romów oraz obroną ich godności, ale także uświadamiania tej godności. Członkiem może zostać każda osoba pełnoletnia, która złoży deklarację realizacji statutowych zadań i zostanie przyjęta przez Zarząd Stowarzyszenia. Zapraszamy do współpracy.

Jamaro Patyvało Pšała! Waš dava dre pańdźdeša berša sykavesys manuśenge jamari kultura, waš Tyri phari buty, kaj Terno sy terno. Pučiełys pes Papuša: kon podhadeła łakri gili? Tu podxadijan Tyre buciasa, sykadzian but manušenge, dre but thema. Nie bój się Cygana, książka Adama Bartosza, której drugie wydanie ukazało się w ubiegłym roku, wzbogacone o ikonografię i poezję, ze wstępem Ludwika Stommy. Zawiera indeks nazw geograficznych, rozbudowane przypisy oraz bibliografię. Jest też nowy rozdział: W romskiej szkole, o tyle ważny, że aktualnie trwa żywa dyskusja na temat edukacji dzieci cygańskich- jej dostępności i powszechności. Prezentacja książki i spotkanie z Adamem Bartoszem miało miejsce w Gorzowie Wlkp., w dniu 20 kwietnia 2005 roku, w Instytucie Nauczycielskim Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej i w Klubie Na Zapiecku. Romskie dzieci (25 osób) wraz ze swoją opiekunką Krystyną Wiercińską, już drugi rok z rzędu, przyjeżdżają z Legnicy do Gorzowa Wlkp. na warsztaty, w ramach Letniej Szkoły Romskiej. Na zdjęciu: w gorzowskim amfiteatrze podczas koncertu galowego w 2004 roku. Te javes sasto, baxtało dre łačho zor but berša. Karol Parno Gierliński International Romani Union Šerutno - poseł * * * Nasz Wielce Szanowny Bracie! Za to, że przez pięćdziesiąt lat tworzyłeś i upowszechniałeś naszą kulturę, za Twoja ciężką pracę, która zaowocowała tym, że Terno jest zawsze młody. Pytała się kiedyś Papusza: kto podniesie jej pieśń? Ty tę pieśń podniosłeś, poniosłeś ją do wielu ludzi i do wielu krajów. Składam Ci najserdeczniejsze życzenia zdrowia, szczęścia i sił twórczych na długie lata. Karol Parno Gierliński poseł Internationale Romani Union

BŁOGOSŁAWIONY ZEFIRYN GIMENEZ MALLA Urodzony w roku 1861w Benavent de Segria koło Leridy w Katalonii, pochodził ze szczepu Kalów. Wychowywał się w biednej i pobożnej rodzinie. W dzieciństwie zaznał wiele biedy takiej, że nieraz szedł głodny spać, bo nie było co jeść. Stąd też do końca życia był wrażliwy na biedę i nigdy nie pozostawiał bez pomocy człowieka będącego w potrzebie. Jego przywiązanie do wiary katolickiej przejawiało się także w ożywionej działności duszpasterskiej zarówno wśród współziomków jak i Hiszpanów. Podczas wojny domowej w Hiszpanii ujął sie za księdzem prowadzonym na rozstrzelanie. W wyniku tego sam został aresztowany, a podczas rewizji został przy nim znalezniony różaniec, co przypieczętowało jego los. Skazany na śmierć, został rozstrzelany 2 sierpnia 1936 roku, beatyfikowany przez Jana Pawła II 4 maja 1997 roku jako jeden z tzw. męczenników różańcowych. List Edwarda Dębickiego do ks. biskupa Adama Dyczkowskiego: Jego Ekscelencja Ks. Biskup dr Adam Dyczkowski Ordynariusz Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej Zielona Góra Boże Ojcze pełen dobroci, Ty umocniłeś światłem Twojego Ducha Zefiryna, pierwszego Roma, do poniesienia męczeńskiej śmierci dla Chrystusa i przyłączyłeś go do grona męczenników. Dziękujmy Ci za znak Twojego miłosierdzia dla wszystkich Romów. Wzbudź w jego narodzie oraz w całym Kościele świętych misjonarzy. Pomóż nam naśladować przykład Zefiryna, prawdziwego chrześcijanina i dobrego samarytanina. Spraw, abyśmy umocnieni Eucharystią i nabożeństwem do Matki Bożej, byli gotowi jak on kroczyć drogą Krzyża, w nadziei uczestniczenia w Twojej chwale. Wasza Ekscelencjo Księże Biskupie. Słowami modlitwy, popularnej w społeczności cygańskiej, w intencji kanonizacji Błogosławionego Zefiryna Gimenez Malla Cygana z Hiszpanii - męczennika, beatyfikowanego przez naszego Ojca Świętego Jana Pawła II w dniu 4 maja 1997 roku, kieruję na ręce Waszej Ekscelencji swój list i ogromną prośbę. Minęło już osiem lat od wydania dekretu Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, stwierdzającego, że Zefiryn Gimenez Malla jest męczennikiem wiary. Cała społeczność Cyganów w Polsce, za sprawą Krajowego Duszpasterza Cyganów Księdza Stanisława Opockiego, wyznając swoją wiarę i przywiązanie do Kościoła Powszechnego, rozpoczęła modlitewną pielgrzymkę swojego Patrona poprzez peregrynację obrazu z wizerunkiem Błogosławionego w rodzinach cygańskich. Do tej modlitewnej wspólnoty wiary, pragnie włączyć się społeczność gorzowskich Cyganów. Powyższy akt, będzie także wydarzeniem historycznym w życiu Naszej Diecezji i dopełniającym naszą-cyganów obecność w życiu religijnym i kulturowym regionu. Tym aktem pragniemy też wyrazić wdzięczność za pięćdziesiąt lat twórczej pracy w kształtowaniu kulturowego oblicza Ziemi Lubuskiej, to właśnie w tym roku przypada jubileusz pięćdziesięciolecia działalności Cygańskiego Teatru Muzycznego TERNO, którego jestem założycielem. Wasza Ekscelencjo Księże Biskupie Ordynariuszu. Poczyniliśmy stosowne uzgodnienia z Naszym Duszpasterzem Księdzem Stanisławem Opockim co do programu wędrowania wizerunku Bł. Zefiryna i nawiedzania rodzin, z Księdzem Kanonikiem Stanisławem Garncarzem proboszczem Gorzowskiej Katedry co do uroczystej Mszy św., którą zaplanowaliśmy na dzień 8 lipca 2005 r., w Kościele Katedralnym w Gorzowie Wlkp. o godz. 18.3o. Tym wydarzeniem religijnym, chcemy rozpocząć tegoroczne Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich ROMANE DYVESA 05 z udziałem gości z Niemiec, Rosji, Francji, Hiszpanii, Czech, Ukrainy, Danii, Szwecji, Serbii, Słowenii. W imieniu rodzin cygańskich Gorzowa i regionu oraz gości i organizatorów festiwalu zwracam się do Waszej Ekscelencji z ogromną prośbą o przyjęcie naszego zaproszenia do wspólnego przeżywania i wspólnej modlitwy do Boga za wstawiennictwem Błogosławionego Zefiryna Gimenez Malla. Proszę Waszą Ekscelencję o przewodniczenie Mszy Świętej i wygłoszenie Słowa Bożego w tym Świętym, dla nas-cyganów i wielu gorzowian, Dniu. Wasza Ekscelencjo Księże Biskupie, proszę przyjąć na zakończenie mego listu osobistą refleksję, którą jako Cygan pozwolę sobie wyrazić. Mianowicie dotyczy to tak późno skierowanej przeze mnie prośby do Waszej Ekscelencji. Otóż nasz czas-cyganów, jakoś wciąż inaczej upływa, tak jak byśmy ciągle wędrowali, jakby koła naszych wozów zatrzymywały się tylko na krótki postój. Z serdecznym pozdrowieniem, Edward Dębicki Opracowanie i wybór tekstów z zasobów archiwalnych Państwa Edwarda i Ewy Dębickich oraz Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs-Papuszy w Gorzowie Wlkp.: Janusz Dreczka i Jacek Pierzchała. Foto: archiwum rodzinne Edwarda i Ewy Dębickich oraz zasoby archiwalne Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs-Papuszy w Gorzowie Wlkp. Druk: StudioCD, t./f. +48 95 7240646, studiocd o2.pl STOWARZYSZENIE TWÓRCÓW I PRZYJACIÓŁ KULTURY CYGAŃSKIEJ im. BRONISŁAWY WAJS-PAPUSZY ul. Łokietka 28/4, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. +48 95 72 02 446, tel./fax +48 95 72 01 478