WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE POBAGIENNYCH GLEB Z POZIOMEM RUDY DARNIOWEJ STAREGO BAG NA55 W DOLINIE RZEKI KARPINY

Podobne dokumenty
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:

PRZEDMIOT ZLECENIA :

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,

UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ

W ŁAŚCIW OŚCI CHEMICZNE ZW IĘZŁYCH M A D CEDYŃSKICH Z UW ZGLĘDNIENIEM SPO SO BU ICH UŻYTKOW ANIA

WŁAŚCIWOŚCI I TYPOLOGIA GLEB WYTWORZONYCH Z RUDY DARNIOWEJ

Wstęp. Adam Sammel. Piotr Siuda Zakład Usług Wojciech Mrugowski Ekoedukolog. na nagłe zmia- się. dzięki swym. zdolnościom mówić o czy- być

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA

Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH

WPŁYW NAWADNIANIA I POPIOŁU Z WĘGLA KAMIENNEGO NA WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE GLEBY LEKKIEJ

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXII NR 1 WARSZAWA 2011:

10,10 do doradztwa nawozowego 0-60 cm /2 próbki/ ,20 Badanie azotu mineralnego 0-90 cm. 26,80 C /+ Egner/

WYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE

Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /810,64 0/0 107/15 332/47 268/38 0/0 16/29 0/0 3/19 0/0 13/81 0/0. szt./ %

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ

Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /2185,0 0/0 0/0 0/0 1063/100 0/0 824/923,6 0/0 0/0 3/0 821/100 0/0. szt./ %

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186

ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W GLEBACH GYTIOWO-MURSZOWYCH OBIEKTU GĄZWA

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE RUDNIK. Zasobność gleby

SKŁAD CHEMICZNY ROŚLIN UPRAWIANYCH NA GLEBACH POBAGIENNYCH NAWOŻONYCH CYNKIEM I MIEDZIĄ

ZASOBNOŚĆ W FOSFOR GLEB UŻYTKÓW ZIELONYCH DOLINY LIWCA NA WYSOCZYŹNIE SIEDLECKIEJ

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.

Nawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice

Wartość rolnicza gleb w górnej części zlewni rzeki Zagożdżonki Agricultural value of soils in upper part of Zagożdżonka River watershed

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3)

ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH I ZBIOROWISK ROŚLINNYCH W DOLINIE INY W OKOLICACH SOWNA

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

SKUTKI EWOLUCJI GLEB MURSZOWYCH W KRAJOBRAZIE SANDROWYM NA PRZYKŁADZIE OBIEKTU GŁUCH

Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi

Zalecenia nawozowe dla chryzantemy wielkokwiatowej uprawianej w pojemnikach na stołach zalewowych

EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI" W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE GLEB MURSZASTYCH STREFY BRZEGOWEJ JEZIORA DĄBIE

Warszawa, dnia 11 września 2014 r. Poz Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 8 sierpnia 2014 r.

WPŁYW TRANSPORTU PUBLICZNEGO NA ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH METALI CIĘŻKICH W GLEBACH SĄSIADUJĄCYCH Z ULICAMI LUBLINA

ZAWARTOŚĆ MAKRO- I MIKROSKŁADNIKÓW W GLEBACH POBOCZY DRÓG ŚRÓDLEŚNYCH W OKRESIE JESIENNYM

od ,48 zł 37,49 zł 7,01 zł

ANNALES. Stanisław Kalembasa, Andrzej Wysokiński

FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech.

SEKWENCYJNIE WYDZIELONE FRAKCJE ŻELAZA I MANGANU Z GLEB WZBOGACONYCH W ŻELAZO

MIDDLE POMERANIAN SCIENTIFIC SOCIETY OF THE ENVIRONMENT PROTECTION ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKA

I. Analizy fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne gleb mineral. oraz organicznych

Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates

"Metale ciężkie w osadzie z wiejskiej oczyszczalni ścieków i kompoście - ocena przydatności do rolniczego wykorzystania"

STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM

WARTOŚĆ PRÓCHNICOTWÓRCZA I ZAWARTOŚĆ MAKROSKŁADNIKÓW W OSADACH ŚCIEKOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL

ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA *

GRZEGORZ KUSZA * Wstęp

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 787

Zawartość składników pokarmowych w roślinach

Dorota Nowak*, Czesława Jasiewicz*, Dariusz Kwaśniewski**

Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE EKSTENSYWNIE UŻYTKOWANYCH GLEB MURSZOWYCH NA TORFOWISKU SIÓDMAK

ANNALES. Bogusław Karoń, Grzegorz Kulczycki, Antoni Bartmański. Wpływ składu kompleksu sorpcyjnego gleb na zawartość składników mineralnych w kupkówce

FRAKCJE OŁOWIU, CHROMU, CYNKU, MIEDZI I NIKLU W POZIOMIE PRÓCHNICZNYM GLEB POŁOŻONYCH WZDŁUŻ OBWODNICY SIEDLEC

O/100 g gleby na rok, czyli około 60 kg K 2

Wpływ nawożenia popiołem ze spalenia komunalnych osadów ściekowych na właściwości chemiczne gleby lekkiej

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZANOWICE.

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044

KSZTAŁTOWANIE SIĘ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO CHEMICZNYCH GLEBY UŻYŹNIONEJ REKULTEREM FORMING OF PHYSICO-CHEMICAL PROPERTIES OF SOIL FERTILIZING WITH REKULTER

ODDZIAŁYWANIE NIELEGALNYCH WYSYPISK ŚMIECI W PÓŁNOCNO ZACHODNIEJ CZĘŚCI GMINY BARLINEK NA ZAWARTOŚĆ METALI CIĘŻKICH W GLEBIE

Spis treści - autorzy

Program zajęć: Przedmiot CHEMIA ROLNA Kierunek: Rolnictwo (studia niestacjonarne) II rok Wykładowca: prof.dr hab. Józefa Wiater Zaliczenie

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 817

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE

ANNALES. Mirosław Orzechowski, Sławomir Smólczyński, Paweł Sowiński. Zasobność mad żuławskich w makroelementy ogólne i przyswajalne

Bez fosforu w kukurydzy ani rusz!

ROCZNIKI GLEBOZNAW CZE TOM LIX NR 1 WARSZAWA 2008: JACEK ANTONKIEWICZ

W PŁYW RODZAJÓW SUBSTANCJI ORGANICZNEJ N A W ŁAŚCIW OŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEBY I ZAWARTOŚĆ W ĘGLA ORGANICZNEGO

II 0,9%; III 20,8% Tabela V.1. Struktura użytków rolnych w województwie zachodniopomorskim (wg stanu na r.)

Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008

ANTROPOGENICZNE WZBOGACENIE W METALE CIĘŻKIE GLEB DOLINY ODRY NA TERENIE MIASTA OPOLA

Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej

WŁAŚCIWOŚCI MORFOLOGICZNE I FIZYKOCHEMICZNE GLEB ORGANICZNYCH W OTOCZENIU REZERWATU PRZYRODY STAWY RASZYŃSKIE

Katarzyna Kołodziejczyk*, Klara Tomaszewska*, Marta Gwiżdż**, Ludwik Żołnierz*

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH

MINERALNE ZWIĄZKI FOSFOROWE W GLEBACH PRÓCHNICZNO-ŻELAZOWYCH

Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki

ANNALES. Wpływ wapnowania, nawożenia azotem i fosforem na wysycenie kompleksu sorpcyjnego gleby kationami wymiennymi

CHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski

Wykorzystaniem biowęgla jako podłoża w produkcji szklarniowej ogórka i pomidora

BADANIA NAD ZAWARTOŚCIĄ MIKROELEMENTÓW W GLEBIE, ROSLINIE I ORGANIZMIE ZWIERZĘCYM W WARUNKACH GÓRSKICH NA PRZYKŁADZIE SUDETÓW

WPŁYW SPOSOBU UśYTKOWANIA NA ZAWARTOŚĆ RÓśNYCH FORM MAGNEZU I POTASU W PROFILACH RĘDZIN. Anna Wójcikowska-Kapusta 1, BoŜena Niemczuk 2

Nawożenie sadów i plantacji jagodowych. Jacek Filipczak Instytut Ogrodnictwa

Dz.U. 199 Nr 72 poz. 813

Bernard Gałka* TERENIE RODZINNYCH OGRODÓW DZIAŁKOWYCH ZABOBRZE

Badanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie ich oddziaływania na środowisko


Zalecenia nawozowe dla róży uprawianej na podłożach organicznych

Transkrypt:

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LXI NR 4 WARSZAWA 2010: 159-163 EDWARD MELLER, RYSZARD MALINOWSKI WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE POBAGIENNYCH GLEB Z POZIOMEM RUDY DARNIOWEJ STAREGO BAG NA55 W DOLINIE RZEKI KARPINY CHEMICAL PROPERTIES OF POST-BOG SOILS WITH BOG IRON ORE OF STARE BAGNO LOCATED IN THE KARPINA RIVER VALLEY Zakład Gleboznawstwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Abstract: This paper presents the chemical properties of ferritic-muck soils of mid-forest depression called Stare Bagno located in northern part of Puszcza Wkrzańska forest. These soils can be classified as organic soils since they contain over 20% of organic matter. Another characteristic feature is a considerable amount of total iron, on average: in horizon -19.1%, - 34.2%, and in peat (Otni) - 5.12%. Due to a high content of organic carbon they are characterized by a considerable sorptivity. The base saturation of the surface muck layers is high - generally above 70% and the soils have an acid reaction. The resources of available phosphorus, potassium and magnesium are generally very low or low. Only peat has medium resources of phosphorus and sporadically magnesium. The content of available copper should be considered as low and zinc - from low to high. The heavy metal content is maintained at the level appropriate for uncontaminated soils. Słowa kluczowe: gleby murszowo-żelazowe, ruda darniowa, właściwości chemiczne gleb. Key words: ferritic-muck soils, bog iron ore, chemical properties of soils. WSTĘP W północno-wschodniej części Puszczy Wkrzańskiej, na zachód od miejscowości Drogoradz, znajduje się śródleśne obniżenie terenowe w dolinie rzeki Karpiny. Na mapach topograficzno-turystycznych obszar ten nosi nazwę Stare Bagno. W obniżeniu tym, w okresie holoceńskim wykształciło się złoże utworów organicznych (gytii oraz torfów). Wykazuje ono stosunkowo znaczną miąższość, miejscami do 500 cm. Niedźwiecki i in. [2006] stwierdzili, że zwykle do głębokości 100-150 cm od powierzchni złoże buduje mursz oraz torf niski. W części obniżenia przyległej do koiyta rzeki, torf podściela gytia wapienno-detrytusowa. W celu gospodarczego wykorzystania tego obszaru teren zmeliorowano rowami otwartymi. Osuszenie złoża organicznego przyczyniło się do mineralizacji powierzchniowych warstw torfu. Proces ten przyczynił się do wytworzenia pobagiennych gleb torfowo-murszowych. Decyduje on również o uruchomieniu znacznych ilości żelaza [Piaścik 1996; Nadany, Sapek

160 E. Meller, R. Malinowski 2002; Meller 2006]. Wspomniane obniżenie terenu otaczają gleby mineralne wytworzone ze zwydmionych piasków lodowcowych. Zalicza się je do bielicowych i rdzawych. Gleby mineralne, zwłaszcza bielicoziemne sąrównież źródłem związków żelaza. Uwolnione w procesie murszenia oraz pochodzące z terenu gleb mineralnych związki żelaza przyczyniły się do powstania warstw rudy darniowej w brzeżnych częściach Starego Bagna. Gleby takie Czerwiński i Kaczorek [1996], Czerwiński [200la] oraz Pracz i Pastuszko [2001] określają mianem murszowo-żelazowych. Celem opracowania jest określenie niektórych właściwości chemicznych pobagiennych gleb murszowo-żelazowych. METODYKA BADAŃ Badano obniżenie terenowe, które od strony wschodniej za Drogoradzem otacza śródleśny pas mineralnych użytków rolnych, zaś od południa, zachodu i północy świeży bór Puszczy Wkrzańskiej. Przez wymieniony obszar przepływa rzeka Karpina odprowadzająca wody do Roztoki Odrzańskiej. Teren ten zwany Starym Bagnem stanowią użytki zielone klasy bonitacyjnej IV, czasami V, typowe dla obszarów pobagiennych. W obrębie badanego obszaru, w miejscach występowania gleb pobagiennych z warstwami rudy darniowej wykonano dwie odkrywki glebowe. W pobranych z nich próbkach glebowych oznaczono: straty na żarzeniu - poprzez spalenie materiału w piecu muflowym w temperaturze 550 C; zawartość węgla organicznego - metodą Tiurina; zawartość azotu ogólnego - metodą Kiejdahla; ph w wodzie i w KC1 o stężeniu 1 mol-dnt3 - potencjometrycznie; kwasowość hydrolityczną (Hh) oraz sumę zasad wymiennych (S) - metodą Kappena. Obliczono: pełną pojemność sorpcyjną (T) według wzoru T=Hh+S oraz stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami (V), według wzoru V=(S/T)-100). Określono zawartość makro- i mikroskładników rozpuszczalnych w HC1 o stężeniu 0,5 mol-dm"3, jak i w mieszaninie stężonych kwasów HN03 + HCIO - metodą absorpcji atomowej (spektrofotometr Unicam Solaar 929). Fosfor oznaczono kolorymetrycznie. WYNIKI W strefie brzegowej Starego Bagna", przede wszystkim w silnie uwilgotnionych, lokalnych obniżeniach terenowych stwierdzono występowanie gleb murszowo-żelazowych wytworzonych z torfów niskich. Specyficzną cechąbadanych gleb jest obecność w poziomie murszowym podpoziomu wzbogaconego w związki żelaza (), zalegającego na głębokości TABELA 1. Straty na żarzeniu, ph oraz zawartość węgla organicznego, azotu ogólnego i siarki ogólnej TABLE 1. Losses at ignition, ph, content o f organic carbon, total nitrogen and total sulphur istraty na żarzeniu ph Corg. Nog - NtotjS C:N Depth [cm] jlosses at ignition [%] H 0 KC1 g'kg-1 0-14 32,25 5,68 4,95 216,9 18,0 1,80 12,1 14-25 29,03 6,19 5,31 94,4 6,1 0,60 15,5 Otnil 25-39 28,68 5,76 5,07 374,4 22,2 4,60 16,9 Otni2 39-60 30,07 5,61 4,97 410,9 25,7 5,30 16,0 0-10 31,66 5,76 5,02 187,5 [15,6 1,60 12,0 10-20 32,10 5,97 5,00 74,2 4,7 0,60 15,8 Otni 20-50 29,88 5,75 5,14 382,6!22,8 5,50 16,8

Właściwości chemiczne pobagiennych gleb z poziomem rudy darniowej... 161 TABELA 2. Właściwości sorpcyjne gleb murszowo-żelazowych TABLE 2. Sorption properties o f ferritic-muck soils Hh S - TEB T - CEC V - B S Depth [cm] cmol (+)*kg 1 % 0-14 19,3 49,3 68,6 71,9 14-25 11,7 49,7 61,4 80,9 Otnil 25-39 39,9 49,6 89,5 55,4 Otni2 39-60 24,3 49,5 73,8 67,1 0-10 21,9 49,2 71,1 69,2 10-20 22,9 49,5 72,4 68,3 Otni 20-50 25,8 49,5 75,3 65,7 od 10 (15) cm do 20 (25) cm. W podpoziomie tym stwierdzono obecność porowatych konkrecji żelaza o wielkości od 2 do 40 mm oraz zwartych poziomów rudy darniowej. Ze względu na znaczną ilość żelaza utwór występujący w podpoziomie o^ określono jako rudę darniową W poziomach powierzchniowych () badanych gleb zawartość żelaza wynosi 16,4% w profilu 2 i 21,8% w profilu 1. W poziomach murszowych zalegających głębiej () zawartości te kształtują się następująco: profil 1-33,9%, profil 2-34,6%. W torfach średnia zawartość żelaza wynosi 5,12% (tab. 5). Podobny układ stwierdzili Kalembasa i in. [2001] w glebach doliny górnego biegu rzeki Liwiec. W podpoziomach murszowych () badane gleby zawierają od 187,5 do 216,9 g-kg"1węgla organicznego i od 15,6 do 18,0 g*kg 1azotu ogółem (tab. 1). W podpoziomach zawartości węgla organicznego i azotu ogólnego maleją, największe ich ilości stwierdzono w głębiej zalegającym torfie niskim. Gleby murszowo-żelazowe okolic Drogoradza mają odczyn kwaśny (tab. 1). Odznaczają się dużą pojemnością sorpcyjną oraz znacznym stopniem wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadowymi (tab. 2). Zasobność poziomów powierzchniowych ( i ) badanych gleb w przyswajalny fosfor, według liczb granicznych opracowanych przez IUNG [1990], jest bardzo niska lub niska, zaś w poziomie Otni wysoka (tab. 4). Wykazują one bardzo niską zawartość TABELA 3. Zawartość makro składników rozpuszczalnych w stężonych kwasach H N O, + HC1C> 3 4 TABLE 3. Content o f macroelements soluble in concentrated acids HNO + HC104 Depth [cm] P K Ca Mg Na g-kg_1 s.m. -- d.m. 0-14 0,96 0,15 20,50 0,39 0,06 14-25 0,97 0,03 19,40 0,21 0,09 Otnil 25-39 0,34 0,10 28,90 0,41 0,06 Otni2 39-60 0,60 0,05 31,90 0,34 0-10 1,12 0,20 18,30 0,65 10-20 0,88 0,05 17,70 0,41 0,11 Otni 20-50 0,64 0,11 29,90 0,66

162 E. Meller, K Malinowski TABELA 4. Zawartość makro składników rozpuszczalnych w 0.5 mol HCl-dm 3 TABLE 4. Content o f macroelements soluble in HC1 of concentration 0,5 mol-dm-3 Depth [cm] P K Ca Mg Na g'kg-1 s.m. -- d.m 0-14 0,20 0,10 16,90 0,17 0,05 14-25 0,12 0,01 16,70 0,15 0,09 Otnil 25-39 0,23 0,02 23,90 0,21 0,06 Otni2 39-60 0,46 0,02 28,90 0,25 0,07 0-10 0,20 0,15 17,90 0,45 10-20 0,26 0,02 16,80 0,32 0,10 Otni 20-50 0,41 0,02 25,40 0,46 przyswajalnego potasu, zaś ilość przyswajalnego magnezu jest znacznie zróżnicowana od bardzo niskiej do średniej. Zasobność w przyswajalne dla roślin formy miedzi należy ocenić jako niską, zaś zasobność w cynk jest zróżnicowana od niskiej do wysokiej (tab. 6). Uzyskane wyniki badań (tab. 5) wskazują, że procesowi tworzenia się rudy darniowej towarzyszy akumulacja manganu i kobaltu. Podobne wyniki w glebach z poziomami żelazistymi w dolinie rzeki Liwiec na Wysoczyźnie Siedleckiej uzyskali także Kalembasa i in. [2001]. Czerwiński [2001b] wskazuje, że poziomy rudy darniowej zawierają znaczne ilości pierwiastków śladowych, zwłaszcza manganu, niklu i kobaltu oraz kadmu i ołowiu często przewyższające tło geochemiczne. WNIOSKI 1. Na obszarze Starego Bagna w pobliżu Drogoradzu stwierdzono obecność gleb murszowo-żelazowych wytworzonych z torfów niskich. Występują one między glebami organicznymi a mineralnymi. 2. Badane gleby murszowo-żelazowe zawierają powyżej 20% materii organicznej, co pozwala zaliczyć je do gleb organicznych. Mają one znaczne ilości ogólnego żelaza, średnio: w poziomie - 19,1%, - 34,2%, a w torfie (Otni) - 5,12%. TABELA 5. Zawartość mikroskładników rozpuszczalnych w stężonych kwasach HNO, + HC104 TABLE 5. Content o f microelements soluble in concentrated acids HNO^ ^ + HCIQ^ ------ 4 Fe Mn Zn Cu Pb Co Ni Cd Depth[cm] Profil 1 - Profile 1 Otnil Otni2 0-14 14-25 25-39 39-60 Profil 2 - Profile 2 Otni 0-10 10-20 20-50 mg-kg 1 s.m - d. m. 218100 339000 84730 34800 163830 346200 34210 1414 3346 1151 466 1491 2011 584 47,62 18,07 18,64 17,46 63,67 120,78 24,91 8,45 2,01 10,32 8,49 10,19 3,07 21,29 42,75 1,36 1,35 0,30 34,57 0,78 1,24 1,74 1,98 2,89 1,85 1,75 2,20 1,95 3,13 1,27 6,45 6,16 4,14 1,76 9,06 0,45 0,10 0,44 0,06 0,06

Właściwości chemiczne pobagiennych gleb z poziomem rudy darniowej... 163 TABELA 6. Zawartość mikro składników rozpuszczalnych w 0,5 mol HCl-dm 3 TABLE 6. Content of microelements soluble in HC1 of concentration 0,5 mol-dm"3 Depthfcm] Profil 1 - Profile 1 Otnil Otni2 0-14 14-25 25-39 39-60 Profil 2 - Profile 2 Otni 0-10 10-20 20-50 Fe Mn Zn Cu Pb Co Ni Cd mg-kg 1 s.m. - d. m. 33400 53760 15760 10030 42330 56100 8434 666 1309 274 284 743 704 181 28,13 13,90 11,27 16,76 49,19 60,39 23,03 3.46 1,07 2,41 1,48 11,13 0,97 0,74 0,14 5,06 10,84 1,55 10,42 3,87! 0,98 0,82 0,95 1,45 1,16 0,71 0,81 0,88 2,28 1,07 4,02 2,83 2,52 1,17 4,99 0,36 0,07 0,03 3. Gleby murszowo-żelazowe charakteryzują się znaczną pojemnością sorpcyjną. y murszowe cechuje wysoki (na ogół powyżej 70%) stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami i odczyn kwaśny. 4. Zasobność poziomów murszowych w przyswajalne formy fosforu, potasu i magnezu jest bardzo niska lub niska, miedzi niska, zaś cynku zróżnicowana od niskiej do wysokiej. 5. W badanych glebach procesowi tworzenia się rudy darniowej towarzyszy akumulacja manganu i kobaltu, ale zawartość metali ciężkich utrzymuje się na poziomie charakterystycznym dla gleb niezanieczyszczonych. 0,40 0,03 0,01 LITERATURA CZERWIŃSKI Z. 2 0 0 la: W łaściwości i systematyka gleb żelazowych. Rocz. Glebozn. 52, Suplement: 9-20. CZERWIŃSKI Z. 2 0 0 lb: Pierwiastki śladowe w glebach żelazowych. Rocz. Glebozn. 52, Suplement: 21-28. CZERWIŃSKI Z., KACZOREK D. 1996: Właściwości i typologia gleb wytworzonych z rudy darniowej. Rocz. Glebozn. 47: 97-101. INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA 1990: Zalecenia nawozowe cz. I. Liczby graniczne do wyceny zawartości w glebach makro- i mikroskładników. Seria P(44), Puławy: 26 ss. KALEMBASA D., BECHER M., PAKUŁA K. 2001: Gleby z poziomami żelazistymi w dolinie rzeki Liwiec. Rocz. Glebozn., 52, Suplement: 71-78. MELLER E. 2006: Płytkie gleby organogeniczno-węglanowe na kredzie jeziornej oraz ich przeobrażenia w wyniku uprawy. AR, Szczecin, Rozpr., 233: 1-115. NADANY P., SAPEK A. 2002: Zależność między stężeniem żelaza a absorbancją w wodach gruntowych i powierzchniowych z obiektów gleb torfowych. Rocz. Glebozn. 53, 3-4: 105-112. NIEDŹWIECKI E., WOJCIESZCZUK T., MELLER E., MALINOWSKI R., SAMMEL A. 2006: Chemical properties o f peat-muck soils put into the willow bioenergy crop in the vicinity of Szczecin. W: Chemistry and biochem istry in the agricultural production, environment protection, human and animal health. Henryk Górecki, Zbigniew Dobrzański, Paweł Kafarski (red.) Prague; Brussels: Czech-Pol-Trade, 2006. Chemistry fo r Agriculture 7: 759-765. PIAŚCIK H. 1996: Zmiany zawartości wapnia i żelaza w glebach torfowo-murszowych Pojezierza Mazurskiego. Rocz. Glebozn. 47: 83-88. PRACZ J., PASTUSZKO A. 2001: Właściwości gleb wytworzonych z rudy darniowej w rejonie Legnicy. Rocz. Glebozn. 52, Suplement: 29 40. Dr hab. Edward Meller, prof. ZUT Zakład Gleboznawstwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin