PROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ PROFILAKTYKI CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO NA ROK 2016

PROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ PROFILAKTYKI CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO NA ROK 2016 Starostwo Powiatowe w Łęcznej Łęczna 2016

Opis problemu 1. Problem zdrowotny Stan zdrowia społeczeństwa jest jednym z priorytetowych wskaźników, na podstawie, którego należy planować organizację opieki zdrowotnej, w tym ilość i zakres świadczeń zdrowotnych, jak również liczbę i rozmieszczenie podmiotów udzielających świadczenia medyczne. Oprócz kierunkowych/ specjalistycznych działań związanych z typowymi dla danej jednostki chorobowej świadczeniami zdrowotnymi, niezbędne jest także równoległe realizowanie programów polityki zdrowotnej, mających na celu zminimalizowanie w przyszłości liczby zachorowań. Choroby układu oddechowego są istotnym problemem zdrowotnym w wielu krajach, w tym także w Polsce. Wiąże się to z rosnącą ekspozycją na liczne mikroorganizmy, czynniki toksyczne i alergeny. Za sprawą przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), raka, gruźlicy i zakażeń, stały się drugą przyczyną zgonów, ustępując jedynie chorobom układu sercowo naczyniowego. Jednak w przeciwieństwie do chorób krążenia zapadalność na choroby układu oddechowego systematycznie wzrasta. Wiele schorzeń uwarunkowanych jest długotrwałym narażeniem na szkodliwe czynniki środowiskowe (a zwłaszcza dym nikotynowy). Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia wśród największych problemów zdrowia publicznego wymienia się obok chorób krążenia również nowotwory i choroby układu oddechowego, które powodowane są przez palenie wyrobów tytoniowych, nadmierne spożycie alkoholu, nieprawidłową dietę, zanieczyszczenia środowiska oraz brak aktywności fizycznej. W programie w grupie chorób płuc uwagę skoncentrowano na gruźlicy płuc i nowotworach płuc. Gruźlica zajmuje nadal ważne miejsce w problematyce chorób płuc, ze względu na zakaźny charakter schorzenia. Gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię prątek gruźlicy. Źródłem prątków gruźlicy jest chory wydalający prątki podczas oddychania, mówienia oraz kaszlu. Kropelki z zawartymi prątkami unosząc się w powietrzu, mogą dostać się do płuc kolejnych ludzi wraz z wdychanym powietrzem. Jeden nieleczony chory prątkujący zakaża w ciągu roku średnio od 10 do 15 ludzi. Nie każdy zakażony choruje, ponieważ zachorowania na gruźlicę w dużej mierze uzależnione jest od stanu układu odpornościowego danego człowieka. 10% spośród zakażonych zachoruje na gruźlicę w ciągu swojego życia, z czego 60% przypada na pierwszy rok po zakażeniu. Do rozwoju choroby usposabiają czynniki, które osłabiają nasz układ immunologiczny. Są to niektóre przewlekłe schorzenia, np. cukrzyca, nowotwory, niewydolność serca, niewydolność nerek i wątroby, alkoholizm, nikotynizm, narkomania. Szczególnie podatne na rozwój gruźlicy są osoby zakażone wirusem HIV. Na rozwój gruźlicy wpływ mają także warunki życiowe osoby zakażonej prątkiem. Im gorsze warunki bytowe, tym łatwiej o rozwój choroby. W 2013 roku zarejestrowano w Polsce 7250 zachorowań na gruźlicę, o 292 przypadki mniej niż w 2012 i o 2243 mniej niż 10 lat wcześnie. [1]. Pomimo wielu działań, według opinii ekspertów tempo zapadalności na gruźlicę jest zbyt wysokie, co powoduje, że od krajów o dobrej sytuacji epidemiologicznej dzieli Polskę dystans 25 lat. Polska ze wskaźnikami zapadalności na gruźlicę wynoszącym w 2012 roku 19,6/100 tyś. została zaliczona do krajów o niskiej zapadalności, jednak jest to nadal wskaźnik znacznie wyższy niż średnia w Unii Europejskiej (12,7/100 tys.) [2]. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 2 z 15

Nowotwory złośliwe płuca należą do najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych w Polsce. Nowotwory płuc są chorobą polegającą na niekontrolowanym rozroście złośliwych komórek nowotworowych w tkance płuca. Nowotwór płuc może być wywołany przez wiele rakotwórczych czynników środowiskowych, ale przyczyną większości zachorowań jest palenie papierosów. Rak płuca występuje niemal wyłącznie u palaczy i osób narażonych na bierne palenie. Na świecie notuje się rocznie 1 mln 200 tyś nowych zachorowań na raka płuc, natomiast w Polsce ok. 20 tyś (16 tyś. mężczyzn i ponad 4 tyś. kobiet). Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, Centrum Onkologii Instytutu im. M. Skłodowskiej Curie w Polsce w 2011 r. ogółem na nowotwory złośliwe zachorowało 144 336 osób. Z tego nowotwory złośliwe płuc były główną przyczyną zachorowania u 23%mężczyzn oraz u 9% kobiet. Ryzyko zachorowania na raka płuc jest około 3 razy większe u mężczyzn niż u kobiet. Nikotynowy nałóg pogarsza jakość życia na długo przed śmiercią, powodując także inne schorzenia układu oddechowego (astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, zapalenie oskrzeli i płuc) oraz choroby układu krążenia (udar mózgu, chorobę wieńcową, zawał serca). Wieloletni palacze umierają w młodszym wieku niż osoby wolne od nałogu - połowa z nich żyje o 20-25 lat krócej niż niepalący. Według szacunków amerykańskiego Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom (CDC) palenie papierosów skraca życie mężczyzn o 13,2 lat, kobiet o 14,5 lat. Dym nikotynowy zawiera ponad 7 tys. związków chemicznych. Co najmniej 250 wśród tych substancji jest szkodliwa, a 70 ma działanie rakotwórcze. Palący papierosy wdycha smołę, radioaktywny polon, nikiel, cyjanowodór, formaldehyd, amoniak oraz tlenek węgla, który tworząc z hemoglobiną kompleks zwany karboksyhemoglobiną sprawia, że krew staje się gorzej natleniona. Substancje rakotwórcze z dymu papierosowego mogą inicjować proces nowotworowy. W efekcie powodowanych przez nie uszkodzeń DNA komórki rosną i dzielą się bez ograniczeń. Co więcej, trujące związki chemiczne gromadzą się przez lata w organizmie palacza, potęgują swoje działanie stając się jeszcze bardziej szkodliwe i zwiększając ryzyko zachorowania na nowotwór. Palenie bierne stanowi nie mniejszy problem, ponieważ jest również rakotwórcze. Dym unoszący się z żarzącej się końcówki papierosa jest czterokrotnie bardziej toksyczny niż ten, którym zaciąga się palacz. W zadymionym pomieszczeniu osoba niepaląca wdycha trzy razy więcej tlenku węgla, ponad 10 razy więcej nitrozamin, 15 razy więcej benzenu i nawet do 70-u razy więcej amoniaku, niż podczas aktywnego palenia papierosów. W przypadku podejrzenia nowotworu płuca badanie powinno składać się z wywiadu w kierunku objawów oraz palenia tytoniu, rodzinnego występowania nowotworów i narażenia zawodowego. Nowotwór płuca we wczesnej fazie przebiega najczęściej bezobjawowo. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 3 z 15

2. Epidemiologia Zachorowalność na nowotwory płuc Nowotwory złośliwe płuca stanowią u mężczyzn około 21% zachorowań, u kobiet 9% zachorowań (rys. 1). Rysunek 1. Częstość zachorowań na raka płuca w Polsce w 2010 roku Źródło: http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-oplucnej-pluca-c33-34/ - dostęp z dnia 25.11.2013 r. Większość zachorowań na nowotwory złośliwe płuca występuje po 50 roku życia (96% zachorowań u mężczyzn i 95% zachorowań u kobiet), przy czym około 50% zachorowań u obu płci przypada na populację osób po 65 roku życia (rys. 2). Ryzyko zachorowania na raka płuca wzrasta z wiekiem osiągając szczyt u mężczyzn w ósmej dekadzie życia (455/10 5 ), u kobiet na przełomie szóstej i siódmej dekady życia (100/10 5 ) (rys.2). Rysunek 2. Zachorowalność na raka płuca w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku Źródło: http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-oplucnej-pluca-c33-34/ - dostęp z dnia 25.11.2013 r. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 4 z 15

Umieralność Nowotwory złośliwe płuca powodują u mężczyzn około 31% zgonów, u kobiet 15% zgonów nowotworowych, wyprzedzając tym samym raka piersi (rys. 3). Rysunek 3. Częstość zgonów na raka płuca w Polsce w 2010 roku Źródło: http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-oplucnej-pluca-c33-34/ - dostęp z dnia 25.11.2013 r. Większość zgonów z powodu nowotworów złośliwych płuca występuje po 50 roku życia (zaledwie 5% zgonów odnotowano w młodszym wieku), przy czym ponad 50% zgonów odnotowano po 65 roku życia. Najwięcej zgonów u mężczyzn notuje się w siódmej dekadzie życia, u kobiet na przełomie szóstej i siódmej dekady życia. Ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu wzrasta wraz z wiekiem począwszy od piątej dekady życia i najwyższe wartości osiąga po 70 roku życia u mężczyzn i kobiet (rys. 4). Rysunek 4. Umieralność na raka płuca w Polsce w latach 2008-2010 w zależności od wieku Źródło: http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-oplucnej-pluca-c33-34/ - dostęp z dnia 25.11.2013 r. Zachorowalność na gruźlicę Zachorowalność na gruźlicę w dalszym ciągu jest bardzo duża. Polska ma najgorszy wskaźnik zachorowalności na gruźlicę w całej Europie. Przepisy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakładają na osoby chore na gruźlicę obowiązek leczenia gruźlicy oraz przewidują obowiązek leczenia szpitalnego osób chorych na gruźlicę w okresie wydalania prątków gruźliczych (prątkowania) lub osób z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 5 z 15

Liczba zachorowań W 2011 roku w skali kraju zarejestrowano w sumie 8478 zachorowań, natomiast w 2012 r. 7542, a w 2013 r. 7250. Wyraźna jest tendencja spadkowa. (rys.nr 5) Rysunek 5. Liczba zachorowań na gruźlicę wg wieku w Polsce w latach 2011 2013 Źródło:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup.display?p_id=270645&p_token=0.24882109340886172 4500 Zachorowania na gruźlicę w Polsce 4000 3895 3500 3404 3241 3000 2500 2000 1500 2171 2171 1996 1881 1903 1877 0-14 15-19 20-44 45-64 65 i w ięcej 1000 500 0 111 130 95 166 116 113 2011r. 2012 r. 2013 r. Lata 3. Epidemiologia w województwie lubelskim i powiecie łęczyńskim Zachorowalność na 15 najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn w 2007 r. ( wskaźnik na 100 tysięcy mężczyzn) Przełyk Czerniak skóry Bez określenia umiejscow ienia Chłoniaki Trzustka Mózg Krtań Nerka za w yjątkiem miedniczki nerkow ej Żołądek Białaczki Inny now otw ór skóry Pęcherz moczow y Jelito grube, zgięcie esiczo-odbytnicze, odbytnica Gruczoł krokow y Oskrzela i płuca 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 6 z 15

Zachorowalność na 15 najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet w 2007 r. (wskaźnik na 100 tysięcy kobiet) Jak wskazują powyższe wykresy wśród kobiet co 5 zachorowanie na nowotwór dotyczyło płuc, natomiast wśród mężczyzn zdecydowanie najliczniejszą grupę stanowią zachorowania na nowotwór płuc Bez określenia umiejscow ienia Pęcherzyk żółciow y oraz inne i nie określone części dróg żółciow ych Chłoniaki Nerka za w yjątkiem miedniczki nerkow ej Trzustka Żołądek Mózg Białaczki Szyjka macicy Jajnik Oskrzela i płuca Trzon macicy Inne now otw ory złośliw e skóry Jelito grube, zgięcie esiczo-odbytnicze, odbytnica Sutek 0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00 70,00 80,00 Umieralność na 15 najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn w województwie lubelskim w 2007 r. (wskaźnik na 100 tysięcy mężczyzn) PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 7 z 15

Umieralność na 15 najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet w województwie lubelskim w 2007 r. (wskaźnik na 100 tysięcy kobiet) Mózg Wątroba i przewody wewnątrzwątrobowe Chłoniaki Szpiczak mnogi i nowotwory z komórek plazmatycznych Nerka za wyjątkiem miedniczki nerkowej Pęcherzyk żółciowy oraz inne i nie określone części dróg żółciowych Szyjka macicy Żołądek Trzustka Białaczki Jajnik Oskrzela i płuca Jelito grube, zgięcie esiczo-odbytnicze, odbytnica Bez określenia umiejscowienia Sutek Jak wskazują powyższe wykresy wśród kobiet za zgony na nowotwory złośliwe co 4 dotyczył płuc, natomiast wśród mężczyzn główną przyczyną zgonów nowotworowych jest rak płuca i oskrzeli. Gruźlica W 2008 r. w województwie lubelskim poradnie p/gruźlicze zarejestrowały 661 osób chorych na gruźlicę, o 91 mniej niż rok wcześniej. Współczynnik zapadalności wyniósł 30,6/100 tys. Zmalała również, wartość współczynnika zachorowalności na gruźlicę prątkującą z 19,6 (2007 r.) do 18,1/100 tys. ludności (2008 r.). Najwyższe wskaźniki (na 100 tys. ludności) zachorowalności na gruźlicę ogółem zanotowano w powiatach: tomaszowskim (61,8), krasnostawskim (46,9), kraśnickim i łukowskim (po 43,5). Powiat lubelski, podobnie jak w roku ubiegłym, charakteryzował się najniższymi wskaźnikami zapadalności zarówno na gruźlicę ogółem (4,2/100 tys.), jak i na gruźlicę prątkującą (2,1/100 tys). 4. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego Powiat łęczyński zamieszkuje 57 544 osób (stan na dzień 31.XII.2014 r.) Program zostanie skierowany do osób zamieszkujących powiat łęczyński, które podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie, pobierają emeryturę lub rentę z KRUS i którzy z powodu tego, że nie są na stałe zatrudnieni w żadnym zakładzie pracy nie są kierowani na badania wstępne, kontrolne czy okresowe i nie mają wykonywanych podstawowych badań z tym związanych tj.: np. badanie rtg klatki piersiowej. 5. Dostępne, finansowane ze środków publicznych świadczenia opieki zdrowotnej Badanie radiologiczne klatki piersiowej dostępne i finansowane jest ze środków publicznych na świadczenia opieki zdrowotnej. Program ma za zadnie: - wspierać dostępne świadczenia; - zapewnić dostęp do badań większej liczbie osób wykonujących zawód rolnika; - zwiększyć częstotliwość tego typu badań. 0 5 10 15 20 25 PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 8 z 15

6. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu Wdrożenie niniejszego Programu polityki zdrowotnej dla osób wykonujących zawód rolnika i potencjalnie zagrożonych wystąpieniem chorób nowotworowych układu oddechowego stanowić będzie skuteczne narzędzie do wczesnej diagnozy oraz podjęcia leczenia. Jest również odpowiedzią na potrzeby epidemiologiczne tej części populacji w naszym regionie. Realizacja tego Programu jest odpowiedzią na utrudniony dostęp rolników i ich rodzin do badań diagnostycznych i konsultacji specjalistycznych, gdyż KRUS, w którym są ubezpieczeni nie przewiduje badań okresowych, jak ma to miejsce w przypadku zatrudnionych pracowników. Badania profilaktyczne pozwalają na wczesne wykrywanie chorób lub niekorzystnych tendencji. Są szansą na dłuższe, bardziej komfortowe i świadome życie. Mogą uratować zdrowie, a niekiedy nawet życie. Jest wiele nieinwazyjnych lub prostych badań, które mogą dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia i być sygnałem do podjęcia zmiany stylu życia, szerszej diagnostyki lub leczenia. Zalecane są przez lekarzy, medyczne towarzystwa naukowe i instytucje zajmujące się ochroną zdrowia. Osobom podlegającym regulacjom ujętym w Kodeksie Pracy część z nich wykonywana jest w ramach badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, których koszt ponosi pracodawca. Pracodawca czuwa też nad ich regularnością. Rolnik o badaniach profilaktycznych musi pamiętać sam. Za realizacją niniejszego Programu przemawia również fakt, iż badania profilaktyczne są szczególnie ważne w przypadku często występujących nowotworów i gruźlicy, cechujących się oprócz wysokiej zachorowalności, wysoką umieralnością. Z uwagi na epidemiologię raka płuc oraz gruźlicy brak poprawy efektów leczenia w ciągu ostatnich 40 lat, a także zależność przeżycia od stopnia zaawansowania nowotworu, wprowadzenie badań przesiewowych u osób szczególnie predysponowanych wydaje się uzasadnione. Rak płuca należy do nowotworów, których liczebność w naszym kraju jest znacząca. Dotyczy to zarówno kobiet jak i mężczyzn. Niestety, rozpoznanie we wczesnym etapie choroby ma miejsce tylko u niewielkiej grupy pacjentów. Dzieje się tak dlatego, gdyż nowotwór płuca bardzo długo nie daje objawów klinicznych. W chwili rozpoznania nowotwór często jest na tyle zaawansowany, że leczenie radykalne (zmierzające do wyleczenia) jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. W przypadku tego właśnie nowotworu test diagnostyczny służący badaniom profilaktycznym powinien być tani i bezpieczny, prosty w wykonaniu i możliwy do zastosowania na dużą skalę, aby w efekcie doprowadzić do obniżenia umieralności z powodu diagnozowanej choroby, dlatego w tym celu postanowiono zastosować badanie rtg klatki piersiowej. Powodem, dla którego zdecydowano się na zastosowanie tej metody badań radiologicznych klatki piersiowej są ograniczenia finansowe (zabezpieczona w budżecie powiatu kwota 10.000 zł). Jest to badanie tańsze, które umożliwi przebadanie większej grupy odbiorców programu, co będzie wskazaniem do dalszego leczenia. Program realizowany będzie od września 2016 r. do grudnia 2016 r. przez realizatora wybranego w trybie przewidzianym przez odrębne przepisy, zwanego dalej Świadczeniodawcą. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 9 z 15

I. Cele Programu 1. Cel główny Celem Programu jest zwiększenie dostępności badań radiologicznych klatki piersiowej wśród rolników z powiatu łęczyńskiego. Realizacja programu przyczyni się do obniżenia zachorowalności i umieralności tej części populacji powiatu łęczyńskiego z powodu nowotworów złośliwych płuc i gruźlicy poprzez wczesne wykrycie choroby. 2. Cele szczegółowe a) Wzrost świadomości na temat konieczności wykonywania podstawowych badań kontrolnych w tym badania RTG klatki piersiowej; b) Wzrost świadomości rolników z powiatu łęczyńskiego na temat szkodliwości palenia tytoniu i jego związku z nowotworami płuc i oskrzeli; c) Zachęcenie do zaprzestania palenia tytoniu poprzez edukację; d) Wykonanie badań radiologicznych klatki piersiowej z opisem radiologa; e) Wczesne wykrycie zmian nowotworowych; f) Udzielenie porady lekarskiej Pacjentom, u których wykryto zmiany chorobowe płuc. 3. Oczekiwane efekty a) Zwiększenie świadomości w zakresie konieczności wykonywania badań profilaktycznych RTG klatki piersiowej; b) Zwiększenie świadomości w zakresie szkodliwości palenia, metod zapobiegania i leczenia uzależnienia od tytoniu; c) Zmniejszenie liczby osób palących w powiecie łęczyńskim; d) Wczesne wykrycie ewentualnych zmian chorobowych. 4. Mierniki efektywności odpowiadające celom programu a) Liczba osób, które zadeklarowały chęć udziału w Programie i wypełniły ankietę; b) Liczba osób, u których wykonano badanie RTG klatki piersiowej; c) Liczba osób, u których stwierdzono chorobę nowotworową płuc; d) Liczba osób, u których stwierdzono gruźlicę; e) Liczba osób, u których wykryto inne schorzenie układu oddechowego; f) Liczba osób, które skierowano na bezpłatną wizytę u lekarza specjalisty; g) Liczba osób, które odbyły bezpłatną wizytę u lekarza specjalisty. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 10 z 15

II. Adresaci programu 1. Populacja objęta programem Program zostanie skierowany do osób zamieszkujących powiat łęczyński, które podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie, pobierają emeryturę lub rentę z KRUS i którzy z powodu tego, że nie są na stałe zatrudnieni w żadnym zakładzie pracy nie są kierowani na badania wstępne, kontrolne czy okresowe i nie mają wykonywanych podstawowych badań z tym związanych tj.: badanie RTG klatki piersiowej (według kryteriów określonych w pkt III. 3). W powiecie łęczyńskim znacząca część pracujących osób, bo aż 37% jest zatrudniona w sektorze rolniczym, co obrazuje poniższy wykres. 2. Tryb zapraszania do programu Realizacja zadań wynikających z niniejszego Programu zostanie poprzedzona kampanią informacyjną polegającą na przekazaniu informacji lokalnym władzom niższego szczebla (wójtom). Informacja o możliwości udziału w programie zostanie udostępniona na stronach internetowych i w siedzibie Świadczeniodawcy oraz na stronie internetowej oraz mediach społecznościach Starostwa Powiatowego w Łęcznej oraz tablicach ogłoszeń Starostwa Powiatowego w Łęcznej, w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej, prasie lokalnej. Świadczeniobiorcy do udziału w programie zgłaszają się telefonicznie pod specjalnie do tego celu uruchomioną infolinią w siedzibie Świadczeniodawcy. Program zakłada również możliwość spontanicznego zgłaszania się Pacjentów do udziału w Programie, z tym że w pierwszej kolejności przyjmowani będą Pacjenci, którzy umówili się na badanie telefonicznie. Aby zapobiec korzystaniu ze świadczeń przez osoby przewrażliwione na punkcie własnego zdrowia, a niewymagające badań, wprowadzono ograniczenie, że w badaniu nie mogą brać udziału pacjenci, którzy chorowali na choroby płuc w przeciągu ostatnich dwóch lat i/lub mieli wykonywane badania radiologiczne (zdjęcia rtg, tomografia komputerowa). W przeprowadzeniu diagnozy uprawniającej do uzyskania skierowania na badanie pomocna będzie ankieta (Załącznik Nr 1). PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 11 z 15

III. Organizacja programu 1. Etapy i działania organizacyjne a) Na badania Pacjenci zgłaszają się telefonicznie lub spontanicznie. W pierwszej kolejności przyjmowani są jednak Pacjenci, którzy wcześniej zostali zarejestrowani telefonicznie pod wskazanym nr tel.; b) Warunkiem skorzystania z badania jest posiadanie potwierdzenia aktualnego ubezpieczenia w KRUS, okazanie dowodu tożsamości oraz podpisanie zgody na badanie i przetwarzanie danych osobowych do celów związanych z organizacją badań; c) Wypełnienie przez Pacjenta ankiety (Załącznik Nr 1); d) Uzyskanie zgody Pacjenta na udział w programie oraz przetwarzanie danych osobowych niezbędnych dla potrzeb realizacji i monitorowania programu; e) Skierowanie Pacjenta na badanie RTG klp (Załącznik Nr 2); f) Badanie radiologiczne klatki piersiowej Pacjenta wraz z opisem wykonanym przez specjalistę; g) Odbiór wyników badania RTG klp osobiście przez Pacjentów (Załącznik Nr 3); h) W razie wykrycia zmian chorobowych skierowanie Pacjenta do lekarza specjalisty (Załącznik Nr 4), w razie niestwierdzenia choroby zakończenie Programu przez Pacjenta i wypełnienie przez lekarza druku Informacja dla Pacjenta (Załącznik Nr 3); i) Wizyta Pacjenta u którego wykryto zmiany chorobowe w płucach w poradni pulmonologicznej Świadczeniodawcy, podczas której lekarz wypełnia druk Informacja dla Pacjenta (Załącznik Nr 3); j) Przesyłanie raportów dotyczących populacji objętej programem w celach monitoringu i ewaluacji Programu (Załącznik Nr 5). 2. Planowane interwencje Badanie RTG klatki piersiowej projekcji tylno-przedniej z opisem radiologa i pulmonologa. Zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej to podstawowe badanie obrazowe w diagnostyce chorób układu oddechowego. Przeglądowe zdjęcie RTG w projekcji tylno-przedniej służy ocenie żeber, kręgosłupa piersiowego, obojczyków, łopatek, przepony, śródpiersia (wielkość, kształt cieni serca i dużych naczyń krwionośnych) i miąższu płucnego. 3. Kryteria i sposób kwalifikacji uczestników do programu Do udziału w programie są uprawnione osoby zamieszkujące powiat łęczyński i podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie, pobierające rentę lub emeryturę z KRUS, a także spełniające następujące kryteria dostępu: a) skończyli 45 lat; b) palenie tytoniu przez co najmniej 10 lat, co najmniej 1 paczkę dziennie, lub; c) kaszel trwający powyżej 3 tygodni u osoby powyżej 30 roku życia, lub; d) krwioplucie; Do badania kwalifikują się również pacjenci z nowotworowym wywiadem rodzinnym (nowotwór płuc). PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 12 z 15

Informacja o możliwości udziału w programie zostanie udostępniona na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Łęcznej, Świadczeniodawcy, w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej, prasie lokalnej, a także zostanie przekazana władzom lokalnym niższego szczebla. W badaniu nie mogą brać udziału Pacjenci, którzy chorowali na choroby płucne w przeciągu ostatnich dwóch lat i/lub mieli wykonywane badania radiologiczne (zdjęcia rtg, tomografia komputerowa). Do udziału w Programie nie będą kierowane także kobiety w ciąży z uwagi na szkodliwość promieniowania, które może powodować różnego rodzaju wady u dziecka i wpływać na przebieg porodu. O udziale w Programie decyduje kolejność zgłoszeń. Pacjent zgłasza się w wyznaczonym miejscu w siedzibie Świadczeniodawcy gdzie upoważniony pracownik przeprowadzi wywiad z Pacjentem celem wypełnienia ankiety zgodnie z wzorem stanowiącym Załącznik Nr 1 do niniejszego Programu, przeprowadzi edukację zdrowotną polegającą na poinformowaniu Pacjenta o negatywnych skutkach palenia tytoniu i pozytywnych korzyściach związanych z wykonywaniem badań m.in. badania rtg klatki piersiowej. Ankieta ma na celu uzyskanie informacji o dacie wykonania ostatniego badania rtg klatki piersiowej i jego wyniku, uzależnieniu od tytoniu, rodzinnym występowaniu nowotworów i chorób płuc. Dane zebrane podczas wypełniania ankiety są niezbędne w celu kwalifikacji lub dyskwalifikacji Pacjenta do udziału w Programie. 4. Zasady udzielania świadczeń w ramach programu Na badania rtg klatki piersiowej kierować będzie pracownik wskazany przez Świadczeniodawcę. (Załącznik Nr 2) Badania rtg klatki piersiowej wykonywane będą w siedzibie Świadczeniodawcy. Okres realizacji projektu zaplanowano na wrzesień-grudzień 2016 r. 5. Sposób powiązania działań programu ze świadczeniami zdrowotnymi finansowanymi ze środków publicznych Działania zaplanowane w programie są wsparciem dostępnych już świadczeń udzielanych w ramach umowy zawartej z NFZ. W zależności od uzyskanego wyniku pacjent kierowany będzie do lekarza specjalisty w ramach świadczeń NFZ. Program obejmować będzie także kampanię edukacyjną na temat szkodliwości palenia tytoniu oraz korzyści wynikających z udziału w badaniach profilaktycznych. 6. Sposób zakończenia udziału w programie i możliwości kontynuacji otrzymania świadczeń zdrowotnych Udział pacjenta w Programie w przypadku, gdy nie zostaną stwierdzone zmiany chorobowe płuc zakończy się z chwilą uzyskania wyniku badania radiologicznego klatki piersiowej. W przypadku stwierdzenia występowania nowotworu, gruźlicy lub innej choroby, Pacjent zostanie skierowany na bezpłatną wizytę u lekarza pulmonologa bądź innego specjalisty w siedzibie Świadczeniobiorcy PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 13 z 15

7. Bezpieczeństwo planowanych interwencji Program nie przewiduje stosowania leków. Badanie RTG wykonuje się w pozycji stojącej po uprzednim zdjęciu ubrania z górnej połowy ciała. Jest to zupełnie bezbolesne i nieinwazyjne badanie. Czas napromieniowania podczas wykonywania zdjęcia jest bardzo krótki (kilkaset milisekund), a zastosowanie nowoczesnych aparatów rentgenowskich sprawia, że organizm otrzymuje bardzo małą dawkę promieniowania, co nie zagraża zdrowiu osób dorosłych. Wyjątkiem są kobiety w ciąży, u których nie wolno wykonywać badań RTG. 8. Kompetencje/warunki niezbędne do realizacji programu Program realizowany będzie przez Świadczeniodawcę posiadającego odpowiednie zaplecze techniczne, kadrowe oraz organizacyjne tj. miejsce, odpowiedni sprzęt medyczny do wykonywania badań RTG klp - aparat Siemens Vertix Um oraz zatrudnia lekarzy specjalistów m.in.: radiologa i pulmonologa. Pacjenci będą mogli korzystać ze świadczeń oferowanych w ramach Programu w dni powszednie i w godzinach funkcjonowania Świadczeniodawcy. IV. Koszty 1. Koszty jednostkowe Koszt jednostkowy badania RTG klp z opisem radiologa wynosi 30 zł, ewentualna wizyta Pacjenta w poradni pulmonologicznej odbędzie się w ramach umowy Świadczeniodawcy z NFZ. Planowane koszty całkowite oraz źródła finansowania Koszt Ilość Razem Badania rtg 30 zł 316 9.480 zł Porada u lekarza specjalisty w razie W zależności od W ramach umowy z NFZ wykrycia u Pacjenta potrzeb 0 zł zmian chorobowych Kampania edukacyjna 520 zł 1 520 zł Razem 10.000 zł Program finansowany jest z budżetu powiatu łęczyńskiego. Realizator Programu (Świadczeniodawca) będzie wybrany w drodze konkursu ofert. Świadczeniodawca zobowiązany będzie do sporządzenia sprawozdania merytorycznego oraz finansowego w zakresie wykorzystania środków finansowych oraz liczby osób biorących udział w Programie zgodnie z Załącznikiem Nr 5 do niniejszego Programu. 2. Argumenty przemawiające za tym, że wykorzystanie dostępnych zasobów jest optymalne Zaplanowane na realizację koszty programu są w optymalnej wysokości, gwarantującej szeroki dostęp do programu dla wszystkich potencjalnych pacjentów. PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 14 z 15

V. Monitorowanie i ewaluacja 1. Ocena zgłaszalności do Programu W celu monitorowania realizacji Programu na podstawie Sprawozdania zgodnie z Załącznikiem Nr 5 zostanie określona: a) zgłaszalność do Programu (liczba osób, które zgłosiły się do Programu w stosunku do liczby osób w powiecie, którym Program jest dedykowany); b) liczba osób, u których wykonano badanie radiologiczne klatki piersiowej; c) liczba osób, u których wykryto zmiany chorobowe; d) liczba osób, które wzięły udział w konsultacji lekarskiej. 2. Ocena jakości świadczeń w programie specjalistyczna ocena programu przez lekarza pulmonologa. 3. Ocena efektywności programu a) liczba osób, u których wykryto gruźlicę; b) liczba osób, u których wykryto nowotwory płuc; c) liczba osób, u których wykryto inna chorobę; d) liczba osób skierowanych na wizytę u lekarza specjalisty - pulmonologa. Dane zostaną uzyskane na podstawie raportów z przeprowadzonych badań radiologicznych klatki piersiowej. VI. Okres realizacji projektu Realizację Programu przewiduje się na okres od września 2016 r. do grudnia 2016 r. Piśmiennictwo: 1. Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2013 roku. Korzeniewska Koseła M. red. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa 2014 PROFILAKTYKA CHORÓB PŁUC DLA ROLNIKÓW Z POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO Strona 15 z 15