Jaraczewo 30 czerwca 2018 r.

Uzupełniająca inwentaryzacja przyrodnicza w zakresie występowania ptaków i nietoperzy wykonana dla budynków należących do spółdzielni mieszkaniowej Ujeścisko Wykonał: mgr Bartosz Skrzypczak Jaraczewo 30 czerwca 2018 r. 1

Zawartość 1. Informacje wstępne... 3 2. Celowość przeprowadzenia ekspertyzy ornitologicznej... 3 3. Zakres ekspertyzy... 3 4. Procedura wykonania ekspertyzy... 4 5. Metodyka kontroli ornitologicznej... 4 6. Obiekty ekspertyzy... 4 7. Wyniki.... 6 8. Zalecenia.... 10 8.1. Termin zamierzonych prac budowlanych oraz ich harmonogram... 10 8.2 Działania minimalizujące negatywne skutki oddziaływania zamierzonych prac budowlanych na ornitofaunę.... 10 8.3. Kompensacja utraconych potencjalnych miejsc gniazdowych ptaków przez zamontowanie specjalistycznych budek lęgowych oraz specjalnych schronów.... 11 9. Literatura.... 12 10. Dokumentacja fotograficzna.... 13 2

1. Informacje wstępne Uzupełniająca inwentaryzacja ornitologiczna i chiropterologiczna budynków została przeprowadzona w dniach 4 11 czerwca 2018 roku na podstawie zlecenia wydanego przez spółdzielnie mieszkaniową Ujeścisko z siedzibą przy ulicy Płockiej 6 w Gdańsku. Termin wykonania ekspertyzy pokrywał się ze szczytem sezonu lęgowego ptaków oraz z okresem aktywności nietoperzy w letnich miejscach rozrodu. Działania przeprowadzone podczas kontroli miały zatem na celu głownie wykrycie wszystkich miejsc zajętych przez ptaki oraz wykrycie potencjalnych miejsc lęgowych ptaków oraz kryjówek nietoperzy. 2. Celowość przeprowadzenia ekspertyzy ornitologicznej Projekty realizowane w zakresie termomodernizacji obiektów budowlanych, jak i wszelkie inne prace budowlane i remontowe, muszą być prowadzone zgodnie z ogólnie obowiązującym prawem, między innymi z następującymi aktami z zakresu prawa ochrony przyrody: ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1840, z 2018 r. poz. 650, 663.); ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 142, 10, 650.); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2016 poz. 2183); ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz.U. 2018 poz. 954); Prace budowlane muszą być więc przeprowadzone z uwzględnieniem potrzeb i biologii zwierząt występujących w budynkach (głównie najliczniejszych z nich chronionych prawnie kręgowców: ptaków i nietoperzy). 3. Zakres ekspertyzy Ekspertyza ornitologiczna i chiropterologiczna obejmuje dwie części. Pierwszą jest wykonanie inwentaryzacji obiektu pod kątem występowania potencjalnych siedlisk i miejsc niebezpiecznych dla ptaków i nietoperzy, a także stwierdzenie miejsc zajętych przez ptaki lub nietoperze, określenie gatunków i ich liczebności. 3

Drugą częścią jest zaproponowanie możliwych rozwiązań pod kątem zachowania siedlisk, kompensacji oraz terminarza wykonania tych prac w powiązaniu z harmonogramem i technikami wykonania remontu obiektu. 4. Procedura wykonania ekspertyzy a) Ogólne wizualne sprawdzenie całego obiektu. b) Lokalizacja miejsc i szczelin niebezpiecznych dla ptaków i nietoperzy. c) Lokalizacja miejsc i szczelin możliwych do zasiedlenia przez ptaki i nietoperzy. d) Lokalizacja ewentualnych gniazd, otworów i szczelin zajętych przez ptaki i nietoperzy. e) Sporządzenie szczegółowej dokumentacji fotograficznej. 5. Metodyka kontroli ornitologicznej a) Oględziny budynków przeprowadzono w dniach 4 11 czerwca 2018 r.; b) W czasie kontroli skoncentrowano się na monitorowaniu obiektów pod kątem występowania potencjalnych oraz rzeczywistych miejsc mogących służyć jako siedliska lęgowe ptaków lub kryjówki dla nietoperzy. Sprawdzano m.in.: szczeliny dylatacyjne, szczeliny między płytami, otwory technologiczne, szczeliny za rynnami, szczeliny pod parapetami okiennymi, narożniki okien, otwory wentylacyjne i inne. c) Notowano pojawienie się wszystkich śpiewających samców w obrębie budynku i jego najbliższym otoczeniu, ptaki wlatujące do wszelkich szczelin i otworów znajdujących się w obrębie budynku. d) Stosowany sprzęt: lornetka Delta Forest II 10 x 50; aparat fotograficzny Canon Eos 600D, obiektyw SIGMA 17-70 mm f/2.8-4 MACRO HSM, obiektyw SIGMA 70-200 mm f/2.8; kamera endoskopowa z możliwością rejestracji obrazu. 6. Obiekty ekspertyzy Opinia dotyczyła występowania ptaków i nietoperzy w 20 budynkach należących do spółdzielni mieszkaniowej Ujeścisko w Gdańsku. Budynki te są 3 i 4 kondygnacyjne. Obiekty pokryte są dachami dwuspadowymi oraz wielospadowymi, które pokryte są blachą falistą. 4

1 3 2 4 5 6 7 8 9 18 10 13 11 14 19 16 20 12 15 17 Ryc. 1. Poglądowa mapa z lokalizacją budynków poddanych ekspertyzie. 1- Łódzka 40, 2 Łódzka 42, 3 - Łódzka 46, 4 Łódzka 48, 5 - Łódzka 52, 6 Łódzka 54, 7 Płocka 1, 8 Płocka 3, 9 Gorzowska 1, 10 Gorzowska 3, 11 Ciechanowska 3, 12 Ciechanowska 5, 13 Koszalińska 6, 14 Przemyska 2, 15 Przemyska 4, 16 Kaliska 3, 17 Kaliska 8, 18 Płocka 11, 19 Tarnowska 3, 20 Tarnowska 4. 5

Tabela 1: Zestawienie budynków poddanych ekspertyzie wraz z ich charakterystyką. Budynek Liczba kondygnacji Powierzchnia zabudowy [m 2 ] Płocka 1 3 980 Płocka 3 3 960 Płocka 11 4 500 Gorzowska 1 4 360 Gorzowska 3 4 360 Ciechanowska 3 4 630 Ciechanowska 5 4 470 Koszalińska 6 4 650 Tarnowska 3 4 412 Tarnowska 4 4 700 Kaliska 3 3 600 Kaliska 8 3 360 Przemyska 2 4 630 Przemyska 4 4 390 Łódzka 40 4 570 Łódzka 42 4 570 Łódzka 46 4 400 Łódzka 48 4 570 Łódzka 52 4 400 Łódzka 54 4 570 7. Wyniki. Ponowne kontrole wykazały nowe miejsca gniazdowania, które nie były stwierdzone we wrześniu 2017 roku w 8 z 20 budynkuów. Łącznie podczas ponownych kontroli stwierdzono 8 par ptaków z gatunków; kawka Corvus monedula (3), wróbel zwyczajny Passer domesticus (2), oknówka Delichon urbicum (1), jerzyk zwyczajny Apus apus (1) oraz kopciuszek Phoenicurus ochruros (1). Cyfra w nawiasach oznacza liczbę stwierdzonych par. Poniżej przedstawiono dwie tabele: pierwsza ukazuje wyniki kontrol przeprowadzonych w 2017 roku. Druga przedstawia miejsca gniazdowania w 2017 roku uzupełnione o stwierdzenia z czerwca 2018 roku. 6

Przeprowadzone wieczorne obserwacje nie wykazały aktywności nietoperzy, która wskazywałaby na użytkowanie kontrolowanych budynków jako dziennych kryjówek lub miejsc rozrodu przez te ssaki. Tabela 2: Zestawienie stwierdzonych gatunków w obrębie poszczególnych budynków we wrześniu 2017 roku. Budynek Elewacja Gatunek Liczba Płocka 11 Gorzowska 1 Gorzowska 3 Ciechanowska 3 Ciechanowska 5 Koszalińska 6 3 pozostałości po gniazdach 1 1 1 pozostałość po gnieździe 1 1 Jerzyk 1 Jerzyk 1 Jerzyk 1 Przemyska 4 Płocka 1 Płocka 3 - - - Wróbel 3 Północnowschodnia Północnowschodnia Północnowschodnia Północnowschodnia Tarnowska 3 Kawka 2 Tarnowska 4 Kaliska 3 Północna Kawka 2 Kaliska 8 Wróbel 2 Przemyska 2 - - - 7

Łódzka 40 Łódzka 42 Łódzka 46 Łódzka 48 Łódzka 52 Łódzka 54 1 1 pozostałość po gnieździe Kawka 3 3 3 2 1 pozostałość po gnieździe 8 1 pozostałość po gnieździe 1 1 pozostałość po gnieździe 1 Wróbel 4 Tabela 3: Zestawienie stwierdzonych gatunków w obrębie poszczególnych budynków we czerwcu 2018 roku. Zielonym kolorem zaznaczono stwierdzenia tegoroczne. Budynek Elewacja Gatunek Liczba Płocka 1 Płocka 3 Płocka 11 Gorzowska 1 Gorzowska 3 Północnowschodnia Północnowschodnia Północnowschodnia Kopciuszek 1 Wróbel 3 1 3 pozostałości po gniazdach 1 1 pozostałość po gnieździe 1 1 Jerzyk 1 8

Ciechanowska 3 Ciechanowska 5 Jerzyk 1 Jerzyk 1 Jerzyk 1 Przemyska 4 Łódzka 40 Łódzka 42 Łódzka 46 Łódzka 4 Łódzka 52 Łódzka 54 Północnowschodnia Koszalińska 6 Tarnowska 3 Kawka 2 Tarnowska 4 Kaliska 3 Północna Kawka 2 Kaliska 8 Wróbel 2 Przemyska 2 - - - 1 1 pozostałość po gnieździe Kawka 3 3 3 2 1 pozostałość po gnieździe 8 1 pozostałość po gnieździe 1 1 pozostałość po gnieździe 1 1 9

Wróbel 4 8. Zalecenia. 8.1. Termin zamierzonych prac budowlanych oraz ich harmonogram. Planowany zakres prac obejmujący kompleksową termomodernizację elewacji kontrolowanych budynku bezpośrednio zagraża ptakom chronionym na mocy ustawy o ochronie przyrody. Przed przystąpieniem do prac, należy po sezonie lęgowym zabezpieczyć otwory prowadzące do gniazd, aby uniemożliwić ptakom w następnym roku ich zajęcie. Do zabezpieczenia należy użyć drobnoczkowej siatki stalowej, zaprawy murarskiej lub innej podobnej substancji. Nie należy używać do tego celu pianek poliuretanowych, które mogą być z łatwością wyskubane przez ptaki. Zabezpieczenia należy wykonać poza okresem lęgowym ptaków tj. w okresie od 15 października br. do końca lutego roku poprzedzającego rozpoczęcie prac. Należy uzyskać zmianę decyzji RDOŚ w zakresie nowych wyników na odstępstwo od zakazów w stosunku do dziko żyjących zwierzą objętych ochroną 8.2 Działania minimalizujące negatywne skutki oddziaływania zamierzonych prac budowlanych na ornitofaunę. Otwory wentylacyjne należy zabezpieczyć siatką lub kratką. Otwory w elewacji wykorzystywane przez jerzyki, wróble i kawki, a także te niewskazane w ekspertyzie, należy zabezpieczyć w taki sposób, aby ptaki nie miały możliwości wlotu przez nie. W przypadku gniazd oknówek konieczne jest zrzucenie ich w celu uniknięcia ich ewentualnego zajęcia w kolejnym sezonie lęgowym. Wszystkie wymienione powyżej działania należy przeprowadzić poza sezonem lęgowym ptaków tj. w okresie od 15 października do końca lutego. Wskazany jest kontakt telefoniczny kierownika budowy, inżyniera nadzoru budowlanego lub administratora budynku z ornitologiem w czasie prowadzenia remontu, na wypadek odnalezienia gniazd ptaków niewskazanych w ekspertyzie. W związku z terminem prowadzonych prac, istnieje niewielkie ryzyko odnalezienia zajętego przez ptaki gniazda. W takim przypadku roboty budowlane należy niezwłocznie przerwać, usunąć wszelkie elementy 10

utrudniające dolot do gniazda (rusztowania, siatki, itp. ) i skontaktować się z ekspertem ornitologiem. 8.3. Kompensacja utraconych potencjalnych miejsc gniazdowych ptaków przez zamontowanie specjalistycznych budek lęgowych oraz specjalnych schronów. W związku ze stwierdzeniem miejsc lęgowych ptaków przewiduje się bezwzględną konieczność przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej. Poniżej przedstawiono tabelaryczne zestawienie rodzaju budek i ich miejsca zawieszenia. Ze względu na zdecydowanie większą trwałość należy zastosować budki wykonane z trocinobetonu. W przypadku budek dla wróbla autor ma na myśli podwójne skrzynki lęgowe. Budki należy zawiesić bezpośrednio po zakończeniu prac remontowych. Tabela 4. Zestawienie budek i ich miejsca zawieszenia. Budynek Elewacja Gatunek Liczba budek po aktualizacji Płocka 1 Południowo-zachodnia Wróbel 2 Płocka 3 Drzewo w rejonie budynku Kopciuszek 1 Wróbel 3 Płocka 11 Północno-wschodnia 2 potrójna Gorzowska 1 Północno-wschodnia Jerzyk 1 Gorzowska 3 Północno-wschodnia Jerzyk 1 Ciechanowska 3 Północno-wschodnia Jerzyk 3 Ciechanowska 5 Południowo-wschodnia Koszalińska 6 Północno-zachodnia Tarnowska 3 Południowo-wschodnia Kawka 2 Tarnowska 4 Północno-zachodnia Kaliska 3 Północna Kawka 2 Kaliska 8 Północno-wschodnia Przemyska 4 Północno-wschodnia Północno-zachodnia 1 potrójna (pod okapem, z Łódzka 40 Południowo-wschodnia którego wychodzi rynna) Kawka 3 Łódzka 42 Południowo-wschodnia 2 potrójne (pod okapami, z których wychodzą rynny) Łódzka 46 Południowo-zachodnia 1 potrójna (pod okapem, z którego wychodzi rynna) 11

Północno-zachodnia 3 potrójne (pod okapami, z których wychodzą rynny) 1 potrójna (pod okapem, z Łódzka 48 Południowo-wschodnia którego wychodzi rynna) Łódzka 52 Północno-zachodnia 1 potrójna (pod okapem, z którego wychodzi rynna) Łódzka 54 Południowo-wschodnia Kawka 2 Południowo-wschodnia Wróbel 2 Raz na trzy lata przed sezonem lęgowym należy dokonać zewnętrznych oględzin zamontowanej budki i ocenić jej stan techniczny. W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek wad należy ją bezwzględnie wymienić na nową. Działania takie prowadzić można jedynie przed sezonem lęgowym ptaków. Preferowany producent budek lęgowych: - MKW Pracowania Przyrodniczo-Rolna ( www.mkwpracowania.pl) 9. Literatura. BOCHEŃSKI M., CIEBIERA O., DOLATA P., JERZAK L., ZBYKRYT A., 2013 OCHRONA PTAKÓW W MIEŚCIE Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim. WYLEGAŁA P., JAROS R., DZIĘCIOŁOWSKI R., KEPEL A., SZKUDLAREK R., PASZKIEWICZ R., 2009. Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra. ZYSKOWSKI D., ZIELIŃSKA D., 2014 Przewodnik do inwentaryzacji oraz ochrony ptaków i nietoperzy związanych z budynkami Wydawnictwo Kadruk w Szczecinie 12

10. Dokumentacja fotograficzna. Fot. 1. Widok na północną część elewacji południowo-zachodniej budynku przy ulicy Przemyskiej 4. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania kawek. Fot. 2. Widok na elewację północno-zachodnią budynku przy ulicy Ciechanowskiej 3. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania jerzyków. 13

Fot. 3. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania jerzyków. Fot. 4. Widok na elewację północno-zachodnią budynku przy ulicy Płockiej 1. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania wróbli. 14

Fot. 5. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania wróbli. Fot. 6. Widok na elewację północno-zachodnią budynku przy ulicy Płockiej 3. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania kopciuszka (pod zadaszeniem wejścia do budynku). 15

Fot. 7. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania kopciuszka. Fot. 8. Widok na elewację południowo-wschodnią budynku przy ulicy Łódzkiej 48. Stzrałką zaznaczono miejsce gniazdowania kawek. 16

Fot. 9. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania kawek. Fot. 10. Widok na elewację północno-zachodnią budynku przy ulicy Łódzkiej 52. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania oknówek. 17

Fot. 11. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania oknówek. Fot. 12. Widok na elewację południowo-wschodnią budynku przy ulicy Łódzkiej 54. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania kawek. 18

Fot. 13. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania kawek. Fot. 14. Widok na elewację północno-wschodnią budynku przy ulicy Płockiej 11. Strzałką zaznaczono miejsce gniazdowania wróbli. 19

Fot. 15. Powiększenie z poprzedniej fotografii na miejsce gniazdowania wróbli. 20