SPITSBERGEN HORNSUND

Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND (77 00 N, 15 33 E, 10 m a.s.l.) Wrzesień 2013 September 2013 Redakcja / Editors: Daniel Kępski, Zbyszek Górski

Charakterystyka wybranych elementów meteorologicznych we wrześniu 2013 na tle wartości wieloletnich 1979-2012. Monthly mean and extreme values of meteorological parameters in September 2013 TEMPERATURA POWIETRZA / AIR TEMPERATURE [ C] 2013 1978-2012 średnia miesięczna / monthly mean 4,5 1,5 maksymalna / maximum 9,3 (4;18.09) 10,7 (14.09.2001) minimalna / minimum -2,4 (26.09) -11,2 (22.09.1988) minimalna przy gruncie / minimum near the ground -2,9 (26.09) -19,6 (20.09.1978) maks. amplituda dobowa / max daily amplitude 5,9 (13.09) 11,4 (24.09.1983) CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE / AIR PRESSURE [hpa] (0 m a.s.l.) średnie miesięczne / monthly mean 1015,3 1008,0 maksymalne / maximum 1035,5 (24.09) 1034,3 (20.09.1992) minimalne / minimum 1000,4 (8.09) 967,2 (03.09.1999) maks. wartość tendencji za 3h / max tendency per 3h 3,3 (30.09) 8,7 (13.09.1984) PRĘDKOŚĆ WIATRU / WIND SPEED [m/s] średnia miesięczna / monthly mean 6,3 4,6 maks. średnia w obserwacji / max mean at observation 16 (21.09) 21 (08.09.1999) maks. poryw / max wind gust 29 (21;22.09) - dni z wiatrem silnym / days with strong wind [ 10m/s] 13 9 WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA / RELATIVE HUMIDITY [%] średnia miesięczna / monthly mean 84 82 minimalna w obserwacji / minimum at observation 67 (11.09) 36 (28.09.1985, 28.09.2002) OPADY I POKRYWA ŚNIEŻNA / PRECIPITATION AND SNOW COVER suma miesięczna / monthly precipitation [mm] 78,7 68,3 maks. suma dobowa / max daily precipitation [mm] 21,8 (30.09) 59,8 (02.09.2012) dni z pokrywą śnieżną / day with snow cover - 3 maks. wys. pokrywy śnieżnej / max snow depth [cm] - 18 (22.09.1988) usłonecznienie / total sunshine [h] 98,9 72,3 średnie zachmurzenie / mean cloud cover [%] 79 81

Zestawienie dobowych wartości wybranych elementów meteorologicznych we wrześniu 2013. Daily values of selected meteorological parameters in September 2013. Dzień Day średnia dobowa daily mean Temperatura powietrza Zachmurzenie Usłonecznienie Prędkość wiatru Ciśnienie Wilgotność Cloud cover Opady Total sunshine Air temperature Pressure Humidity Precipitation [hpa] Wind speed [%] [%] [mm] [h] [ C] [m/s] max min min. przy gruncie min near the ground średnie dobowe daily mean średnia dobowa daily mean maks. poryw max gust średnia dobowa średnie dobowe suma dobowa suma dobowa daily mean daily mean daily total daily total 1 3,3 4,5 2,1 1,9 1016,3 1,8. 85,5 89. 1,0 2 3,5 4,7 2,4 2,7 1015,4 2,1. 88,6 92 0,0 0,5 3 5,5 7,8 2,8 2,7 1011,0 7,6 20 84,1 92 4,7 0,0 4 7,0 9,3 4,7 4,9 1007,8 4,3 12 87,4 92 3,1 5,3 5 5,3 6,3 4,8 3,9 1004,8 6,4 14 88,5 94 5,8 0,0 6 5,1 5,9 4,3 3,4 1004,8 6,9 15 82,9 97 1,6. 7 5,2 6,0 4,5 3,9 1004,0 5,0 14 87,4 92 5,0 0,4 8 5,4 6,7 4,7 4,1 1005,0 5,1 14 90,9 94 6,0 0,9 9 5,3 7,0 3,9 3,6 1010,8 4,9 11 90,4 97 1,9 0,5 10 3,7 4,7 2,5 1,4 1010,6 10,4 25 81,6 100 7,0. 11 3,6 5,0 2,4 1,3 1004,0 2,8 8 75,6 72. 9,6 12 3,4 5,0 1,8 0,8 1005,8 5,0. 88,6 95 1,2. 13 6,9 8,4 2,5 2,5 1003,1 6,3 14 88,0 95 14,4. 14 5,5 7,6 3,5 3,5 1004,4 3,1 8 87,8 91 2,9 2,8 15 4,7 6,0 2,5 0,5 1007,4 4,9. 77,5 75 0,0 2,7 16 4,5 5,7 3,6 3,2 1013,1 9,6 23 77,1 75. 5,3 17 5,6 8,0 4,1 3,7 1010,9 10,3 23 83,1 69. 5,0 18 6,2 9,3 4,7 3,7 1012,8 7,8. 83,4 38. 6,6 19 7,5 8,9 4,6 4,2 1017,0 9,3 22 85,5 47. 10,0 20 7,3 9,2 5,5 5,4 1019,0 11,6 24 85,6 63. 10,2 21 5,9 7,0 5,0 4,8 1020,2 13,4 29 84,5 83 0,0 0,9 22 5,4 7,0 4,0 3,4 1022,8 10,5 29 76,0 84 0,4 6,2 23 4,0 6,3 2,8 1,9 1032,3 6,8 17 78,0 69 0,0 6,7 24 0,6 3,1-0,2-0,4 1034,8 2,4. 81,8 66 0,0 0,8 25-1,3 0,0-2,3-2,5 1032,4 3,8. 87,8 39. 9,4 26-0,1 0,9-2,4-2,9 1030,6 4,9 12 81,5 25. 6,6 27 2,9 3,9-0,5-1,1 1029,2 6,5 13 81,3 83. 3,3 28 4,0 4,6 3,2 2,6 1027,0 5,9 12 79,1 80 0,2 4,2 29 4,9 6,6 3,5 3,0 1024,3 3,9. 83,1 92 2,7. 30 5,0 6,1 3,5 4,0 1018,3 4,9 14 84,6 97 21,8. śred. mean 4,5 1015,3 6,3 83,9 79 suma total 78,7 98,9 min -1,3-2,4-2,9 max 7,5 9,3 29 21,8 10,2

10 [ C] Średnia, minimalna i maksymalna dobowa temperatura powietrza [ C] Daily mean and extreme values of air temperature [ C] 8 6 4 2 0-2 -4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 dni średnia dobowa maksymalna minimalna [mm] 25 20 15 10 5 Średnie dobowe ciśnienie powietrza na poz. morza oraz dobowa suma opadów Daily mean air pressure (0 m asl) [hpa] and daily total precipitation [mm] [hpa] 1040 1030 1020 1010 1000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 opady ciśnienie 990 dni [m/s] 30 Średnia dobowa prędkość wiatru oraz maksymalny dobowy poryw [m/s] Daily mean wind speed and maximum wind gust [m/s] 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 średnia porywy dni

NW Częstość występowania kierunków wiatru [%] Frequency of occurance of wind directions [%] N NNW 60 NNE 50 40 NE WNW 30 20 ENE 10 W 0 E WSW ESE SW SE SSW SSE S cisze/calm - 2% KOMENTARZ OBSERWATORA Wrzesień 2013 r. ze średnią temperaturą 4,5 C, przekroczył o dokładnie 3 C średnią wieloletnią dla tego miesiąca, wyrównując tym samym rekord średniej temperatury z 1990 r. Był to już 4 z kolei miesiąc z wyjątkowo wysoką średnią temperaturą miesięczną. Uwagę zwraca przede wszystkim nierównomierne rozłożenie temperatury tego miesiąca. O ile pierwsze dwie dekady należy uznać za stabilne termicznie, co jest charakterystyczne dla okresu letniego w Hornsundzie, o tyle ostatnia dekada przyniosła dość duże wahania temperatury i pierwsze po okresie letnim dni ze średnią temperaturą dobową poniżej 0 C (25 i 26.09). Zanotowano też wtedy 4 dni z przymrozkiem (24-27.09) Pod względem opadów wrzesień nie wyróżniał się na tle średnich wartości dla tego miesiąca. Suma opadów wyniosła 78,7 mm z czego ponad 25% (21,8 mm) spadło ostatniego dnia września. Przeważały opady w formie ciekłej, ale wśród 23 dni z opadem zanotowano po dwa z opadem mieszanym (10 i 11.09) i stałym (24 i 25.09). Znikome opady śniegu, które wtedy wystąpiły, w połączeniu z ujemną temperaturą powietrza doprowadziły do długiego, bo aż trzydniowego zalegania na powierzchni śladu śniegu. Na szczególną uwagę zasługuje jednak

4 września, kiedy zaobserwowano 5 minutowy opad krupy lodowej z bardzo rzadkiej w rejonach polarnych chmury burzowej Cumulonimbus. Analizowany miesiąc należy zaliczyć do znacznie bardziej wietrznych niż zazwyczaj. Średnia prędkość wiatru wyniosła w tym miesiącu 6,3 m/s czyli niemal 2 m/s więcej niż przeciętnie. Zaobserwowano też więcej niż zwykle dni z silnym wiatrem (>10 m/s), gdyż tych było 13, gdy zazwyczaj występuje 9 takich dni. Warto też zwrócić uwagę na dużą porywistość wiatru we wrześniu, gdyż jedynie w ciągu 8 dni nie zaobserwowano porywów wiatru. Średnie ciśnienie września 2013 r. ukształtowało się na poziomie 1015,3 hpa co jest wartością sporo wyższą niż przeciętne 1008,0 hpa. Zanotowano też nowy rekord ciśnienia maksymalnego dla września 1035,5 hpa, przekraczając poprzedni rekord dla tego miesiąca o ponad 1hPa. Wartość tą zanotowano 24.09. Ciekawy jest również fakt, że ciśnienie zredukowane do poziomu morza ani razu nie spadło poniżej 1000 hpa. Analizowany miesiąc można podzielić na dwa, mniej więcej równe, okresy baryczne. Pierwszą połowę września charakteryzowało bowiem stosunkowo niskie ciśnienie, po którym zaczął się powolny wzrost tego parametru, wraz z dostaniem się Spitsbergenu w zasięg oddziaływania silnego wyżu znad bieguna północnego. Znalazło to odzwierciedlenie w pozostałych parametrach meteorologicznych, przynosząc rozpogodzenie i stopniowe ochłodzenie. Tak samo niższe niż zwykle zachmurzenie i wyższe usłonecznienie września 2013 r. można wiązać z kształtowaniem pogody przez antycyklon w drugiej części miesiąca. Średnia wilgotność względna września 2013 r. wyniosła 84% i była wyższa o 2 punkty procentowe niż przeciętnie w tym miesiącu. Co jednak ciekawsze najniższa zanotowana wartość wilgotności z obserwacji terminowej wyniosła 67%, co stanowiło najwyższe minimum w wieloleciu 1978-2013. Z pozostałych zjawisk częste były tęcze zaobserwowano je aż w ciągu 7 dni. W ciągu 6 pogodniejszych dni zanotowano zorze polarne o słabym natężeniu. Raz wystąpiła rosa, trzykrotnie szron. W ciągu całego miesiąca nie wystąpiła ani jedna mgła. OBSERVERS COMMENT September 2013 with the monthly mean temperature 4,5 C exceeded by more than 3 C the average monthly temperature of this month. This value was the record alignment of monthly mean temperature from 1990. September 2013 was the fourth consecutive month with exceptionally high mean temperature. Attention shall be paid primarily in irregular temperature distribution of this month. The first two decades should be described as a stable in temperature, which is a typical situation during summer period, but the last decade brought quite big temperature fluctuations and first days after summer with daily mean temperature below 0 C (25 and 26.09). It was also observed 4 days with minimum air temperature below 0 C (24-27.09). In terms of precipitation, September didn t stand out from the average value for this month. The sum of precipitation amounted 78,7 mm, of which more than 25% (21,8 mm) has fallen in

the last day of September. Most of precipitation had liquid form, but amongst 23 days with precipitation, two days were noted with mixed rain and snow (10 and 11.09) and also two days with snowfall (24 and 25.09). These weak snowfalls in combination with sub-zero temperatures led to a long, three-day long trace of snow covering the ground surface. Especially noteworthy, however, was the 4th of September, when five-minutes long fall of small hail from Cumulonimbus clouds was observed, which is very rare in polar regions. Analyzed month was far more windy than usual. Monthly mean wind speed amounted 6,3 m/s, which is almost 2 m/s more than ordinary. More days than usual were observed with strong wind (>10 m/s). There were 13 such days, when typical value for this month is 9. It should also be noted that wind was especially gusty this September, because only in 8 days of total wind gusts were not observedt. Mean pressure of September 2013 was 1015,3 hpa, which is value much higher than typical 1008,0 hpa. There has been a new record for the maximum pressure for September - 1035.5 hpa, surpassing the previous record for the month by more than 1 hpa. This value was observed on 24.09. Interesting is the fact, that the pressure reduced to sea level in September 2013 did not drop below 1000 hpa. Analyzed month can be divided, onto almost equal two parts. First half of September was characterized by relatively low air pressure, after which slowly increase in this parameter began, when Spitsbergen gets in the range of the strong high pressure system over the North Pole. This was also reflected in other meteorological parameters, longer sunshine duration and gradual decrease in temperature. Likewise, lower than usual cloudiness and higher insolation in September 2013 should be assiociated with the anticyclonal weather in the second part of the month. Mean relative humidity in September 2013 amounted 84% and was higher by 2 percent points than the average for this month. What is also interesting is that the lowest observed humidity was 67%, what is the highest September minimum in years 1978-2013. From other meteorological phenomena, the rainbows were quite frequent, and were observed in 7 days. In six less cloudy days, aurora borealis was observed, but was not intensive. Dew occurred once and hoarfrost three times. During all month fog was not observed at the station.

FOTOGRAFIE: Fot. 1. Wypiętrzające się chmury Cumulus po południowej stronie fiordu Hornsund. Wkrótce powstanie Cumulonimbus, który da krótkotrwały opad krupy lodowej 4.09.2013 (D. Kępski) Fot. 1. Growth of Cumulus clouds at the south part of Hornsund fiord. Soon the Cumulonimbus cloud will be formed and give short-term falls of small hail 4.09.2013 (D. Kępski) Fot. 2. Tęcza nad Polską Stacją Polarną 8.09.2013 (K. Jankowska) Fot. 2. Rainbow over the Polish Polar Station 8.09.2013 (K. Jankowska)

Fot. 3. Wał fenowy nad pasmem Sofiekammen 28.09.2013 (D. Kępski) Fot. 3. Foehn wall over the mountain range Sofiekammen 28.09.2013 (D. Kępski)