WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT INSPEKCJI HANDLOWEJ

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT INSPEKCJI HANDLOWEJ we WROCŁAWIU 50-069 Wrocław, ul. Ofiar Oświęcimskich 15A tel. (071) 344-20-30, 38, 39; fax. (071) 344-26-02 SPRAWOZDANIE DOLNOŚLĄSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA INSPEKCJI HANDLOWEJ WE WROCŁAWIU Z KONTROLI JAKOŚCI PALIW CIEKŁYCH W RAMACH SYSTEMU MONITOROWANIA I KONTROLOWANIA JAKOŚCI PALIW W ROKU 2009 NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO WROCŁAW 2010 1

Rok 2009 był kolejnym okresem funkcjonowania Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw, którego podstawę prawną stanowiła ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200 ze zmianami). Ww. ustawa obejmowała cały łańcuch dystrybucji paliw i biopaliw ciekłych począwszy od producenta paliwa poprzez hurtownie i bazy paliw a skończywszy na stacjach ogólnodostępnych i zakładowych. Dodatkowo ustawa wprowadziła możliwość kontrolowania paliwa dostarczanego do stacji i baz paliw transportem drogowym autocysterny (przy asyście i na wniosek Policji). System Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw dotyczył kontroli: jakości paliw ciekłych, takich jak benzyny i olej napędowy, jakości biopaliw ciekłych także tych powszechnie dostępnych tj.: estrów stanowiących samoistne paliwo, oleju napędowego o zawartości 20% estrów oraz biopaliw używanych w wybranych flotach pojazdów a także wytwarzanych przez rolników na własny użytek, jakości gazu skroplonego (LPG) i gazu sprężonego (CNG), zawartości siarki w lekkich olejach opałowych, jakości paliw u producentów wytwarzających paliwa i przedsiębiorców magazynujących paliwa, jakości paliw będących w transporcie samochodowym i kolejowym na wniosek i przy udziale policji, oznakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych u właścicieli i użytkowników wybranych flot, a także oznakowania zbiorników, w których magazynowane są biopaliwa ciekłe przeznaczone dla wybranych flot pojazdów. Ponadto, na podstawie ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169, poz. 1199 ze zmianami), objęto również kontrolą: oznakowanie dystrybutorów do biopaliw ciekłych na stacjach zakładowych, zamieszczanie czytelnych informacji o dostępności biopaliw ciekłych na stacjach paliwowych prowadzących obrót ww. paliwami. W trakcie kontroli prowadzonych w roku 2009, oprócz wiodącej ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, miały zastosowanie także inne akty prawne, takie jak m.in.: ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej ( tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1219), ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 tekst jednolity ze zm.), ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169 poz. 1199 ze zm.), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 września 2007 r. w sprawie sposobu monitorowania jakości paliw ciekłych, biopaliw ciekłych, a także wzorów raportów dotyczących tych paliw oraz gazu skroplonego (LPG) i sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 189, poz. 1354), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 221, poz. 1441), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 listopada 2006 r. w sprawie metod badania jakości paliw ciekłych (Dz. U. Nr 220, poz. 1606), 2

rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 1 września 2009 r. w sprawie sposobu pobierania próbek paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 147, poz. 1189), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 18, poz. 98), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 lutego 2007 r. w sprawie metod badania jakości biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 44, poz. 281), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 251, poz. 1851), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2007 r. w sprawie sposobu pobierania próbek gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 44, poz. 279), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie metod badania jakości gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 59, poz. 399); rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 251, poz. 1850), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań jakościowych dotyczących zawartości siarki dla olejów oraz rodzajów instalacji i warunków, w których będą stosowane ciężkie oleje opałowe (Dz. U. Nr 4, poz. 30), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 lutego 2007 r. w sprawie sposobu pobierania próbek lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. Nr 41, poz. 261), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 lutego 2007 r. w sprawie metod badania jakości lekkiego oleju opałowego, ciężkiego oleju opałowego oraz oleju do silników statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. Nr 41, poz. 262), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych stosowanych w wybranych flotach oraz wytwarzanych przez rolników na własny użytek (Dz. U. Nr 24, poz. 149), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2007 r. w sprawie sposobu pobierania próbek biopaliw ciekłych u rolników wytwarzających biopaliwa ciekłe na własny użytek (Dz. U. Nr 24, poz. 150), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 6 lipca 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania dystrybutorów zaopatrujących wybrane floty w biopaliwo ciekłe oraz zbiorników, w których magazynowane są biopaliwa ciekłe przeznaczone dla wybranych flot (Dz. U. Nr 128, poz. 896). rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2009 r. w sprawie wzoru legitymacji służbowej pracowników Inspekcji Handlowej oraz trybu jej wydawania i wymiany oraz wzorów protokołu kontroli, protokołu oględzin i protokołu rozprawy (Dz. U. Nr 127, poz. 1056), rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2002 r. w sprawie szczegółowego trybu pobierania i badania próbek produktów przez organy Inspekcji Handlowej (Dz. U. Nr 57, poz. 522), rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie sposobu oznakowania dystrybutorów do sprzedaży biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 51, poz. 499 ze zm.), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 19 maja 2009 r. w sprawie metod badania sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz. U. Nr 84, poz. 706). W roku 2009 Minister Gospodarki nie wydał jeszcze: rozporządzenia w sprawie sposobu pobierania próbek sprężonego gazu ziemnego (CNG). * * * * * * * * * 3

W 2009 roku podstawą prawną przeprowadzania przez organy Inspekcji Handlowej kontroli jakości paliw ciekłych u przedsiębiorców, biopaliw ciekłych u właścicieli lub użytkowników wybranej floty oraz biopaliw ciekłych u rolników wytwarzających je na własny użytek oraz prawidłowości oznakowania zbiorników, w których magazynowane są biopaliwa ciekłe przeznaczone do wybranych flot u przedsiębiorców był art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200 ze zmianami). Natomiast kontrole w zakresie zamieszczania czytelnych informacji o dostępności biopaliw ciekłych na stacjach paliw prowadzących obrót ww. paliwem oraz prawidłowości oznakowania dystrybutorów do biopaliw ciekłych w stacjach paliwowych i w stacjach zakładowych był przeprowadzane na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. Nr 169, poz. 1200 ze zmianami) w związku z art. 27 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169 poz. 1199 ze zmianami). Do przeprowadzenia kontroli polegającej na pobieraniu próbek i badaniu dokumentów w zakresie pochodzenia i jakości badanego paliwa nie miały zastosowania przepisy art. 79 ust. 1 i 4-7 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, które dotyczyły zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrole zlecane były przez Zarządzającego Systemem Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw, tj. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który realizował swoje ustawowe zadania przy pomocy Departamentu Inspekcji Handlowej przy UOKiK oraz właściwych miejscowo Wojewódzkich Inspektorów. Do marca 2009 roku obowiązywały stałe imienne upoważnienia do kontroli jakości paliw, które upoważniały do podjęcia czynności kontrolnych bez uprzedniej weryfikacji danych przedsiębiorcy prowadzącego daną stację paliw. Od marca 2009 roku kontrolę jakości paliw wszczynał i prowadził inspektor IH na podstawie, wydanego przez Wojewódzkiego Inspektora IH we Wrocławiu, pisemnego upoważnienia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw po uprzedniej weryfikacji danych przedsiębiorcy prowadzącego stację z danymi zawartymi w upoważnieniu. W przypadku braku zgodności ww. danych, inspektorzy ustalali przedsiębiorcę prowadzącego stację przekazując te dane do Departamentu Inspekcji Handlowej przy UOKiK i odstępowali od czynności kontrolnych. Procedura kontroli realizowanych w 2009 r. przez tut. Inspektorat Inspekcji Handlowej wyglądała następująco: O terminie kontroli jakości paliw Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie informował z kilkudniowym wyprzedzeniem, celem odpowiedniego przygotowania technicznego, logistycznego oraz zabezpieczenia środków transportowych, W dniu kontroli z Wojewódzkim Inspektorem Inspekcji Handlowej kontaktował się specjalista Departamentu Inspekcji Handlowej UOKiK uzyskując dane inspektorów uczestniczących w kontroli, numery telefonów kontaktowych oraz przekazując dane adresowe ogólnodostępnych stacji paliw, zakładowych bądź hurtowni paliw przewidzianych do kontroli w zakresie jakości paliw w danym dniu, 4

Po przybyciu na wskazaną stację paliw lub hurtownię paliw kontrolujący okazywali legitymacje służbowe, upoważnienie wystawione przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej we Wrocławiu do kontroli jakości paliw ciekły i biopaliw ciekłych. Dokonywano weryfikacji danych stacji wskazanych w upoważnieniu z danymi prowadzącego stację paliw, ustalano osobę upoważnioną do reprezentowania firmy w trakcie kontroli a także rodzaje oferowanych lub gromadzonych paliw. Dokonywano pomiarów stanów ilościowych paliw w zbiornikach, z których poprzez dystrybutor lub bezpośrednio ze zbiornika, pobierano próbki paliw. Ważnym elementem było również określenie rodzajów odmierzaczy paliw znajdujących się na stacjach, rodzaje i wielkości zbiorników w hurtowniach lub bazach paliw a także, w miarę możliwości, odczytanie wskazania liczydeł litrowych odmierzaczy paliw, Po ustaleniu ww. danych inspektorzy przystępowali do pobierania prób paliw wskazanych wcześniej przez specjalistę Wydziału Paliw Departamentu Inspekcji Handlowej przy UOKiK, Próby paliw z dystrybutorów inspektor pobierał do schłodzonych 5 litrowych metalowych pojemników po około 4 litry próbki podstawowej i około 4 litry próbki kontrolnej danego produktu. Przed pobieraniem prób paliw oczyszczano końcówkę przewodu wlewowego odmierzacza paliw a następnie przepłukiwano ją ok. 4 litrami danego produktu. Do pobierania prób benzyn pobierający paliwo używał specjalnej przystawki, która ograniczała utratę lekkich frakcji benzyn ważnych do określenia prężności par. Od października 2009 roku na potrzeby badania prężności par pobiera się dodatkowo, do litrowych pojemników ze stali nierdzewnej, próbkę i próbkę kontrolną benzyn. W przypadku baz i hurtowni paliw procedura kontroli jakości paliw była o wiele bardziej złożona, gdyż są to tereny o szczególnym rygorze bezpieczeństwa. W pobliżu zbiorników i instalacji przeładunkowych nie można używać telefonów komórkowych ani jakichkolwiek urządzeń mogących wytworzyć tzw. iskrę krzesaną. Poruszanie się po takiej hurtowni lub bazie paliw jest możliwe po odpowiednim zapoznaniu się z terenem, w specjalnej odzieży antyelektrostatycznej, według regulaminów BHP i Ppoż. panujących w tych placówkach. Pobieranie próbek paliw jest możliwe tylko przez osoby posiadając specjalistyczne badania lekarskie do pracy na wysokościach i w kontakcie z oparami benzyn oraz odbyte szkolenia uprawniające do pobierania próbek paliw ze zbiorników nadziemnych i podziemnych. Próbki paliw ze zbiorników, po uwzględnieniu: rodzaju zbiornika, rodzaju instalacji oraz warunków technicznych i pogodowych, pobiera się za pomocą zgłębnika (bardzo często) lub jeżeli na to pozwala budowa zbiornika koszem z butelką szklaną. 5

Na terenie województwa dolnośląskiego w roku 2009 próby paliw, ze zbiorników znajdujących się w hurtowniach i bazach paliw, pobierane były w dwojaki sposób: - w przypadku zbiorników cylindrycznych leżących podziemnych lub nadziemnych próbki paliw pobierane były w uzależnieniu od procentowego napełnienia danego zbiornika w kolejności od lustra cieczy do dna zbiornika. W przypadku próbek oleju napędowego, po zbadaniu jego jednorodności, można było pobrać próbkę ogólną z pobranych próbek punktowych o odpowiedniej ilości i z odpowiednich poziomów zbiornika. W przypadku próbek benzyn, z uwagi na wysoką lotność tegoż produktu i możliwość utraty lekkich frakcji, pobierano próbki punktowe bez możliwości złożenia próbki ogólnej, którą to próbkę komponowano w odpowiednich ku temu warunkach laboratoryjnych. - w przypadku zbiorników cylindrycznych stojących nadziemnych próbki paliw inspektor pobierał, z odpowiedniego punktu na dachu zbiornika, od lustra cieczy do dna zbiornika. Od tego jaka jest wysokość słupa cieczy w zbiorniku zależało pobieranie próbek punktowych z odpowiednich poziomów, tj.: górnego, środkowego i dolnego. I tak samo, jak w przypadku zbiorników cylindrycznych leżących, próbki punktowe oleju napędowego można było skomponować w próbkę ogólną natomiast próbki benzyn jedynie w warunkach laboratoryjnych. Po pobraniu przez inspektorów, próbki paliw były plombowane i oznaczane kodami nadawanymi przez Zarządzającego Systemem Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw. Z ww. czynności kontrolujący sporządzali protokół pobrania próbek paliw oraz protokół kontroli pozostawiając po jednym egzemplarzu kontrolowanemu lub jego przedstawicielowi a drugi dołączając do akt kontroli. W przypadku nieobecności właściciela firmy lub osoby upoważnionej do reprezentowania firmy, dokumentację z kontroli podpisywał pracownik stacji uczestniczący podczas kontroli. Cała dokumentacja wraz z upoważnieniem przesyłana była do siedziby kontrolowanego listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Po skończonych kontrolach pobrane próbki i próbki kontrolne paliw przekazywano do akredytowanego laboratorium wyznaczonego przez Zarządzającego Systemem. Po uzyskaniu z laboratorium wyników badań pobranych próbek, tut. Inspektorat przekazywał je do siedziby kontrolowanego przedsiębiorcy listem poleconym za potwierdzeniem zwrotnym. W sytuacji, gdy badania próbek paliw nie wykazały przekroczenia wymagań jakościowych, postępowanie administracyjne kończyło się wraz z przekazaniem wyników badań przedsiębiorcy. 6

Jednakże w przypadku negatywnych wyników badań, inspektorzy udawali się do kontrolowanego celem zapoznania z negatywnymi wynikami badań, ustalano wielkość i ilość dostaw kwestionowanego paliwa od dnia pobrania próbki podstawowej do dnia zapoznania z wynikami badań, odbierano wyjaśnienia od przedsiębiorcy odnośnie okoliczności zaistniałej sytuacji związanej ze złą jakością paliwa. Z powyższych ustaleń sporządzano protokół kontroli, w który określano 7 dniowy termin złożenia wniosku o przebadanie próbki kontrolnej kwestionowanego paliwa. W sytuacji gdy próbka kontrolna spełniała wymagania jakościowe, przedsiębiorcy przekazywano wyniki badań i nie ponosił on z tego tytułu żadnych konsekwencji karnych oraz administracyjnych. Gdy wyniki badań próbki podstawowej i badania próbki kontrolnej w przypadku złożenia wniosku, wykazały niewłaściwą jakość tut. Inspektorat kierował do właściwej miejscowo Prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa a także informowano o stwierdzonych nieprawidłowościach Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i właściwe miejscowo organy Urzędu Celnego i Urzędu Kontroli Skarbowej. Ponadto Prezes UOKiK wszczynał wobec przedsiębiorcy postępowanie o obciążenie kosztami badań próbki, która wyszła negatywnie. Gdy badania wykazały niewłaściwą jakość pobranej próbki lub próbek paliw, inspektorzy tut. Inspektoratu podejmowali czynności w celu ustalenia dostawcy kwestionowanego paliwa i kontroli tzw. łańcucha dostaw, kończąc go u przedsiębiorcy, który posiadał w swoim zakresie zbiorniki do gromadzenia paliw. W przypadku kontroli jakości paliw na stacjach zakładowych procedura pobierania prób paliwa przebiega identycznie jak w przypadku stacji ogólnodostępnych kiedy stacja posiadała odmierzacz paliwa lub jak w przypadku hurtowni i baz paliw kiedy znajdował się na terenie firmy zbiornik. W roku 2009 nie kontrolowano stacji zakładowych. Rok 2009 był kolejnym, w którym przeprowadzano kontrole jakości gazu skroplonego (LPG) w ramach Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw. Procedura pobierania próbek gazu skroplonego przypominała swoja metodyką kontrole jakości oleju napędowego i benzyn z tą różnicą, iż do pobierania używany był specjalistyczny sprzęt i próbniki. Z uwagi na fakt, iż gaz skroplony LPG tankowany jest do samochodów pod ciśnieniem, tak i sprzęt używany do pobierania musiał być wykonany z materiałów odpornych na wysokie ciśnienie oraz w wysokiej klasie odporności na absorpcję cząsteczek gazu. Procedurę pobierania próbek gazu można było podzielić na trzy etapy: I etap przygotowanie instalacji i próbników do pobierania próbek, polegające na: 7

- odpowiednim ulokowaniu podstawy do pobierania próbek i podłączeniu jej za pomocą elastycznego węża wysokociśnieniowego w oplocie stalowym z pistoletem odmierzacza gazu (LPG) na stacji, - przygotowaniu przy instalacji 2 lub większej ilości próbników (w zależności od rodzaju i ilości badanych parametrów). II etap pobieranie próbek gazu skroplonego, poprzez: przeczyszczenie (trzykrotne) instalacji do pobierania próbek oraz próbników na gaz skroplony. Próbnik napełniane były niewielką ilością gazu, następnie po odłączeniu od instalacji wnętrze próbnika przepłukiwane było poprzez kilkukrotne obracanie go o 180 o. Po przepłukaniu próbnik podłączany był do instalacji i następowało wypuszczenie niewielkiej ilość gazu znajdującego się w przepłukiwanym próbniku. Powyższą czynność powtarzano trzykrotnie po trzecim odpuszczeniu gazu pobierano próbkę. Próbniki z gazem napełniano w ok. 80%, po każdym pobraniu sprawdzano: - prawidłowość pobranej próbki poprzez uwolnienie niewielkiej ilości gazu przez zawór zabezpieczający i sprawdzenie czy wydostaje się faza ciekła (prawidłowe pobranie) czy też sama faza gazowa (co jest nieprawidłowe), - szczelność zaworów znajdujących się w próbniku. III etap Bezpieczne rozłączenie instalacji oraz zabezpieczenie próbników Po procedurze pobrania próbki i próbki kontrolnej gazu następowało rozłączenie instalacji od dystrybutora gazu ciekłego, uwolnienie zalegającego gazu w przewodzie i podstawie a następnie zabezpieczenie próbników z gazem poprzez nałożenie kapsli ochronnych na zawory próbnika oraz kołpaków zabezpieczających z plombą Inspekcji Handlowej i kodami nadawanymi przez Prezesa UOKiK. Każdorazowo przed zabezpieczeniem próbników ponownie sprawdzana była szczelność próbników z gazem. W myśl opisanych wyżej procedur kontrolnych przeprowadzono w roku 2009, na zlecenie Zarządzającego Systemem Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw Prezesa UOKiK, kontrole w 208 placówkach, w tym: - 136 stacjach ogólnodostępnych oferujących do sprzedaży paliwa w postaci benzyn i oleju napędowego, - 8 hurtowniach i bazach paliw, - 64 stacjach ogólnodostępnych oferujących gaz skroplony LPG, - 1 firmie hurtowni paliw oferującej do sprzedaży lekki olej opałowy (LOO), 8

zlokalizowanych na terenie działania Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej we Wrocławiu oraz podległych Delegatur w: Legnicy, Jeleniej Górze i Wałbrzychu. W ramach działań kontrolnych pobrano do badań jakościowych w akredytowanym laboratorium - na stacjach ogólnodostępnych, zakładowych, firmie hurtowni paliw oferującej do sprzedaży lekki olej opałowy oraz w bazach i hurtowniach paliw 286 próbek paliw, w tym: - 87 próbek oleju napędowego, - 102 próbki benzyny bezołowiowej 95, - 12 próbek benzyny bezołowiowej 98, - 64 próbki gazu skroplonego LPG, - 1 próbkę lekkiego oleju opałowego. Analiza jakości paliw, przeprowadzana przez akredytowane laboratoria badawcze, odbywała się w przedziałach czasowych określonych w: a/ rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 221, poz. 1441), tj.: - dla oleju napędowego: - 16.04 do 30.09 okres letni, - 16.11 do końca lutego okres zimowy, - 1.03 do 15.04 i 1.10 do 15.11 okres przejściowy, - dla benzyn: - od 1.05 do 30.09 - okres letni, - od 1.11 do końca lutego - okres zimowy, - 1.03 do 30.04 i 1.10 do 31.10 okres przejściowy b/ rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG) (Dz. U. Nr 251, poz. 1851), tj.: - od 1.11 do 31.03 okres zimowy, - od 1.04 do 31.10 okres letni, c/ rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 4 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań jakościowych dotyczących zawartości siarki dla olejów oraz rodzajów instalacji i warunków, w których będą stosowane ciężkie oleje opałowe (Dz. U. Nr 4, poz. 30), tj.: - od 1.01 do 31.12 bez rozróżnienia na okresy letni, przejściowy i zimowy, Kontrole jakości paliw odbywały się w ramach 2 systemów: - systemu europejskiego - celem było monitorowanie pod względem jakości paliw oferowanych w stacjach paliwowych (ogólnodostępnych), w których prowadzony jest obrót paliwami ciekłymi lub biopaliwami ciekłymi oraz w stacjach zakładowych, a także w stacjach 9

zakładowych zaopatrujących wybrane floty w biopaliwa przeznaczone do stosowania w wybranych flotach pojazdów. Kontrola polegała na pobraniu próbek jednego rodzaju paliwa ciekłego na konkretnej stacji ogólnodostępnej lub zakładowej. - systemu krajowego - celem było monitorowanie rynku paliw w zakresie jakości paliw gromadzonych i magazynowanych w hurtowniach i bazach, oferowanych w stacjach paliwowych (ogólnodostępnych) oraz zakładowych, w których prowadzony jest obrót lub gromadzone są paliwa ciekłe, biopaliwa ciekłe, gaz skroplony (LPG), u przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania paliw, a także wprowadzania do obrotu lekkiego oleju opałowego. W rozbiciu na system kontroli paliw, w jakim badano próbki paliw (krajowy lub europejski), pobrano próbki w ilościach jak niżej: Rodzaj paliwa \ system badania Krajowy Europejski olej napędowy ON 84 23 benzyna bezołowiowa 95 80 22 benzyna bezołowiowa 98 6 6 gaz skroplony LPG 64 0 lekki olej opałowy - LOO 1 0 Ilość pobranych próbek z podziałem na system dla jakiego wykonywano badania W wyniku działań kontrolnych stwierdzono w sprzedaży paliwa nie spełniające wymagań jakościowych w: 4 stacjach paliw (oferujących benzyny i olej napędowy), 1 stacji paliw oferujących gaz skroplony LPG, W związku z niewłaściwą jakością pobranych próbek podstawowych paliw, kontrolowani przedsiębiorcy złożyli wnioski o przebadanie próbek kontrolnych na: 3 stacjach paliw (oferujących benzyny i olej napędowy) niewłaściwa jakość paliwa została potwierdzona we wszystkich przypadkach, 1 stacji paliw oferującej gaz skroplony LPG także została potwierdzona niewłaściwa jakość gazu LPG. 10

Mając na uwadze stwierdzone nieprawidłowości w zakresie jakości oferowanych na stacjach paliw podjęto następujące działania pokontrolne: w sprawie 5 stacji paliw - skierowano zawiadomienia do właściwych miejscowo prokuratur, w sprawie 5 stacji paliw - skierowano zawiadomienia do właściwych miejscowo Urzędów Celnych i Urzędów Kontroli Skarbowej, w sprawie 5 stacji paliw - skierowano pisma informujące o stwierdzonych nieprawidłowościach do koncesjonariusza w zakresie sprzedaży paliw ciekłych tj. Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w Warszawie, w sprawie 5 stacji paliw kserokopie akt sprawy przekazano do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w celu wszczęcia postępowania administracyjnego dotyczącego obciążenia kosztami badań negatywnych próbek paliw. Najczęściej kwestionowanymi parametrami w badanych próbkach były: - w oleju napędowym: temperatura zapłonu, zawartość siarki, zawartość zanieczyszczeń, - w benzynie bezołowiowej 95: destylacja, prężność par (okres letni), - w gazie skroplonym LPG: temperatura w której względna prężność par jest nie mniejsza niż 150 kpa Najczęściej kwestionowane parametry w poszczególnych gatunkach paliwa z podaniem ilości próbek, w których wystąpiły Olej napędowy Parametr kwestionowany Ilość Benzyna bezołowiowa 95 Parametr kwestionowany Ilość Gaz skroplony LPG Parametr kwestionowany Ilość temperatura zapłonu 1 destylacja 1 zawartość siarki 1 zawartość zanieczyszczeń 1 prężność par (okres letni) 1 temperatura w której względna prężność par jest nie mniejsza niż 150 kpa 1 * * * * * * * * * * * * * 11

W okresie od 01.01.2009 r. do 31.12.2009 r. do Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej we Wrocławiu wpłynęło 89 informacji o podejrzeniu oferowania na stacjach złej jakości paliwa, w tym: - 23 informacji imiennych, - 62 informacji anonimowych, - 4 informacje od instytucji państwowych (tj. m.in. Policji, UKS, UC, NIK). Uwzględniając rodzaj stacji (prywatna lub koncernowa) informacje dotyczące podejrzenia oferowania złego paliwa na stacjach przedstawia się następująco: PRYWATNE PKN ORLEN BP STATOIL SHELL LOTOS LUKOIL 41 24 5 3 11 1 4 Wszelkie informacje jakie wpływały do Wojewódzkiego Inspektoratu niezwłocznie przekazywano do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów gdzie była podejmowana decyzja o ujęciu konkretnej stacji w planach kontroli jakości paliw. Dlatego też trudno jest podać dokładne dane odnośnie wykorzystania konkretnych informacji w poszczególnych kontrolach stacji paliw. Porównując daty informacji od konsumentów z datami przeprowadzenia kontroli w zakresie jakości paliw można podać następujące dane: - na 23 stacje z informacji imiennych skontrolowano 18 stacje, nie objęto planem kontroli 5 stacji pochodzącej z informacji imiennej od konsumenta, - na 62 stacje z informacji anonimowych skontrolowano 42 stacje, nie objęto planem kontroli 20 stacji, - na 4 stacje paliw pochodzące z informacji od instytucji państwowych kontrolą objęto 3 stacje paliw, nie objęto planem kontroli 1 stacji. * * * * * * * * * * * * * 12

MONITORING PALIW W DANYCH TABELARYCZNYCH NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA Ilość stacji paliw i hurtowni paliw skontrolowanych pod względem jakości oferowanego o sprzedaży paliwa w IH Wrocław oraz poszczególnych Delegaturach IH Paliwa LPG LOO Detal Hurt Detal Hurt Detal Hurt Wrocław 40 3 21 0 0 0 Legnica 22 2 2 0 0 1 Jelenia Góra 52 1 6 0 0 0 Wałbrzych 22 2 35 0 0 0 Razem 136 8 64 0 0 1 Ilość skontrolowanych stacji paliw i hurtowni w IH Wrocław oraz poszczególnych Delegaturach IH z podziałem na stacje prywatne i należące do koncernów paliwowych w zakresie pobierania prób benzyn, oleju napędowego i lekkiego oleju opałowego Ilość stacji i hurtowni Stacje prywatne PKN ORLEN BP SHELL LUKOIL LOTOS STATOIL Samoobsłu gowe (NESTE) Wrocław 43 13 15 5 8 1 0 0 1 Legnica 24 14 6 2 0 0 2 0 0 Jelenia Góra 53 29 17 2 2 1 2 0 0 Wałbrzych 24 15 8 0 0 0 0 1 0 RAZEM 144 71 46 9 10 2 4 1 1 13

Ilość pobranych i skontrolowanych próbek paliwa z podziałem na gatunek i system w jakim były badane (krajowy lub europejski) ON Pb 95 Pb 98 LPG LOO Kraj Europa Kraj Europa Kraj Europa Kraj Kraj Razem Wrocław 24 6 27 6 3 2 21 0 89 Legnica 8 6 6 6 0 3 2 1 32 Jelenia Góra 38 7 35 5 2 1 6 0 94 Wałbrzych 14 4 12 5 1 0 35 0 71 Razem 84 23 80 22 6 6 64 1 286 Ilość skontrolowanych stacji paliw i hurtowni oferujących do sprzedaży gaz skroplony LPG w IH Wrocław oraz poszczególnych Delegaturach IH z podziałem na stacje prywatne i należące do koncernów paliwowych Ilość stacji i hurtowni Stacje prywatne PKN ORLEN BP SHELL LUKOIL LOTOS STATOIL Wrocław 21 10 3 2 2 2 1 1 Legnica 2 0 2 0 0 0 0 0 Jelenia Góra 6 2 2 0 0 1 0 1 Wałbrzych 35 13 14 0 4 1 1 2 RAZEM 64 25 21 2 6 4 2 4 14

Ilość skontrolowanych stacji paliw, firm i hurtowni oferujących do sprzedaży lekki olej opałowy (LOO) w IH Wrocław oraz poszczególnych Delegaturach IH z podziałem na stacje prywatne i należące do koncernów paliwowych Ilość stacji i hurtowni Stacje prywatne PKN ORLEN BP SHELL LUKOIL LOTOS STATOIL Wrocław 0 0 0 0 0 0 0 0 Legnica 1 1 0 0 0 0 0 0 Jelenia Góra 0 0 0 0 0 0 0 0 Wałbrzych 0 0 0 0 0 0 0 0 RAZEM 1 1 0 0 0 0 0 0 * * * * * * * * * * * * * 15

Monitoring Paliw w wykresach na terenie Dolnego Śląska PROCENTOWY UDZIAŁ KONTROLI JAKOŚCI PALIW W WIIH WROCŁAW ORAZ W POSZCZEGÓLNYCH DELEGATURACH 28% 31% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 28% 13% PROCENTOWY UDZIAŁ POBRANYCH PRÓB PALIW PRZEZ WIIH WROCŁAW ORAZ POSZCZEGÓLNE DELEGATURY DOT. BENZYN I OLEJU NAPĘDOWEGO 16% 31% Wrocław Legnica Jelenia Góra Wałbrzych 39% 14% 16

PROCENTOWY UDZIAŁ POBRANYCH PRÓB PALIW PRZEZ WIIH WROCŁAW ORAZ POSZCZEGÓLNE DELEGATURY DOT. GAZU SKROPLONEGO LPG 33% Wrocław Legnica Jelenia Góra 55% 9% 3% Wałbrzych STOSUNEK PROCENTOWY PRZEBADANYCH PRÓB POZYTYWNYCH DO NEGATYWNYCH 1% Pozytywne Negatywne 99% 17

PROCENTOWY UDZIAŁ STACJI PRYWATNYCH I KONCERNOWYCH OBJĘTYCH KONTROLAMI W ROKU 2009 W ZAKRESIE SPRZEDAŻY PALIW CIEKŁYCH W POSTACI BENZYN I OLEJU NAPĘDOWEGO 1% 1% 3% 6% 7% 1% 49% Prywatne PKN "ORLEN" "LOTOS" "BP" "SHELL" "LUKOIL" 32% "STATOIL" Samoobsługowe PROCENTOWY UDZIAŁ STACJI PRYWATNYCH I KONCERNOWYCH OBJĘTYCH KONTROLAMI W ROKU 2009 W ZAKRESIE SPRZEDAŻY GAZU SKROPLONEGO LPG 3% 9% 6% 6% 40% Prywatne PKN "ORLEN" "LOTOS" "BP" "SHELL" 3% 33% "LUKOIL" "STATOIL" 18

STOSUNEK ILOŚCIOWY POBRANYCH PRÓB W SYSTEMIE KRAJOWYM DO POBRANYCH W SYSTEMIE EUROPEJSKIM DOTYCZY BENZYN I OLEJU NAPĘDOWEGO 80 70 60 50 40 30 20 10 0 75 54 27 14 14 15 13 9 Wrocław Legnica J. Góra Wałbrzych Krajowy Europejski STOSUNEK ILOŚCIOWY POBRANYCH PRÓB PALIW W ROZBICIU NA POSZCZEGÓLNE GATUNKI PALIW SYSTEM KRAJOWY 100 80 60 40 20 0 21 3 27 24 0 6 2 35 1 8 6 2 0 38 0 35 Wrocław Legnica J. Góra Wałbrzych 0 12 1 14 ON Pb 95 Pb 98 LOO LPG 19

STOSUNEK ILOŚCIOWY POBRANYCH PRÓB PALIW W ROZBICIU NA POSZCZEGÓLNE GATUNKI PALIWA SYSTEM EUROPEJSKI 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2 6 6 6 6 3 7 5 1 0 5 Wrocław Legnica J. Góra Wałbrzych 4 ON Pb 95 Pb 98 Sporządził: Paweł Wróbel starszy specjalista WIIH Wrocław 20