Przykładowy szkolny plan nauczania /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Typ szkoły: Szkoła policealna dla dorosłych /zaoczna/ roczny okres nauczania Zawód: Opiekun medyczny; symbol 532102 Podbudowa programowa: szkoły dające wykształcenie średnie Kwalifikacje: K1 - Świadczenie usług opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej (Z.4) Lp Obowiązkowe zajęcia edukacyjne semestr I semestr II Suma godzin w okresie nauczania Przedmioty ogólnokształcące 1 Podstawy przedsiębiorczości* 20 20 Łączna liczba godzin 20 0 20 Przedmioty w kształceniu zawodowym teoretycznym 1 Opieka nad osobą chorą i niesamodzielną 20 15 35 2 Zdrowie publiczne 20 20 Zarys anatomii, fizjologii i patologii z elementami 3 pierwszej pomocy 15 15 30 4 Zarys psychologii i socjologii 15 15 5 Działalność gospodarcza w ochronie zdrowia 20 20 6 Język migowy 20 20 7 Język obcy zawodowy w ochronie zdrowia 15 15 Komputerowe wspomaganie działalności w 8 ochronie zdrowia 10 10 Łączna liczba godzin 75 90 165 1
Przedmioty w kształceniu zawodowym praktycznym* 1 2 Zabiegi higieniczne, pielęgnacyjne i opiekuńcze 40 40 80 Działania opiekuńcze nad osobą chorą i niesamodzielną 40 45 85 Łączna liczba godzin 80 85 165 Łączna liczba godzin kształcenia zawodowego 155 175 330 Semestralny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych 175 175 350 *prowadzone tylko dla słuchaczy, którzy na wcześniejszym etapie edukacyjnym nie realizowali tego przedmiotu **zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy Wymiar praktyk zawodowych tyg. godz. semestr I 2 80 semestr II 2 80 Razem 4 160 Egzamin potwierdzający kwalifikację K1 odbywa się pod koniec drugiego semestru. 2
Tabela efektów kształcenia Tabela przyporządkowania poszczególnym przedmiotom efektów kształcenia dla zawodu: Opiekun medyczny; symbol 532102 Nazwa zajęć edukacyjnych Efekty kształcenia /umiejętności, wiedza oraz kompetencje personalne i społeczne/ Uczeń: Efekty wspólne dla wszystkich zawodów / wspólne dla zawodów w ramach obszaru Z/ kwalifikacje I semestr II semestr Liczba godzin przeznaczona na realizację efektów kształcenia Kształcenie zawodowe teoretyczne Opieka nad osobą chorą i niesamodzielną (1) przestrzega zasad kultury i etyki; (3) przewiduje skutki podejmowanych działań; (4) jest otwarty na zmiany; KPS (6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe; (8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania; (1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań; (2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań; (3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań; OMZ (4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań; 3
(5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy; (6) komunikuje się ze współpracownikami; (12) komunikuje się z pacjentem, jego rodziną i grupą społeczną; PKZ(Z.a) (22) przestrzega zasad etycznego postępowania w stosunku do pacjentów oraz współpracowników; (7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; BHP (8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych;bhp 5 2 1(3) wykorzystuje metody i źródła zbierania danych do rozpoznawania problemów i potrzeb osoby chorej i niesamodzielnej; 1(4) uczestniczy w rozpoznawaniu problemów i potrzeb osoby chorej i niesamodzielnej; 1(5) reaguje na zmieniające się problemy i potrzeby osoby chorej i niesamodzielnej; 1(6) rozpoznaje poziom wiedzy, umiejętności, motywacji i możliwości w zakresie samoopieki osoby chorej i niesamodzielnej; 3(1) przestrzega zasad, określa cele, wskazania i przeciwwskazania do wykonywania czynności opiekuńczych; Z.4 28 3(2) planuje i organizuje czynności opiekuńcze nad osobą chorą i niesamodzielną z uwzględnieniem jej stanu zdrowia; 3(3) zapewnia higienę i estetyczny wygląd otoczenia osoby chorej i niesamodzielnej; 3(4) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w wykonywaniu czynności życia codziennego; 3(5) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w użytkowaniu sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego; 4
3(6) aktywizuje osobę chorą i niesamodzielną i organizuje jej czas wolny; 3(7) współpracuje z zespołem terapeutycznym i opiekuńczym na rzecz osoby chorej i niesamodzielnej; 3(8) zapewnia bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne osobie chorej i niesamodzielnej podczas wykonywania czynności opiekuńczych; 3(9) pomaga w adaptacji osoby chorej i niesamodzielnej do warunków życia w placówkach ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej; 3(10) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w adaptacji do zmian związanych z przewlekłą chorobą lub starością; 3(11) udziela wsparcia osobie chorej i niesamodzielnej w sytuacjach trudnych; 3(12) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w podtrzymywaniu aktywności ruchowej; 3(13) przekazuje pielęgniarce informacje o zmianach w stanie zdrowia osoby chorej i niesamodzielnej zaobserwowanych podczas wykonywania czynności opiekuńczych; 3(14) przestrzega procedur postępowania ze sprzętem i materiałem podczas wykonywania czynności opiekuńczych nad osobą chorą i niesamodzielną; 3(15) dezynfekuje oraz myje przybory i sprzęt używane podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych u osoby chorej i niesamodzielnej; Łączna liczba godzin 35 Zdrowie publiczne (2) charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu zdrowia oraz promocji i profilaktyki zdrowia; (3) przestrzega zasad promocji zdrowia i zdrowego stylu życia; PKZ(Z.a) (9) rozróżnia sposoby postępowania w razie bezpośredniego kontaktu z materiałem biologicznie skażonym; 20 5
(10) przestrzega zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi; (11) przestrzega zasad aseptyki i antyseptyki; (14) identyfikuje miejsce i rolę zawodu w ramach organizacji systemu ochrony zdrowia na poziomie krajowym i europejskim; (18) charakteryzuje organizację ochrony zdrowia w Polsce; Łączna liczba godzin 20 Zarys anatomii, fizjologii i patologii z elementami pierwszej pomocy Zarys psychologii i socjologii (1) wyjaśnia ogólną budowę i funkcje organizmu człowieka; (4) wyjaśnia pojęcia z zakresu patologii, charakteryzuje objawy i przyczyny zaburzeń oraz zmian chorobowych; (6) charakteryzuje stany nagłego zagrożenia życia; PKZ(Z.a) (7) dokonuje oceny parametrów podstawowych funkcji życiowych; (8) udziela, zgodnie z kompetencjami zawodowymi, pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia; (10) udziela pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy oraz w stanach zagrożenia zdrowia i życia; (2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań; 25 BHP 5 Łączna liczba godzin (5) potrafi radzić sobie ze stresem; (7) przestrzega tajemnicy zawodowej; KPS (9) potrafi negocjować warunki porozumień; (10) współpracuje w zespole; 30 10 6
(6) komunikuje się ze współpracownikami; OMZ (5) przestrzega zasad postępowania w przypadku podejrzenia występowania przemocy; (12) komunikuje się z pacjentem, jego rodziną i grupą społeczną; PKZ(Z.a) (17) współpracuje w zespole wielodyscyplinarnym zapewniającym ciągłość opieki nad pacjentem; (22) przestrzega zasad etycznego postępowania w stosunku do pacjentów oraz współpracowników; 1(1) charakteryzuje rozwój psychofizyczny człowieka w poszczególnych fazach życia; Z.4 5 1(2) określa wpływ choroby na stan psychiczny, sytuację społeczną jednostki i jej rodziny; Łączna liczba godzin 15 Działalność gospodarcza w ochronie zdrowia (1) stosuje pojęcia z obszaru funkcjonowania gospodarki rynkowej; (2) stosuje przepisy prawa pracy, przepisy prawa dotyczące ochrony danych osobowych oraz przepisy prawa podatkowego i prawa autorskiego; (3) stosuje przepisy prawa dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej; (4) rozróżnia przedsiębiorstwa i instytucje występujące w branży i powiązania między nimi; (5) analizuje działania prowadzone przez firmy funkcjonujące w branży; PDG (6) inicjuje wspólne przedsięwzięcia z różnymi przedsiębiorstwami z branży; (7) przygotowuje dokumentację niezbędną do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej; (8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej; (10) planuje i podejmuje działania marketingowe prowadzonej działalności gospodarczej; (11) optymalizuje koszty i przychody prowadzonej działalności gospodarczej; 8 7
Język migowy (1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią; (2) rozróżnia zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w Polsce; (3) określa prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny BHP (4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych (6) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka; (9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; (13) charakteryzuje prawne i etyczne uwarunkowania zawodu (15) sporządza, prowadzi i archiwizuje dokumentację medyczną zgodnie z przepisami prawa; (16) stosuje przepisy prawa dotyczące realizacji zadań zawodowych; (18) charakteryzuje organizację ochrony zdrowia w Polsce; PKZ(Z.a) (19) wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce; (20) określa źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych; (21) wyjaśnia specyfikę rynku usług medycznych; (6) komunikuje się ze współpracownikami; OMZ (23) posługuje się językiem migowym (nie dotyczy zawodu technik masażysta nauczanego w technikum); Łączna liczba godzin 20 6 6 PKZ(Z.a) 20 Łączna liczba godzin 20 8
Język obcy zawodowy w ochronie zdrowia Komputerowe wspomaganie działalności w ochronie zdrowia (6) komunikuje się ze współpracownikami; OMZ (6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe; (9) potrafi negocjować warunki porozumień; KPS (10) współpracuje w zespole; (1) posługuje się zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiających realizację zadań zawodowych; (2) interpretuje wypowiedzi dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych artykułowane powoli i wyraźnie, w standardowej odmianie języka; (3) analizuje i interpretuje krótkie teksty pisemne dotyczące wykonywania typowych czynności zawodowych; (4) formułuje krótkie i zrozumiałe wypowiedzi oraz teksty pisemne umożliwiające komunikowanie się w środowisku pracy; (5) korzysta z obcojęzycznych źródeł informacji; JOZ 15 Łączna liczba godzin 15 (24) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań PKZ(Z.a) 5 (8) prowadzi korespondencję związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej; (9) obsługuje urządzenia biurowe oraz stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej (7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; PDG 4 BHP 1 (2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań; KPS (3) przewiduje skutki podejmowanych działań; 9
(8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania; (5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy; OMZ Łączna liczba godzin 10 Łączna liczba godzin przeznaczona na kształcenie zawodowe teoretyczne 165 Kształcenie zawodowe praktyczne Zabiegi higieniczne, pielęgnacyjne i opiekuńcze (4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; (5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy; (7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; (8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych; (9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; (1) przestrzega zasad kultury i etyki; (3) przewiduje skutki podejmowanych działań; (4) jest otwarty na zmiany; KPS (6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe; (8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania; (1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań; (2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań; OMZ (3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań; BHP 6 10
(4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań; (5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy; (6) komunikuje się ze współpracownikami; (7) dokonuje oceny parametrów podstawowych funkcji życiowych; (9) rozróżnia sposoby postępowania w razie bezpośredniego kontaktu z materiałem biologicznie skażonym; (10) przestrzega zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi; PKZ(Z.a) 10 (11) przestrzega zasad aseptyki i antyseptyki; (12) komunikuje się z pacjentem, jego rodziną i grupą społeczną; 2(1) określa cele czynności higienicznych i pielęgnacyjnych; 2(2) określa wskazania, przeciwwskazania i niebezpieczeństwa związane z wykonywaniem czynności higienicznych i pielęgnacyjnych wobec osoby chorej i niesamodzielnej; 2(3) planuje i organizuje czynności higieniczne i pielęgnacyjne z uwzględnieniem stanu osoby chorej i niesamodzielnej; 2(4) przestrzega zasad wykonywania czynności higienicznych i pielęgnacyjnych wobec osoby chorej i niesamodzielnej; 2(5) dobiera metody i techniki wykonywania czynności higienicznych i pielęgnacyjnych wobec osoby chorej i niesamodzielnej; 2(6) stosuje algorytmy czynności higienicznych i pielęgnacyjnych wobec osoby chorej i niesamodzielnej; 2(7) przestrzega zasad postępowania w sytuacjach trudnych wobec osoby chorej i niesamodzielnej; Z.4 64 2(8) ocenia stan higieniczny chorego; 11
2(9) wykonuje słanie łóżka pustego oraz z osobą chorą i niesamodzielną; 2(10) wykonuje toaletę całego ciała osobie chorej i niesamodzielnej z uwzględnieniem toalety i zabiegów pielęgnacyjnych w obrębie jamy ustnej; 2(11) wykonuje mycie głowy osoby chorej i niesamodzielnej leżącej w łóżku i zakłada czepiec przeciwwszawiczy; 2(12) wykonuje zmianę bielizny osobistej i pościelowej; 2(13) wykonuje zmianę pieluchomajtek i innych środków absorpcyjnych oraz pomaga w czynnościach fizjologicznych osobie chorej i niesamodzielne; 2(14) wykonuje wymianę cewnika zewnętrznego, worka stomijnego i worka na mocz osobie chorej i niesamodzielnej; 2(15) wykonuje zabiegi przeciwzapalne i kąpiele lecznicze osobie chorej i niesamodzielnej na zlecenie lekarza lub pielęgniarki; 2(16) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w przyjmowaniu leków zleconych przez lekarza; 2(17) stosuje profilaktykę i pielęgnację przeciwodleżynową u osoby chorej i niesamodzielnej; 2(18) zapewnia osobie chorej i niesamodzielnej wygodne i bezpieczne ułożenie w łóżku; 2(19) pomaga przy zmianie pozycji, wstawaniu i przemieszczaniu się osoby chorej i niesamodzielnej; 2(20) wykonuje czynności usprawniające ruchowo osobę chorą i niesamodzielną; 2(21) karmi osobę chorą i niesamodzielną lub pomaga podczas jej karmienia; 2(22) zapewnia bezpieczeństwo i intymność podczas wykonywania czynności higienicznych i pielęgnacyjnych osobie chorej i niesamodzielnej; 2(23) przekazuje pielęgniarce informacje o zaobserwowanych zmianach w stanie zdrowia osoby chorej i niesamodzielnej; 2(24) przestrzega procedur postępowania z brudną bielizną i zużytym sprzętem; 2(25) stosuje przepisy prawa dotyczące praw pacjenta; 12
2(26) przeprowadza edukację w zakresie higieny osobistej i zabiegów pielęgnacyjnych; Działania opiekuńcze nad osobą chorą i niesamodzielną 2(27) posługuje się sprzętem, przyborami, materiałami i środkami zgodnie z ich przeznaczeniem; 3(1) przestrzega zasad, określa cele, wskazania i przeciwwskazania do wykonywania czynności opiekuńczych; 3(2) planuje i organizuje czynności opiekuńcze nad osobą chorą i niesamodzielną z uwzględnieniem jej stanu zdrowia; 3(3) zapewnia higienę i estetyczny wygląd otoczenia osoby chorej i niesamodzielnej; 3(12) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w podtrzymywaniu aktywności ruchowej; 3(13) przekazuje pielęgniarce informacje o zmianach w stanie zdrowia osoby chorej i niesamodzielnej zaobserwowanych podczas wykonywania czynności opiekuńczych; 3(14) przestrzega procedur postępowania ze sprzętem i materiałem podczas wykonywania czynności opiekuńczych nad osobą chorą i niesamodzielną; 3(15) dezynfekuje oraz myje przybory i sprzęt używane podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych u osoby chorej i niesamodzielnej. (1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań; Łączna liczba godzin 80 (2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań; (3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań; (4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań; OMZ (5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy; (6) komunikuje się ze współpracownikami; 13
(8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania; KPS (7) dokonuje oceny parametrów podstawowych funkcji życiowych; (8) udziela, zgodnie z kompetencjami zawodowymi, pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia; (9) rozróżnia sposoby postępowania w razie bezpośredniego kontaktu z materiałem biologicznie skażonym; (10) przestrzega zasad bezpieczeństwa związanych z materiałami biologicznie skażonymi; PKZ(Z.a) (11) przestrzega zasad aseptyki i antyseptyki; 10 (12) komunikuje się z pacjentem, jego rodziną i grupą społeczną; (17) współpracuje w zespole wielodyscyplinarnym zapewniającym ciągłość opieki nad pacjentem; (22) przestrzega zasad etycznego postępowania w stosunku do pacjentów oraz współpracowników; (4) przewiduje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych; (5) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy; (7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; (8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych; (9) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosuje przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska; 2(11) wykonuje mycie głowy osoby chorej i niesamodzielnej leżącej w łóżku i zakłada czepiec przeciwwszawiczy; 2(15) wykonuje zabiegi przeciwzapalne i kąpiele lecznicze osobie chorej i niesamodzielnej na zlecenie lekarza lub pielęgniarki; BHP Z.4 8 67 14
2(16) pomaga osobie chorej i niesamodzielnej w przyjmowaniu leków zleconych przez lekarza; 2(21) karmi osobę chorą i niesamodzielną lub pomaga podczas jej karmienia; 2(22) zapewnia bezpieczeństwo i intymność podczas wykonywania czynności higienicznych i pielęgnacyjnych osobie chorej i niesamodzielnej; 2(23) przekazuje pielęgniarce informacje o zaobserwowanych zmianach w stanie zdrowia osoby chorej i niesamodzielnej; 2(25) stosuje przepisy prawa dotyczące praw pacjenta; 3(6) aktywizuje osobę chorą i niesamodzielną i organizuje jej czas wolny; 3(7) współpracuje z zespołem terapeutycznym i opiekuńczym na rzecz osoby chorej i niesamodzielnej; 3(8) zapewnia bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne osobie chorej i niesamodzielnej podczas wykonywania czynności opiekuńczych; 3(13) przekazuje pielęgniarce informacje o zmianach w stanie zdrowia osoby chorej i niesamodzielnej zaobserwowanych podczas wykonywania czynności opiekuńczych; Łączna liczba godzin 85 Łączna liczba godzin przeznaczona na kształcenie zawodowe praktyczne 165 Łączna liczba godzin przeznaczona na efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów 166 Łączna liczba godzin przeznaczona na kwalifikację K1 (Z.4.) 164 Razem 330 15
1) 2) Minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów Z.4. Świadczenie usług opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej Razem 400 godz. 320 godz. 720 godz. 1) W szkole liczbę godzin kształcenia zawodowego należy dostosować do wymiaru godzin określonego w przepisach w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, przewidzianego dla kształcenia zawodowego, zachowując, z wyjątkiem szkoły policealnej dla dorosłych, minimalną liczbę godzin wskazanych w tabeli odpowiednio dla efektów kształcenia: wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiących podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz właściwych dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. 2) Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. z 2012 r., poz. 184) 16