IV KONFERENCJA TOMATO ACADEMY

INFORMATOR KONFERENCYJNY IV KONFERENCJA TOMATO ACADEMY TECHNOLOGIA PRODUKCJA RYNEK BUDUJEMY SUKCES NASZYCH PARTNERÓW Baniocha, 31 maja 2012 roku

ROZDZIAŁ 1 : Tomato Academy Spotkania z Tomato Academy Konferencje Tomato Academy i inne spotkania z producentami organizowane przez zespół Tomato Academy już na dobre zadomowiły się w kalendarzu producentów. Ogrodnicy dobrze wiedzą, że na tego typu spotkaniach mogą się spodziewać nie tylko informacji o technologii uprawy nowych odmian firmy Syngenta, ale również innych ciekawych tematów. Specjaliści Tomato Academy współpracują na co dzień z niezależnymi doradcami z Europy Zachodniej, jak również z wieloma specjalistami z polskich firm zajmujących się poszczególnymi elementami technologii upraw szklarniowych. Celem tej współpracy jest dostarczanie kompleksowej informacji o technologii uprawy, kluczowe zagadnienie dla nas to podwyższanie opłacalności uprawy. Przez ponad 5 lat działalności projektu zajmowaliśmy się wieloma tematami wpływającymi na opłacalność produkcji - jak np. podwyższenie plonu i dynamiki wzrostu poprzez prawidłowe stosowanie aktywnego klimatu i odpowiedniej strategii nawodnieniowej. Analizowaliśmy również najważniejsze elementy kosztów jakimi są ogrzewanie oraz siła robocza metody ograniczenia tych kosztów poprzez stosowanie np. foli antykondensacyjnych, czy prawidłową pielęgnację roślin, przyczyniły się w wielu gospodarstwach szklarniowych do znaczącego ograniczenia kosztów. Jednym z najważniejszych celów projektu Tomato Academy jest prowadzenie szczegółowych i wnikliwych doświadczeń odmianowych, które prowadzimy we współpracy z doświadczonymi producentami w Polsce. Rezultatem tych badań są zalecenia uprawowe dla każdej nowej odmiany wprowadzanej na rynek polski po to, aby w pełni wykorzystać potencjał każdej odmiany. Wyniki naszej pracy udostępniane są naszym klientom poprzez biuletyny uprawowe, stronę internetową, artykuły w prasie fachowej oraz indywidualne wizyty i porady. Zapraszamy do dalszej współpracy. Zespół Tomato Academy Wojciech Juńczyk 0 602 769 286, e-mail wojciech.junczyk@syngenta.com Marek Sowa 0 608 647 151, e-mail marek.sowa@syngenta.com Krzysztof Floras 0 602 452 382, e-mail krzysztof.floras@syngenta.com Rafał Alfut 0 660 492 377, e-mail rafal.alfut@syngenta.com Syngenta, ul. Powązkowska 44c, 01-797 Warszawa Po więcej informacji o naszych produktach zapraszamy na stronę: www.syngenta.pl

Emrero F1 (T48273) Łatwa uprawa wysoki plon EMRERO Łatwa uprawa, wysoki plon Wielkość i kształt owoców Odmiana Emrero zalicza się do tzw. dużego standardu, czyli odmiany, która na początku sezonu plonuje dużymi owocami o wielkości ponad 200 g, a w kolejnych miesiącach uprawy zachowuje wielkość 160-170 g czyli najbardziej handlowym rozmiarze BB. Wysokie plonowanie Szybkość rozwoju gron i co za tym idzie, bardzo dobry, wysoki wczesny plon daje dodatkowe możliwości zwiększenia opłacalności, poprzez sprzedaż owoców w okresie wyższej ceny. Wyniki doświadczeń prowadzone w minionych sezonach potwierdzają zdecydowanie wyższe zbiory w okresie pierwszego miesiąca zbiorów sięgające 1-2 kg/m 2 więcej w porównaniu do innych, najbardziej popularnych odmian na rynku. Plonowanie w całym sezonie jest również wysokie dzięki stabilnym zbiorom opartym na dobrym wiązaniu owoców w gronach i dużej wielkości owoców. Łatwość uprawy Odmiana charakteryzuje się zbalansowanym wzrostem, łatwym sterowaniem na początku sezonu, bez tendencji do zbyt wegetatywnego rozwoju. Jednocześnie silny wigor utrzymuje się podczas letnich upałów, dzięki czemu wiązanie owoców jest stabilne przez cały okres uprawy. Dodatkową zaletą odmiany Emrero jest odporność na mączniaka prawdziwego, co zdecydowanie ułatwia ochronę plantacji i zmniejsza koszty stosowanych preparatów chemicznych.

BRIGHTINA Tradycyjny smak pomidora BRIGHTINA Tradycyjny smak pomidora Wysoki plon wczesny W pierwszym miesiącu zbiorów, w zależności od terminu sadzenia, zbiory zaczynają się wcześniej i są wyższe od innych odmian nawet o 2-3 kg, co w okresie wysokich cen owoców, wydatnie zwiększa opłacalność produkcji. Producenci podkreślają, że wyższe plony i przychody w tym okresie odmiany Brightina dają lepsze efekty ekonomiczne od odmian, które lepiej plonują w okresie lata, jednak często bardzo niskie ceny pomidorów nie dają pożądanego efektu ekonomicznego. Wyrównanie owoców/plonu Handlowcy szczególnie cenią jednolicie wyrównane partie owoców. W przypadku odmiany Brightina owoce w gronie dorastają równomiernie i dzięki temu bardzo efektownie prezentują się w kartonie. Wielkość owoców w większości należy do najbardziej handlowego rozmiaru czyli BB. Sytuacja na rynku w ostatnich latach pokazuje że wielkość owoców BB jest najbardziej poszukiwana przez handlowców i w trakcie sezonu uprawy najłatwiej jest sprzedać takie owoce. Natomiast najmniej cenionym rozmiarem owoców jest wielkość B. Szybkie zawiązywanie gron Kolejną ważną cechą odmiany Brightina jest szybkie tempo tworzenia gron. Szczegółowe doświadczenia prowadzone przez specjalistów Tomato Academy, prowadzone w kilku lokalizacjach w Polsce pokazują, że ilość gron może być większa o nawet 3 grona w trakcie całego sezonu uprawy.

ROZDZIAŁ 2 : TECHNOLOGIA Podsumowanie dotychczasowej uprawy na podstawie - faz wzrostu rośliny graficzne przedstawienie 1 przed wysadzeniem (jakość rozsady) 2).Ukorzenianie (od sadzenia do 4 grona) Zachowanie rośliny Sterowanie wzrostem Optymalny balans 3).Do pierwszych zbiorów 4).Balans wzrostu i rozwoju 4 fazy produkcji już za nami 5).Lato 6). Jesień Pięć miesięcy uprawy za nami 4 fazy wzrostu roślin pomidora Ponad pięć miesięcy uprawy w tegorocznym sezonie, które mamy już za sobą pod wieloma względami nie należały do najłatwiejszych. Przebieg pogody stwarzał producentom wiele problemów w prawidłowym sterowaniu wzrostem i rozwojem roślin. Obecnie, w wielu wypowiedziach czy materiałach na temat produkcji trudna, niesprzyjająca uprawie pogoda jest nazywana nietypową pogodą lub, że mamy do czynienia z anomaliami pogodowymi. Tymczasem właśnie taki przebieg pogody, w którym w grudniu i styczniu mamy prawie wiosnę, a następnie przychodzą bardzo silne mrozy. Jak również to, że w kwietniu czy w maju możemy mieć prawie letnią pogodę, po której przychodzi okres silnego ochłodzenia z przymrozkami (nawet później niż do 15 maja) jest jak najbardziej typowe dla naszego zmiennego klimatu i trzeba zawsze brać to pod uwagę planując produkcję. Od co najmniej dwóch sezonów, w naszych materiałach przy analizie kondycji roślin i zaleceniach uprawowych, posługujemy się podziałem wzrostu roślin na 6 okresów produkcyjnych. Podział ten pozwala w logiczny i przejrzysty sposób opisywać produkcję pomidora szklarniowego. Taki podział z wyszczególnieniem 6 faz wzrostu jest również bardzo dobry do analizy i oceny dotychczasowego wzrostu i plonowania roślin, jak również wpływu i przebiegu pogody podczas 4 z 6 okresów, które mamy już za sobą. 2 Przebieg pogody podstawą do analizy i oceny uprawy w sezonie 2012 3 Wykres - przedstawia średnią dzienną sumę radiacji z poszczególnych tygodni aż do tygodnia 15 czyli dokładnie do 15 kwietnia w porównaniu do roku ubiegłego 2011. Dane pochodzą z komputerów klimatycznych z okolic Warszawy. Pierwszy okres, to produkcja rozsady, którego oczywistym celem jest uzyskanie dobrej jakości młodych roślin. W okresie produkcji rozsady przebieg pogody był dość sprzyjający. Pogoda w grudniu, który jest głównym miesiącem produkcji rozsady, w polskich warunkach była dość sprzyjająca - było ciepło i stosunkowo sporo światła. Dlatego też, w większości przypadków, rozsada była dobrej jakości.

Drugim okresem jest faza produkcji, zwana przez nas w skrócie fazą ukorzeniania. Obejmuje ona okres od wniesienia młodych roślin do szklarni do momentu wytworzenia przez rośliny czwartego grona. Naszym zadaniem i celem w tej fazie jest uzyskanie generatywnych roślin, z prawidłowo wytworzonymi i zawiązanymi owocami na pierwszych gronach. Kolejnym bardzo ważnym celem jest uzyskanie dobrego ukorzenienia roślin w macie, co będzie kluczowe dla dalszej produkcji. Jak wiadomo, w okresie tym rośliny pod wpływem niekorzystnej dla wzrostu pogody rosną bardzo wegetatywnie, a przy dużym deficycie światła nie trudno stracić pierwsze grona. W tym roku, w zależności od terminu sadzenia, na początku uprawy producenci borykali się z okresem deficytu światła i, jak na tę porę roku, ciepłą pogodą. Taka pogoda utrudniała sterowanie klimatem i roślinami w szklarni, szczególnie pod podwieszaną folią. Po 25 stycznia pogoda zupełnie się zmieniła - przyszły bardzo mroźne, ale też słoneczne dni. W większości polskich szklarni w okresie tym były duże problemy z dogrzaniem upraw. Z powodu niskich temperatur okres słonecznej pogody w wielu uprawach nie został wykorzystany. W opisywanej tu fazie produkcji bardzo ważne jest sterowanie rośliną za pomocą stresu wodnego, stymulującego rozwój systemu korzeniowego (ukorzenianie w macie). Poza rozwojem systemu korzeniowego, stres wodny to również narzędzie sterowania generatywnym wzrostem roślin, szczególnie ważnym w okresie niekorzystnej pogody, kiedy mamy trudności z utrzymaniem aktywnego generatywnego klimatu. Trzecia faza uprawy to okres od czwartego grona do pierwszych zbiorów. Jest to czas systematycznego wzrostu obciążenia roślin. Podstawowymi zadaniami w tej uprawie jest: utrzymanie dobrego tempa i rozwoju gron oraz utrzymanie optymalnego wiązania na gronach od 4-9, ważnym celem jest również szybkie (optymalne, właściwe dla odmiany) wejście roślin w okres owocowania i uzyskania jak najlepszego plonu wczesnego. W tym roku przebieg pogody również w tym okresie stwarzał pewne problemy. Po okresie bardzo słonecznej i mroźnej pogody przyszedł okres pogody bardzo zmiennej i, w porównaniu do roku ubiegłego, mieliśmy też znacznie mniej światła. Okres ten również był dość chłodny - temperatura często w nocy spadała poniżej zera (marzec, kwiecień). Podstawą do wypełnienia zadań i celów tej fazy uprawy jest utrzymanie minimalnej temperatury rur (45 C) i odpowiedniego skorelowania ogrzewania z wietrzeniem będącego podstawą aktywnego klimatu. W tym roku wspomniany już przebieg pogody - chłodne noce gdzie najniższe temperatury były nad ranem, również dość chłodne dni z niższą ilością światła, nie sprzyjały utrzymaniu aktywnego klimatu. Dlatego też, w tym okresie, wielu producentów narzekało na wolny wzrost i rozwój roślin, a także powolny wzrost owoców. Problemy z aktywnym klimatem przekładają się również na prawidłowość zaopatrzenia roślin w wodę (sterowanie wilgotnością maty). Przejawem niewłaściwego klimatu i zaopatrzenia roślin w wodę w wielu uprawach był specyficzny matowy szary kolor liści. Mamy również za sobą czwartą fazę produkcji, która obejmuje okres od pierwszych zbiorów do nastania lata. Jako lato określamy przyjście wysokich temperatur, gdzie mamy ograniczoną możliwość sterowania przebiegiem temperatur w szklarni. Okres czwarty przypada głównie na koniec kwietnia i maj. Założenia tego okresu opierają się głównie na pogodzie, z jaką przeważnie mamy do czynienia przy końcu kwietnia i w maju. Zazwyczaj mamy wystarczającą już ilość światła, a temperatury zewnętrzne umożliwiają nam pełną kontrolę nad klimatem. Okres ten możemy wykorzystać na zwiększenie tempa wzrostu roślin (wytworzenie większej liczby gron) lub jeśli mamy już osłabione rośliny możemy zwolnić tempo, odbudowując siłę wzrostu roślin przygotowując je w ten sposób do lata. Decyzję o strategii uprawy podejmujemy na podstawie oceny kondycji roślin na początku tej fazy. Dlatego nasz cel uprawowy będzie zależał od stanu roślin jaki uzyskaliśmy w poprzednich fazach. W tym roku w wielu gospodarstwach z uwagi na wspomniany już wcześniej powolny wzrost i rozwój, rośliny plonowały dość leniwie, wolno się odciążały. W maju obserwowaliśmy utrzymywanie się dużej liczby gron na roślinach. Taki stan rzeczy nie był korzystny i ograniczał możliwości sterowania rośliną w opisywanej tu fazie czwartej zwanej równowagą wzrostu i rozwoju (balans wzrostu). Przed nami okres lata i jesieni. W polskich warunkach klimatycznych często w okresie lata występować może dłuższy okres upalnej pogody. Wysoka temperatura praktycznie uniemożliwia nam sterowanie klimatem. Nasze działania jedynie mogą mieć na celu ograniczanie negatywnego wpływu wysokich temperatur na wzrost roślin i minimalizację stresu. W okresie lata najważniejsze

jest prawidłowe nawadnianie (ilość wody, % przelewu) oraz pilnowanie właściwych optymalnych parametrów w macie. Warto też zwrócić uwagę na dogrzewanie upraw w godzinach porannych (grzanie i wczesne wietrzenie). Jak pokazuje praktyka, ma to olbrzymi wpływ na kondycję roślin (zdrowotność - szara pleśń) i jakość plonu. Wczesna aktywacja roślin poprzez podgrzanie uprawy przygotowuje rośliny do wysokich temperatur i silnego nasłonecznienia. Jesień to z kolei w polskich warunkach klimatycznych okres bardzo szybkiego zmniejszania się dostępności światła. Spadek radiacji, w porównaniu z Holandią i Belgią, jest zdecydowanie szybszy, co potwierdzają dane z komputerów klimatycznych. Aby zachować dobrą jakość owoców zbieranych jesienią należy szybko dostosować się do pogarszających się z dnia na dzień warunków pogodowych. Nowe odmiany - najważniejsze uwagi dotyczące ich uprawy wzrostu roślin. Kluczem do sukcesu przy uprawie tej odmiany jest dobra równowaga wzrostu ale również - co najważniejsze - zachowanie szybkiego tempa rozwoju i plonowania co uzyskujemy między innymi przez niedopuszczenie do przeciążenia roślin (systematyczna regulacja gron). Emrero F1 duży standard nowa jakość 2012 rok to trzeci już rok testów wdrożeniowych nowej odmiany Emrero F1. Jej podstawową zaletą jest wielkość owoców przez cały sezon. Największy udział w plonie tej nowej odmiany ma rozmiar BB - najbardziej handlowy rozmiar na naszym rynku. Owoce są lekko żebrowane i atrakcyjnie prezentuje się w kartonach. Prowadzenie i obróbka roślin tej odmiany nie stwarza żadnych problemów. Przy większości wprowadzanych obecnie na rynek odmian z tego segmentu (o większym rozmiarze owocu) mamy również do czynienia z bardzo silnym wigorem, co często w polskich warunkach klimatycznych jest trudne do opanowania na początku uprawy (powodując wyższe koszty grzania). Przy odmianie Emrero zapanowanie nad wigorem nie stwarza problemu, wzrost i rozwój tej odmiany jest bardzo stabilny przez cały sezon. Brightina F1 nie dała się na starcie W tym sezonie wiele gospodarstw zdecydowało się na uprawę odmiany Brightina na dużych powierzchniach. Jeśli tylko uprawa była prowadzona poprawnie to producenci są bardzo zadowoleni z wiosennych wyników uprawy tej odmiany. Przede wszystkim podkreślają jej wczesność oraz łatwy w prowadzeniu charakter

Tęcza Smaku w pomidorze koktajlowym - mix trzech kolorów Mamirio F1 Malinowy w dużym rozmiarze 2012 rok to również rok większych nasadzeń odmiany Mamirio w uprawie szklarniowej na długi cykl. Odmiana ta bardzo dobrze daje sobie radę w tego typu warunkach uprawy plonując bardzo równomiernie. Szczególnie dobrze wypadają uprawy szczepione na podkładce Arnold, prowadzone na dwa pędy. Z powodu warunków pogodowych wielu producentów pomidora malinowego narzekało na drobne owoce na pierwszych gronach najpopularniejszych odmian z tego segmentu. Nie dotyczyło to odmiany Mamirio, którego owoce były w rozmiarze BBB i BB. Oczywiście, aby otrzymać owoce w odpowiednim rozmiarze oraz zachować rośliny w dobrej równowadze wzrostu niezbędna jest systematyczna regulacja gron do czterech owoców. Na uwagę zasługuje fakt, że odmiana ta rosła przeważnie z odmianami typu Growdena czy Brightina i uprawy te pod względem klimatu oraz nawadniania, a przede wszystkim nawożenia, były prowadzone dla tych odmian. Mimo to odmiana Mamirio okazała się być bardzo tolerancyjna co do warunków uprawy, nie wykazując zasadzie żadnych niedoborów czy zaburzeń wzrostu i owocowania. Odmiana Mamirio zasługuje również na uwagę z powodu znacznie lepszej od innych odmian malinowych trwałości owoców po zbiorze. Angelle czerwony kolor owoc 12 g Bambelo pomarańczowo żółty - owoc 12 g Mini Kumato czerwono brązowa barwa owocu owoc 16 g Polski rynek można uznać za bardzo tradycyjny pod względem przyjmowania się nowych form znanych produktów. Mimo to, coraz częściej polscy konsumenci sięgają po pomidory koktajlowe. Dla producentów na polskim rynku jest to szansa na rozszerzenie i urozmaicenie asortymentu dotychczas uprawianych odmian. Nie jest to jednak łatwe, wymaga to podjęcia pewnego ryzyka związanego z gwarancją zbytu tego typu produktu w dużych ilościach. Również opłacalność produkcji, z uwagi na dużo niższą wydajność i zwiększone zapotrzebowanie na siłę roboczą (głównie przy zbiorze i przygotowywaniu owoców do sprzedaży), wymaga odpowiedniej kalkulacji ceny gotowego produktu. Projekt Tęcza Smaku w pomidorze koktajlowym powstał właśnie dlatego, aby znaleźć odpowiednie rozwiązania umożliwiające wprowadzenie i popularyzację pomidorów koktajlowych pochodzących z polskiej produkcji wśród naszych konsumentów.

ROZDZIAŁ 3: kolekcja odmian w szklarni odmiany innowacyjne odmiany smakowe Kolorowe przekąski Angelle idealny pomidor jako przekąska Odporność: HR: ToMV: 0-2; IR: M - wyjątkowy smak, aromat i struktura wewnętrzna owoców - żebrowany, śliwkowy kształt owoców o jednolitej masie 10-12 g - długie, często rozdwojone grona, stopniowe rozkwitanie kolejnych kwiatków w gronie - zbiór owoców pojedynczych na luz, zalecana uprawa szczepiona Dunne smaczna nowość w typie Mini San Marzano Odporność: HR: Fol: 1, 2 / ToMV: 0-2; IR: M - owoce o charakterystycznym, wydłużonym kształcie, o wadze 20-30 g - czerwone, błyszczące owoce bardzo dobrze prezentują się zarówno pojedynczo, jak i w gronach - wyrównana dojrzałość owoców w gronie Bambelo (309522) nowa, pomarańczowa Angelle Odporność: HR: ToMV: 0-2; IR: M - intensywny, pomarańczowy kolor owoców o masie 10-12 g - wyjątkowy smak, aromat i struktura wewnętrzna owoców - idealna do spożycia jako przekąska - stabilny wigor roślin oraz podobna charakterystyka rozwoju gron do odmiany Angelle Romanella (T38320) owalny kształt owoców i wysoki plon Odporność: Ff: 1-5 / Fol: 1, 2 / V / TMV: 0 / ToMV: 0-2 - śliwkokształtny owoc o masie 100-120 g - twardy i trwały owoc, jednolity kształt i wielkość przez cały sezon - zbalansowany wzrost i wysoki plon handlowy KM 5512 przysmak w kolorze KUMATO Odporność: Ff: 0-5 / Fol: 1 / ToMV: 0-2 / TMV: 0 - unikalny brązowy kolor owoców o masie 20 g - atrakcyjna kombinacja smaku i zaskakujący kolor - efektownie prezentują się w opakowaniach z owocami w innych kolorach SD8227 malinowy, śliwkokształtny owoc Odporność: brak - malinowy kolor i charakterystyczny smak owoców - śliwko kształtny owoc o masie 60-80 g - twardy i trwały owoc, delikatna struktura wewnętrzna

odmiany standardowe odmiany standardowe Zouk duży pomidor standardowy o wysokim plonie wczesnym i całkowitym Odporności: HR: Ff2 Ff4 / Fol: 1-2 / For / ToMV: 0-2 - owoc ciemnoczerwony, lekko płaski i delikatnie żebrowany o masie 160-170 g - twardy i trwały, dobry do transportu - bardzo dobra wczesność, wysoki plon wczesny i całkowity - odmiana o wegetatywnym charakterze wzrostu, wymagająca silnych bodźców generatywnych w okresie dużego deficytu światła Emrero (T48273) Łatwa uprawa, wysoki plon Odporność: HR: ToMV 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 IR: For / On - owoce o masie 160-170 g, lekko płaski i delikatnie żebrowany - twarde i trwałe owoce, doskonałe do sprzedaży w sieciach supermarketów oraz na eksport - dobra wczesność i wysoki plon całkowity - odporność na mączniaka prawdziwego Euforia wysoka jakość owocu Odporność: HR: Ff: 0-5 / Fol: 1-2 / For / ToMV: 0-2 / V - stała wielkość i wyrównany kalibraż owoców o masie 150-170g - regularny, okrągły, jednolity kształt, - duża twardość i trwałość - silny wigor i wysoka zdrowotność T409273 regularne wiązanie w każdych warunkach Odporność: HR: ToMV 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 IR: For / On - owoce o masie 140-150g, wyrównany, okrągły kształt - twarde i trwałe owoce, kalibraż wyrównany przez cały sezon - dobra wczesność i wysoki plon całkowity - odporność na mączniaka prawdziwego

Odmiany - gronowa i malinowa Odmiany mięsiste Clavero wysoka i stabilna produkcja dużego grona Odporność: HR: ToMV 0-2 / V / Fol 1-2 / For / Ff 1-5 - owoce o masie 140-150g, równomiernie dojrzewają w gronie, symetryczny układ owoców w gronie - twarde i trwałe owoce wyrównanej wielkości, atrakcyjny wygląd dużego grona - stabilny wigor przez cały okres wegetacji oraz bardzo dobre wiązanie - szybki rozwój kolejnych gron, również w okresie upalnego lata Brightina wczesny plon i szybki rozwój gron Odporność: HR: ToMV: 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 / IR: For - wielkość 190-210g, kalibraż 70% BB i 30% BBB, równomiernie karbowany i lekko płaski kształt - twardy i trwały, szypułka krótka, zagłębiona i zakrzywiona ułatwiająca sortowanie mechaniczne oraz bardzo dobry smak - bardzo dobra wczesność, szybki przyrost tygodniowy ( do 2-3 gron więcej w ciągu sezonu) - rośliny o generatywnym charakterze wzrostu, w celu uzyskania optymalnego balansu należy rośliny zaszczepić oraz regulować zawiązków do 4 owoców w gronie Mamirio mięsisty pomidor malinowy Odporność: HR: Fol: 1, 2 / For / V / TMV: 0 / ToMV: 0-2; IR: M / TYLCV - wielkość owoców 180-220 g, lekko płaski, żebrowany - wyjątkowy smak i aromat owoców, - jednolicie wybarwiony na kolor malinowy - twardość owoców porównywalna z odmianami czerwonym - plon porównywalny z odmianami o czerwonym kolorze owoców T48476 dobre wiązanie = wysoki plon Odporność: HR: ToMV: 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 / IR: For - wielkość 200-230 g, kalibraż 60% BB i 40% BBB, równomiernie karbowany i lekko płaski kształt - szypułka krótka, zagłębiona i zakrzywiona ułatwiająca sortowanie mechaniczne oraz długa trwałość handlowa owoców - dobre wiązanie owoców w całym sezonie uprawy - dobra wczesność, wysoki plon wczesny i całkowity

Odmiany mięsiste Odmiany mięsiste T409436 wysoki plon wczesny Odporność: HR: ToMV: 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 / IR: For - wielkość 210-240 g, kalibraż 60% BB i 40% BBB, owoce okrągłe, lekko płaskie - silny wigor roślin, dobre wiązanie owoców, wysoki plon wczesny i całkowity - bardzo dobra wczesność w segmencie pomidora mięsistego Growdena najpopularniejsza odmiana w segmencie pomidorów mięsistych Odporność: HR: ToMV 0-2 / V / Fol 1-2 / For / Ff 1-5 - owoc o masie 190-230 g, płaski i lekko karbowany, utrzymuje wielkość w czasie lata - dobra trwałość i twardość owoców, możliwość sortowania mechanicznego - odmiana poszukiwana przez konsumentów, ceniona za smak i atrakcyjny wygląd T409431 stabilny wzrost i wysoka jakość owoców Odporność: HR: ToMV: 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 / IR: For - wielkość 210-230 g, kalibraż 60% BB i 40% BBB, lekko płaskie i żebrowane - owoce wysokiej jakości, intensywnie wybarwione, wyrównane z krótkim, zagiętym ogonkiem szypułki - stabilny, silny wigor roślin, dobre wiązanie owoców, Macarena - przede wszystkim smak! Odporność: HR: ToMV 0-2 / V / Fol 1-2 / For / Ff 1-5 - wielkość owoców 190-220 g, lekko płaski żebrowany - ładnie wybarwiający się na czerwono, o atrakcyjnej szypułce i dobrym smaku - dobre wiązanie i zbalansowany wzrost szczególnie w starszych obiektach szklarniowych T409432 mięsiste, duże owoce przez cały sezon Odporność: HR: ToMV: 0-2 / V / Fol 1-2 / Ff 1-5 / IR: For - wielkość 220-240 g, kalibraż 70% BBB i 30% BB, lekko płaskie i żebrowane - owoce intensywnie wybarwione na ciemno czerwony kolor, wyrównane z krótkim, zagiętym ogonkiem szypułki - dobry balans generatywno-wegetatywny roślin w trakcie sezonu

ROZDZIAŁ 4 : Zagadnienia uprawowe może atakować wszystkie nadziemne części roślin: kwiaty, owoce, liście, łodygi. Objawami są brązowe plamy oraz zamierające części roślin, z mnóstwem zarodni wyrastających na martwych tkankach. Jak tylko główna łodyga zostanie zainfekowana roślina obumiera. Czasami symptomy choroby pojawiają się po zbiorach. Poważne ataki choroby dramatycznie redukują plon i mogą zniszczyć całą uprawę. Ryzyko i rozszerzanie się infekcji zależy od dwóch rzeczy: 1. od ilości zarodników obecnych w szklarni 2. od panujących w niej warunków. Zintegrowana walka z szarą pleśnią W uprawie warzyw szklarniowych, jedną z najgroźniejszych i najczęściej występujących chorób jest szara pleśń powodowana przez grzyb Botrytis cinerea. Choć choroby typu rak bakteryjny pomidora, czy ostatnio masowo występujący, wirus mozaiki pepino, budzą u producentów znacznie większy niepokój, to jednak największe szkody gospodarcze wyrządza szara pleśń, za przyczyną której w ciągu roku uprawowego, w polskich szklarniach ginie najwięcej roślin. Duże szkody ponosimy wtedy, gdy porażenia szarą pleśnią, zwłaszcza występujące na łodygach, zaczynają się już marcu i kwietniu. Często to właśnie z powodu silnego porażenia szarą pleśnią producenci uzyskują plony poniżej opłacalności produkcji. Jeśli w połowie sezonu straty w roślinach osiągną i przekroczą 10% to wpłynie to znacznie na całościowy plon. Dlatego też, z punktu widzenia opłacalności uprawy, konieczna jest skuteczna walka z tym patogenem od samego początku. Aby dobrze zwalczać wroga niezbędne jest jego dobre poznanie. W niniejszym Biuletynie Informacyjnym chcemy zaprezentować Państwu zintegrowane podejście do walki z szarą pleśnią. Botrytis cinerea lub szara pleśń, może atakować w zasadzie wszystkie gatunki uprawiane w szklarni, uwzględniając warzywa, kwiaty cięte oraz doniczkowe, Generalnie, mała liczba zarodników jest obecna wszędzie i w sprzyjających warunkach zarodniki zasiedlają się i następuje ich namnożenie. Głównie słabe, uszkodzone rośliny i stare liście leżące na podłożu są kolebką milionów zarodników szarej pleśni. Zarodnie tworzą zarodniki przy wysokiej wilgotności względnej powietrza (RH), przy optymalnej temperaturze 15-25 C. Ale nieco wyższa lub niższa temperatura również nie wpływa znacząco na rozwój patogena. Zarodniki są formowane na starych liściach i infekują inne części roślin. Zarodniki są uwalniane, podczas gdy zarodnikujący materiał roślinny jest poruszany albo przenoszony, lub kiedy wilgotność względna zmienia się gwałtownie np. rano lub podczas późnego popołudnia. Zarodniki są przenoszone przez prądy powietrza i mogą osiadać na innych roślinach. Rola wilgotności Zarodniki szarej pleśni zawierają bardzo mało wody i potrzebują absorpcji wody z otoczenia do prawidłowego wykiełkowania. To wyjaśnia dlaczego atak choroby jest powiązany z bardzo wysoką wilgotnością względną. Zarodniki kiełkują dobrze również w kroplach wody, zwłaszcza jeśli woda zawiera substancje odżywcze (cukry np. spadź - wydzielina mszyc czy mączlików ). Kondensacja pary wodnej na roślinach to bardzo dobre warunki dla kiełkowania zarodników. Krótkie, suche okresy (około 2 godzin) nie niszczą kiełkujących zarodników, które kontynuują kiełkowanie kiedy wilgotność znowu wzrasta. W dłuższych okresach niskiej wilgotności (na poziomie 60% i poniżej) zarodniki wysychają i zamierają.

Nie jest łatwo zdefiniować w jakiej wilgotność względnej powietrza zarodniki są tworzone oraz w jakiej kiełkują i infekują roślinę. Poza tym wilgotność względna powietrza może różnić się znacząco w różnych miejscach szklarni, w niewielkiej odległości. Kiedy pomiar RH wskazuje na 93% lub więcej to prawie pewne, że w zimniejszych miejscach szklarni RH dochodzi do 100% i infekcja szarej pleśni nadciąga. Jednakże czujnik wilgotności bardzo często myli się o około 5% i różnica w wilgotności w szklarni łatwo osiąga 5%. Dlatego też bezpiecznie jest pracować na poziomie 85% wilgotności względnej jako dopuszczalne maksimum. Szara pleśń na łodygach Infekcja Botrytis na łodydze w przypadku pomidora jest odmienna. Łodyga jest infekowana poprzez rany, na przykład po usuwaniu liści czy gron. Świeże rany dostarczają wystarczająco dużo wilgotności (sok roślin) by umożliwić kiełkowanie zarodników. Dalszy rozwój infekcji na łodydze jest podtrzymywany przez wysoką wilgotność, częściowo dlatego, że przy wysokiej wilgotności wysychanie ran trwa dłużej. Specjalnym aspektem infekcji na łodydze jest to, że zarodniki mogą być zatrzymane w środku łodygi i wywołać objawy później. Kontrola wilgotności w celu zapobiegania szarej pleśni Generalnie infekcje Botrytis na liściach, kwiatach i owocach mogą być ograniczane przez odpowiednią kontrolę klimatu. Z punktu widzenia utrzymania kontroli nad szarą pleśnią najlepiej byłoby utrzymywać wilgotność maksymalnie na poziomie 85%. Ograniczeniu uwalniania się zarodników może pomagać unikanie raptownych zmian w wilgotności, jeśli to tylko możliwe. Następnym ważnym i efektywnym elementem jest odpowiednie wietrzenie uprawy połączone ze strategią ogrzewania, zakładającą utrzymanie minimalnej temperatury rur (45 C). Otwieranie wietrzników i utrzymanie odpowiedniej temperatury rur, umożliwia ruch powietrza w łanie roślin i osusza rośliny zmniejszając wilgotność w szklarni. W ten sposób przeciwdziałamy szczególnie niekorzystnemu zjawisku kondensacji pary wodnej na roślinach, do którego dochodzi przeważnie rano, kiedy w szklarni podnosi się temperatura, a para wodna zaczyna kondensować się na jeszcze zimnych roślinach. Unikanie rozsiewania zarodników Bardzo ważne w walce przeciwko szarej pleśni jest usuwanie starych liści, na których mogą formować się zarodniki oraz usuwanie wszystkich zainfekowanych części roślin ze szklarni w stopniu najbardziej możliwym. Przy uprawie pomidorów praktycznym zaleceniem jest usuwanie zainfekowanego, rozsiewającego zarodniki materiału roślinnego ze szklarni dzień przed obrywaniem liści i opuszczaniem roślin. Zaleca się tak, ponieważ taka praca przy roślinach jak opuszczanie, porusza i potrząsa liście i powoduje, że zainfekowane liście uwalniają miliony zarodników szarej pleśni. Jeśli to potrząsanie odbywa się w tym samym czasie co usuwanie liści, bardzo dużo zarodników osiądzie bezpośrednio na świeże rany i rozpocznie tam nowe infekcje. Dlatego lepiej usunąć porażone części roślin dzień przed usuwaniem liści i opuszczaniem roślin, zmniejszy to liczbę zarodników w powietrzu i na powstałych ranach. Infekcja na łodygach nie zależy tylko od wilgotności i jest czasami bardzo trudna do opanowania. Dlatego nieodzowna jest tu ochrona chemiczna. Wybór odmian, a szara pleśń Jak zapewne mogliście Państwo dotychczas zaobserwować, różne odmiany wykazują różną podatność na szarą pleśń. Wrażliwość odmian jest związana z charakterem ich wzrostu. Obserwuje się, że odmiany o jasnych liściach i wegetatywnym charakterze wzrostu są podatniejsze na ataki szarej pleśni, a odmiany o ciemnych liściach i wzroście generatywnym nie są tak wrażliwe. Związane jest to z zawartością suchej masy - ciemne,

generatywne rośliny posiadają więcej suchej masy w tkankach i wykazują mniejszą podatność na szarą pleśń. W naszym asortymencie pod względem niskiej wrażliwości na szarą pleśń możemy wyróżnić dwie odmiany Euforię i niedawno wprowadzoną na rynek Brightinę. Ostatnie dwa lata udowodniły ich małą podatność na ataki szarej pleśni, nawet w bardzo niekorzystnych warunkach uprawy, gdzie rośliny innych odmian zamierały nawet do 40%. W ubiegłym sezonie, trudnym pod względem ekonomicznym, wiele gospodarstw szklarniowych przestało dogrzewać uprawy już na początku czerwca. Jak wiadomo, w takich warunkach na skutek częstego zawilgocenia roślin, mamy do czynienia z korzystnymi warunkami do rozwoju szarej pleśni. Patogen poraża wszystkie części rośliny, włącznie z owocami, na których infekcje szarej pleśni objawiają się jako charakterystyczne, jaśniejsze plamy w kształcie pierścieni, objawy te nazywamy szarą pleśnią widmową. W tych trudnych warunkach, wypady roślin odmiany Brightina były znacznie mniejsze od innych odmian. Jakość owoców również była najlepsza, obserwowano na nich stosunkowo mało objawów szarej pleśni widmowej, nie były również wrażliwe na powstawanie mikro-spękań, które w takich warunkach bardzo pogarszają jakość owoców. Na uwagę zasługuje też nasza podkładka Arnold, której korzystny wpływ - zmniejszający podatność na szarą pleśń uprawianych na nim odmian, został udowodniony w doświadczeniach. Efekt szczepienia na podkładce Arnold najlepiej jest widoczny przy końcu uprawy, kiedy możemy porównać procent wypadów roślin tej samej odmiany szczepionej na Arnoldzie i na innych podkładkach. Mniejsze straty w roślinach przekładają się na większe zbiory jesienią, pod koniec uprawy. Skuteczna ochrona chemiczna W bieżącej ofercie firmy Syngenta znajdują się dwa preparaty, których przemienne stosowanie jest bardzo skuteczne w walce z szarą pleśnią. Są to preparaty SWITCH 62,5 WG i niedawno wprowadzona na rynek nowość - AMISTAR OPTI. Obydwa środki są zarejestrowane w uprawach pod osłonami, co oznacza, że zostały przetestowane w tych warunkach uprawy, są skuteczne i bezpieczne. Ponieważ każdy z tych środków zawiera po dwie różne substancje chemiczne, to razem, w walce z szarą pleśnią wykorzystujemy cztery związki o różnym sposobie działania, co poprawia skuteczność i zmniejsza ryzyko uodparniania się patogenu. Preparat SWITCH 62,5 WG oferuje unikalne połączenie substancji aktywnych takich jak cyprodynil i fludioksonil, przez co zapewnia niespotykany dotąd efekt działania preparatu w walce z szarą pleśnią i innymi chorobami. SWITCH dzięki połączeniu tych dwu wymienionych substancji skutecznie zwalcza szarą pleśń w czterech różnych stadiach jej rozwoju, działa na powierzchni rośliny niszcząc kiełkujące zarodniki i rozwijające się strzępki infekcyjne grzyba oraz działa również wewnątrz rośliny, niszcząc grzybnię wrastającą i rozwijającą się w tkankach. Środek jest wysoce skuteczny w zwalczaniu szarej pleśni na liściach, kwiatach, łodygach i owocach. Działa doskonale również w warunkach silnej presji choroby. Dodatkowo środek ma działanie ograniczające na wiele chorób grzybowych takich jak mączniaki prawdziwe i plamistości liści (Alternaria solani, Cladosporium fulvum). W licznych doświadczeniach ze środkiem SWITCH wykazano, że jego stosowanie przedłuża trwałość pozbiorczą owoców pomidora, a nawet podwyższa ich walory jakościowe (wybarwienie, smak).

Preparat AMISTAR OPTI to kombinacja dwóch sprawdzonych już molekuł, o bardzo szerokim spektrum zwalczanych chorób (azoksystrobiny i chlorotalonilu). Dzięki synergicznemu i odmiennemu sposobowi działania tych dwu substancji jak i unikatowej formulacji preparatu, uzyskujemy bardzo skuteczne i długotrwałe działanie na roślinie. Jak udowodnił ubiegłoroczny sezon uprawowy stosowanie na przemian tych obydwu środków (SWITCH i AMISTAR OPTI) było bardzo skuteczne, nie tylko w walce z szarą pleśnią, ale również poprawiało ogólną zdrowotność uprawy, ograniczając występowanie innych chorób grzybowych. W ciągu sezonu uprawowego zaleca się od 2 do 3 zabiegów każdym z preparatów opryskując całe rośliny, dodatkowo przy dużej presji choroby można opryskiwać same łodygi szczególnie po zabiegach pielęgnacyjnych usunięcia liści czy szypułek gron (2-3 razy w sezonie). Środki te należy stosować zgodnie z zaleceniami na etykietach, nie przekraczając zalecanych dawek. Wielu producentów szklarniowych stosowało już w ubiegłym sezonie te dwa środki na przemian i są zadowoleni z efektów takiej ochrony. Preparat Amistar Opti z uwagi na zawartość chlorotalonilu, może powodować brudzenia owoców. By temu zapobiec, producenci dodają środki zwilżające, adiuwanty, które poprzez zmniejszanie napięcia powierzchniowego wody, zmniejszają problem zasychających kropel cieczy na owocach. Przy stosowaniu różnych środków należy jednak pamiętać o bezpieczeństwie stosowania, używając tylko preparatów zarejestrowanych i zalecanych. Dzięki opisanej ochronie chemicznej wraz z wspomnianą wyżej agrotechniką i odpowiednim sterowaniem klimatem, można kontrolować szarą pleśń na poziomie, przy którym nie powoduje ona ekonomicznych strat w uprawie.

ROZDZIAŁ 5: Prezentacje Współorganizatorów

PENTAKEEP super Pentakeep super Unikalny nawóz zawierający kwas 5-aminolewulinowy (ALA) - naturalny aminokwas będący niezbędnym prekursorem syntezy chlorofilu. Efektywność działania nawozu Pentakeep polega na dostarczeniu roślinom prekursora chlorofilu (kwasu ALA) wraz z odpowiednio zbilansowaną porcją składników pokarmowych, co pobudza biosyntezę chlorofilu. Kiedy należy stosować Pentakeep? Nawóz Pentakeep super jest przeznaczony do interwencyjnego przeciwdziałania jak również łagodzenia skutków niekorzystnych warunków stresowych pojawiających się w trakcie uprawy, do których należą: stres termiczny, niedobór lub nadmiar światła, nadmierny wzrost zasolenia, osłabienie roślin spowodowane infekcją, uszkodzeniem przez szkodniki lub/i intensywnym plonowaniem. Dostarczenie kwasu 5-aminolewulinowego w tych krytycznych okresach pozwala roślinom odbudować chlorofil oraz ułatwia i przyspiesza powrót do prawidłowego funkcjonowania. Regularne stosowanie nawozu Pentakeep super w warunkach optymalnych pozwala zintensyfikować wydajność fotosyntezy oraz poprawia wykorzystanie składników pokarmowych z nawozów, co korzystnie przekłada się na wzrost produktywności roślin oraz poprawę głównych cech jakościowych plonu. PENTAKEEP super to: aktywacja biosyntezy chlorofilu a tym samym poprawa wydajności fotosyntezy wyższa produktywność roślin i poprawa głównych parametrów jakościowych plonu wzrost odporności roślin na warunki stresowe poprawa wykorzystania składników pokarmowych ze środowiska korzeniowego sprawniejsza alokacja wapnia do owoców PENTAKEEP super stosowanie: należy stosować przez cały okres wegetacji jako element nawożenia standardowego lub/i w ramach zabiegów interwencyjnych Nawożenie standardowe: produkcja rozsady: dolistnie w stężeniu 0,015 % (v/v) tj. 15 ml/100 l. wody; 1-2 zabiegi co 10-14 dni począwszy od fazy czterech liści właściwych; opryskiwać do pełnego zwilżenia roślin początek uprawy na miejscu stałym - dolistnie lub fertygacja w dawce 0,5 l/ha; co 7-10 dni pełnia owocowania - dolistnie w dawce 0,4-0,6 l/ha lub fertygacja w dawce 0,6-0,8 l /ha; co 7-10 dni Zabiegi interwencyjne: w okresach krytycznych takich jak: niedobór światła (XI- II), nadmierne obciążenie roślin owocami, niewydolność systemu korzeniowego, stres termiczny lub uszkodzenie roślin przez niskie temperatury, stres solny, po wystąpieniu wizualnych objawów niedoboru składników pokarmowych, po wystąpieniu oparzelizny słonecznej (V-VIII), celem przywrócenia optymalnej wydajności fotosyntezy - dolistnie (zalecane) lub fertygacja w dawce 0,4-0,8 l/ha; co najmniej 2 zabiegi co 7-10 dni od momentu zaistnienia niekorzystnego zjawiska Nawozy PENTAKEEP produkowane są wyłącznie przez firmę Cosmo Seiwa Agriculture Co., Ltd. w Japonii. Wyłącznym ich importerem na Polskę jest firma Eniwa Sp. z o.o. Po więcej szczegółów zapraszamy na stronę internetową: www.pentakeep.pl Eniwa Sp. z o.o. ul. Jaworowa 9, 21-040 Świdnik k. Lublina, tel. 81 451 14 74, tel. kom. 697 980 003, e-mail: list@pentakeep.pl

Produkty Syngenta Bioline do walki z Wciornastek Przędziorek Mączlik Opuchlaki Amblyseius cucumeris Amblyseius montdorensis Amblyseius swirskii Amblyseius degenerans Hypoaspis miles Thripline ams Phytoseiulus persimilis Amblyseius andersoni Amblyseius californicus Feltiella acarisuga Amblyseius montdorensis Amblyseius swirski Encarsia formosa Eretmocerus eremicus Amblyseius Limonicus Macrolophus caliginosus Steinernema carpocapsae Heterorhabditis megidis Steinernema kraussei

www.syngenta-bioline.pl Robert Fibingier Tel. 00 48 604 957 998 fibingier@aol.co.uk Wełnowce Ziemiórka Mszyce Miniarka Crypotolaemus montrouzieri Hypoaspis miles Atheta coriaria Steinernema feltiae Aphidius colemani / ervi Aphelinus abdominalis Aphidoletes aphidimyza Chrysoperla carnea Diglyphus isaea Dacnusa sibirica

Na dzień dzisiejszy głównym źródłem ciepła do ogrzewania obiektów szklarniowych w Polsce są kotły miałowe. Jest to obraz kalkulacji ekonomicznej wynikającej z porównania spalania 3 podstawowych mediów: gazu, mazutu lub właśnie miału węglowego. W Holandii zbiorniki buforowe są instalowane w obiektach szklarniowych, gdzie wykorzystuje się gaz do produkcji energii elektrycznej w systemach kogeneracujnych i dodatkowo w sytuacji gdy chcemy wykorzystywać CO2 do dokarmiania roślin. W obu przypadkach wytwarzane są duże ilości energii cieplnej - kogeneracyjna praca ciągła i wymuszone schładzanie silnika (temp 95 C) - produkcja CO2 (podawanie CO2 ma miejsce w ciągu dnia, a magazynowana energia cieplna jest pobierana z bufora nocą) W takich przypadkach w grę wchodzą duże zbiorniki, o pojemności 160-250 m3 na hektar.

W Polsce sytuacja wygląda inaczej, ze względu na fakt spalania miału węglowego. Jednak coraz więcej polskich ogrodników interesuje się instalowaniem zbiorników buforowych. Spowodowane to jest bezpośrednim wpływem na pracę kotłów miałowych i zmniejszeniem ich bezwładności cieplnej. Specyfika pracy kotłów miałowych powoduje, iż potrzebują one znacznie więcej czasu zanim osiągną pełną moc w stosunku do kotłów na gaz lub mazut, które pełną moc grzewczą uzyskują praktycznie zaraz po ich uruchomieniu. Gdy wzrasta zapotrzebowanie na ciepło w niektórych okresach (np. zimą, gdy odsłaniane są kurtyny energooszczędne) można szybko dostarczyć ciepło ze zbiornika i wyrównać temperaturę w szklarni. W sytuacji odwrotnej, gdy np. silniej zaświeci słońce i spada zapotrzebowanie na ciepło, gorącą wodę można skierować do buforu" (wpływa to na stabilną i bezpieczną pracę kotła miałowego). Inwestycja w kierunku magazynowania energii cieplnej nie ogranicza się tylko do postawienia zbiornika buforowego, lecz wymaga zmiany całej infrastruktury systemu ogrzewania szklarni (dopasowania koncepcji kotłowni), dopasowania kolektorów grzewczych na szklarni (obligatoryjne zawory trójdrogowe) i bilansowania ciepła oraz jego stałej kontroli za pomocą systemu kontroli klimatu i energii. Nie umniejsza to jednak zasadności i potrzeby tego typu inwestycji.

Jeszcze raz należy zwrócić uwagę na fakt, że w Polsce w większości przypadków gospodarstwa ogrodnicze dysponują kotłowniami miałowymi i na zbiorniki buforowe trzeba patrzeć przede wszystkim, jako na inwestycję, która pozwoli gospodarować ciepłem w różnych okresach doby oraz zapewnić możliwość jego magazynowania. Nie jest to kwestia oszczędności. Chodzi bowiem o ilość energii, którą najpierw trzeba wyprodukować i zmagazynować jako zapas ciepła, a to z kolei zbilansuje dużą bezwładność kotłowni miałowej. Zbiornik buforowy zapewnia dużą moc w krótkiej chwili, unika się dzięki temu chwilowych, maksymalnych poborów mocy. Nie należy przesadzać z wielkością zbiorników buforowych. Przewymiarowane zbiorniki nie mają sensu, gdyż większy koszt inwestycyjny nie będzie rekompensował większej pojemności zbiornika buforowego. Podsumowując zalety instalowania zbiorników buforowych nie zapominajmy o fakcie związanym z regulacją, kontrolą i podziałem energii cieplnej uzyskiwanej z kotłów miałowych współpracujących ze zbiornikami buforowymi. Taki system grzewczy musi być oparty o system kontroli klimatycznej uwzględniający gospodarowanie energią cieplną pomiędzy kotłownią, buforem i szklarnią. Rozwiązanie tego typu jest opracowane przez firmę Hortimax w systemie kontroli klimatycznej typu Multima w programie system otwartego buforu. Ten program, na podstawie czujników temperatury zainstalowanych w buforze i ustawień energii dopasowanych do oczekiwań obiektu szklarniowego, zarządza podziałem energii cieplnej. Obrazowo przedstawia on wypełnienie buforu" ciepłą wodą i zgromadzoną energią cieplną w przeliczeniu na MWh. Komputer steruje płynnie pracą pieca i układu grzewczego w szklarni. Zarządza na podstawie odczytów stacji meteo, parametrów klimatu w szklarni i popytu na energię - czy i kiedy zbiornik buforowy będzie ładowany, a kiedy opróżniany.