Natan Rappaport, "Pochód śmierci" projekt reliefu z pomnika Bohaterów Getta 1947

Natan Rappaport, "Pochód śmierci" projekt reliefu z pomnika Bohaterów Getta 1947

Getto dla ludności żydowskiej utworzone przez władze niemieckie w Warszawie 2 października 1940 roku. Zamknięte i odizolowane od reszty miasta 16 listopada 1940 roku. Było największym gettem w Generalnym Gubernatorstwie i całej okupowanej Europie.

Akcja likwidacyjna getta rozpoczęła się 22 lipca 1942. W dzielnicy zamkniętej znajdowało się w tym czasie ok. 370 tys. Żydów. Miejscem koncentracji Żydów był Umschlagplatz, znajdujący się przy ul. Stawki u zbiegu z Dziką, dokąd ludność była prowadzona w kilkugodzinnym, wyczerpującym marszu. Następnie trafili do Treblinki, gdzie zamordowano ok. 300 tys. mieszkańców getta w komorach gazowych.

Umschlagplatz dzisiaj

Przeciwko wywózkom Żydów z warszawskiego getta zaprotestowała polska organizacja katolicka Front Odrodzenia Polski, będący kontynuacją przedwojennej Akcji Katolickiej. 11 sierpnia 1942 roku opublikowano konspiracyjnie protest zwany Protestem Zofii Kossak-Szczuckiej, w którym wyraziła swoją oraz polskich środowisk katolickich dezaprobatę na łamanie praw człowieka.

Do kolejnej akcji wysiedleńczej doszło w dniach 18-21 stycznia 1943 roku na rozkaz Heinricha Himmlera, który 9 stycznia 1943 roku dokonał osobistej inspekcji terenów getta. Akcja styczniowa wywołała pierwszy zbrojny opór w getcie, kiedy to grupa bojowców pod dowództwem Mordechaja Anielewicza wmieszała się w kolumnę Żydów prowadzonych na Umschlagplatz i na rogu ulic Zamenhofa i Niskiej zaatakowała niemieckich konwojentów.

Rano 19 kwietnia 1943 r. oddziały niemieckie dowodzone przez szefa warszawskiej SS i policji płk. Ferdinanda von Sammen-Frankenegga wkroczyły na teren getta z dwóch kierunków. Celem akcji było dokonanie ostatecznej likwidacji getta. Wybuchło powstanie. 8 maja 1943 r. w bunkrze przy ul. Miłej zginął dowódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z ok. 120 powstańcami. Dla efektu propagandowego postanowiono zakończyć tłumienie powstania wysadzeniem w powietrze Wielkiej Synagogi. Dokonał tego osobiście Jürgen Stroop 16 maja.

fot: Adrian Grycuk / Papierrowe żonkile / CC-BY-SA-3.0

Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci dzięki Markowi Edelmanowi, który co roku, w rocznicę powstania składał pod pomnikiem Bohaterów Getta bukiet tych żółtych kwiatów. Akcja Żonkile ma na celu propagowanie tego symbolu oraz szerzenie wiedzy na temat powstania w getcie warszawskim.

Po upadku powstania nastąpiła ostateczna eksterminacja mieszkańców getta i jego całkowite zniszczenie. Na terenie zniszczonego getta przeprowadzane były masowe egzekucje mieszkańców Warszawy. Od lata 1943 roku w okolicach ul. Gęsiej zaczął funkcjonować niemiecki obóz koncentracyjny, tzw. Konzentrationslager Warschau.

Bunkier Anielewicza Adam Grycuk / Bunkier Anielewicza / CC-BY-SA-3.0

Fragmenty murów getta

Pomnik Ewakuacji Bojowników Getta Warszawskiego fot: Adam Grycuk / Pomnik Ewakuacji Getta Warszawskiego / CC-BY-SA-3.0

Pomniki granic getta fot: Adam Grycuk / Pomnik Granic Getta / CC-BY-SA

Pomnik Bohaterów Getta fot: Adrian Grycuk / Pomnik Bohaterów Getta / CC-BY-SA-3.0

Pomnik Umschlagplatz

Pomnik Wspólnego Męczeństwa Żydów i Polaków

Trakt Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów fot: Adian Grycuk / Trakt Pamięci Męczeństaw i Walki Żydów w Warszawie / CC-BY-SA-3.0

Zdjęcia: fot: Adrian Grycuk / Papierrowe żonkile / https://commons.wikimedia.org/wiki/category:cc-by-sa-3.0-pl fot: Adam Grycuk / Bunkier Anielewicza / https://commons.wikimedia.org/wiki/category:cc-by-sa-3.0-pl fot: Adam Grycuk / Pomnik Ewakuacji Getta Warszawskiego / https://commons.wikimedia.org/wiki/category:cc-by-sa-3.0-pl fot: Adam Grycuk / Pomnik Granic Getta / https://commons.wikimedia.org/wiki/category:cc-by-sa-3.0-pl fot: Adrian Grycuk / Pomnik Bohaterów Getta / https://commons.wikimedia.org/wiki/category:cc-by-sa-3.0-pl fot: Adian Grycuk / Trakt Pamięci Męczeństaw i Walki Żydów w Warszawie / https://commons.wikimedia.org/wiki/category:cc-by- SA-3.0-PL Wykonały: Magdalena Pawłowska Karolina Niemyjska Dominika Kosiorek

Ghetto was established for Jewish people by German government in Warsaw, on October 2,1940. On November 16, 1940 it was closed and isolated from the rest of the city. It was the biggest Ghetto in occupied Europe. Liquidation of Ghetto It started on July 22, 1942. In the Ghetto, there were 370 000 of Jewish people. They had to walk to Umschlagplatz, situated on the corner of Stawki Street and Dzika Street. Next they were forced to the box cars and transported to Treblinka, where they were murdered in gas chambers. Protest of Zofia Kossak - Szczucka Polish Catholic Organization Front Odrodzenia Polski protested against the displacing of Jewish people from the Warsaw Ghetto. On Augut 11, 1942 a protest of Zofia Kossak-Szczucka was published. She strongly disapproved of breaking human rights abuses.

Action in January On January 9, 1943 Heinrich Himmler visited the Ghetto and he gave the order to displace people again. The action took place from 18 to 21 of January,1943 and it caused the first resistance against Germans in Ghetto. A group of people led by Mordechaj Anielewicz attacked German soldiers close to Zamennhofa Street and Niska Street. They wanted to rescue people who were taken to Umschlagplatz. Uprising in Warsaw Ghetto In the morning on April 19, 1943, German troops led by SS officer Ferdinand von Sammer-Frankenegg surrounded the Ghetto. The aim of the action was liquidation of the Ghetto. The Uprising began on May 8, 1943. In bunker in Miła Street the Jewish leader Mordechaj Anielewicz and 120 Jewish people died. The Nazis advanced destroying the Ghetto and killing its inhabitants. On May 16, Jürgen Stroop blew the Great Synagogue up in order to show that the Uprising was finished.

Destroying of Ghetto After the fall of the Ghetto Uprising, Germans started the final extermination of Ghetto citizens. The Ghetto was completely destroyed. From the summer of 1943, around Gęsia Street, there was a German Concentration Camp called Konzentrationslager Warschaw. Daffodil is a symbol of honor and memory, thanks to Marek Edelman. Every year he put a bunch of daffodils next to the Monument of Ghetto Heroes. Action Daffodils is organized to popularize the knowledge about the Ghetto Uprising. KE i NA nie ponoszą odpowiedzialności za treści zawarte w publikacji.