Waste-to-Energy! Gunnar Haglund Ambasada Szwecji w Warszawie 606 28 89 57 gunnar.haglund@foreign.ministry.se

Waste-to-Energy! Gunnar Haglund Ambasada Szwecji w Warszawie 606 28 89 57 gunnar.haglund@foreign.ministry.se Międzynarodowa konferencja Najnowsze wymiary polityki klimatycznej - Trzy idee, które czynią wolnym Warszawa 28 stycznia 2010 r

Kryzys naftowy 1973r. 1973 1973 A dzisiaj Szwecja jest prawie zupełnie niezależna od zagranicznych dostaw paliw kopalnych do produkcji ciepła i energii elektrycznej z wyłączeniem transportu. - Jak do tego doszło? Szwecja nie ma węgla, ropy lub gazu ziemnego...

Energooszczędność i energoefektywność w Szwecji 1980-2006 Najtańsza energia to ta energia, która nigdy nie została wyprodukowana! 180 PKB Index 1980 = 100 100 Końcowe zużycie energii 60 Energia/PKB = większa efektywność 1980r. 2006r.

Geotermalna energia, pompy ciepła Rynek ciepła Przemysłowe odpady ciepla Sieć Energia z odpadów 50% ciepła w Szwecji Paliwa kopalne, Maksymalne obciazenie Kluczem jest sieć ciepłownicza, która umożliwia pewną, przewidywalną i efektywną dystrybucję ciepła oraz zagospodarowanie różnych rodzajów ciepła odpadowego! Elektrociepłownia na biopaliwo

Paliwa kopalne Odpady komunalne itp. Pozostałe: Biopaliwa, przemysłowe ciepło odpadowe, energia elektryczna, energia geotermalna, torf 50 procent ciepła w Polsce Paliwa zużywane do produkcji ciepła dla sieci ciepłowniczej i energii elektrycznej w kogeneracji w roku 2005 Powierzchnie kół odpowiadają ilości całkowitego zużycia paliwa Source: Swedish Waste Managment and Euroheat and Power (2007)

Struktura zużycia paliwa dla sieci ciepłowniczej Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpadowe przemysłowe 3% Pozostałe 5% 1981r. Σ 27 TWh Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpad. przem. 3% Gorąca woda 1% Pozostałe 5% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% Gaz ziemny 4% Olej opałowy 6% Węgiel 4% Pozostałe odpady drewne 7% Uszlach. biomasa 8% Przem. odpady drew. 3% Olej sosnowy 1% Torf 4% Odpady komunalne15% Gaz resztkowy 1% Ciepło odpad. przem. 7% Σ 47,5 Gorąca woda TWh 1% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% 50% Gaz ziemny ciepła 4% używanego Olej opałowy w 6% Szwecji! Węgiel 4% Torf 4% Paliwo drzewne 29% w Szwecji 2006r. Olej sosnowy 1% Gaz resztkowy 1% Pozostałe 7% Odpady drzewne 29% Uszlachętniona biomasa 8% Przemysłowe odpady drewne 3% Odpady komunalne 15% Ciepło odpadowe przemysłowe 7%

Ciepło odpadowe przemysłowe <10% W mieście Borlänge 70% ciepła w sieci ciepłowniczej to ciepło odpadowe z papierni Kvarnsveden i huty stali SSAB/Domnarvet.

Struktura zużycia paliwa dla sieci ciepłowniczej Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpadowe przemysłowe 3% Pozostałe 5% 1981r. Σ 27 TWh Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpad. przem. 3% Gorąca woda 1% Pozostałe 5% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% Gaz ziemny 4% Olej opałowy 6% Węgiel 4% Pozostałe odpady drewne 7% Uszlach. biomasa 8% Przem. odpady drew. 3% Olej sosnowy 1% Torf 4% Odpady komunalne15% Gaz resztkowy 1% Ciepło odpad. przem. 7% Σ 47,5 Gorąca woda TWh 1% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% 50% Gaz ziemny ciepła 4% używanego Olej opałowy w 6% Szwecji! Węgiel 4% Torf 4% Paliwo drzewne 29% w Szwecji 2006r. Olej sosnowy 1% Gaz resztkowy 1% Pozostałe 7% Odpady drzewne 29% Uszlachętniona biomasa 8% Przemysłowe odpady drewne 3% Odpady komunalne 15% Ciepło odpadowe przemysłowe 7%

Pompy ciepła Temperatura oczyszczonych ścieków w Sztokholmie waha się w zależności od pory roku pomiędzy 7 a 22 C. Ciepło to poprzez instalacje pomp ciepła zamieniane jest na wysokoparametrową energię cieplną i wpompowywane jest do sieci ciepłowniczej. Oczyszczone ścieki po tym procesie zawsze mają 1 C, ale zamiast być wypuszczane do Morza Bałtyckiego stanowiąźródło chłodu, który dzięki sieci centralnego chłodu służy do chłodzenia biur, szpitali i centrów handlowych, zamiast mało efektywnych klimatyzatorów. Znaczy to, że zużywając 1 kwh energii elektrycznej w pompie ciepła uzyskamy od 3 do 4 kwh energii cieplnej i 2 kwh chłodu. Hammarbyverket, Stockholm <10%

Struktura zużycia paliwa dla sieci ciepłowniczej Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpadowe przemysłowe 3% Pozostałe 5% 1981r. Σ 27 TWh Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpad. przem. 3% Gorąca woda 1% Pozostałe 5% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% Gaz ziemny 4% Olej opałowy 6% Węgiel 4% Pozostałe odpady drewne 7% Uszlach. biomasa 8% Przem. odpady drew. 3% Olej sosnowy 1% Torf 4% Odpady komunalne15% Gaz resztkowy 1% Ciepło odpad. przem. 7% Σ 47,5 Gorąca woda TWh 1% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% 50% Gaz ziemny ciepła 4% używanego Olej opałowy w 6% Szwecji! Węgiel 4% Torf 4% Paliwo drzewne 29% w Szwecji 2006r. Olej sosnowy 1% Gaz resztkowy 1% Pozostałe 7% Odpady drzewne 29% Uszlachętniona biomasa 8% Przemysłowe odpady drewne 3% Odpady komunalne 15% Ciepło odpadowe przemysłowe 7%

Biomasa z odpadów leśnych i rolniczych oraz z roślin energetycznych <50% Wierzba Polska Szwecja Lasy / powierzchnia mln. ha 9,2 27,0 Uzysk drewna w miliony m3 32,0 62,0 Areał pod uprawą 6 razy większa w Polsce! Mozga trzcinowata

Ok. 30 TWh energii elektrycznej i ok. 75 TWh ciepła

Struktura zużycia paliwa dla sieci ciepłowniczej Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpadowe przemysłowe 3% Pozostałe 5% 1981r. Σ 27 TWh Olej opałowy 84% Węgiel 3% Odpady komunalne 5% Ciepło odpad. przem. 3% Gorąca woda 1% Pozostałe 5% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% Gaz ziemny 4% Olej opałowy 6% Węgiel 4% Pozostałe odpady drewne 7% Uszlach. biomasa 8% Przem. odpady drew. 3% Olej sosnowy 1% Torf 4% Odpady komunalne15% Gaz resztkowy 1% Ciepło odpad. przem. 7% Σ 47,5 Gorąca woda TWh 1% Pompy ciepła 9% Energia elektr. 1% 50% Gaz ziemny ciepła 4% używanego Olej opałowy w 6% Szwecji! Węgiel 4% Torf 4% Paliwo drzewne 29% w Szwecji 2006r. Olej sosnowy 1% Gaz resztkowy 1% Pozostałe 7% Odpady drzewne 29% Uszlachętniona biomasa 8% Przemysłowe odpady drewne 3% Odpady komunalne 15% Ciepło odpadowe przemysłowe 7%

Waste-to-Energy! >15%

Im mniej odpadów, tym lepiej, ale... Odpady w Szwecji w roku 2008 4 731 660 ton odpadów komunalnych z gospodarstw domowych Każdy Szwed produkuje 511 kg odpadów na rok 3% składowane (140 250 ton), a 97% odzyskane... 1% - odpady niebezpieczne (43 320 ton) 35% - recykling materiałów (1 657 840 ton) Opakowania (metal, szkło, plastik, papier), makulatura, metal, odpady elektroniczne 12,5% - odpady organiczne poddawane obróbce biologicznej (597 280 ton) 48,5% - spalanie z odzyskiem energii (2 292 970 ton)

A co właściwie Szwedzi robią ze swoimi odpadami...!?? Sortujemy je u źródła!

W sklepach zbierane są opakowania z kaucją 33 cl - 25 gr 50 cl - 35 gr 20 gr duży 80 gr mały 40 gr 11 zł 9 zł

5800 Stacji Recyklingowych dla opakowań i papieru - bez personelu Producenci odpowiadają za opakowania Stacje często są ulokowane na osiedlach lub blisko sklepów W stacjach znajdują się oddzielne kontenery/pojemniki dla metali, szkła, papieru i plastik

5800 Stacji Recyklingowych dla opakowań i papieru - bez personelu Baterie Twardy plastik Opakowania metalowe Szkło kolorowe Szkło Opakowania papierowe Gazety, czasopisma, reklama

650 Centra Recyklingowe dla odpadów gabarytowych, niebezpiecznych i WEEE z personelem Odpady gabarytowe: meble, zabawki, rowery, wózki dziecięce, odpady ogrodowe itd. Mieszkańcy przywożą odpady na własną rękę, własnym samochodem 1 400 000 ton odpadów w roku 2008, czyli 154 kg od mieszkańca 5,3 miliony osób zwiedziło Centra Recyklingowe w roku 2008

Meble Ziemia, kamień, beton TV, komputer Odpady niebezpieczne Akumulatory samochodowe Drewno Karton Do spalenia Świetlówki, żarówki z rtęcią Nie do spalenia Nie do spalenia Złom Do spalenia Drewno Złom Drewno Szkło Opony Lodówki itd Gazety Asbest Plastik, metal, karton Wyjazd Wjazd Centrum Recyklingu w mieście Linköping

Prosta sprawa! Kilka kontenerów...

Ludzie przyjeżdżają...

... i wyrzucają...

Reszta odpadów jest spalana lub poddawana obróbce biologicznej Reszta odpadów jest zbierana w domach lub na osiedlach Większość odpadów jest spalana z wykorzystywaniem energii (48,5%). Wtedy często zbiera się mieszane odpady w 1 worku. Coraz więcej (12,5%) odpadów jest jednak poddawane obróbce biologicznej. Wtedy zbiera się posegregowane u zródła odpady w 2 workach jeden na odpady żywnościowe, drugi na resztę odpadów, które się spala. Ok. 50 procent gmin (133 z 290) ma systemy zbierania odpadów organicznych u zródła. Ok. 30 procent gmin (90 z 290) przygotowywuje wprowadzenie takiego systemu.

Waste-to-Energy! Spalanie odpadów produkuje ciepło i energię Efektywne oczyszczanie gazów spalinowych Source: Sysav

Przetworzony RDF-fluff dla energetyki Source: NSR RDF-fluff = Refuse Derived Fuel fluff = Paliwo z sortowanych odpadów

Z 512 kg odpadów komunalnych przeciętny Szwed odaje na składowisko tylko 20 kg na rok 20 kg

Odpady komunalne 15% ciepła w sieci ciepłowniczej!

Ok. 80 procent ciepła w szwedzkiej sieci ciepłowniczej, czyli 40 procent całego ciepła, pochodzi ze źródeł energii, które w wielu innych krajach świata nie są w ogóle wykorzystywane, lecz dosłownie marnowane.

Waste-to-energy jak doszło do tego? Energia - Podatek od CO 2 - aby odejść od ropy naftowej i innych paliw kopalnych - Podatek od nie-kogeneracji ciepła i prądu aby powiększyć efektywność - Sieć ciepłownicza podatek od prywatnych i spółdzielczych pieców - Silni lokalni operatorzy komunalni bezpieczne dostawy ciepła i prądu Odpady - Jak segregacja to segregacja u źródła! - Prosta i jasna rola dla gmin łatwiej również prywatnym firmom znaleźć swoją rolę - Podatek od składowania odpadów - Zakaz składowania odpadów od 2002r. DRASTYCZNY KROK! Opinia publiczna -Świadomy plan konsultacji z mieszkańcami - Elektrociepłownie często same wdrażały najnowsze technologie Najważniejsze to wiedzieć dokąd idziemy, a nie jak szybko!

Biogaz z odpadów komunalnych W Szwecji nie ma sieci gazowej i dlatego biometan jest używany do napędu pojazdów komunalnych. W miastach Helsingborg, Linköping i Västerås (po około 100 000 mieszkańców) wszystkie autobusy i śmieciarki napędzane są tak wytworzonym biogazem. W ten sposób uzyskujemy energię równocześnie rozwiązując problem odpadowy Source: NSR

Biogaz i ciepło z oczyszczalniścieków Öresundsverket, Helsingborg Produkcja energii: 3.100 GWh - Biogas 600 - Ciepło 2.500 Całkowita użyta energia: 930 GWh - Elektryczność 630 - Inne 300 Przeciętna oczyszczalnia ścieków w Szwecji produkuje 3 razy więcej energii niż sama zużywa

Index 180 170 160 Udział bioenergii oraz PKB i emisje CO 2 w Szwecji 1990- Czy te rozwiązania zania Bioenergia +79 % 150 140 130 120 110 100 90 80 były y niekorzystne dla Szwecji? PKB +48% 1990 1995 2000 2005 Rok Emisje CO 2-9%

Szwedzkie wnioski 1 Zaopatrzenie w energię w Szwecji stało się bezpieczniejsze i bardziej niezależne. Wartość odpadów odpowiada co najmniej wartości wytworzonej z nich energii. Produkcja energii z w/w źródeł jest i ekonomiczna i opłacalna. Zmniejsza koszty produkcji i podwyższa konkurencyjność. Ciepło + energia elektryczna = kogeneracja

Szwedzkie wnioski 2 Odpady komunalne powinne być utylizowne w miastach pow. 100 000 mieszkańców plus biomasa. Miasta od 20 000 do 100 000 mieszkańców powinne inwestować w elektrociepłownie palane biomasą. Miasta do 20 000 mieszkańców powinne inwestować w ciepłownie palane biomasą.

Ciepłownictwo systemowe w Szwecji Występuje w ponad 570 miejscach Lokalne zatrudnienie Lokalna samowystarczalność: 100% ciepła, a 60% prądu (70-80% w zimie) Mniejsze zapotrzebowanie na magistrale energetyczne

Polska ma bardzo dobre warunki! 1. Sieć ciepłownicza oraz sieć gazowa 2. Dużo ludzi = dużo odpadów 3. Duży sektor rolniczy = dużo odpadów 4. Dużo ziemi na uprawy roślin energetycznych

Inteligentni uczą się na cudzych błędach, a nie na własnych! Zapraszamy do Szwecji! Gunnar Haglund, Ambasada Szwecji w Warszawie 606 28 89 57 gunnar.haglund@foreign.ministry.se