CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHIRURGII SZCZĘKOWO-TWARZOWEJ Program dla lekarzy posiadających specjalizację Warszawa 2003
Program specjalizacji opracował zespół ekspertów Prof. dr hab. Janusz Piekarczyk konsultant krajowy Prof. dr hab. Tomasz Tomaszewski przedstawiciel konsultanta krajowego Prof. dr hab. Leszek Lewandowski przedstawiciel konsultanta krajowego Prof. dr hab. Zofia Grabowska przedstawiciel Polskiego Towarzystwa Chirurgii Jamy Ustnej i Chirurgii Szczękowej Prof. dr hab. Krystyna Dobies - przedstawiciel CMKP Prof. dr hab. Hubert Wanyura - przedstawiciel NIL 1 - Cel studiów specjalizacyjnych Cele edukacyjne Celem studiów specjalizacyjnych jest wykształcenie chirurga szczękowo-twarzowego posiadającego wiedzę i umiejętności praktyczne umożliwiające samodzielne rozpoznawanie i leczenie chirurgiczne chorób oraz realizowanie zadań rehabilitacyjnych wg najwyższych standardów obowiązujących we współczesnej chirurgii szczękowo-twarzowej. Oczekuje się, że w dążeniu do tego celu lekarz w trakcie specjalizacji opanuje pełen zakres wymaganej, współczesnej wiedzy, nakreślonej przez niniejszy program, nabędzie niezbędnej biegłości w wykonywaniu zabiegów chirurgicznych i stosowaniu procedur medycznych oraz zdobędzie umiejętności posługiwania się współczesną techniką medyczną Ponadto celem studiów specjalizacyjnych jest doskonalenie osobowości specjalizującego się lekarza, kształtowanie postaw etycznych, wypracowanie obowiązku ciągłego aktualizowania swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności praktycznych, wprowadzania nowych osiągnięć do praktyki lekarskiej oraz dzielenia się swoim doświadczeniem zawodowym poprzez publikacje i udział w konferencjach medycznych. Uzyskane kompetencje Lekarz po ukończeniu specjalizacji i otrzymaniu tytułu specjalisty w chirurgii szczękowo-twarzowej uzyska szczególne kwalifikacje upoważniające, zgodnie ze współczesną wiedzą medyczną do: rozpoznawania i leczenia chirurgicznego chorób tkanek miękkich części twarzowej czaszki oraz szyi, jamy ustnej, kości części twarzowej czaszki z podstawą przedniego dołu czaszki włącznie, stawów skroniowo-żuchwowych; rozpoznawania i leczenia chirurgicznego stanów przednowotworowych i nowotworów złośliwych części twarzowej czaszki i szyi; urazów czaszkowo-twarzowo-szczękowych; wrodzonych i nabytych wad czaszkowo-twarzowo-szczękowo-zgryzowych, udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrażających życiu; nadzorowania i prowadzenia rehabilitacji chorych, Ponadto lekarz uprawniony będzie do: orzekania o potrzebie rehabilitacji leczniczej, niezdolności do pracy, niezdolności do pracy zarobkowej lub w gospodarstwie rolnym, uszczerbku na zdrowiu oraz niepełnosprawności z powodu rozpoznanych i leczonych chorób, przygotowywania opinii, zaświadczeń i wniosków dotyczących leczonych chorych, udzielania konsultacji lekarskich w dziedzinie chirurgii szczękowo-twarzowej lekarzom innych specjalności, CMKP 2003 2
wykonywania indywidualnej, specjalistycznej praktyki lekarskiej lub udzielania świadczeń zdrowotnych w ramach grupowej praktyki lekarskiej w dziedzinie chirurgii szczękowo-twarzowej, kierowania kliniką, oddziałem lub przychodnią chirurgii szczękowo-twarzowej, kierowania specjalizacją w chirurgii szczękowo-twarzowej innych lekarzy, doskonalenia zawodowego innych pracowników medycznych, kierowania eksperymentem medycznym w dziedzinie chirurgii szczękowo-twarzowej. Lekarz specjalizujący się będzie rozwijał i osiągał pożądane cechy osobowości takie jak: kierowanie się w swoich działaniach nadrzędną zasadą dobra chorego, respektowanie społecznie akceptowanego systemu wartości, umiejętność podejmowanie decyzji oraz odpowiedzialność za postępowanie swoje i podległych pracowników, umiejętność właściwej organizacji pracy własnej i współpracowników, umiejętność stworzenia dobrych relacji z pacjentem i jego rodziną, a zwłaszcza właściwej komunikacji i sposobu informowania o postępowaniu lekarskim, 2 - Wymagana wiedza Oczekuje się, że lekarz po ukończeniu specjalizacji wykaże się znajomością przedstawionej poniżej wiedzy: Postępowanie w zakresie resuscytacji oddechowo-krążeniowej na poziomie podstawowym. Zasady postępowania ratunkowego w stanach nagłego zagrożenia życia: w ostrej niewydolności krążeniowo-oddechowej, w nagłym zatrzymaniu krążenia, w ostrej niedrożności górnych dróg oddechowych, we wstrząsie, w ostrych pourazowych krwawieniach z górnych dróg oddechowych, w urazach wielonarządowych. Wskazania i sposoby wykonania tracheotomii. Patologia i diagnostyka wstrząsu urazowego, krwotocznego, oparzeniowego i septycznego; leczenie wstrząsu. Patogeneza, rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie krwotoków oraz ustalanie wskazań do leczenia operacyjnego i zachowawczego w krwotokach. Zasady rozpoznawania i taktyka postępowania w mnogich obrażeniach ciała. Zasady rozpoznawania i postępowania w urazach kręgosłupa i kończyn. Zasady rozpoznawania i postępowania w urazach klatki piersiowej. Przyczyny, rozpoznawanie, diagnozowanie i postępowanie w krwawieniach z przewodu pokarmowego. Patogeneza, rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie i rokowanie w ostrych chorobach chirurgicznych jamy brzusznej. CMKP 2003 3
Patogeneza, rozpoznawanie i możliwości leczenia zaburzeń krzepnięcia; (skazy osoczowe i naczyniowe oraz choroba zakrzepowo-zatorowa). Rozpoznawanie i leczenie zatorów tętnic. Zasady profilaktycznego postępowania przeciwzakrzepowego. Patogeneza, diagnostyka, leczenie i rokowanie w chorobie oparzeniowej. Patogeneza, profilaktyka i leczenie niewydolności nerek w chirurgii. Zaburzenia gospodarki białkowej, węglowodanowej, wodno-elektrolitowej i kwasowo- zasadowej, wapniowo-fosforanowej. Patofizjologia gojenia się i leczenie ran czystych i zakażonych; postępowanie w zakażeniach ropnych. Zasady żywienia pozajelitowego i dojelitowego. Podstawy chirurgii transplantacyjnej. Możliwości diagnostyczne i lecznicze oraz podstawy technik chirurgicznych stosowane w chirurgii szczękowo-twarzowej, dostępy chirurgiczne stosowane w chirurgii szczękowo-twarzowej, sposoby szycia chirurgicznego, rodzaje szwów, patofizjologia gojenia się tkanek miękkich. Wskazania i przeciwwskazania do operacji planowych i wykonywanych w trybie pilnym, przygotowanie chorego do operacji i znieczulenia oraz ocena ryzyka operacyjnego. Postępowanie pooperacyjne, zapobieganie, rozpoznawanie i leczenie powikłań pooperacyjnych, zasady łagodzenia bólów pooperacyjnych. Specyfika diagnostyki i leczenia w chirurgii dziecięcej. Rozpoznawanie i diagnostyka wad wrodzonych u dzieci. Podstawy traumatologii dziecięcej ze szczególnym uwzględnieniem urazów wielonarządowych i urazów czaszkowo-mózgowych. Sposoby podstawowego postępowania w neurotraumatologii i neurochirurgii, a w szczególności dotyczące: - złamań kości sklepienia czaszki, - krwiaków wewnątrzczaszkowych, - chirurgicznego leczenia guzów w obszarze przedniego dołu czaszki, - leczenia pourazowych rozdarć oponowych z wyciekiem płynu mózgowordzeniowego. Anatomia zatok przynosowych. Zasady rozpoznawania i leczenia chorób nosa, gardła i krtani. Rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie ropni okołomigdałkowych. Rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie raka krtani i gardła. Zapalenie zatok obocznych nosa konflikt ujściowo-przewodowy. Epidemiologia, etiopatogeneza i powikłania zapaleń zatok szczękowych. Przyczyny, metody leczenia i powikłania zębopochodnego zapalenia zatok szczękowych. Nowotwory zatok szczękowych rozpoznawanie, leczenie. CMKP 2003 4
Przydatność badań radiologicznych w rozpoznawaniu chorób zatok szczękowych. Anatomia chirurgiczna szkieletu czaszkowotwarzowego, ze szczególnym uwzględnieniem oczodołu. Epidemiologia złamań szkieletu czaszkowotwarzowego, klasyfikacja klinicznoanatomopatologiczna złamań. Nowoczesna diagnostyka urazów mózgowej i twarzowej części czaszki. Ocena radiologiczna złamań szkieletu czaszkowotwarzowego, badania standardowe, TK, MR, usg. Pourazowe uszkodzenie narządu wzroku w złamaniach szkieletu czaszkowotwarzowego, rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie. Badanie okulistyczne oraz specjalistyczna ocena uszkodzeń narządu wzroku. Powikłania wewnątrzczaszkowe po urazach szkieletu czaszkowotwarzowego. Powikłania wewnątrzczaszkowe w złamaniach oczodołu. Metody leczenia złamań kości części twarzowej czaszki, a w szczególności: - osteosynteza stabilna, biologia gojenia się złamań, - chirurgiczne leczenie złamań szczęk i kości części twarzowej czaszki, - chirurgiczne leczenie złamań jarzmowo-szczękowo-oczodołowych, - rekonstrukcja oczodołów za pomocą przeszczepów lub wszczepów. Leczenie: ZJO, ZJSO, ZIDO. Leczenie: DON, PGMT, ZCON, ZCO. Anatomia chirurgiczna żuchwy. Epidemiologia złamań wyrostka kłykciowego żuchwy, klasyfikacja złamań, obraz kliniczny, powikłania. Diagnostyka i ocena radiologiczna złamań wyrostka kłykciowego żuchwy. Leczenie zachowawczo-ortopedyczne oraz leczenie chirurgiczne złamań wyrostka kłykciowego żuchwy. Epidemiologia, czynniki etiologiczne, podział oraz rozpoznawanie i różnicowanie nowotworów głowy i szyi. Stany przedrakowe skóry i błon śluzowych - czynniki usposabiające do występowania nowotworów jamy ustnej oraz części twarzowej czaszki, rodzaje stanów przedrakowych, rozpoznawanie, postępowanie kliniczne. Podział nowotworów łagodnych oraz ich cechy morfologiczne i kliniczne. Podział nowotworów złośliwych, klasyfikacja TNM. Cechy morfologiczne i kliniczne nowotworów złośliwych. Nowotwory zębopochodne charakterystyka kliniczna i morfologiczna. Rozpoznawanie i leczenie nowotworów łagodnych i złośliwych skóry. Zasady rozpoznawania nowotworów jamy ustnej, szczęk, twarzy i szyi: - biopsja, PCI, - diagnostyka rtg, KT, MR, usg, Metody leczenia nowotworów niezłośliwych i guzów nowotworopodobnych części twarzowej czaszki oraz szyi. Postępowanie chirurgiczne w złośliwych nowotworach jamy ustnej i części twarzowej czaszki i szyi. CMKP 2003 5
Leczenie zespołowe nowotworów złośliwych części twarzowej czaszki i szyi (chirurgia, radioterapia, brachyterapia, chemioterapia, immunoterapia) wskazania. Zasady łagodzenia bólów nowotworowych. Postępowanie z chorymi po zabiegu wczesna i późna rehabilitacja protetyczna. Obsrwacja ambulatoryjna. Rola lekarza pierwszego kontaktu i lekarza stomatologa we wczesnym rozpoznawaniu i profilaktyce nowotworów. Podstawy embriologii głowy i szyi. Etiopatogeneza wad rozwojowych twarzy i jamy ustnej, ich podział, diagnostyka. Rozszczepy twarzy i jamy ustnej. Wady czaszkowo-twarzowe złożone (np. zespół Crouzona, Aperta, Pierea-Robina, Mobiusa, Caffeya-Silvermana, Parryego-Romberga). Wady rozwojowe kości twarzy (micro- i retroganthia, macro- i microgenia, laterogenia itp.). Zasady rozpoznawania i planowanie leczenia chirurgicznego wrodzonych i nabytych wad czaszkowo-twarzowo-szczękowo-zgryzowych. Postępowanie w leczeniu wrodzonych lub nabytych zniekształceń kośćca twarzowej części czaszki za pomocą dystraktorów. Metody rekonstrukcji po rozległych ubytkach twarzowej części czaszki. Anatomia chirurgiczna stawu skroniowo-żuchwowego. Etiopatogeneza, epidemiologia i klasyfikacja kliniczno-etiopatologiczna chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Badanie kliniczne chorych z patologią stawów skroniowo-żuchwowych. Diagnostyka obrazowa stawów skroniowo-żuchwowych, przydatność badań MR w diagnostyce chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Uwarunkowania psychologiczne w patologii stawów skroniowo-żuchwowych. Leczenie zachowawcze i chirurgiczne chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Klasyfikacja torbieli części twarzowej czaszki i szyi. Rodzaje torbieli szczęk oraz tkanek miękkich jamy ustnej, twarzy i szyi. Zębopochodne i niezębopochodne torbiele kości części twarzowej czaszki. Cechy torbieli zębopochodnych i niezębopochodnych; rozpoznawanie i leczenie. Różnicowanie torbieli z innymi jednostkami chorobowymi w obrębie jamy ustnej, twarzy i szyi. Metody leczenia, postępowanie chirurgiczne w przypadku torbieli tkanek miękkich części twarzowej czaszki i szyi. Anatomia gruczołów ślinowych. Choroby ślinianek, obraz kliniczny, diagnostyka, rozpoznanie, różnicowanie: kamica i zapalenia ślinianek (swoiste promienica, gruźlica, kiła oraz nieswoiste ostre, ostre wtórne, przewlekłe). sialopatie choroby o podłożu autoimmunologicznym (zespół Sjogrena, Mikulicza, Heerfordta). CMKP 2003 6
Guzy ślinianek: nowotwory łagodne gruczolak, onkocytoma, guz Warthina, inne, nowotwory półzłośliwe/ miejscowo złośliwe guz mieszany, nowotwory złośliwe rak gruczołowy, płaskonabłonkowy, anaplastyczny, oblak, guz Stewarta, mięsak, badanie kliniczne, badania radiologiczne, MR, leczenie guzów ślinianek, taktyka postępowania chirurgicznego. Etiopatogeneza, rozpoznawanie i różnicowanie zapaleń swoistych i nieswoistych tkanek miękkich i twardych części twarzowej czaszki, badania dodatkowe. Kierunki szerzenia się oraz sposoby leczenia chirurgicznego ropni i ropowic twarzowej części czaszki i szyi. Stany gorączkowe, etiologia, diagnostyka, leczenie. Zasady antybiotykoterapii. Cukrzyca w chorobach chirurgicznych. Zakażenia HBV i HCV, profilaktyka, leczenie. Zasady praktyki lekarskiej opartej na wiarygodnych i aktualnych publikacjach. Podstawy farmakoekonomiki. Rys historyczny chirurgii szczękowo-twarzowej jako gałęzi chirurgii ogólnej, 3 - Wymagane umiejętności praktyczne Oczekuje się, że po ukończeniu specjalizacji lekarz wykaże się umiejętnością: postępowania w nagłym zatrzymaniu krążenia, wykonania kardiowersji, postępowania w ostrej niedrożności górnych dróg oddechowych (intubacja ustnotchawicza, nosowo-tchawicza, tracheotomia), prowadzenia masażu zewnętrznego serca oraz wentylacji mechanicznej, prowadzenia tlenoterapii, postępowania we wstrząsie, postępowania w ostrych pourazowych krwawieniach z górnych dróg oddechowych, postępowania w złamaniach z wgłobieniem kości sklepienia czaszki, postępowania w krwiakach wewnątrzczaszkowych, postępowania w urazach klatki piersiowej, złamaniu żeber, nakłucia jamy opłucnej, drenażu, wykonania znieczulenia nasiękowego, regionalnego i dolędźwiowego, nacięcia i drenażu ropni zewnętrznych, leczenia zachowawczo-ortopedycznego złamań szczęk, wykonania osteosyntezy stabilnej w leczeniu złamań szczęk, leczenia chirurgicznego kośćca części twarzowej czaszki, leczenia zachowawczego i chirurgicznego złamań wyrostka kłykciowego żuchwy, rekonstrukcji oczodołu z użyciem przeszczepów lub wszczepów, leczenia chirurgicznego raka wargi z rekonstrukcją, CMKP 2003 7
resekcji szczęki z powodu nowotworów, resekcji częściowej żuchwy, wykonania limfadektomii nadgnykowej, usunięcia węzłów chłonnych szyjnych w leczeniu nowotworów złośliwych, operacja Crilla-Jawdyńskiego lub limfadektomia funkcjonalna, leczenia chirurgicznego nowotworów ślinianek, leczenia chirurgicznego morfologicznych wad czaszkowo-twarzowo-szczękowozgryzowych, wykonania zabiegów rekonstrukcyjnych wad porozszczepowych, leczenia chirurgicznego ankylozy stawów skroniowo-żuchwowych, leczenia dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych, leczenia chirurgicznego torbieli szczęk i jamy ustnej, leczenia chirurgicznego torbieli i przetok szyi, rekonstrukcji żuchwy z użyciem przeszczepów autogennych lub wszczepów, rekonstrukcji tkanek miękkich jamy ustnej i powłok twarzy za pomocą plastyki miejscowej, przeszczepów skórno-naskórkowych, skórnych oraz płatów skórnomięśniowych, leczenia chirurgicznego chorób zatok szczękowych, leczenia chirurgicznego ropni i ropowic, wykonywania zabiegów chirurgiczno-rekonstrukcyjnych w ramach przygotowania jamy ustnej do protezowania, leczenia chirurgicznego chorób przyzębia, wszczepiania implantów, rozpoznawania i leczenia neuralgii prawdziwej nerwu trójdzielnego, zastosowania lasera chirurgicznego w chirurgii szczękowo-twarzowej, wykonania próby zgodności przed przetoczeniem krwi i jej składników i umiejętność jej interpretacji, prztaczania krwi i jej składników oraz produktów krwiopochodnych, badanie ostrości wzroku, pola widzenia, podwójnego widzenia i ich ocena. 4 Formy i metody kształcenia A) Kursy specjalizacyjne Uwaga: Lekarze specjalizujący się uzyskają zaliczenie uczestniczenia tylko w tych kursach specjalizacyjnych objętych programem specjalizacji, które zostały pozytywnie zaopiniowane przez konsultanta krajowego oraz wpisane na prowadzoną przez CMKP listę kursów specjalizacyjnych organizowanych przez uprawnione do tego podmioty. Lista kursów podawana jest corocznie do wiadomości lekarzy na stronie internetowej CMKP: www.cmkp.edu.pl. CMKP 2003 8
Lekarz specjalizujący się w chirurgii szczękowo-twarzowej uczestniczy w kursach specjalizacyjnych w czasie staży kierunkowych. 1) Kurs wprowadzający: Wprowadzenie do specjalizacji w chirurgii szczękowo-twarzowej Treść kursu: Chirurgia szczękowo-twarzowa jako gałąź chirurgii ogólnej, rys historyczny. Szycie chirurgiczne, rodzaje szwów, gojenie się tkanek miękkich. Osteosynteza stabilna odłamów kostnych, biologia gojenia się złamań. Dojścia chirurgiczne stosowane w chirurgii szczękowo-twarzowej. Możliwości diagnostyczne i lecznicze oraz podstawy technik chirurgicznych stosowanych w chirurgii szczękowo-twarzowej. Wprowadzenie do przedmiotów objętych programem specjalizacji w chirurgii szczękowo-twarzowej. Zasady praktyki lekarskiej opartej na wiarygodnych i aktualnych publikacjach, Podstawy farmakoekonomiki. Czas trwania kursu: 3 dni (w pierwszym roku kształcenia). Miejsce kształcenia: akademie medyczne, CMKP, instytuty naukowe. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 2) Kurs: Rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie swoistych oraz nieswoistych zapaleń tkanek miękkich i twardych części twarzowej czaszki oraz szyi, kierunki szerzenia się oraz zasady leczenia ropni i ropowic części twarzowej czaszki Treść kursu: Etiopatogeneza zapaleń swoistych i nieswoistych tkanek miękkich i twardych części twarzowej czaszki. Kierunki szerzenia się zapaleń. Rozpoznanie i różnicowanie zapaleń swoistych i nieswoistych, badania dodatkowe. Leczenie chirurgiczne ze szczególnym uwzględnieniem ropni i ropowicy części twarzowej czaszki. Czas trwania kursu:.3 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 3) Kurs: Choroby zatok szczękowych ich rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie Treść kursu: Wprowadzenie, anatomia zatok przynosowych. Epidemiologia, etiopatogeneza i powikłania zapaleń zatok szczękowych. CMKP 2003 9
Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych, przyczyny, powikłania. Metody leczenia zębopochodnych zapaleń zatok szczękowych. Nowotwory zatok szczękowych rozpoznawanie, leczenie. Przydatność badań radiologicznych w rozpoznawaniu chorób zatok szczękowych. Udział w zabiegach, obchodzie, konsultacjach chorych. Czas trwania kursu: 3 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 4) Kurs: Torbiele szczęk oraz tkanek miękkich jamy ustnej, twarzy i szyi. Etiopatogeneza, rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie Treść kursu: Wprowadzenie, etiopatogeneza torbieli. Klasyfikacja torbieli części twarzowej czaszki i szyi. Rodzaje torbieli szczęk oraz tkanek miękkich jamy ustnej, twarzy i szyi. Zębopochodnie i niezębopochodne torbiele kości części twarzowej czaszki. Cechy torbieli zębopochodnych i niezębopochodnych. Rozpoznawanie i leczenie. Torbiele tkanek miękkich części twarzowej czaszki i szyi rodzaje, rozpoznawanie, metody leczenia, postępowanie chirurgiczne. Różnicowanie torbieli z innymi jednostkami chorobowymi w obrębie jamy ustnej, twarzy i szyi. Czas trwania kursu: 2 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 5) Kurs: Etiopatogeneza, rozpoznawanie i leczenie chorób stawów skroniowożuchwowych Treść kursu: Wprowadzenie. Anatomia chirurgiczna stawu skroniowo-żuchwowego. Etiopatogeneza, epidemiologia chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Diagnostyka obrazowa stawów skroniowo-żuchwowych. Badanie kliniczne chorych z patologią stawów skroniowo-żuchwowych. Konsultacje chorych. Kliniczno-etiopatologiczna klasyfikacja chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Uwarunkowania psychologiczne w patologii stawów skroniowo-żuchwowych. Przydatnośc badań MR w diagnostyce chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Leczenie zachowawcze chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Leczenie chirurgiczne Czas trwania kursu: 3 dni. CMKP 2003 10
Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 6) Kurs: Stany przedrakowe, cechy nowotworów łagodnych i złośliwych jamy ustnej oraz części twarzowej czaszki ich rozpoznawanie i leczenie Treść kursu: Stany przedrakowe skóry i błon śluzowych - czynniki usposabiające do występowania nowotworów jamy ustnej oraz części twarzowej czaszki, rodzaje stanów przedrakowych, rozpoznawanie, postępowanie kliniczne. Rola lekarza pierwszego kontaktu i lekarza stomatologa we wczesnym rozpoznawaniu i profilaktyce nowotworów. Podział nowotworów łagodnych i złośliwych oraz ich cechy morfologiczne i kliniczne. Leczenie nowotworów łagodnych. Nowotwory zębopochodne charakterystyka kliniczna i morfologiczna. Rozpoznawanie i leczenie nowotworów łagodnych i złośliwych skóry. Postępowanie chirurgiczne w złośliwych nowotworach jamy ustnej i części twarzowej czaszki. Leczenie skojarzone nowotworów głowy i szyi sposoby, wskazania. Postępowanie z chorymi po zabiegu wczesna i późna rehabilitacja protetyczna. Obsrwacja ambulatoryjna. Czas trwania kursu: 2 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 7) Kurs: Epidemiologia, rozpoznawanie oraz chirurgiczne i skojarzone leczenie złośliwych nowotworów części twarzowej czaszki i szyi Treść kursu: Epidemiologia, czynniki etiologiczne, podział oraz rozpoznawanie i różnicowanie nowotworów głowy i szyi. Rola lekarza pierwszego kontaktu i lekarza stomatologa we wczesnym rozpoznawaniu i profilaktyce nowotworów. Podział nowotworów złośliwych, klasyfikacja TNM. Cechy morfologiczne i kliniczne nowotworów złośliwych. Rozpoznawanie i leczenie nowotworów łagodnych i złośliwych skóry. Diagnostyka radiologiczna w rozpoznawaniu nowotworów jamy ustnej i części twarzowej czaszki. Postępowanie chirurgiczne w złośliwych nowotworach jamy ustnej i części twarzowej czaszki. Leczenie skojarzone nowotworów głowy i szyi sposoby, wskazania. Postępowanie z chorymi po zabiegach chirurgicznych wczesna i późna rehabilitacja protetyczna. Obserwacja ambulatoryjna. CMKP 2003 11
W trakcie kursu przewidziany jest udział w zabiegach, obchodzie, konsultacjach chorych. Czas trwania kursu: 3 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 8) Kurs: Złamania szkieletu czaszkowotwarzowego ich rozpoznawanie, klasyfikacja i leczenie Treść kursu: Anatomia chirurgiczna szkieletu czaszkowo-twarzowego. Epidemiologia złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego. Problemy organizacyjne, diagnostyczne i lecznicze. Powikłania wewnątrzczaszkowe po urazach szkieletu czaszkowotwarzowego, Ocena radiologiczna złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego, badania standardowe, TK, MR, usg. Pourazowe uszkodzenie układu wzrokowego w złamaniach szkieletu czaszkowotwarzoego, rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie. Klasyfikacja kliniczno-anatomopatologiczna złamań. Leczenie chirurgiczne złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego. Przewidziany jest udział w zabiegach, obchodzie, konsultacjach chorych. Czas trwania kursu: 3 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 9) Kurs: Złamania oczodołu rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie Treść kursu: Wprowadzenie, problemy diagnostyczne i lecznicze w złamaniach oczodołu. Epidemiologia złamań oczodołu. Anatomia chirurgiczna szkieletu czaszkowo-twarzowego ze szczególnym uwzględnieniem oczodołu. Kliniczno-anatomiczna klasyfikacja złamań oczodołu. Badanie okulistyczne oraz specjalistyczna ocena uszkodzeń narządu wzroku. Powikłania wewnątrzczaszkowe w złamaniach oczodołu. Radiologiczna ocena złamań oczodołu. Leczenie: ZJO, ZJSO, ZIDO. Leczenie: DON, PGMT, ZCON, ZCO. Uczestniczenie w zabiegach i obchodach lekarskich pacjentów. Czas trwania kursu: 3 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. CMKP 2003 12
10) Kurs: Zachowawcze i chirurgiczne leczenie złamań wyrostka kłykciowego żuchwy Treść kursu: Wprowadzenie, epidemiologia złamań wyrostka kłykciowego żuchwy. Anatomia chirurgiczna żuchwy. Klasyfikacja złamań, obraz kliniczny, powikłania. Diagnostyka i ocena radiologiczna złamań wyrostka kłykciowego żuchwy. Leczenie zachowawczo-ortopedyczne złamań. Leczenie chirurgiczne. Udział w obchodach i konsultacjach. Czas trwania kursu: 2 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 11) Kurs: Etiopatogeneza, morfologia, rozpoznawanie, różnicowanie i leczenie chirurgiczne wrodzonych oraz nabytych wad twarzowo-szczękowozgryzowych Treść kursu: Podstawy embriologii głowy i szyi. Etiopatogeneza wad rozwojowych twarzy i jamy ustnej, ich podział, diagnostyka. Rozszczepy twarzy i jamy ustnej. Wady czaszkowo-twarzowe złożone (np. zespół Crouzona, Aperta, Pierea- Robina, Mobiusa, Caffeya-Silvermana, Parryego-Romberga). Wady rozwojowe kości twarzy (micro- i retroganthia, macro- i microgenia, laterogenia itp.). Zasady leczenia wad rozwojowych. Czas trwania kursu: 3 dni. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 12) Kurs: Choroby ślinianek. Rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie Treść kursu: Anatomia gruczołów ślinowych. Diagnostyka chorób ślinianek. Choroby ślinianek, obraz kliniczny, rozpoznanie, różnicowanie: - Kamica i zapalenia ślinianek (swoiste promienica, gruźlica, kiła oraz nieswoiste ostre, ostre wtórne, przewlekłe). - Sialopatie choroby o podłożu autoimmunologicznym (zespół Sjogrena, Mikulicza, Heerfordta). - Guzy ślinianek: o Nowotwory łagodne gruczolak, onkocytoma, guz Warthina, inne. o Nowotwory półzłośliwe/ miejscowo złośliwe guz mieszany, CMKP 2003 13
o Nowotwory złośliwe rak gruczołowy, płaskonabłonkowy, anaplastyczny, oblak, guz Stewarta, mięsak, o Leczenie guzów ślinianek taktyka postępowania chirurgicznego. Badanie kliniczne, badania radiologiczne, MR, Nowotwory ślinianek łagodne i złośliwe, leczenie Czas trwania kursu: 3 dni Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. 13) Tytuł kursu: " Promocja zdrowia" Treść kursu: Pojęcie zdrowia i jego uwarunkowań. Promocja zdrowia, pojęcia podstawowe, definicje. Organizacja promocji zdrowia w Polsce i na świecie - przykłady programów. Metody promocji zdrowia. Promocja zdrowia w zakładach opieki zdrowotnej. Wybrane problemy promocji zdrowia kobiet. Ocena skuteczności. Promocja zdrowia w Narodowym Programie Zdrowia. Czas trwania kursu: 3 dni. Miejsce kształcenia: CMKP, AM. CMKP 2003 14
B) Staże kierunkowe 1) Staż specjalizacyjny podstawowy w chirurgii szczękowo-twarzowej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz po ukończeniu stażu wykaże się znajomością: zasad przygotowania chorego do leczenia chirurgicznego oraz opieki pooperacyjnej, nowoczesnej diagnostyki urazów mózgowej i twarzowej części czaszki, metod leczenia złamań kości części twarzowej czaszki, a w szczególności: - osteosyntezy stabilnej, - chirurgicznego leczenia złamań szczęk, - chirurgicznego leczenia złamań jarzmowo-szczękowo-oczodołowych, - rekonstrukcji oczodołów za pomocą przeszczepów lub wszczepów, zasad leczenia nowotworów niezłośliwych i guzów nowotworopodobnych części twarzowej czaszki oraz szyi, zasad rozpoznawania nowotworów jamy ustnej, szczęk i twarzy i szyi: - biopsja, PCI, - diagnostyka rtg, KT, MR, usg, zasad zespołowego leczenia nowotworów złośliwych twarzowej części czaszki (chirurgia, radioterapia, brachyterapia, chemioterapia, immunoterapia) zasad rozpoznawania i planowania leczenia chirurgicznego wrodzonych i nabytych wad twarzowo-szczękowo-zgryzowych, zasad postępowania w leczeniu wrodzonych lub nabytych zniekształceń kośćca twarzowej części czaszki za pomocą dystraktorów, zasad leczenia zesztywnienia oraz dysfunkcji stawów skroniowo-żuchowych, zasad rekonstrukcji po rozległych ubytkach twarzowej części czaszki, etiopatogenezę oraz zasady chirurgicznego leczenia torbieli, przetok i wad rozwojowych twarzowej części czaszki oraz szyi, zasady rozpoznawania i leczenia chorób gruczołów ślinowych, kierunki szerzenia się oraz zasady leczenia ropni i ropowic twarzowej części czaszki i szyi. CMKP 2003 15
Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj zabiegów, które specjalizujący się lekarz powinien wykonać w czasie stażu samodzielnie (pod nadzorem specjalisty) lub, do których powinien asystować Rodzaj zabiegu osteosynteza stabilna w złamaniach żuchwy Wykonanie samodzielne Asystowanie 40 1 zachowawcze i chirurgiczne leczenie złamań wyrostka kłykciowego żuchwy 6 - chirurgiczne leczenie złamania szczęk 5 3 chirurgiczne leczenie złamań jarzmowo-szczękowooczodołowych 2 2 chirurgiczne leczenie złamań jarzmowo-oczodołowych 6 3 rekonstrukcja oczodołu z użyciem przeszczepów lub wszczepów chirurgiczne leczenie raka wargi dolnej z rekonstrukcją częściowa lub całkowita resekcja szczęki z powodu nowotworów 2 3 3 1 2 1 częściowa resekcja żuchwy 3 1 limfangiektomia nadgnykowa 4 1 radykalne usunięcie szyjnych węzłów chłonnych: operacja Crilla Jawdyńskiego lub limfadektomia funkcjonalna leczenie chirurgiczne morfologicznych wad szczękowo-twarzowo-zgryzowych, np. progenia, mikrogenia zabiegi rekonstrukcyjne zniekształceń porozszczepowych zabiegi rekonstrukcyjne po rozległych ubytkach twarzowej części czaszki z użyciem płatów i przeszczepów leczenie chirurgiczne guzów ślinianek, w tym guzów przyusznicy 2 1 2 1-1 2 1 3 1 chirurgiczne leczenie torbieli, przetok i wad 1 1 rozwojowych szyi leczenie chirurgiczne chorób zatok szczękowych 15 1 chirurgiczne leczenie ropni i ropowic przestrzeni 10 1 międzypowięziowych tracheotomia 2 1 CMKP 2003 16
Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 42 miesiące. Miejsce stażu: klinika, oddział chirurgii szczękowo-twarzowej uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 2) Staż kierunkowy w chirurgii stomatologicznej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu opanuje niżej przedstawioną wiedzę: Ogólne zasady przygotowania pola operacyjnego i pacjenta do zabiegów chirurgicznych Podstawowy zakres chirurgii stomatologicznej, a w szczególności wskazania i techniki zabiegowe w zakresie wyrostka zębodołowego oraz metody chirurgicznej korekty tkanek podłoża protetycznego zmierzające do poprawy warunków funkcjonowania protez stomatologicznych (chirurgia przedprotetyczna), Etiologia, diagnostyka i zasady leczenia chirurgicznego stanów patologicznych tkanek i narządów jamy ustnej oraz ich różnicowanie. Diagnozowanie i leczenie zapalnych stanów okołozębowych. Zasady postępowania w urazach uzębienia i wyrostków zębodołowych, Profilaktyka onkologiczna, wskazania i przeciwwskazania do stosowania znieczuleń ogólnych i miejscowych w stomatologii, stany nagłe w ambulatorium stomatologicznym Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj badań/zabiegów, które lekarz w czasie stażu powinien wykonać samodzielnie (pod nadzorem specjalisty): Rodzaj zabiegu wykonanie rutynowe ekstrakcji zębów leczenie chirurgiczne ropni zębopochodnych Wykonanie samodzielne leczenie chirurgiczne utrudnionego wyrzynania 5 zębów mądrości oraz zębów zatrzymanych wykonanie resekcji wierzchołka korzenia zęba 3 pobranie wycinka do badania histopatologicznego oraz wykonanie biopsji leczenie urazów zębów i wyrostka zębodołowego 5 pierwsza pomoc w złamaniach kości i szczęk 10 50 20 6 CMKP 2003 17
Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 3 miesiące. Miejsce stażu: klinika, oddział, poradnia uprawnione do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 3) Staż kierunkowy w ortodoncji Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu opanuje przedstawioną poniżej wiedzę: Diagnostyka i leczenie wad zgryzu. Zasady leczenia ortodontycznego zaburzeń twarzowo-szczękowo-zgryzowych. Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj badań/zabiegów, które lekarz w czasie stażu powinien wykonać samodzielnie (pod nadzorem specjalisty): Rodzaj badania/zabiegu Wykonanie samodzielne badanie ortodontyczne wraz z interpretacją badań pomocniczych 8 badanie pacjenta i diagnozowanie nieprawidłowości narządu żucia 10 pobieranie wycisków łuków zębowych wraz z ustaleniem ich zwarcia 5 ocena zmian w zgryzie na podstawie analizy gipsowych modeli szczęki i żuchwy 5 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 2 miesiące. Miejsce stażu: klinika, oddział ortodoncji uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 4) Staż kierunkowy w stomatologii zachowawczej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Lekarz w czasie stażu musi zapoznać się z leczeniem ubytków próchniczych przy pomocy nowoczesnych metod i materiałów oraz zapoznać się z nowoczesnymi sposobami leczenia edodontycznego kanałów zębów jedno- i wielokorzeniowych CMKP 2003 18
Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj zabiegów, które specjalizujący się lekarz powinien wykonać w czasie stażu samodzielnie (pod nadzorem specjalisty) lub, do których powinien asystować: Rodzaj zabiegu Wykonanie samodzielne Asystowanie badanie stomatologiczne i wypełnianie karty 20 - choroby u przyjmowanych pacjentów rekonstrukcja twardych tkanek zęba - 10 leczenie endodontyczne niezakażonych i - 10 zakażonych kanałów korzeniowych leczenie zachowawcze ostrych, zaostrzonych i przewlekłych chorób tkanek okołowierzchołkowych - 5 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 1 miesiąc. Miejsce stażu: klinika, oddział ortodoncji uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 5) Staż kierunkowy w stomatologii dziecięcej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Zapoznanie się z postępowaniem z dziećmi jako pacjentami, możliwość zastosowania premedykacji psychologicznej i farmakologicznej przed zabiegami stomatologicznymi. Opanowanie wiedzy z zakresu farmakologii leków stosowanych w profilaktyce przeciw próchnicowej, wskazania, przeciwwskazania. Umiejętności praktyczne w czasie stażu lekarz ma obowiązek uczestniczyć (asystować) w wykonywaniu niżej wymienionych zabiegów stomatologicznych: stosowanie praktyczne nowoczesnych metod profilaktyki próchnicy, zabiegi zaopatrywania pourazowych zmian w zębach mlecznych i stałych. Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz uczestniczył (asystował) w zabiegach wymienionych w programie stażu. Czas trwania stażu: 1 miesiąc. Miejsce stażu: uprawniona klinika lub przychodnia stomatologii dziecięcej. CMKP 2003 19
6) Staż kierunkowy w protetyce stomatologicznej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Lekarz w czasie stażu musi zapoznać się z leczeniem ubytków próchniczych przy pomocy nowoczesnych metod i materiałów oraz zapoznać się z nowoczesnymi sposobami leczenia edodontycznego kanałów zębów jedno- i wielokorzeniowych Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj badań/zabiegów, które lekarz w czasie stażu powinien wykonać samodzielnie (pod nadzorem specjalisty): Rodzaj zabiegu Wykonanie samodzielne protetyczne badanie pacjenta, prognoza, 2 projektowanie postępowania pobieranie wycisków i odlanie modeli gipsowych 5 wraz z ustaleniem ich zwarcia naprawa złamanej płyty protezy ruchomej 2 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 1 miesiąc. Miejsce stażu: klinika, oddział ortodoncji uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 7) Staż kierunkowy w periodontologii Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej. Diagnostyka i leczenie chorób przyzębia. Zasady oraz metody unieruchamiania zębów w parodontopatiach. Zasady kwalifikacji do chirurgicznego leczenia chorób przyzębia. Zasady sterowanej regeneracji tkanek w leczeniu chorób przyzębia. Umiejętności praktyczne W czasie stażu lekarz ma obowiązek uczestniczyć (asystować) w wykonywaniu niżej wymienionych zabiegów: wykonywanie badań w przypadku chorób błony śluzowej jamy ustnej (pobieranie materiału do badania mikrobiologicznego, cytologicznego i histopatologicznego) usuwanie kamienia nazębnego, zabiegi wykonywane w leczeniu parodontozy, wykonywanie zabiegów zmierzających do unieruchomienia rozchwianych zębów, CMKP 2003 20
chirurgiczne leczenie zmian wyrostka zębodołowego w przebiegu parodontozy (sterowana regeneracja kości) przy pomocy materiałów kościozastępczych. Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz uczestniczył (asystował) w zabiegach wymienionych w programie stażu. Czas trwania stażu: 2 tygodnie. Miejsce stażu: uprawniona klinika lub przychodnia periodontologii. 8) Staż kierunkowy w radiologii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu zapozna się z: możliwościami zastosowania odpowiednich technik badania radiologicznego w rozpoznawaniu chorób kości części twarzowej czaszki, stawów skroniowożuchwowych i zatok szczękowych Umiejętności praktyczne W czasie stażu lekarz powinien: uczestniczyć w wykonywaniu zdjęć: - wewnątrzustnych > zębowych 5 > zgryzowych 2 > zgryzowo-skrzydłowych 1 > pantomograficznych 6 - zewnątrzustnych: > zatok obocznych nosa w projekcji Watersa 5 > profilowego czaszki 2 > KT 2 uczestniczyć w badaniach MR 3 uczestniczyć w badaniach usg 3 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 2 tygodnie. Miejsce stażu: zakład radiologii stomatologicznej uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. CMKP 2003 21
9) Staż kierunkowy w ortopedii i traumatologii narządu ruchu Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu nabędzie wiadomości z zakresu: podstaw fizjologii, fizjopatologii i biomechaniki narządu ruchu, fizjologii i zaburzeń zrostu kostnego, fizjologii i patologii chrząstki stawowej, biomateriałów, zasad klinicznego badania narządu ruchu oraz metod obrazowania w diagnostyce chorób i zmian pourazowych narządu ruchu, podstaw patomechaniki, rozpoznawania, różnicowania, znajomości powikłań, rokowania oraz nowoczesnego leczenia uszkodzeń urazowych narządu ruchu, podstaw rozpoznawania, rokowania, leczenia w urazowych obrażeniach kręgosłupa z uszkodzeniami rdzenia kręgowego, zasad rozpoznawania i leczenia powikłań w gojeniu złamań kości i zwichnięć stawów, amputacji i protezowania kończyn, zagadnień profilaktyki obrażeń i profilaktyki lecznictwa ortopedycznotraumatologicznego, Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj zabiegów, które specjalizujący się lekarz powinien wykonać w czasie stażu samodzielnie (pod nadzorem specjalisty) lub, do których powinien asystować. Rodzaj zabiegu stabilizacja kręgosłupa z użyciem wszczepów, Wykonanie samodzielne Asystowanie - 1 założenie gipsowego opatrunku udowego, biodrowego, gorsetu, - 3 zachowawcza repozycja złamania kości długiej, 3 - zespolenie odłamów kostnych śrubami, płytką, śródszpikowo, stabilizatorem zewnętrznym, - 2 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 1 miesiąc Miejsce stażu: klinika, oddział chirurgii urazowej i ortopedii i traumatologii narządu ruchu uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu CMKP 2003 22
10) Staż kierunkowy w chirurgii plastycznej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu opanuje przedstawioną poniżej wiedzę: rodzaje tkanek i zasady wykonywania operacji rekonstrukcyjnych, metody leczenia rekonstrukcyjnego, płaty skórne (płaty uszypułowane, płaty rotacyjne, płaty przesuwane z sąsiedztwa ubytku, płaty rurowate, płaty osiowe), płaty mięśniowe, skórno-mięśniowe i złożone, mikrochirurgia, wolne płaty (skórne, mięśniowe i złożone), rozszczep wargi i podniebienia zasady leczenia, Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj zabiegów, które specjalizujący się lekarz powinien wykonać w czasie stażu samodzielnie (pod nadzorem,) lub, do których powinien asystować z plastyka Rodzaj zabiegu Wykonanie samodzielne Asystowanie 5 - przeszczepy skórne 5 - płaty osiowe rekonstrukcja ubytków w obszarze części twarzowej czaszki - 3 płaty mięśniowe, skórno-mięśniowe i złożone - 2 mikrochirurgia, wolne płaty - 1 rozszczep wargi i podniebienia - 2 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 1 miesiąc. Miejsce stażu: klinika, oddział chirurgii plastycznej uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. CMKP 2003 23
11) Staż kierunkowy w okulistyce Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu opanuje przedstawioną poniżej wiedzę: pourazowe uszkodzenie gałki ocznej, powiek, dróg łzowych badania diagnostyczne, postępowanie, przyczyny wytrzeszczu - rozpoznawanie, postępowanie, enukleacja gałki ocznej - wskazania, technika. Umiejętności praktyczne Zabiegi, które specjalizujący się lekarz powinien wykonać w czasie stażu samodzielnie (pod nadzorem specjalisty) lub, do których powinien asystować Rodzaj zabiegu zabiegi w pourazowym uszkodzeniu gałki ocznej, powiek, dróg łzowych badanie ostrości wzroku, Wykonanie samodzielne Asystowanie - 2 5 - badanie pola widzenia, podwójnego widzenia i ich ocena 5 enukleacja gałki ocznej - 1 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 2 tygodnie. Miejsce stażu: klinika, oddział okulistyczny uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 12) Staż kierunkowy w neurochirurgii Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Oczekuje się, że lekarz w czasie stażu nabędzie przedstawioną poniżej wiedzę: badanie neurologiczne, skala śpiączki Glasgow, farmakologiczne leczenie chorego po urazie czaszkowo-mózgowym, kwalifikacja do zachowawczego lub chirurgicznego leczenia chorego z krwiakiem śródczaszkowym, pooperacyjne leczenie farmakologiczne, a w tym zwalczanie zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, rozpoznawanie płynotoku nosowego. CMKP 2003 24
Umiejętności praktyczne Liczba i rodzaj zabiegów, do których specjalizujący się lekarz powinien asystować w czasie stażu. Rodzaj zabiegu złamanie kości sklepienia czaszki, ubytki, rozpoznawanie i leczenie krwiaki wewnątrzczaszkowe (nadtwardówkowe, podtwardówkowe śródmózgowe), trepanacje czaszki chirurgiczne leczenie guzów podstawy przedniego dołu czaszki leczenie pourazowych przetok mózgowych z wyciekiem płynu przez nos punkcja lędźwiowa pomiar ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego ocena makroskopowa i laboratoryjna płynu Asystowanie 3 2 1 1 2 Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i procedury wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 1,5 miesiąca. Miejsce stażu: klinika, oddział neurochirurgii uprawniony do prowadzenia specjalizacji lub stażu. 13) Staż kierunkowy w onkologii klinicznej Program stażu Zakres wiedzy teoretycznej Podstawy i metody rozpoznawania wczesnych postaci nowotworów w obrębie jamy ustnej, twarzy i szyi. Nowoczesne metody leczenia nowotworów złośliwych jamy ustnej, twarzy i szyi a szczególnie metody chirurgiczne, chiemioterapeutyczne i radioterapeutyczne. Zasady kwalifikowania chorych do odpowiedniej metody i techniki terapeutycznej. Ocena stopnia zaawansowania klinicznego (TNN) i złośliwości nowotworu. Przewidywanie powikłań, przerzutów, rokowanie. Nowotwory złośliwe skóry twarzy (rak podstawnokomórkowy, czerniak). Umiejętności praktyczne W czasie stażu lekarz ma obowiązek uczestniczyć (asystować) w wykonywaniu niżej wymienionych zabiegów i badań klinicznych: uczestniczenie w klinicznym i radiologicznym rozpoznawaniu nowotworów w obrębie jamy ustnej, kości twarzy i szczęk, CMKP 2003 25
pobieranie wycinków do badania histopatologicznego, asystowanie do zabiegów operacyjnych usuwania zmian nowotworowych, uczestniczy w badaniach kontrolnych pacjentów po operacjach onkologicznych. Forma zaliczenia stażu kierunkowego (u kierownika stażu): a) kolokwium z wiedzy teoretycznej, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz uczestniczył (asystował) w zabiegach i badaniach klinicznych wymienionych w programie stażu. Czas trwania stażu: 1 miesiąc. Miejsce stażu: uprawniona klinika lub oddział onkologiczny lub Instytut Onkologii. C) Pełnienie dyżurów lekarskich Liczba dyżurów lekarskich w zakresie chirurgii szczękowo-twarzowej, które ma odbyć specjalizujący się lekarz wynosi - 3 miesięcznie. D) Formy samokształcenia Studiowanie piśmiennictwa obowiązkowe uczenie się z polskich podręczników (jako źródła wiedzy podstawowej) w zakresie chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej, obowiązkowa lektura Czasopisma Stomatologicznego oraz innych wydawnictw, a szczególnie artykułów związanych z chirurgią i dyscyplinami pokrewnymi, Uczestniczenie w działalności edukacyjnej towarzystw lekarskich wskazane uczestniczenie w sesjach naukowo-szkoleniowych, uczestniczenie w krajowych kongresach chirurgii stomatologicznej (jamy ustnej) i chirurgii szczękowo-twarzowej oraz w zjazdach i kongresach stomatologicznych, wskazany udział w europejskich kongresach chirurgii czaszkowo-szczękowotwarzowej, wskazany udział w krajowych i europejskich kongresach dotyczących dziedzin pokrewnych (onkologia, chirurgia plastyczna i rekonstrukcyjna, chirurgia ogólna, neurochirurgia, otolaryngologia, ortodoncja, protetyka, implantologia, periodontologia), Przygotowanie publikacji obowiązkowe przygotowanie 2 prac poglądowych (lub naukowych) o tematyce uzgodnionej z kierownikiem specjalizacji. 5 - Metody oceny wiedzy i umiejętności praktycznych a) Kolokwia Specjalizujący się lekarz zobowiązany jest do: zaliczenie kolokwium po każdym kursie specjalizacyjnym, zaliczenia kolokwiów przewidzianych po każdym stażu, złożenie kolokwium z prawa medycznego. CMKP 2003 26
b) Sprawdziany umiejętności praktycznych Specjalizujący się lekarz stomatolog zobowiązany jest do: zaliczenia sprawdzianu umiejętności praktycznych po każdy stażu kierunkowym u kierownika stażu - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub/i badania wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. c) Ocena przygotowanych publikacji Przygotowane przez specjalizującego się lekarza prace poglądowe (lub naukowe) ocenia i zalicza kierownik specjalizacji. 6 - Znajomość języków obcych Oczekuje się, że specjalizujący się lekarz wykaże się praktyczną znajomością przynajmniej jednego z języków obcych: angielskiego, francuskiego, niemieckiego lub hiszpańskiego w stopniu umożliwiającym: a) rozumienie tekstu pisanego, w szczególności dotyczącego literatury fachowej i piśmiennictwa lekarskiego, b) porozumienie się z pacjentem, lekarzami i przedstawicielami innych zawodów medycznych, c) pisanie tekstów medycznych, w szczególności opinii i orzeczeń lekarskich. Obowiązuje zaliczenie znajomości języka obcego w studium języków obcych akademii medycznej. 7 - Czas trwania specjalizacji Dla lekarzy posiadających specjalizację specjalizacja w chirurgii szczękowo-twarzowej trwa 5 lat (60 miesięcy) w tym kursy, staże i urlopy. 8 - Państwowy egzamin specjalizacyjny Studia specjalizacyjne w chirurgii szczękowo-twarzowej kończą się państwowym egzaminem specjalizacyjnym złożonym z części teoretycznej i części praktycznej. Egzamin zdaje się w następującej kolejności: egzamin praktyczny, - (badanie chorego wybranego przez kierownika ośrodka specjalizującego, postawienie rozpoznania, ustalenie planu leczenia, wykonanie zabiegu z asystą wyznaczoną przez kierownika ośrodka), egzamin testowy, (zbiór zadań testowych wielorakiego wyboru z zakresu wymaganej wiedzy wymienionej w programie specjalizacji), egzamin ustny (pytania ustne problemowe z zakresu wymaganej wiedzy wymienionej w programie specjalizacji). 9 - Ewaluacja programu studiów specjalizacyjnych Program studiów specjalizacyjnych będzie okresowo poddawany ewaluacji i w razie potrzeby modyfikowany przede wszystkim w związku z postępami wiedzy medycznej i CMKP 2003 27